Ustalenie wytycznych w sprawie nadawania nazw ulicom i placom oraz numeracji nieruchomości.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA GOSPODARKI KOMUNALNEJ
z dnia 28 czerwca 1968 r.
o ustaleniu wytycznych w sprawie nadawania nazw ulicom i placom oraz numeracji nieruchomości.

W związku z rozporządzeniem Ministra Gospodrki Komunalnej z dnia 25 czerwca 1968 r. w sprawie numeracji nieruchomości (Dz. U. Nr 23, poz. 151) zarządza się, co następuje:
§  1.
Ustala się wytyczne w sprawie nadawania nazw ulicom i placom oraz numeracji nieruchomości, stanowiące załącznik do zarządzenia.
§  2.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Załącznik

WYTYCZNE W SPRAWIE NADAWANIA NAZW ULICOM I PLACOM ORAZ NUMERACJI NIERUCHOMOŚCI

I. 1. Nadawanie nazw ulicom i placom należy do uprawnień rad narodowych miast, osiedli i gromad. Zadaniem właściwych organów prezydium rady narodowej jest przygotowanie w tym zakresie projektów odpowiednich uchwał oraz przedstawienie ich prezydiom właściwych rad narodowych dla spowodowania podjęcia uchwał przez te rady. W miastach podzielonych na dzielnice nadawanie nazw ulicom (placom) następuje na wniosek lub po wysłuchaniu opinii dzielnicowej rady narodowej.

2. W miastach i osiedlach nazwy powinny posiadać wszystkie ulice. Nazwy otrzymywać mogą również ulice w miejscowościach wchodzących w skład gromad.

3. Na terenie miast i osiedli, w których ulice posiadają nazwy, potrzeba nadawania nazw występuje szczególnie w razie:

1) przyłączenia do miasta (osiedla) nowych terenów,

2) przebudowy lub rozbudowy miasta albo jego części,

3) budowy nowych osiedli mieszkaniowych.

4. Na terenie miast i osiedli nazwy nadawane są:

- ulicom, przez które rozumie się również aleje, drogi w granicach miasta, pasy komunikacyjne w obrębie osiedli mieszkaniowych, wiadukty, ślimaki, zjazdy, dojazdy, tunele, bulwary, nabrzeża, ciągi piesze, groble wykorzystywane jako ciągi piesze, przejścia, zaułki, ulice nie służące do przejazdów itp.,

- placom, przez które rozumie się również rynki, ronda uliczne itp.,

- parkom.

5. Dla ustalenia nazwy należy zbadać:

- dawne materiały, a w szczególności mapy zabytkowe, podstawowe, ewidencyjne, rejestracyjne itp.

- istniejące nazwy obiektów,

- położenie ulicy i jej charakter topograficzny lub funkcję historyczno-gospodarczą oraz charakter i dane o tradycji najbliższej okolicy,

- spis istniejących już nazw w granicach administracyjnych jednostki ewidencyjnej.

6. Badania zmierzające do nadania nazw ulicom lub placom rozpocząć należy w zasadzie już w czasie geodezyjnego opracowania planu zagospodarowania przestrzennego.

7. Przy ustalaniu nazw ulic (placów) należy uwzględniać:

- tradycje nazewnicze przyjęte w danym rejonie,

- cechy charakterystyczne dla danej ulicy (placu),

- charakter lub funkcję głównego obiektu przy ulicy lub w danym rejonie.

- jednolity charakter nazewnictwa ulic w danym rejonie, np. nazwiska pisarzy i uczonych, nazwy zawodów, nazwy roślin itp.

Wskazane jest stosowanie w szerokim zakresie nazw przymiotnikowych od wyrazów powszechnie znanych.

8. Nie należy nadawać nazw:

- już zastosowanych jako nazwy innych ulic w mieście ani też nazw o podobnym znaczeniu, pisowni lub brzmieniu wyrazów występujących już w istniejących nazwach ulic.

