W kierowanej przez mnie szkole dwie nauczycielki tego samego przedmiotu przebywają na urlopach wychowawczych. Jedna z nich jest nauczycielem kontraktowym i przebywa na urlopie wychowawczym od 2006 r. (urlop związany z urodzeniem kolejnego dziecka), druga jest nauczycielem mianowanym i przebywa na urlopie wychowawczym od 2009 r. Planowany termin zakończenia urlopu wychowawczego obu pań to 31 sierpnia 2011 r. W czasie długotrwałej nieobecności nauczycielek, na zastępstwo został zatrudniony nauczyciel kontraktowy. Pozostałe godziny zostały rozdzielone jako ponadwymiarowe wśród innych nauczycieli tego przedmiotu zatrudnionych w szkole. Na skutek dużych zmian organizacyjnych (redukcja oddziałów w szkole ponadgimnazjalnej), drastycznie zmniejszyła się ilość godzin tego przedmiotu w szkole.
Jak powinnam postąpić w okresie ruchu kadrowego?
Przebywający na urlopie wychowawczym nauczyciel kontraktowy zgłasza gotowość do pracy.
Czy można z nimi rozwiązać umowę o pracę, w związku z tym, że w zatrudnieniu pozostaje jeszcze przebywający na urlopie wychowawczym nauczyciel mianowany, który w każdej chwili może również zgłosić chęć powrotu do pracy?
Kwestia doboru kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia nie jest uregulowana obowiązującym prawem. Była ona przedmiotem stosunkowo szerokiej analizy orzeczniczej Sądu Najwyższego. Jest to jednak kwestia indywidualna, więc poniżej zaprezentowane tezy należy oceniać jako ogólne wskazówki zachowań, nie zaś nakazy konkretnego zachowania. W każdym bowiem przypadku, kryteria zwolnienia nauczyciela z pracy będą podlegać indywidualnej ocenie sądu - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 1997 r., (wyrok SN z dnia 27 listopada 1997 r., I PKN 399/97, OSNP 1998, nr 18, poz. 541).
Ogólną zasadą jest, że przy podejmowaniu decyzji o wyborze nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny, pracodawca może się kierować własnymi, uzasadnionymi potrzebami - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 2000 r., (wyrok SN z dnia 12 września 200 r., I PKN 26/00, Pr. Pracy 2001, nr 3, poz. 32). Kryterium możliwości zatrudnienia nauczyciela w innej szkole oraz jego oceny z punktu widzenia gwarancji sprostania pracy w pełnym wymiarze zajęć w zatrudniającej go szkole, stanowi ważny społecznie element decyzji personalnych Interes szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież, powinien mieć pierwszeństwo przed indywidualnym interesem nauczyciela - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r., (wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2001 r., I PKN 570/00, OSNP 2003, nr 13, poz. 311).
Porównanie kwalifikacji zawodowych jako kryterium wyboru nauczyciela wymaga uwzględnienia nie tylko formalnego poziomu wykształcenia, ale także praktyki w nauczaniu przedmiotu. W ocenie zasadności wyboru nauczyciela należy brać pod uwagę w pierwszej kolejności okres zatrudnienia na stanowisku nauczyciela przedmiotu, którego liczba godzin nauczania ulega zmniejszeniu, nie zaś ogólny czas wykonywania zawodu - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., (wyrok SN z dnia 10 stycznia 2002 r., I PKN 771/00, OSNP-wkł. 2002, nr 10, poz. 4).
Niemożność dalszego zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć należy odnosić do przedmiotu nauczanego dotąd przez nauczyciela, a wyjątkowo tylko można brać pod uwagę inne przedmioty, do nauczania których ma kwalifikacje, jeżeli w szkole występuje potrzeba dokonania zmian w tym zakresie, podyktowana dobrem uczniów lub brakami kadrowymi - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2001 r., (wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., I PKN 549/00, OSNP 2003, nr 11, poz. 271).
Tak więc, kryteria doboru mogą się opierać o różne i dość szerokie przesłanki. Przykładowo: posiadanie wyższego stopnia awansu zawodowego nie musi być przesłanką przesądzającą utrzymanie stosunku pracy z nauczycielem, który nie angażuje się dostatecznie w pracę. Może być też i tak, że nauczyciel o niższym stopniu awansu zawodowego posiada lepsze kwalifikacje do pracy i wykazuje większe zaangażowanie w pracę. Z tego względu trudno jest wskazać, które z przyjętych kryteriów ma znaczenie największe. Dyrektor szkoły powinien więc dokonać oceny w oparciu o podstawowe kryterium jakim jest interes szkoły. To kryterium powinno być rozpatrywane w dłuższej przestrzeni czasowej, to znaczy w oparciu o prognozy rozwoju zawodowego danego nauczyciela w odniesieniu do przesłanki zaspokojenia potrzeb pracodawcy. Na marginesie powyższych uwag należy zauważyć, że pracodawca powinien kierować się wyłącznie przesłanką dobra szkoły. Nie może powoływać się np. na kwestie uprawnień emerytalnych nauczyciela, ponieważ może być to potraktowane jako naruszenie zakazu dyskryminacji ze względu na wiek - art. 183a § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Taka decyzja musi być oparta o konkretne powody związane z całokształtem pracy i przydatności nauczyciela z punktu widzenia potrzeb szkoły.
