PARLAMENT EUROPEJSKI,- uwzględniając swoje decyzje w sprawie absolutorium z wykonania budżetu agencji Unii Europejskiej za rok budżetowy 2019,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji z działań podjętych w następstwie udzielenia absolutorium za rok budżetowy 2018 (COM(2020) 311),
- uwzględniając sprawozdanie roczne Trybunału Obrachunkowego dotyczące agencji UE za rok budżetowy 2019 wraz z odpowiedziami agencji 1 ,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 2 , w szczególności jego art. 68 i 70,
- uwzględniając art. 32 i 47 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 1271/2013 z dnia 30 września 2013 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów, o których mowa w art. 208 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 3 ,
- uwzględniając rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/715 z dnia 18 grudnia 2018 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów utworzonych na podstawie TFUE oraz Traktatu Euratom, o których mowa w art. 70 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 4 , w szczególności jego art. 105,
- uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,
- uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0100/2021),
A. mając na uwadze, że zgodnie z art. 262 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 oraz art. 3 załącznika V do Regulaminu Parlamentu Europejskiego w niniejszej rezolucji przedstawiono, w odniesieniu do każdego organu, o którym mowa w art. 70 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046, uwagi przekrojowe towarzyszące decyzjom o absolutorium;
B. mając na uwadze, że zgodnie z art. 262 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 oraz art. 3 załącznika V do Regulaminu Parlamentu Europejskiego w niniejszej rezolucji przedstawiono również, w odniesieniu do Agencji Dostaw Euratomu, uwagi przekrojowe towarzyszące decyzjom o absolutorium;
C. mając na uwadze, że agencje Unii powinny skupić się na zadaniach o wyraźnej europejskiej wartości dodanej, a organizacja takich zadań powinna być zoptymalizowana, aby - w interesie unijnych podatników - uniknąć powielania działań;
1. z zadowoleniem przyjmuje postępy agencji w reagowaniu na żądania i zalecenia wyrażone w ramach poprzedniej rocznej procedury udzielania absolutorium;
2. podkreśla, że agencje mają duży wpływ na kształtowanie polityki i proces podejmowania decyzji oraz przygotowanie i realizację programów w obszarach o istotnym znaczeniu dla codziennego życia obywateli Unii, np. w dziedzinie zdrowia, bezpieczeństwa, wolności i wymiaru sprawiedliwości; ponownie podkreśla znaczenie agencji, jeśli chodzi o zaspakajanie konkretnych potrzeb politycznych i wzmacnianie współpracy europejskiej; zauważa, że agencje mogą także odgrywać wiodącą rolę w rozwiązywaniu kryzysów lub długotrwałych wyzwań społecznych;
3. z satysfakcją zauważa, że zgodnie z rocznym sprawozdaniem Trybunału Obrachunkowego (zwanego dalej "Trybunałem") dotyczącym agencji unijnych za rok budżetowy 2019 (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") Trybunał wydał opinię bez zastrzeżeń na temat wiarygodności rozliczeń wszystkich agencji; zauważa ponadto, że Trybunał wydał opinie bez zastrzeżeń do dochodów leżących u podstaw rozliczeń wszystkich agencji; zwraca uwagę, że Trybunał wydał opinie bez zastrzeżeń co do legalności i prawidłowości płatności leżących u podstaw rozliczeń w odniesieniu do wszystkich agencji z wyjątkiem Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki i Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO), w odniesieniu do których wydano opinię z zastrzeżeniami;