- zawierających w sobie elementy i skojarzenia o ujemnym znaczeniu (ośmieszające, poniżające itp.).

Należy również unikać nadawania nazw pochodzących od nazwisk osób żyjących.

9. Nazwy ulic i placów należy podawać według zasad pisowni polskiej. W szczególności:

- nazwy posiadające formę przymiotnikową pisane są w pierwszym przypadku,

- nazwy ulic pochodzące od imion i nazwisk określonych osób pisze się w drugim przypadku, podając na pierwszym miejscu imię; przy nazwisku lub nazwie dwuczłonowej należy między wyrazami umieścić myślnik,

- inne nazwy pochodzące od rzeczowników, a nie posiadające formy przymiotnikowej, pisze się w drugim przypadku,

- nazwy pochodzące od wyrazów oraz imion i nazwisk niepolskich, nie posiadających formy spolszczonej, powinny zachować oryginalną pisownię, o ile pisane są alfabetem łacińskim. W innych wypadkach powinny być podane według pisowni polskiej z zachowaniem właściwego brzmienia fonetycznego.

10. Projekt uchwały rady narodowej opracowuje właściwy organ prezydium rady narodowej i przedstawia prezydium miejskiej rady narodowej (rady narodowej osiedla, gromadzkiej rady narodowej) po zaopiniowaniu przez właściwe komisje rady.

11. Projekt uchwały powinien zawierać:

- proponowaną nazwę ulicy (placu),

- określenie dzielnicy - części miasta,

- opis położenia ulicy,

- dotychczasową nazwę w razie jej zmiany,

- uzasadnienie nazwy, np. względy na tradycje, względy topograficzne, historyczne, społeczne itp.; jeżeli nazwa pochodzi od nazwiska, pseudonimu lub przezwiska osoby, należy podać zwięzłą biografię tej osoby; jeżeli nazwa pochodzi od nazwy organizacji społecznej, od wydarzeń historycznych lub politycznych, należy podać zwięzłe dane o tej organizacji lub wydarzeniach.

Ponadto do projektu powinien być dołączony schematyczny szkic sytuacyjny.

12. Zmiany nazw ulic powinny być dokonywane tylko w wyjątkowych uzasadnionych wypadkach. Tryb dokonywania zmian jest identyczny jak nadawania nazw.

13. Po podjęciu uchwały rady narodowej należy nazwę ulicy (placu) z odpowiednimi danym wprowadzić do ewidencji nazw ulic i placów.

14. Prowadzenie i utrzymywanie w stanie aktualności ewidencji nazw ulic i placów należy do zadań organów prowadzących numerację nieruchomości.

15. Podstawowymi dokumentami ewidencji nazw ulic i placów są:

- mapa nazw ulic i placów,

- alfabetyczny spis nazw ulic i placów,

- operat ulicy (placu) - część I (dotycząca nazwy).

