Czy w placówce nieferyjnej oświatowej nauczycielom należy się wolny dzień w okresie przerwy świątecznej 24-31.XII.2007?
W czasie przerwy świątecznej, poza przypadającymi w tym okresie dniami świąt i dniami wolnymi od pracy wynikającymi z 5-dniowego rozkładu tygodniowego czasu pracy, nauczyciel placówki nieferyjnej (np. przedszkole) nie nabywa prawa do dodatkowych dni wolnych od pracy.
Przerwy świąteczne to okres odpoczynku od zajęć szkolnych dla dzieci i młodzieży (nie dla nauczycieli). Te dodatkowe w trakcie roku szkolnego, przypadające poza okresami ferii letnich i zimowych, okresy odpoczynku od zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych przewidziane są w szkołach feryjnych rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432 z późn. zm.), które określa terminy rozpoczynania i kończenia zajęć oraz przerw między nimi w szkołach. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia zimowa przerwa świąteczna trwa w szkołach od dnia 23 grudnia do dnia 31 grudnia lub od dnia 22 grudnia do dnia 31 grudnia, jeżeli dzień 22 grudnia wypada w poniedziałek. Natomiast wiosenna przerwa świąteczna rozpoczyna się w czwartek poprzedzający święta i kończy w najbliższy wtorek po świętach. W trakcie przerw świątecznych w szkołach nie odbywają się obowiązkowe zajęcia dydaktyczno-wychowawcze z dziećmi i młodzieżą.
Z punktu widzenia pragmatyki zawodowej nauczycieli przerwy świąteczne nie są jednak czasem urlopu wypoczynkowego ani też dniami wolnymi od pracy:
1) Stosownie bowiem do treści art. 64 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nauczycielowi, który jest zatrudniony w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe (szkoła feryjna), przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Natomiast nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne (placówka nieferyjna), przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.
2) Szczegółowe kwestie dotyczące czasu pracy nauczycieli (zarówno zatrudnionych w szkołach feryjnych jak i w szkołach nieferyjnych) uregulowane zostały w Karcie Nauczyciela. W świetle art. 42 ust. 1 i art. 42c ust. 1 ustawy czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień, rozłożonych na 5 dni roboczych. Taka konstrukcja przepisów regulujących czas pracy nauczycieli ściśle koresponduje z zakresem obowiązków przez nich realizowanych, wynikających z zadań różnych typów i rodzajów szkół oraz placówek oświatowych, określonych w przepisach ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Z uwagi na szerokie zróżnicowanie zakresu i rozmiaru zadań nauczycieli na przestrzeni całego roku szkolnego, w zależności od potrzeb uczniów i zadań szkoły (placówki) publicznej, a także rozkładu zajęć edukacyjnych, Karta Nauczyciela tak określa normy czasu pracy nauczycieli, aby nie ograniczać różnorodności form i rodzajów prowadzonych z uczniami (wychowankami) zajęć. To na dyrektorze szkoły spoczywa obowiązek ustalenia organizacji pracy szkoły oraz zakresu i wymiaru zadań nauczycieli, w taki sposób, aby nauczyciele wykonywali pracę bez konieczności wykonywania zadań wykraczających poza ustalony maksymalny wymiar czasu pracy.
Te normy maksymalne to 5 dni w tygodniu, w trakcie których (łącznie) nauczyciel pracuje do 40 godzin. Karta Nauczyciela, odmiennie niż Kodeks pracy nie powołuje w tym względzie okresu rozliczeniowego i dobowej normy czasu pracy. W konsekwencji oznacza to, iż w każdym tygodniu roku szkolnego nauczyciel ma obowiązek pracować określoną ilość dni (5 dni), do 40 godzin. Ustalony dla nauczyciela pięciodniowy tydzień pracy może ulec skróceniu tylko wtedy, gdy w dzień roboczy dla nauczyciela przypada święto określone w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.). Skrócenie tygodnia pracy - w kontekście braku dobowej normy czasu pracy oraz okresu rozliczeniowego - oznacza, że bez względu na indywidualny wymiar godzin pracy w tym dniu (dniach), dzień taki (dni) nie podlega odpracowaniu w innym terminie. Ale jeżeli jednak święto przypada w dzień wolny dla nauczyciela to konsekwentnie, nie powoduje to zmniejszenia tygodniowej liczby dni pracy.
Należy stwierdzić zatem, że o ile szkoła (placówka) w czasie przerw świątecznych organizuje dla dzieci i młodzieży zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, imprezy służące upowszechnianiu kultury, sportu, turystyki oraz inne zajęcia, to nauczyciele zobowiązani są uczestniczyć w realizacji tych zadań, zgodnie z harmonogramem ustalonym przez dyrektora szkoły. Na gruncie obowiązujących przepisów bowiem przerwy świąteczne w szkołach (feryjnych i nieferyjnych) nie są okresem nieświadczenia pracy przez nauczycieli.
Uwagi
Przerwy świąteczne w szkołach, to czas wolny od zajęć dla uczniów. Nie oznacza to jednak równocześnie czasu nieświadczenia pracy przez nauczycieli. Zatem na gruncie przepisów Karty Nauczyciela, zawierającej przepisy regulujące kwestie czasu pracy nauczycieli, również w szkołach feryjnych przerwy świąteczne nie stanowią dni wolnych od pracy dla nauczycieli.