4. zauważa, że w 2019 r. budżet 32 unijnych agencji zdecentralizowanych wynosił łącznie około 2 854 000 000 EUR w środkach na zobowiązania, co stanowi wzrost o około 10,29 % w porównaniu z 2018 r., oraz 2 570 000 000 EUR w środkach na płatności, co stanowi wzrost o 8,88 % w porównaniu z 2018 r.; ponadto zauważa, że z 2 570 000 000 EUR w środkach na płatności około 1 920 000 000 EUR pochodziło z budżetu ogólnego Unii, co stanowi 74,75 % całkowitego finansowania agencji w 2019 r. (72,16 % w 2018 r.); przyjmuje ponadto do wiadomości, że około 649 000 000 mln EUR zostało sfinansowane z opłat i należności oraz ze składek przekazywanych bezpośrednio przez państwa uczestniczące (spadek o 1,22 % w porównaniu z rokiem 2018);
Główne rodzaje ryzyka i zalecenia wskazane przez Trybunał
5. zauważa, że według sprawozdania Trybunału ogólne ryzyko dla wiarygodności rozliczeń agencji, oparte na międzynarodowych standardach rachunkowości, jest niskie, i że podobnie było w 2018 r.;
6. zauważa, że w sprawozdaniu ryzyko dla legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw sprawozdań finansowych agencji Trybunał uznaje za niskie w przypadku większości agencji oraz za średnie w przypadku agencji, które częściowo finansują się ze środków własnych i w odniesieniu do których obowiązują szczegółowe przepisy dotyczące poboru opłat i innych wkładów na poczet dochodów, i że podobnie było w 2018 r.;
7. zauważa, że ryzyko dla legalności i prawidłowości płatności leżących u podstaw sprawozdań finansowych agencji Trybunał uznaje ogólnie za średnie, lecz że waha się ono od poziomu niskiego do wysokiego w zależności od tytułu budżetowego; zauważa, że ryzyko dla tytułu I (wydatki na personel) jest ogólnie niskie, w tytule II (wydatki administracyjne) ryzyko uznaje się za średnie, a w tytule III (wydatki operacyjne) ryzyko uznaje się za niskie do wysokiego, w zależności od agencji i charakteru wydatków operacyjnych; zwraca uwagę, że wysokie ryzyko zazwyczaj wiąże się z procedurami udzielania zamówień i wypłacania dotacji wiążących się z dużymi kwotami; zauważa, że chociaż kontrole dotyczące dotacji ogólnie się poprawiły, Trybunał stwierdził, że nie zawsze są one w pełni skuteczne;
8. odnotowuje główne obszary, na których koncentruj ą się uwagi Trybunału Obrachunkowego, a mianowicie:
- zarządzanie zamówieniami publicznymi to nadal obszar najbardziej narażony na błędy,
- procedury rekrutacyjne i konflikty interesów w przypadku osób odchodzących z agencji unijnych i przenoszących się do sektora prywatnego, co powinno być lepiej uregulowane przez agencje,
- zarządzanie budżetem, w którym Trybunał stwierdził szereg uchybień;
9. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Trybunał oświadczył, iż w większości przypadków agencje podjęły działania naprawcze w celu uwzględnienia uwag kontrolnych z poprzednich lat, i wzywa agencje zajmujące się WSiSW do kontynuowania wysiłków w celu podjęcia działań następczych w związku z uwagami Trybunału;
Zarządzanie budżetem i finansami
10. ubolewa, że poziom szczegółowości sprawozdań z wykonania budżetu niewielkiej części agencji różni się od poziomu szczegółowości w przypadku większości agencji, co wskazuje na potrzebę jaśniejszych i ujednoliconych wytycznych dotyczących sprawozdawczo ści agencji na temat budżetu, w tym konieczność wyjaśnienia przez agencje znacznych odstępstw od pierwotnego budżetu lub planów zatrudnienia; podkreśla pilną potrzebę poprawy zdolności planowania przez wszystkie agencje; ubolewa nad odpowiedzią Komisji na wniosek o automatyczne przekazywanie organowi udzielającemu absolutorium oficjalnego budżetu (w środkach na zobowiązania i w środkach na płatności) oraz danych liczbowych dotyczących personelu (dane zawarte w planie zatrudnienia dotyczące pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony, pracowników zatrudnionych na czas określony, pracowników kontraktowych i oddelegowanych ekspertów krajowych na dzień 31 grudnia danego roku) w odniesieniu do 32 zdecentralizowanych agencji, ponieważ wspomniane wytyczne (w rzeczywistości wzory w większości dostarczające wytycznych dotyczących raczej formy, a nie treści) nie są wystarczające, aby zaradzić różnicom w obliczeniach między sprawozdaniami; ponownie zwraca się do Komisji o przekazanie organowi udzielającemu absolutorium oficjalnego budżetu i danych liczbowych dotyczących personelu każdej agencji oraz o przedstawienie skonsolidowanych danych dotyczących agencji zdecentralizowanych podlegających procedurze udzielania absolutorium przez Parlament;