16. Ewidencję prowadzi się według następujących zasad:

1)
mapa zawierająca sieć ulic i placów jest opracowywana w skali 1 : 5.000 - 1 : 10.000 i ma nazwę "Mapa nazw ulic i placów"; w miastach nie stanowiących powiatów, osiedlach i gromadach można posiłkować się kopią mapy ewidencji gruntów; w miastach mapa może być opracowana również w skali 1 : 20.000,
2)
na mapie nazw ulic i placów uwidacznia się również nazwy i granice dzielnic miasta i osiedli mieszkaniowych;
3)
nazwy ulic i placów wpisywane są na mapy kolorem czarnym wzdłuż kierunku ulic bądź w środku placów;
4)
sposób opisywania map powinien być zgodny ze wzorami zawartymi w obowiązujących technicznych instrukcjach geodezyjnych;
5)
mapa nazw i placów powinna zawierać datę jej sporządzenia, a na odwrocie mapy daty kolejnych okresowych aktualizacji oraz podpis kierownika właściwego organu prowadzącego ewidencję;
6)
na mapie powinna być wpisana skala, określony kierunek północny oraz podział na siatkę kwadratów z oznaczeniem pasa i słupa, z tym że oznaczenie słupa powinno być literowe, a pasa liczbowe (cyfry arabskie);
7)
spis (rejestr) nazw ulic i placów nosi tytuł "Alfabetyczny spis nazw ulic i placów";
8)
spis zawiera nazwy ulic i placów, obowiązujące na terenie danej jednostki administracyjnej;
9)
spis sporządza się w formie zestawu kartek - spiętych w jedną całość (księga), podzieloną na części - odpowiadające początkowym literom aktualnych nazw;
10)
założony spis alfabetyczny podlega stałej aktualizacji; nowo nadane bądź zmienione nazwy dopisywane są na końcu działu literowego;
11)
operat ulicy w części I (dotyczącej nazwy) zawiera:
-
wyrys z mapy nazw i placów z wkreślonym zasięgiem ulicy lub wyrys ze szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego bądź planu realizacyjnego,
-
opis położenia ulicy oraz historię jej nazwy,
-
wniosek o nadanie nazwy ulicy (placu) wraz z wypowiedziami jednostek opiniujących,
-
uchwałę rady narodowej o nadaniu nazwy.

II. 1. Zasady numeracji nieruchomości reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 czerwca 1968 r. w sprawie numeracji nieruchomości (Dz. U Nr 23, poz. 151).

2. Podstawowymi dokumentami dla prowadzenia ewidencji numeracji porządkowej nieruchomości i oznaczeń budynków w miejscowościach posiadających nazwy ulic są:

-
mapa ewidencji numerów porządkowych nieruchomości i oznaczeń budynków,
-
operat ulicy - część II.

3. Mapa ewidencyjna numeracji porządkowej nieruchomości przeznaczona jest:

-
do założenia numeracji porządkowej nieruchomości i oznaczenia budynku,
-
do prowadzenia rejestracji nadawanych i istniejących numerów porządkowych.

Mapa ta jest sporządzana na kopii mapy ewidencji gruntów.

4. Na mapę ewidencji numerów porządkowych nieruchomości nanosi się granice poszczególnych nieruchomości przylegających do ulicy wraz z oznaczonymi schematycznie budynkami oraz podaje się numery porządkowe.

5. Operat ulicy - część II zawiera:

-
wyrys z mapy ewidencyjnej numeracji porządkowej,
-
rejestr numerów porządkowych,
-
powiadomienie o nadaniu numerów porządkowych nieruchomości.

Operat ulicy część II stanowi zarazem uzupełnienie operatu ulicy część I, objętego ewidencją nazw ulic i placów.

6. W gromadach dla miejscowości nie posiadających ulic lub posiadających ulice bez nazw oraz dla miejscowości, w których tylko część nieruchomości zabudowanych lub przeznaczonych pod zabudowę przylega do ulic z nazwami, podstawowymi dokumentami do prowadzenia ewidencji numeracji porządkowej nieruchomości i oznaczeń budynków są:

-
kopia mapy ewidencji gruntów, na której zostanie naniesiona numeracja porządkowa nieruchomości, kolejna dla całej miejscowości;
-
rejestr numerów porządkowych,
-
powiadomienia o nadaniu numerów porządkowych.

III. Uporządkowanie nazw ulic i numeracji nieruchomości należy zakończyć w terminie do dnia 15 sierpnia 1968 r. Należy również spowodować nadanie nazw ulicom projektowanym oraz ulicom posiadającym nazwy prowizoryczne.

