Dobry statut szkoły daje przewagę w sądzie

Do końca listopada 2019 roku szkoły ponadpodstawowe muszą napisać i uchwalić nowe statuty. Konieczne jest uczulenie rad pedagogicznych na to, by w sytuacjach ekstremalnych dokumenty te broniły nie tyle autorów, co przede wszystkim szkołę - uważa prof. Antoni Jeżowski.

Obok obowiązku prowadzenia działalności zgodnie z przepisami ustawy – Prawo oświatowe oraz ustawy o systemie oświaty i rozporządzeń wydanych na ich podstawie ustawa nakazuje traktowanie statutu na równi z tymi przepisami. Warto spojrzeć, jak w pierwszych miesiącach obowiązywania nowych rozwiązań uwzględniały je sądy administracyjne.

Akt założycielski szkoły i jej pierwszy statut a przekształcenie szkoły

Ciągle problemy interpretacyjne wywołują terminy: statut nadany, statut uchwalony i uchwała w sprawie zmian w statucie. Nie ma raczej wątpliwości, gdy mówimy o pierwszym statucie nadanym nowo tworzonej szkole. A z taką sytuacją zmierzyła się skarżąca uchwałę w sprawie stwierdzenia przekształcenia zespołu szkół w ośmioletnią szkołę podstawową.

Pomijając niuanse związane z przekształceniami szkół w roku 2017, powołała się na art. 88 ust. 8 ustawy – Prawo oświatowe, który stanowi, iż akt założycielski i statut szkoły lub placówki publicznej przesyła się właściwemu kuratorowi oświaty oraz innym organom właściwym do sprawowania nadzoru pedagogicznego nad szkołą lub placówką. Co prawda wojewoda wyjaśnił, że mamy tu do czynienia z inną sytuacją, gdy szkoła (zespół szkół) jest przekształcana i organ prowadzący nie może jej w tej sytuacji nadać nowego statutu, ale właściwy organ szkoły może, a nawet musi nowy statut uchwalić. W tej sytuacji sąd oddalił skargę (II SA/Ol 821/17). Choć trzeba pamiętać, że rada szkoły może w odpowiednim trybie uchwalić zmiany w statucie, czyli mówiąc językiem prawniczym: znowelizować go.

Sąd oddalił też inną skargę, w której skarżąca kwestionowała przekształcenie gimnazjum w klasy przy szkole podstawowej, argumentując  iż jej zdaniem zasadne jest stosowanie wprost treści art. 322 ust. 5 i 6 ustawy, z których wynika, że statuty szkół innych typów, w których są prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum zawierają postanowienia dotyczące tych klas, a dotychczasowe statuty dotychczasowych gimnazjów zachowują moc do czasu zakończenia kształcenia w tych szkołach (II SA/Wa 759/17). W konkretnym przypadku przepis ten nie miał jednak zastosowania. Należy więc przestrzec przed zbyt pobieżnym, a czasem zbyt pochopnym odczytywaniem treści zawartych w przepisach ustawowych.

Przyjęcie dziecka do konkretnej szkoły

Naczelny Sąd Administracyjny w przedmiocie odmowy zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrotu kosztów dowozu dziecka do szkoły oddalił skargę kasacyjną. Co prawda miał zastrzeżenia do zapisów Statutu Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi, z których wynikało, iż szkoła współdziała z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi specjalistyczną pomoc (§ 2 ust. 4 pkt 2), jednakże bez sprecyzowania jakich specjalności terapeuci są zatrudnieni w Szkole. Owa nieprecyzyjność zapisu w statucie nie miała co prawda wpływu na rozstrzygnięcie, ale warto odnotować ów fakt w kontekście nowelizowania obowiązujących właśnie statutów lub uchwalania ich nowych tekstów (I OSK 2712/16).

Sądy chętnie korzystają z tekstów statutów szkół w momencie orzekania, co z satysfakcją odnotował NSA pisząc, że z twierdzeń organu, popartych dołączonymi dokumentami w postaci statutów szkół i oświadczeń ich dyrektorów wynika, że nie tylko wymieniona pierwotnie przez organ Szkoła Podstawowa, ale także trzy inne szkoły publiczne zapewniają pełną realizację zaleceń przewidzianych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.