11. uważa, że przy ustanawianiu przyszłych agencji należy zwrócić większą uwagę na adekwatność i spójność, zwłaszcza jeśli chodzi o nakładające się na siebie obszary odpowiedzialności;
12. uważa, że zasoby powinny być przydzielane bardziej elastycznie - w zależności od konieczności lub pilnej potrzeby;
13. podkreśla, że przejrzystość i wiedza obywateli o istnieniu agencji Unii są niezwykle istotne dla ich demokratycznej rozliczalności; uważa, że zasadnicze znaczenie mają użyteczność i łatwość korzystania z zasobów i danych agencji; w związku z tym wzywa do oceny obecnego sposobu przedstawiania i udostępniania danych i zasobów oraz oceny, w jakim stopniu obywatele uważają, że dane i zasoby można łatwo identyfikować, rozpoznawać i wykorzystywać;
14. wyraża zaniepokojenie bardzo wysokim poziomem przeniesień w niektórych agencjach, co może wskazywać na różne słabości, w tym na nieodpowiednie planowanie budżetowe, które jest sprzeczne z budżetową zasadą jedno- roczności;
Wyniki
15. z zadowoleniem odnotowuje przyjęcie przez Komisję zeszłorocznego zalecenia w sprawie absolutorium, aby dalej rozwijać i wdrażać zasadę budżetowania wynikowego, oraz wynikające z tego ulepszenia jednolitego dokumentu programowego i skonsolidowanego rocznego sprawozdania z działalności;
16. z zadowoleniem przyjmuje opublikowanie przez Trybunał pierwszej horyzontalnej kontroli wykonania zadań w odniesieniu do wszystkich agencji Unii w sprawozdaniu specjalnym nr 22/2020 pt.: "Przyszłość agencji UE - istnieją możliwości, by zwiększyć elastyczność i zacieśnić współpracę" 5 ;
17. odnotowuje główne uwagi Trybunału, w szczególności fakt, że agencje zajmują się aktualnymi kwestiami społecznymi, mają duży potencjał dalszego rozwoju i dysponuj ą solidną wiedzą fachową;
18. zgadza się z Trybunałem Obrachunkowym, że chociaż agencje wykonują ważne zadania we wszystkich dziedzinach naszego codziennego życia, istnieją wyraźne trudności w budowaniu zaufania obywateli; podkreśla w tym kontekście kwestię rozliczalności, przejrzystości, a nawet skuteczności, jak również fakt, że agencje są mało znane społeczeństwu, ponieważ obywatele w dużej mierze niewiele o nich wiedzą, a media donoszą jedynie o negatywnych incydentach;
19. docenia coraz ściślejszą współpracę między agencjami w obszarze zatrudnienia, spraw socjalnych i włączenia społecznego i nadal zachęca do niej w celu poprawy synergii, zapewnienia dalszej komplementarności i współdzielenia zasobów; podkreśla znaczenie i wartość dodaną każdej agencji w zakresie jej specjalizacji oraz jej autonomii; przyznaje, że cztery agencje odbyły wspólnie spotkania konkretnie w celu ujednolicenia metodologii wskaźników wykonania w ramach działań następczych w związku z zaleceniem Komisji otrzymanym w 2019 r. na podstawie oceny czterech agencji z 2017 r. (zalecenie nr 5 w SWD(2019) 159);
20. podkreśla wnioski zawarte w sprawozdaniu specjalnym Trybunału pt. "Przyszłość agencji UE", że informacje na temat wyników agencji unijnych są ograniczone; wzywa agencje do zwiększenia odpowiedzialności za wyniki; oczekuje, że wszystkie agencje Unii będą w jak największym stopniu współpracować z Komisją i Trybunałem w zakresie dostarczania informacji na temat wyników;
