Organizacja finansowa i system finansowy Państwowego Zakładu Ubezpieczeń.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA FINANSÓW
z dnia 1 kwietnia 1953 r.
w sprawie organizacji finansowej i systemu finansowego Państwowego Zakładu Ubezpieczeń.

Na podstawie art. 15 ustawy z dnia 28 marca 1952 r. o ubezpieczeniach państwowych (Dz. U. Nr 20, poz. 130) zarządza się, co następuje:

I.

Przepisy ogólne.

§  1.
Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o ustawie bez bliższego określenia, rozumieć przez to należy ustawę z dnia 28 marca 1952 r. o ubezpieczeniach państwowych (Dz. U. Nr 20, poz. 130), ilekroć zaś jest mowa o Zakładzie, należy przez to rozumieć Państwowy Zakład Ubezpieczeń.
§  2.
Zakład wykonuje swoje zadania, wynikające z ustawy, w oparciu o narodowe plany gospodarcze oraz zgodnie z planem działalności gospodarczej (§ 5).
§  3.
1.
Zakład działa według zasad rozrachunku gospodarczego.
2.
Organy terenowe Zakładu, tj. dyrekcje wojewódzkie i inspektoraty powiatowe (miejskie), działają według zasad wewnętrznego ograniczonego rozrachunku gospodarczego.

II.

Plan działalności gospodarczej, księgowość i roczne zamknięcia rachunkowe.

§  4.
Plan działalności gospodarczej Zakładu obejmuje plan operacyjny i plan finansowy. Budżet administracyjny wchodzi do planu działalności gospodarczej jedną pozycją wydatków i stanowi załącznik do tego planu.
§  5.
1.
Zakład sporządza plan działalności gospodarczej na każdy rok kalendarzowy w myśl wytycznych ustalonych przez Ministra Finansów w porozumieniu z przewodniczącym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.
2.
Zakład sporządza plan działalności gospodarczej i budżet administracyjny według wzorów ustalonych przez Ministra Finansów.
3.
Zakład przedkłada plan działalności gospodarczej do zatwierdzenia Ministrowi Finansów w październiku każdego roku na rok następny.
4.
Zakład przedkłada Ministrowi Finansów kwartalne plany finansowe w drugiej dekadzie ostatniego miesiąca każdego kwartału na kwartał następny.
§  6.
1.
Plan działalności gospodarczej Zakładu i kwartalne plany finansowe są planami zbiorczymi wszystkich szczebli organizacyjnych Zakładu.
2.
Poszczególne jednostki organizacyjne opracowują plan działalności gospodarczej i kwartalne plany finansowe w terminie i w myśl wytycznych ustalonych przez Dyrektora Zakładu.
§  7.
1.
Zakład prowadzi księgowość według planu kont, zatwierdzonego przez Ministra Finansów.
2.
Zarząd Centralny, dyrekcje wojewódzkie i inspektoraty powiatowe (miejskie) prowadzą samodzielną księgowość.
3.
Dyrekcje wojewódzkie sporządzają zbiorcze miesięczne bilanse brutto swych inspektoratów w terminie najpóźniej do dnia 15 następnego miesiąca, a Zarząd Centralny sporządza zbiorcze miesięczne bilanse brutto wszystkich inspektoratów obok zbiorczych miesięcznych bilansów brutto dyrekcji wojewódzkich najpóźniej do dnia 30 następnego miesiąca. Zarząd Centralny sporządza własne miesięczne bilanse brutto w terminie do dnia 15 następnego miesiąca.
4.
Roczne zamknięcia rachunkowe Zakładu wynikają ze zbiorczych zestawień rocznych zamknięć rachunkowych wszystkich szczebli organizacyjnych.
5.
Zakład przedkłada Ministrowi Finansów do zatwierdzenia roczne zamknięcia rachunkowe w terminie najpóźniej do końca kwietnia roku następnego.
§  8.
Zasady i wzory zamknięć rachunkowych oraz sprawozdawczości finansowej Zakładu ustali Minister Finansów.

III.

Fundusze, rezerwy techniczne i lokaty.

