Kontrola PIP w placówce wydała zalecenia dotyczące czasu pracy wychowawców internatu, opierając się na art. 129, z zaznaczeniem, że wychowawca w jednej dobie nie może dwukrotnie przyjść na dyżur. Takie zalecenia w praktyce uniemożliwiają ułożenie grafiku dyżurów wychowawców internatu.
W świetle powyższego:
1. Czy można w internacie zastosować system zrównoważonego czasu pracy (art. 135 KP)?
2. Czy dyżur nauczyciela może być dłuższy niż 8 godz. na dobę?
3. Czy nauczyciel może w ciągu doby dwukrotnie przychodzić na dyżur z zachowaniem warunku 11 godz. wypoczynku?
4. Czy nauczyciele podlegają przepisom art. 128 § 3 pkt 1 KP, podczas gdy czas pracy składa się z pensum dydaktycznego (ewidencjonowanego) i innych zadań (nieewidencjonowanych)?
Wobec nauczycieli wykonujących pracę w nocy stosuje się zasady określone rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2001 r. w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć wychowawczych w porze nocnej (Dz. U. Nr 52, poz. 550). Zasady wynikające z rozporządzenia podobne są do systemu równoważnego czasu pracy, ale nie wydaje się, aby wobec nauczycieli stosować można było przepisy dotyczące czasu pracy określone w ustawie - Kodeks pracy.
Pytanie jest niezwykle interesujące ze względu na relacje pomiędzy przepisami ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), a przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.). Analizując przepisy pod kątem odpowiedzi na przedstawione pytania trzeba mieć na względzie, że stosowanie przepisów Kodeksu pracy na mocy art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela odbywa się jedynie w przypadku sytuacji nieuregulowanych w Karcie Nauczyciela. Karta Nauczyciela ma pierwszeństwo przed regulacjami kodeksowymi.

Przepis art. 129 § 1 Kodeksu pracy, na którym oparł się inspektor pracy Państwowej Inspekcji Pracy, mówi m.in. o tym, że "czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy". Nie wydaje się, aby powyższy przepis miał zastosowanie do nauczycieli ze względu na treść art. 42 ust. 1 Karta Nauczyciela, stanowiącego że "czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień" oraz inne przepisy dotyczące czasu pracy nauczyciela i roku szkolnego, będącego tutaj okresem rozliczeniowym.

Warto podkreślić, że w Kodeksie pracy przewiduje się inne zasady dotyczące rozliczania czasu pracy niż w Karcie Nauczyciela, tym niemniej jednak Karta Nauczyciela nie tworzy definicji doby, która istnieje w Kodeksie pracy na potrzeby rozliczania czasu pracy. Doba pracownicza wiąże się na gruncie Kodeksu pracy z godzinami nadliczbowymi, które nie istnieją na gruncie Karty Nauczyciela (por. art. 151 § 1 ustawy - Kodeks pracy). Z tego też względu można zastanawiać się, czy definicja doby pracowniczej z art. 128 § 3 pkt 1 Kodeksu pracy może mieć zastosowanie do nauczycieli. Jeżeli przyjmie się, że przepisy o dobie pracowniczej oraz o odpoczynku mają zastosowanie do nauczycieli, to wyznaczenie ewentualnych dyżurów w tej samej dobie z zachowaniem odpoczynku wydaje się, że jest możliwe.
Na marginesie dodać można, że godziny ponadwymiarowe istniejące na podstawie Karty Nauczyciela nie są tożsame z godzinami nadliczbowymi z Kodeksu pracy.

W przepisach art. 42-42c Karty Nauczyciela uregulowano sytuacje dotyczące czasu pracy nauczycieli, więc w zakresie czasu pracy nauczycieli nie wydaje się, aby można było korzystać z przepisów Kodeksu pracy.

Planowanie pracy nauczyciela w porze nocnej z zachowaniem przerwy, o której mowa w § 4 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2001 r. w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć wychowawczych w porze nocnej (Dz. U. Nr 52, poz. 550), podobne jest do regulacji art. 135 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Przepis § 4 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia stanowi, że nauczycielom zobowiązanym do realizowania tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć wychowawczych w porze nocnej dyrektor szkoły zapewnia dzień wolny od pracy po zakończeniu pracy w porze nocnej trwającej co najmniej 8 godzin. Oznacza to, że nie jest możliwa praca nauczyciela w tej samej dobie, w której pracował co najmniej 8 godzin w nocy. Z jednej więc strony nie będzie sprzeczna z przepisami sytuacja pracy w tej samej dobie lub dniu pod warunkiem nie wykonywania pracy przez więcej niż 8 godzin w nocy. Z drugiej strony przepis § 4 ust. 2 pkt 2 i 3 nakazuje, aby praca w nocy odbywała się w taki sposób, aby nauczyciel korzystał co najmniej raz na dwa tygodnie z dwu kolejnych nocy wolnych od pracy, przypadających w sobotę i w niedzielę lub w niedzielę i w poniedziałek oraz aby pracą w nocy nauczycieli równomiernie obciążono. Jednocześnie istotne jest, że w świetle § 4 ust. 2 nauczyciel wychowujący dziecko w wieku od 4 lat oraz nauczyciel wychowujący samotnie dziecko w wieku do lat 14 może wykonywać pracę w nocy jedynie za jego zgodą.

Jednocześnie należy podkreślić, że Państwowa Inspekcja Pracy jest organem kontroli, uprawnionym do kontroli realizacji wydanych zaleceń, więc wątpliwości dotyczące zaleceń pokontrolnych należy wyjaśniać z inspektorem pracy, aby uniknąć zarzutów dotyczących niewykonania zaleceń.