Właściwe organy prezydium rady narodowej zawiadomią na piśmie właścicieli (zarządców) nieruchomości o oznaczeniu nieruchomości numerami porządkowymi (w razie oznaczenia nieruchomości innym niż dotychczas numerem lub oznaczenia numerem nieruchomości dotąd nie oznaczonej) ze wskazaniem treści § 12 rozporządzenia oraz sankcji karnych przewidzianych w art. 11 rozporządzenia z dnia 24 października 1934 r. o ustalaniu nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych oraz o numeracji nieruchomości (Dz. U. z 1934 r. Nr 94, poz. 850 i z 1948 r. Nr 36, poz. 251) (obecnie kara grzywny do 750 zł) 1 . Właściwe organy prezydiów rad narodowych powinny umieścić na narożnikach ulic i placów w miastach i osiedlach tablice z nazwami, jeżeli dotychczas brak jest takich tablic. Do organów tych należy kontrola przestrzegania przez właścicieli (zarządców nieruchomości) ciążących na nich obowiązków w zakresie ustalonym rozporządzeniem w sprawie numeracji nieruchomości.

Właściwe organy prezydiów rad narodowych miast, osiedli i gromad dopilnują również, aby tabliczki z numerami nieruchomości i nazwami ulic były umieszczone na wszystkich nieruchomościach (budynkach) zgodnie z zasadami rozporządzenia najpóźniej w terminie do dnia 15 sierpnia 1968 r. i aby były one utrzymywane stale w należytym stanie.

Po upływie wyznaczonych terminów organy te przeprowadzą kontrolę wykonania przez właścicieli (zarządców) nieruchomości obowiązku umieszczenia na tych nieruchomościach tabliczek. W razie stwierdzenia uchylania się od wykonania powyższych obowiązków lub nieutrzymywania tabliczek w należytym stanie albo usuwania, niszczenia lub uszkadzania tabliczek właściwe organy prezydiów rad narodowych powinny występować z wnioskami do kolegiów karno-administracyjnych o ukaranie winnych (sankcje karne określają z art. 10 i 11 rozporządzenia z dnia 24 października 1934 r. Dz. U. Nr 94, poz. 850 i z 1948 r. Nr 36, poz. 251). Niezależnie od tego stosowane mogą być środki egzekucji administracyjnej, przewidziane w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 24, poz. 151).

Właściwe organy prezydiów wojewódzkich rad narodowych dopilnują, aby obowiązujące przepisy w zakresie nadawania nazw ulicom i numeracji nieruchomości oraz terminy przewidziane w niniejszych wytycznych były przestrzegane przez organy prezydiów rad narodwych niższych stopni.

Wykonanie niniejszych wytycznych nie powinno być traktowane jako jednorazowa akcja, lecz powinny być one stosowane stale.

W okresie od dnia 1 czerwca 1970 r. do dnia 31 grudnia 1970 r. nie należy dokonywać żadnych zmian w nazwach ulic i placów oraz numeracji nieruchomości.

IV. Przez właściwe organy prezydiów rad narodowych rozumie się organy wymienione w § 9 rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 czerwca 1968 r. w sprawie numeracji nieruchomości (Dz. U. Nr 23, poz. 151).

1 Nieaktualne; art.11 powołanego w tekście rozporządzenia został uchylony przez art. VI pkt 4 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz.U.71.12.115) z dniem 1 stycznia 1972 r.

Zmiany w prawie

Wolna Wigilia po raz pierwszy i nowe obowiązki dla firm, które wejdą… w Wigilię

W tym roku po raz pierwszy wszyscy pracownicy będą cieszyli się Wigilią jako dniem wolnym od pracy. Także w handlu. I choć z dnia wolnego skorzystają także pracodawcy, to akurat w ich przypadku Wigilia będzie dniem, kiedy zaczną obowiązywać przepisy zobowiązujące ich do stosowania w ogłoszeniach o pracę i np. w regulaminach pracy nazw stanowisk neutralnych pod względem płci.

Grażyna J. Leśniak 23.12.2025
Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1968.30.197

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Ustalenie wytycznych w sprawie nadawania nazw ulicom i placom oraz numeracji nieruchomości.
Data aktu: 28/06/1968
Data ogłoszenia: 12/07/1968
Data wejścia w życie: 12/07/1968