W dalszej części uzasadnienia Sąd chętnie powoływał się na statuty pisząc np. że zgodnie z § 26 ust. 1 pkt 5 Statutu Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi w szkole tej realizowane są zajęcia rewalidacyjne, choć nie sprecyzowano rodzaju oraz wymiaru godzinowego tych zajęć. Z § 37 ust. 1 Statutu wynika, że w szkole działa zespół problemowy do spraw integracji, w którego skład wchodzą nauczyciele uczący w klasach integracyjnych oraz inni specjaliści, ale nie określono rodzaju specjalizacji posiadanych przez zatrudnioną kadrę, a zajęcia rewalidacyjne dotyczą tylko rewalidacji mowy. Wedle § 10 ust. 14 Statutu inne zajęcia socjoterapeutyczne lub inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizowane są dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne – jednakże zakres tych zajęć nie został w żaden sposób określony. Ponadto, zgodnie z § 22 ust. 2 Statutu zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i rewalidacji mowy uzależnione są od środków finansowych posiadanych przez szkołę, a zatem organizacja tych zajęć jest warunkowa i niepewna (I OSK 2761/16). Tak dokładna, co należy podkreślić, analiza zapisów statutu przez Sąd wskazała na nieprecyzyjność zapisów, choć nie wpłynęła na rozstrzygnięcia – skarga kasacyjna została oddalona.

 

Zarządzenie dyrektora zgodne ze statutem

Sąd pochylił się także nad skargą innego rodzica na to, że jego dziecko po pierwszym semestrze nauki nie zostało zakwalifikowane do klasy pływackiej. Tak zdecydował dyrektor szkoły, podtrzymując decyzję Komisji Kwalifikacyjnej opartą o przepisy ustawy o systemie oświaty, rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków tworzenia, organizacji oraz oddziałów sportowych, szkól sportowych oraz mistrzostwa sportowego, Statut rzeczonej Sportowej Szkoły Podstawowej oraz poprzedzającego zarządzenia Dyrektora Szkoły. Sąd zauważył, że zgodnie z § 16 Statutu Szkoły na zakończenie pierwszego etapu edukacyjnego uczniowie klas pływackich są kwalifikowania do kontynuowania szkolenia sportowego w drugim etapie edukacyjnym (ust. 1). Uczniowie niezakwalifikowani przenoszeni są do klasy równoległej ogólnej lub integracyjnej (ust. 2). Uczeń niezakwalifikowany do dalszego szkolenia sportowego w dyscyplinie pływanie może ubiegać się o przyjęcie do oddziału sportowego w dyscyplinie piłka ręczna, na zasadach ogólnych określonych w regulaminie rekrutacji do takiego oddziału (ust. 3). Zasady kwalifikacji o których mowa w ust. 1 określa zespół trenerów pływania w terminie nie późniejszym niż do 30 września roku szkolnego, w którym ma nastąpić kwalifikacja i publikuje je na stronach www szkoły (ust. 4).

Sąd podkreślił w uzasadnieniu, że zapisy stosownych regulaminów i zarządzeń dyrektora szkoły muszą być spójne z zapisami statutu. W myśl § 18 Statutu Szkoły szczegółowe zasady funkcjonowania klas sportowych określone są w Regulaminie Klas Pływackich i Regulaminie Klas Piłki Ręcznej. Zgodnie z pkt II.11 Regulaminu klas sportowych o profilu pływackim Szkoły rekrutacje do czwartej klasy pływackiej, przeprowadzają trenerzy klas trzecich. Punkt II.22 Regulaminu stanowi, że sprawy nie ujęte w Regulaminie pozostają w gestii decyzyjnej Dyrekcji Szkoły. Na tej podstawie Dyrektor Szkoły wydał Zarządzenie w sprawie przeprowadzenia postępowania kwalifikującego do dalszego szkolenia sportowego w II etapie edukacyjnym na rok szkolny 2017/2018, co z kolei dało podstawę do przeprowadzenia w dniach 9-13 stycznia 2017 r. kwalifikacji na basenie pływackim. M. in. dzięki spójnemu systemowi aktów prawnych w szkole Sąd skargę oddalił. Podkreślił transparentność analizowanych aktów prawa wewnątrzszkolnego oraz dodał, że zostały one umieszczone również na stronie internetowej szkoły (III SA/Gd 922/17). W sumie przykład godny nie tylko odnotowania, ale i naśladowania.

Prof. Jeżowski: szkolne statuty trzeba napisać od nowa>>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.