Krzysztof Lisowski
Jak powinnam postąpić w okresie ruchu kadrowego?
Przebywający na urlopie wychowawczym nauczyciel kontraktowy zgłasza gotowość do pracy.
Czy można z nimi rozwiązać umowę o pracę, w związku z tym, że w zatrudnieniu pozostaje jeszcze przebywający na urlopie wychowawczym nauczyciel mianowany, który w każdej chwili może również zgłosić chęć powrotu do pracy?
Kwestia doboru kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia nie jest uregulowana obowiązującym prawem. Była ona przedmiotem stosunkowo szerokiej analizy orzeczniczej Sądu Najwyższego. Jest to jednak kwestia indywidualna, więc poniżej zaprezentowane tezy należy oceniać jako ogólne wskazówki zachowań, nie zaś nakazy konkretnego zachowania. W każdym bowiem przypadku, kryteria zwolnienia nauczyciela z pracy będą podlegać indywidualnej ocenie sądu - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 1997 r., (wyrok SN z dnia 27 listopada 1997 r., I PKN 399/97, OSNP 1998, nr 18, poz. 541).
Ogólną zasadą jest, że przy podejmowaniu decyzji o wyborze nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny, pracodawca może się kierować własnymi, uzasadnionymi potrzebami - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 2000 r., (wyrok SN z dnia 12 września 200 r., I PKN 26/00, Pr. Pracy 2001, nr 3, poz. 32). Kryterium możliwości zatrudnienia nauczyciela w innej szkole oraz jego oceny z punktu widzenia gwarancji sprostania pracy w pełnym wymiarze zajęć w zatrudniającej go szkole, stanowi ważny społecznie element decyzji personalnych Interes szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież, powinien mieć pierwszeństwo przed indywidualnym interesem nauczyciela - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r., (wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2001 r., I PKN 570/00, OSNP 2003, nr 13, poz. 311).
Porównanie kwalifikacji zawodowych jako kryterium wyboru nauczyciela wymaga uwzględnienia nie tylko formalnego poziomu wykształcenia, ale także praktyki w nauczaniu przedmiotu. W ocenie zasadności wyboru nauczyciela należy brać pod uwagę w pierwszej kolejności okres zatrudnienia na stanowisku nauczyciela przedmiotu, którego liczba godzin nauczania ulega zmniejszeniu, nie zaś ogólny czas wykonywania zawodu - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., (wyrok SN z dnia 10 stycznia 2002 r., I PKN 771/00, OSNP-wkł. 2002, nr 10, poz. 4).
Niemożność dalszego zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć należy odnosić do przedmiotu nauczanego dotąd przez nauczyciela, a wyjątkowo tylko można brać pod uwagę inne przedmioty, do nauczania których ma kwalifikacje, jeżeli w szkole występuje potrzeba dokonania zmian w tym zakresie, podyktowana dobrem uczniów lub brakami kadrowymi - podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2001 r., (wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., I PKN 549/00, OSNP 2003, nr 11, poz. 271).
Tak więc, kryteria doboru mogą się opierać o różne i dość szerokie przesłanki. Przykładowo: posiadanie wyższego stopnia awansu zawodowego nie musi być przesłanką przesądzającą utrzymanie stosunku pracy z nauczycielem, który nie angażuje się dostatecznie w pracę. Może być też i tak, że nauczyciel o niższym stopniu awansu zawodowego posiada lepsze kwalifikacje do pracy i wykazuje większe zaangażowanie w pracę. Z tego względu trudno jest wskazać, które z przyjętych kryteriów ma znaczenie największe. Dyrektor szkoły powinien więc dokonać oceny w oparciu o podstawowe kryterium jakim jest interes szkoły. To kryterium powinno być rozpatrywane w dłuższej przestrzeni czasowej, to znaczy w oparciu o prognozy rozwoju zawodowego danego nauczyciela w odniesieniu do przesłanki zaspokojenia potrzeb pracodawcy. Na marginesie powyższych uwag należy zauważyć, że pracodawca powinien kierować się wyłącznie przesłanką dobra szkoły. Nie może powoływać się np. na kwestie uprawnień emerytalnych nauczyciela, ponieważ może być to potraktowane jako naruszenie zakazu dyskryminacji ze względu na wiek - art. 183a § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Taka decyzja musi być oparta o konkretne powody związane z całokształtem pracy i przydatności nauczyciela z punktu widzenia potrzeb szkoły.
Krzysztof Lisowski