21. zauważa ustalenie Trybunału zawarte w sprawozdaniu pt. "Przyszłość agencji UE", zgodnie z którym agencje mierzą wyniki za pomocą kluczowych wskaźników skuteczności działania, oraz że w 2015 r. Komisja wydała wytyczne dla dyrektorów agencji dotyczące kluczowych wskaźników skuteczności działania; odnotowuje z ubolewaniem, że wskaźniki wykorzystywane w praktyce odnoszą się głównie do realizacji rocznego planu prac agencji oraz wykonania budżetu, a także zarządzania zasobami kadrowymi, jednak zazwyczaj nie pozwalają ocenić ogólnych wyników agencji oraz rezultatów osiąganych przez agencje, ani wydajności i skuteczności agencji w realizowaniu powierzonego jej mandatu; wzywa agencje do współpracy w celu poprawy stosowania kluczowych wskaźników skuteczności działania, aby w procedurze udzielania absolutorium zapewnić, obok zgodności z przepisami, większy nacisk na wyniki; wzywa agencje do dalszego opracowywania wskaźników, które pozwolą zmierzyć ich wkład w realizację strategii politycznych Unii; wzywa agencje do regularnego przeglądu i aktualizacji tych wskaźników; wzywa Komisję do przyjęcia ujednoliconego zestawu wytycznych dotyczących sprawozdawczo ści i określania kluczowych wskaźników wydajności, aby zapewnić właściwy pomiar wyników agencji;
22. zauważa, że Trybunał, próbując określić warunki konieczne, aby umożliwić agencjom osiągnięcie ich celów, podkreśla potrzebę większej elastyczności finansowej i politycznej, a także bardziej strukturalnego i spójnego modelu zarządzania, w którym informacje na temat wyników koncentruj ą się na produktach, a nie na ich wkładzie we wdrażanie polityki;
23. przypomina, że zgodnie ze wspólnym podejściem każda agencja unijna powinna być oceniana co pięć lat i że Komisja powinna być odpowiedzialna za organizację oceny, a w przypadku co drugiej oceny należy stosować klauzulę wygaśnięcia; zauważa z ubolewaniem, że rozporządzenia ustanawiające szeregu agencji nie zostały jeszcze dostosowane do wspólnego podejścia; odnotowuje uwagę Trybunału zawartą w jego sprawozdaniu na temat przyszłości agencji UE, zgodnie z którą w latach 2015-2019 przekształcono rozporządzenia ustanawiające 13 agencji, ale tylko pięciu wnioskom towarzyszyła ocena skutków; wzywa Komisję do regularnego przeprowadzania niezależnej oceny wyników agencji;
24. uważa, że należy ustanowić jasne zasady oceny i zakończenia zadań agencji;
25. uważa, że dla każdej agencji należy przeprowadzić ocenę wpływu i systematycznie dodawać klauzulę przeglądową uzasadniającą przypisane cele agencji;
26. domaga się lepszego rozwiązania kwestii unikania nakładania się kompetencji i obszarów odpowiedzialności między agencjami;
27. z zadowoleniem przyjmuje współpracę w ramach sieci agencji WSiSW; wzywa agencje, aby nadal rozwijały synergie, zacieśniały współpracę i prowadziły wymianę najlepszych praktyk między sobą w celu poprawy efektywności;
28. wzywa agencje do zwiększania synergii, zacieśniania współpracy i wymiany najlepszych praktyk z innymi agencjami unijnymi w celu poprawy wydajności (zasoby ludzkie, zarządzanie budynkami, usługi informatyczne i bezpieczeństwo);
29. uważa, że należy wzmocnić rolę agencji jako centrów wiedzy fachowej i tworzenia sieci kontaktów;
30. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie przez sieć agencji UE (zwaną dalej "Siecią") wspólnej grupy zadaniowej ds. usług oraz opracowanie strategicznego wniosku pt. "Wspólne usługi i możliwości 2.0", aby zachęcić agencje do współpracy i wspierać tę współpracę; zaleca włączenie do tego zadania zaleceń Trybunału zawartych w sprawozdaniu w sprawie przyszłości agencji UE w odniesieniu do elastycznego wykorzystania zasobów (zalecenia 1 i 2) oraz agencji jako ośrodków wiedzy specjalistycznej i ośrodków tworzenia sieci kontaktów (zalecenie 4);
31. zwraca uwagę na wzorcową rolę ECDC jeśli chodzi o współpracę z innymi agencjami Unii, na przykład w ramach sieci; zachęca agencje do współpracy i wymiany najlepszych praktyk tam, gdzie to możliwe, w tym np. w zakresie telepracy;
32. przypomina, jak ważna jest poprawa cyfryzacji w agencjach pod względem wewnętrznego funkcjonowania i zarządzania, ale także w celu przyspieszenia cyfryzacji procedur; podkreśla, że Agencja powinna nadal aktywnie działać w tym zakresie, aby za wszelką cenę uniknąć przepaści cyfrowej między agencjami; zwraca jednak uwagę na konieczność podejmowania wszelkich niezbędnych środków bezpieczeństwa, aby uniknąć jakiegokolwiek ryzyka dla bezpieczeństwa przetwarzanych informacji w internecie;
