Wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.

ZARZĄDZENIE
PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
z dnia 25 lipca 1989 r.
w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.

Na podstawie art. 52 pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. Nr 4, poz. 22) zarządza się, co następuje:
§  1.
Przez użyte w zarządzeniu określenia rozumie się:
1)
"wartości pieniężne" - krajowe i zagraniczne znaki pieniężne, czeki, weksle i inne dokumenty zastępujące w obrocie gotówkę oraz złoto, srebro i wyroby z tych metali, kamienie szlachetne i perły, a także platynę i pozostałe metale z grupy platynowców;
2)
"transport wartości" - przewożenie lub przenoszenie wartości pieniężnych poza obrębem uspołecznionej jednostki organizacyjnej;
3)
"uzbrojony konwój (konwojent, strażnik)" - osoby wyposażone w broń palną;
4) 1
"jednostka obliczeniowa" (j.o.) - jednostkę użytą do określenia limitu przechowywanych lub transportowanych wartości pieniężnych, wynoszącą 120-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce uspołecznionej za ubiegły kwartał, określonego w komunikacie kwartalnym Głównego Urzędu Statystycznego; wartość złota i srebra oraz wyrobów z tych metali, kamieni szlachetnych i pereł, a także platyny i pozostałych platynowców jest ustalana zgodnie z ewidencją księgową jednostki organizacyjnej.
§  2.
1.
Wartości pieniężne powinny być przechowywane i transportowane w warunkach zapewniających należytą ochronę przed zniszczeniem, utratą lub zagarnięciem.
2.
Przy określaniu górnej granicy wartości pieniężnych, jakie mogą być stale przechowywane w jednostce, należy kierować się następującymi zasadami:
1)
wielkość zapasu wartości pieniężnych może wynosić:
a)
w kasecie stalowej - do 0,3 j.o.,
b)
w szafie stalowej - do 1 j.o.,
c)
w szafie stalowo-betonowej typu KSB lub porównywalnej - do 10 j.o.,
d)
w szafie pancernej typu SP-2 lub porównywalnej - do 20 j.o.,
e)
w pokoju skarbcowym - do 50 j.o. w szafach stalowo-betonowych typu KSB lub porównywalnych,
f)
w pokoju skarbcowym - do 100 j.o. w szafach pancernych typu SP-2 lub porównywalnych,
g)
w skarbcu - bez ograniczeń;
2)
w szafie pancernej lub stalowo-betonowej ustawionej w pokoju skarbcowym można przechowywać wartości pieniężne do wysokości określonej w pkt 1 lit. e) i f);
3)
szafy stalowe, stalowo-betonowe, pancerne, pokoje skarbcowe i skarbce powinny być dodatkowo wyposażone w elektroniczne urządzenia zabezpieczające; w razie braku sygnalizacji alarmowej lub jej niesprawności przez okres dłuższy niż 24 godziny, w jednostce należy obniżyć o 50% wymienione w pkt 1 maksymalne kwoty pieniężne, ustalone do przechowywania w poszczególnych urządzeniach technicznego zabezpieczenia.
3.
Szafy pancerne i stalowo-betonowe oraz szafy i kasety stalowe powinny być trwale przymocowane do podłoża lub ściany pomieszczenia, w którym się znajdują.
4.
Uspołecznione jednostki organizacyjne, nie mające właściwych warunków do przechowywania wartości pieniężnych, powinny pobierać je w banku w dniu realizacji zobowiązań finansowych.
§  3.
1.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie nie przekraczającej 0,5 j.o. mogą być ochraniane wyłącznie przez osobę transportującą wartości.
2.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie od 0,5 j.o. do 1 j.o. podlegają ochronie przez osobę nie uzbrojoną (niezależnie od osoby transportującej).
3.
Wartości pieniężne w kwocie od 1 do 1,5 j.o. należy transportować przy ochronie co najmniej 2 osób nie uzbrojonych (niezależnie od osoby transportującej).
4.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie przekraczającej 1,5 j.o. podlegają ochronie przez uzbrojony konwój.
