Profilaktyczna opieka medyczna w szkole

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania sprawowana jest przez pielęgniarkę środowiska nauczania albo higienistkę szkolną na terenie szkoły lub przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Zasady sprawowania tej profilaktyki określono w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 282, poz. 2814).

Standardy w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami sprawowanej przez lekarza POZ
Instytut Matki i Dziecka w Warszawie opracował standardy wymagań w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami sprawowanej przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Odnoszą się one do kwalifikacji i zatrudnienia lekarza oraz wyposażenia gabinetu lekarskiego.
Zgodnie z tymi standardami lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad uczniami jest zobligowany do:
• przestrzegania prawa ucznia do informacji, prywatności, intymności i poszanowania godności osobistej ora zachowania tajemnicy, zgodnie z prawami pacjenta,
• przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich uczniów wybranych klas/grup wieku,
• przeprowadzania badań uczniów z dodatnimi wynikami testów przesiewowych skierowanych przez pielęgniarkę/higienistkę szkolną,
• sprawowania opieki (poradnictwo czynne) nad uczniami przewlekle chorymi, niepełnosprawnymi oraz uczniami z innymi problemami zdrowotnymi i społecznymi,
• przeprowadzania kwalifikacyjnych badań lekarskich uczniów przed szczepieniami ochronnymi i zapewnienie pomocy lekarskiej w przypadku wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Szczepienia ochronne
Przepisy rozporządzenia do czasu jego nowelizacji w 2007 r. umożliwiały realizację obowiązkowych szczepień ochronnych tak w gabinetach lekarzy, jak i w gabinetach profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkołach przez pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolne. Analiza efektów tych rozwiązań, w wielu przypadkach pokazała, że nie było możliwe porozumienie i współpraca pomiędzy dwoma niezależnymi świadczeniodawcami, tj. lekarzem i pielęgniarką środowiska nauczania i wychowania, w zakresie realizacji szczepień ochronnych u uczniów. Stąd też zadaniem noweli rozporządzenia było uporządkowanie tej sytuacji poprzez jednoznaczne przekazanie odpowiedzialności za organizację, lekarskie badanie kwalifikacyjne ucznia przed szczepieniem, wykonanie szczepienia oraz dokumentowanie i sprawozdawanie tego świadczenia zdrowotnego - właściwemu dla dziecka lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej, zgodnie z deklaracją wyboru złożoną przez rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych dziecka.
Za powierzeniem odpowiedzialności za realizację procedury szczepiennej lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej, a nie pielęgniarkom środowiska nauczania i wychowania sprawującym samodzielnie profilaktyczną opiekę nad uczniami (w wyniku niezależnych kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia) przemawia fakt, że pielęgniarki nie posiadają kompetencji do realizacji tej procedury w całości. Warunkiem wykonania szczepienia przez pielęgniarkę w szkolnym gabinecie jest bowiem wykonane bezwzględnie w dniu planowanego szczepienia lekarskie badanie kwalifikacyjne ucznia do szczepienia. Niezbędna jest także obecność lekarza w czasie szczepienia i przez 30 minut po jego wykonaniu. Jak wynika z powyższego, pielęgniarka szkolna nie może przejąć pełnej odpowiedzialności za realizację szczepień ochronnych uczniów. Należy również mieć na uwadze fakt, że nie we wszystkich szkołach funkcjonują już gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. Zgodnie z Programem Rządowym:.– uzupełnienie brakujących obecnie gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkołach przez organy prowadzące szkoły było zaplanowane do końca 2006 r.
Przewidziana w Programie Rządowym „Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania”, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 2 listopada 2004 r., możliwość zawierania przez pielęgniarki szkolne umowy cywilno-prawnej z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej na wykonanie badań kwalifikacyjnych uczniów do szczepień i jego obecność przy szczepieniu, w praktyce również nie jest możliwa do realizacji, ze względu na nisko opłacane kontrakty pielęgniarskie przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, nie przewiduje się także w najbliższym czasie „wprowadzenia” dodatkowo lekarzy do szkół, bowiem sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad ubezpieczonymi, w tym uczniami, jest już zadaniem lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej opłacanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia w wyniku zawartych kontraktów o udzielanie świadczeń zdrowotnych.