33. przypomina, że coroczna wymiana poglądów na temat rocznych programów prac i wieloletnich strategii agencji we właściwych komisjach znacznie przyczynia się do tego, by programy i strategie odzwierciedlały aktualne priorytety polityczne, zwłaszcza w kontekście wdrażania zasad zapisanych w Europejskim filarze praw socjalnych; przypomina, że agencje mają największe kwalifikacje do oceny wykorzystania zasobów i odgrywaj ą kluczową rolę we wspieraniu odpowiednich zrównoważonych projektów zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem; wzywa Komisję do zapewnienia środków finansowych wspierających agencje unijne w gwarantowaniu dialogu społecznego; stwierdza, że agencje unijne odgrywaj ą kluczową rolę w gwarantowaniu dialogu społecznego z instytucjami Unii;
Polityka kadrowa
34. zauważa, że w 2019 r. 32 zdecentralizowane agencje zatrudniały ogółem 7 880 pracowników, w tym urzędników, pracowników zatrudnionych na czas określony, pracowników kontraktowych i oddelegowanych ekspertów krajowych (w porównaniu z 7 626 w 2018 r.), co stanowi istotny wzrost o 3,33 % w porównaniu z rokiem poprzednim;
35. z zadowoleniem przyjmuje bardziej szczegółowe i ustrukturyzowane informacje na temat równowagi płci w agencjach;
36. wyraża zaniepokojenie faktem, że w zdecydowanej większości agencji brak jest równowagi płci wśród ogółu kadry kierowniczej; stwierdza, że w 2019 r. na szczeblu kadry kierowniczej wyższego szczebla w trzech agencjach udało się osiągnąć zupełną równowagę płci, dobrą równowagę - w dziesięciu agencjach, ale w 16 agencjach wciąż brak było równowagi płci (w czterech z nich na tym szczeblu pracowali wyłącznie mężczyźni, a w jednej - wyłącznie kobiety); ubolewa, że w strategii na lata 2021-2027 dotyczącej sieci całkowicie pominięto kwestię równości płci; wzywa agencje i sieć do uwzględnienia równości płci w swoich strategiach oraz do przyjęcia celu Komisji, jakim jest osiągnięcie równowagi płci na wszystkich szczeblach zarządzania w agencjach do końca 2024 r.;
37. zauważa ponadto, że jeśli chodzi o równowagę płci w zarządach, w 2019 r. w żadnej agencji nie było zupełnej równowagi płci, dobra równowaga istniała w siedmiu agencjach, a w czternastu zarządach nie było równowagi płci; wzywa państwa członkowskie i odpowiednie organizacje będące członkami zarządów do wzięcia pod uwagę konieczności zapewnienia równowagi płci przy mianowaniu swoich członków do zarządów agencji;
38. w odniesieniu do ogółu pracowników zauważa również, że w ośmiu agencjach występuje zupełna równowaga płci, w 19 agencjach równowaga płci jest dobra, a w trzech agencjach nie ma równowagi płci; wzywa agencje, by w przyszłości nadal dążyły do zapewnienia odpowiedniej równowagi płci;
39. z niepokojem zauważa, że w 2019 r. tylko 34 % członków najwyższych organów decyzyjnych wszystkich agencji unijnych stanowiły kobiety, i przypomina, że w agencjach unijnych należy zapewnić równowagę płci zgodnie z rozporządzeniami podstawowymi ustanawiającymi te agencje; w związku z tym zwraca się do agencji unijnych, aby gromadziły i przedstawiały dane dotyczące równowagi płci dla wszystkich kategorii kadry kierowniczej (od najniższego do najwyższego szczebla) w celu zgromadzenia podstawowych danych, na podstawie których agencje unijne powinny zająć się kwestią braku równowagi płci na szczeblu kadry kierowniczej i dążyć do uwzględniania aspektu płci we wszystkich dziedzinach;
40. zauważa, że równowaga geograficzna personelu agencji unijnych odzwierciedla liczbę ludności w państwach członkowskich wyrażoną jako odsetek UE-27 nieco bardziej niż równowaga geograficzna personelu Komisji; odnotowuje niedostateczną reprezentację ośmiu państw członkowskich, nadmierną reprezentację siedemnastu państw członkowskich oraz względną równowag ę w przypadku dwóch państw członkowskich; wyraża ubolewanie z powodu braku we wszystkich agencjach strategii politycznych mających na celu zwiększenie zróżnicowania wśród pracowników; wzywa agencje oraz sieć do przedstawienia planów osiągnięcia tego celu;