§  9.
1.
Fundusz podstawowy (art. 27 ustawy) odpowiada wartości środków trwałych Zakładu po potrąceniu amortyzacji.
2.
Środki trwałe Zakładu obejmują: przydzielone Zakładowi dla wykonania zadań planowych lub uzyskane w wyniku działalności inwestycyjnej nieruchomości oraz te urządzenia i ruchomości, które stosownie do ogólnie obowiązujących zasad (przepisów szczegółowych) podlegają wpisaniu do majątku Zakładu.
§  10.
Fundusz rezerwowy (art. 28 ustawy) jest pokrywany lokatami w budżecie Państwa w ramach planu finansowego (§ 14).
§  11.
1.
Tworzy się rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, na które składają się:
a)
rezerwy techniczne ubezpieczeń osobowych (§ 12),
b)
przeniesienie składek na udział własny na rok następny z ubezpieczeń majątkowych i osobowych z wyłączeniem ubezpieczeń na życie,
c)
rezerwy na nie uregulowane szkody z ubezpieczeń majątkowych i świadczenia z ubezpieczeń osobowych na udział własny,
d)
inne rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe przewidziane w technicznych planach działalności.
2.
Sposób obliczania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych ustalają techniczne plany działalności, zatwierdzone przez Ministra Finansów.
§  12.
1.
Do rezerw technicznych ubezpieczeń osobowych wchodzą:
a)
matematyczna rezerwa składek,
b)
przeniesienie składek z ubezpieczeń na życie,
c)
skapitalizowana wartość zapadłych świadczeń rentowych.
2.
Rezerwy techniczne ubezpieczeń osobowych po odliczeniu pożyczek udzielonych zgodnie z warunkami ubezpieczeń pod zastaw polis ubezpieczeń na życie - Zakład lokuje w budżecie Państwa.
3.
Oprocentowanie lokat rezerw technicznych ubezpieczeń osobowych wynosi 5%.
4.
Zakład uzupełnia lokatę rezerw technicznych ubezpieczeń osobowych w 6 tygodni po upływie każdego kwartału sumą równą 70% nadwyżki dochodów nad wydatkami na świadczenia z ubezpieczeń na życie, dla których tworzy się matematyczną rezerwę składek.
5.
W terminie przedłożenia rocznych zamknięć rachunkowych Zakład jest obowiązany lokatę rezerw technicznych ubezpieczeń osobowych uzupełnić do wysokości rezerwy określonej bilansem rocznym, po odliczeniu pożyczek pod zastaw polis ubezpieczeń na życie. Jeżeli z bilansu wynika, że lokata rezerwy technicznej ubezpieczeń osobowych jest wyższa od rezerwy ustalonej bilansem rocznym, różnica zostaje zarachowana na poczet bieżących wpłat do budżetu Państwa z tytułu lokat rezerwy technicznej ubezpieczeń osobowych.
§  13.
Przeniesienie składek na udział własny na rok następny (§ 11 ust. 1 lit. b) rezerwa na nie uregulowane szkody z ubezpieczeń majątkowych i świadczeń z ubezpieczeń osobowych na udział własny (§ 11 ust. 1 lit. c) oraz inne rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe (§ 11 ust. 1 lit. d) pokrywane są lokatami w budżecie Państwa w ramach planu finansowego.
§  14.
Nadwyżkę wynikającą z rocznego planu finansowego po uwzględnieniu kwoty rezerwy technicznej ubezpieczeń osobowych (§ 12 ust. 2, 4 i 5) Zakład wnosi na podstawie planów kwartalnych na lokaty do budżetu Państwa w terminach wskazanych przez Ministra Finansów.
§  15.
1.
Na wniesione lokaty do budżetu Państwa na podstawie § 12 ust. 2 i § 14 Minister Finansów wydaje Zakładowi potwierdzenia lokat.
2.
W przypadkach, gdy zajdzie potrzeba:
a)
pokrywania straty bilansowej z funduszu rezerwowego (art. 28 ust. 2 ustawy) lub
b)
naruszenia rezerwy technicznej ubezpieczeń osobowych,

Minister Finansów na wniosek dyrektora Zakładu zwalnia w całości lub w części lokaty wymienione w ust. 1.