5.
Pracownikowi przewożącemu wartości pieniężne należy przydzielić:
1)
jednego uzbrojonego konwojenta, jeżeli kwota transportowanych wartości wynosi od 1,5 do 5 j.o.;
2)
dwóch uzbrojonych konwojentów (jednego wyposażonego w broń maszynową), jeżeli kwota transportowanych wartości wynosi od 5 do 15 j.o.;
3)
trzech i więcej uzbrojonych konwojentów (co najmniej dwóch z nich wyposażonych w broń maszynową), jeżeli kwota transportowanych wartości przekracza 15 j.o.
§  4.
1.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie nie przekraczającej 0,5 j.o. mogą być wykonywane pieszo.
2.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie od 0,5 do 1,5 j.o. mogą być wykonywane pieszo - jednakże z użyciem teczki mocowanej do ręki lub pasa za pomocą stosownego uchwytu - tylko wówczas, gdy odległość, na jaką wykonuje się transport, nie uzasadnia użycia samochodu, a sposób jego realizacji daje gwarancję bezpieczeństwa.
3.
Wartości pieniężne nie przekraczające 5 j.o. mogą być transportowane samochodami nie przystosowanymi do tego celu.
4.
Wartości pieniężne powyżej 5 j.o. powinny być transportowane wyłącznie samochodami dostosowanymi do przewozu wartości pieniężnych lub samochodami osobowymi wyposażonymi w pojemnik stalowy, przymocowany do elementów nadwozia.
5.
W samochodach przewożących wartości pieniężne powyżej 5 j.o. nie mogą być równocześnie transportowane inne ładunki oraz nie mogą w nich być przewożone osoby nie uczestniczące w transporcie.
6.
W pocztowych przewozach dopuszcza się możliwość transportowania wartości pieniężnych w kwocie do 10 j.o. łącznie z innymi ładunkami, natomiast powyżej 10 j.o. jedynie z wartościowymi ładunkami pocztowymi.
§  5.
1.
Terminy i trasy przewozu wartości pieniężnych w kwotach przekraczających 10 j.o. należy podawać do wiadomości właściwym urzędom spraw wewnętrznych lub jednostkom Milicji Obywatelskiej.
2.
Wartości pieniężne mogą być przewożone do i odbierane z kilku uspołecznionych jednostek organizacyjnych jednym transportem konwojowanym, na zasadzie uzgodnień między tymi jednostkami.
3.
Transporty wartości pieniężnych należy wykonywać po trasie najbardziej bezpiecznej, w miarę możliwości biegnącej między zabudowaniami, należycie oświetlonej i możliwie często patrolowanej przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej.
§  6.
Szczegółowe wymagania techniczne dotyczące urządzeń budowlanych, mechanicznych i sygnalizacji alarmowej, zabezpieczających wartości pieniężne, udostępniają zainteresowanym jednostkom organizacyjnym oddziały okręgowe Narodowego Banku Polskiego.
§  7.
Wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne środki ochrony wartości pieniężnych, regulują odrębne przepisy.
§  8.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
1 § 1 pkt 4 zmieniony przez § 1 zarządzenia z dnia 4 listopada 1989 r. (M.P.89.37.297) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 9 listopada 1989 r.

Zmiany w prawie

Wolna Wigilia po raz pierwszy i nowe obowiązki dla firm, które wejdą… w Wigilię

W tym roku po raz wszyscy pracownicy będą cieszyli się Wigilią jako dniem wolnym od pracy. Także w handlu. I choć z dnia wolnego skorzystają także pracodawcy, to akurat w ich przypadku Wigilia będzie dniem, kiedy zaczną obowiązywać przepisy zobowiązujące ich do stosowania w ogłoszeniach o pracę i np. w regulaminach pracy nazw stanowisk neutralnych pod względem płci.

Grażyna J. Leśniak 23.12.2025
Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1989.27.216

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.
Data aktu: 25/07/1989
Data ogłoszenia: 16/08/1989
Data wejścia w życie: 16/08/1989