41. zauważa, że agencje zgłosiły średnio 8,42 dni zwolnienia chorobowego na pracownika rocznie; ubolewa, że obecnie brakuje wiarygodnych danych umożliwiających analizę zwolnień chorobowych spowodowanych wypaleniem, głównie dlatego, że kilka agencji zgłosiło, że nie były w stanie dostarczyć odpowiednich informacji ze względu na tajemnicę lekarską;
42. zauważa, że na wniosek organu udzielającego absolutorium agencje poinformowały o liczbie cięć w zatrudnieniu dokonanych w latach 2013-2019 oraz o tym, czy zmniejszenie liczby pracowników zatrudnionych bezterminowo i na czas określony zostało zrekompensowane zatrudnieniem większej liczby pracowników kontraktowych i zewnętrznych; zauważa, że agencje zgłosiły łącznie 447 redukcji personelu we wnioskowanym okresie; zauważa, że agencje zgłosiły również, iż w tym samym okresie dodano 266 stanowisk dla pracowników zatrudnionych na czas określony, co doprowadziło do redukcji netto o 181 stanowisk; zauważa ponadto, że plany zatrudnienia wszystkich agencji w tym samym okresie wykazały redukcję 32 stanowisk dla pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony oraz utworzenie 845 stanowisk dla pracowników zatrudnionych na czas określony, co doprowadziło do utworzenia 813 stanowisk netto;
43. zwraca uwagę na znaczną rotację pracowników w agencjach Unii oraz wzywa do wdrożenia polityki kadrowej i socjalnej w celu zaradzenia tej sytuacji;
44. zauważa z ubolewaniem, że niektóre agencje stoją przed wyzwaniem związanym z niedoborem personelu, zwłaszcza gdy nowe zadania nie są przydzielane właściwym do ich realizacji pracownikom, oraz że organ udzielający absolutorium jest szczególnie zaniepokojony trudnościami, jakie niektóre agencje napotykaj ą przy zatrudnianiu wykwalifikowanych pracowników w określonych grupach zaszeregowania, co utrudnia ogólne funkcjonowanie agencji i wymaga zatrudnienia podmiotów zewnętrznych; odnotowuje w związku z tym zalecenia 1 i 2 Trybunału zawarte w sprawozdaniu w sprawie przyszłości agencji UE dotyczące potrzeby większej elastyczności i zachęca Sieć i Komisję do współpracy przy wdrażaniu tych zaleceń; zauważa ponadto w tym względzie, że w sprawozdaniu specjalnym Trybunału dotyczącym Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO) (sprawozdanie specjalne nr 23/2020) podkreślono fakt, że obecna procedura selekcji zmusza do poszukiwania bardziej elastycznych procedur naboru przez Unię w celu zaspokojenia ich najpilniejszych potrzeb rekrutacyjnych; podkreśla, że instytucje Unii potrzebuj ą bardziej wyspecjalizowanego personelu, co w przypadku agencji ma zasadnicze znaczenie z uwagi na ich szczególny mandat; wzywa Komisję, a w szczególności EPSO, do wsparcia agencji w tym zakresie oraz do dostosowania polityki rekrutacyjnej w taki sposób, aby przyciągnąć najlepiej wykwalifikowany i bardziej wyspecjalizowany personel; zwraca się do Komisji i EPSO, by wykazały się pewną elastycznością w dostosowywaniu ofert pracy do konkretnych warunków, aby zapewnić skuteczną rekrutację; podkreśla, że należy poprawić unijne procedury naboru i zwiększyć atrakcyjność zatrudnienia; podkreśla, że niedobór personelu w agencjach stwarza poważne ryzyko negatywnego wpływu na wyniki, a także na dobrostan i rotację pracowników;
45. zauważa, że agencje zgłosiły łączną liczbę sześciu byłych posłów do Parlamentu Europejskiego, byłych komisarzy lub byłych urzędników wysokiego szczebla, którzy wykonywali za wynagrodzeniem pracę dla agencji, oraz że chodziło o czterech byłych posłów do PE, jednego byłego komisarza i jednego byłego urzędnika wysokiego szczebla; zauważa, że osoby te otrzymały świadczenia i zwrot poniesionych kosztów;
46. podkreśla znaczenie polityki w zakresie dobrego samopoczucia pracowników w pracy; podkreśla, że agencje powinny zapewniać wszystkim pracownikom godne, wysokiej jakości warunki pracy;