§  16.
Dla zapewnienia operatywnej działalności Zakładu służą środki obrotowe w wysokości części funduszu rezerwowego nie ulokowanej w budżecie Państwa.
§  17.
Dyrektor Zakładu w porozumieniu z Narodowym Bankiem Polskim wyda zarządzenie regulujące wysokość limitów środków pieniężnych w kasach Zakładu i na rachunkach bankowych dyrekcji wojewódzkich i inspektoratów powiatowych (miejskich). Zarządzenie to ustali również system wewnętrznego obiegu środków pieniężnych w Zakładzie.

IV.

Amortyzacja i finansowanie robót kapitalnych.

§  18.
Zakład dokonuje amortyzacji środków trwałych przeznaczonej na finansowanie inwestycji i kapitalnych remontów.
§  19.
Inwestycje Zakładu przewidziane w planie inwestycyjnym będą finansowane:
a)
z części zakumulowanej amortyzacji środków trwałych, która po wyłączeniu kwot przeznaczonych na finansowanie kapitalnych remontów przeznaczona jest na finansowanie inwestycji,
b)
z przewidzianej w budżecie Państwa dotacji w wysokości różnicy między limitem planu inwestycyjnego Zakładu a kwotą akumulowanej amortyzacji wymienionej pod lit. a).
§  20.
Źródłem finansowania kapitalnych remontów Zakładu jest część amortyzacji środków trwałych, przeznaczona na kapitalne remonty w trybie przewidzianym w obowiązujących przepisach.
§  21.
1.
Akumulację amortyzacji w części przeznaczonej na finansowanie inwestycji przeprowadzać będzie Zarząd Centralny na rachunku w Banku Inwestycyjnym na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorstw państwowych.
2.
Akumulację amortyzacji w części przeznaczonej na finansowanie kapitalnych remontów przeprowadzać będzie Zarząd Centralny na rachunku w Narodowym Banku Polskim.
§  22.
1.
W terminie do dnia 22 każdego miesiąca Zakład obowiązany jest przelewać na rachunki wymienione w § 21 1/12 kwot tych części zaplanowanej rocznej amortyzacji, które przeznaczone zostały na finansowanie inwestycji oraz kapitalnych remontów.
2.
Przelewy powyższe mają charakter zaliczkowy i podlegają stosownemu rozliczeniu na podstawie rocznych zamknięć rachunkowych.

V.

Podział nadwyżki.

§  23.
Przeznaczenie i podział nadwyżki bilansowej określa art. 30 ustawy.
§  24.
1.
Wpłaty do budżetu Państwa z tytułu osiągniętej nadwyżki będą dokonywane:
a)
zaliczkowo - w wysokości 1/8 nadwyżki wynikającej z zatwierdzonego przez Ministra Finansów planu działalności gospodarczej Zakładu na dany rok w okresie, gdy fundusz rezerwowy nie osiągnął wysokości przewidzianej w art. 28 ust. 1 ustawy, lub 1/4 tej nadwyżki w okresie, gdy fundusz rezerwowy osiągnął tę wysokość - w terminie do dnia 30 ostatniego miesiąca każdego kwartału za dany kwartał,
b)
po upływie roku - w wysokości wynikającej z rozliczenia sporządzonego na podstawie zatwierdzonych przez Ministra Finansów zamknięć rocznych - w terminie dwutygodniowym po zatwierdzeniu tych zamknięć.
2.
Stwierdzona na podstawie zamknięć rocznych nadpłata z tytułu wpłat zaliczek podlega zwrotowi lub zostaje zarachowana na poczet zaliczek roku następnego.

VI.

Przepis końcowy.

§  25.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1953 r.

Zmiany w prawie

Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1953.A-33.425

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Organizacja finansowa i system finansowy Państwowego Zakładu Ubezpieczeń.
Data aktu: 01/04/1953
Data ogłoszenia: 18/04/1953
Data wejścia w życie: 18/04/1953, 01/01/1953