47. zachęca agencje, aby nadal rozwijały długoterminowe ramy polityki kadrowej, w których uwzględnione zostaną równowaga między życiem zawodowym a prywatnym, poradnictwo zawodowe przez całe życie i rozwój kariery zawodowej, równowaga płci, telepraca, równowaga geograficzna oraz rekrutacja i integracja osób z niepełnosprawnościami;
48. ubolewa, że niektóre państwa członkowskie nalegały na to, by mieć którąś z agencji na swoim terytorium, i udało im się to osiągnąć, ale nie zapewniły infrastruktury do jej zainstalowania i nie podjęły działań mających na celu zwiększenie atrakcyjności rekrutacji pracowników;
49. jest zaniepokojony rozmiarem zarządów niektórych agencji, które Trybunał uznał za zbyt duże, co utrudnia podejmowanie decyzji i generuje znaczne koszty administracyjne;
50. zauważa, że Trybunał stwierdził uchybienia w stosowanych przez agencje procedurach rekrutacji dotyczące zarządzania potencjalnymi konfliktami interesów (jedna agencja), stosowania zasady równego traktowania i/lub przejrzystości (trzy agencje) oraz zachowania właściwej ścieżki audytu procedury (jedna agencja); ubolewa, że odnotowano przypadki (w co najmniej trzech agencjach) istotnego konfliktu interesów członków komisji w związku z trwającą procedurą naboru; podkreśla, że niezgłoszone konflikty interesów mogą utrudniać procedury naboru, powodując znaczne opóźnienia i utratę środków finansowych, a także szkody dla reputacji agencji;
51. zauważa, że Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdziła dwa przypadki niewłaściwego administrowania w sprawie 2168/2019/KR dotyczącej decyzji Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego o zatwierdzeniu wniosku jej dyrektora wykonawczego dotyczącego objęcia przez niego stanowiska dyrektora generalnego grupy lobbystów finansowych; z zadowoleniem przyjmuje zalecenia Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich w tej sprawie, w szczególności dotyczące powołania się na możliwość zakazania w razie potrzeby pracownikom wyższego szczebla zajmowania niektórych stanowisk po zakończeniu ich kadencji, ustanowienia kryteriów określających, kiedy przejście pracowników do sektora prywatnego jest niedozwolone, oraz wprowadzenia wewnętrznych procedur gwarantujących, że w przypadku gdy pracownik zmieni miejsce pracy, niezwłocznie straci dostęp do informacji poufnych; wzywa wszystkie agencje do realizacji tych zaleceń w trybie priorytetowym;
52. wyraża zaniepokojenie faktem, że niektóre agencje w dużym stopniu i przez dłuższy czas polegały na usługach pracowników tymczasowych; ubolewa, że w niektórych przypadkach pracownicy tymczasowi otrzymywali niższe wynagrodzenie niż pracownicy zatrudnieni na tym samym stanowisku; zauważa z zaniepokojeniem, że w zamówieniach publicznych i przy podpisywaniu umów i porozumień ramowych związanych rekrutacją pracowników tymczasowych stwierdzono problemy związane ze zgodnością; wzywa agencje do starannego przestrzegania regulaminu wewnętrznego; ponawia apel o usprawnienie środków planowania i procedur naboru we wszystkich agencjach;
53. uznaje podjęte przez agencje kroki w celu stworzenia środowiska wolnego od nękania i molestowania, takie jak dodatkowe szkolenia dla pracowników i kadry kierowniczej oraz wprowadzenie możliwości skontaktowania się z zaufanymi doradcami; zachęca agencje, które jeszcze nie wprowadziły tych działań, do uczynienia tego, a agencje, które otrzymały skargi dotyczące nękania lub molestowania, do potraktowania tych spraw priorytetowo;
54. zachęca agencje unijne, aby rozważyły przyjęcie strategii w zakresie praw podstawowych, z uwzględnieniem odniesienia do praw podstawowych w kodeksie postępowania, w którym można by określić obowiązki pracowników i przeznaczone dla nich działania szkoleniowe; wprowadzenie mechanizmów zapewniaj ących wykrywanie i zgłaszanie wszelkich naruszeń praw podstawowych oraz szybkie powiadamianie głównych organów danej agencji o ryzyku wystąpienia takich naruszeń; utworzenie - w stosownych przypadkach - stanowiska urzędnika ds. praw podstawowych, podlegającego bezpośrednio zarządowi dla zapewnienia pewnego stopnia niezależności względem innych pracowników, tak aby dopilnować, by sytuacje zagrażające prawom podstawowym były natychmiast rozstrzygane, a polityka danej organizacji w zakresie praw podstawowych była stale udoskonalana; wypracowanie regularnego dialogu z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i właściwymi organizacjami międzynarodowymi na tematy związane z prawami podstawowymi; ujęcie poszanowania praw podstawowych jako centralnego elementu zakresu współpracy danej agencji z podmiotami zewnętrznymi, w tym szczególnie z członkami administracji krajowej, z którymi agencje współdziałają na szczeblu operacyjnym;
Zamówienia
55. zauważa z zaniepokojeniem, że Trybunał sformułował 82 uwagi dotyczące obszarów wymagających poprawy w 29 agencjach; zauważa, że większość uwag dotyczy niedociągnięć w procedurach udzielania zamówień publicznych i że podobnie było w 2018 r.; zauważa, że niedociągnięcia te dotyczą przede wszystkim należytego zarządzania finansami oraz prawidłowości; wzywa agencje do wdrożenia zaleceń i wyeliminowania niedociągnięć; ponownie wzywa Komisję do zwiększenia wysiłków na rzecz wdrożenia jasnych i ujednoliconych środków i procedur budżetowych w agencjach w celu rozwiązania stwierdzonych problemów powtarzających się w większości agencji;
56. podkreśla, że zamówienia publiczne nadal stanowią główny obszar podatny na błędy w odniesieniu do wszystkich zdecentralizowanych agencji Unii; w związku z tym wzywa agencje zajmujące się WSiSW, tj. Europol i CEPOL do usprawnienia procedur udzielania zamówień publicznych, tak aby zapewnić ich pełną zgodność z obowiązującymi przepisami, a tym samym osiągnąć właściwą równowagę między trzema filarami zrównoważonego rozwoju - filarem gospodarczym, społecznym i środowiskowym - przy jednoczesnym poszanowaniu zasad przejrzystości, proporcjonalności, równego traktowania i niedyskryminacji, oraz wzywa eu-LISA do ulepszenia procedury naboru; przypomina, że zamówienia publiczne są kamieniem milowym w realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i jej celów zrównoważonego rozwoju;
57. zauważa z zaniepokojeniem, że tylko jedna agencja UE - Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej - publikuje sprawozdanie w zakresie zrównoważonego rozwoju; wzywa agencje do wprowadzenia sprawozdawczo ści w zakresie zrównoważonego rozwoju, do dostosowania ich sprawozdawczości do prac OECD w zakresie zamówień publicznych i odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej oraz do przyszłego prawodawstwa Unii dotyczącego należytej staranności przedsiębiorstw, do wzmożenia wysiłków na rzecz przyjęcia cyfrowych rozwiązań operacyjnych oraz do zapewnienia szybkiego wdrożenia europejskiego systemu ekozarządzania i audytu (EMAS), zgodnie z zaleceniem Trybunału; apeluje do agencji o zwrócenie należytej uwagi na koszyk energetyczny ich źródeł energii elektrycznej i zachęca do pozyskiwania energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii;
58. z zadowoleniem przyjmuje częstsze korzystanie przez agencje unijne z narzędzi e-zamówień; zauważa, że najpowszechniejszymi modułami e-PRIOR wykorzystywanymi przez agencje są e-przetargi, elektroniczne składanie ofert i e-fakturowanie; wzywa sieć urzędników ds. zamówień publicznych do szybszego udostępniania agencjom narzędzia zarządzania zamówieniami publicznymi (PPMT) JRC;
Zapobieganie konfliktom interesów i zarządzanie nimi oraz przejrzystość
59. z zaniepokojeniem zauważa, że nadal nie wszystkie agencje opublikowały na swoich stronach internetowych życiorysy i deklaracje interesu dotyczące członków zarządów, kierownictwa wykonawczego i oddelegowanych ekspertów; wyraża ubolewanie, że niektóre agencje wciąż publikują oświadczenia o braku konfliktu interesów; podkreśla, że to nie członkowie zarządu ani kierownictwo wykonawcze mają deklarować, że nie pozostają w konflikcie interesów; ponownie wzywa wszystkie agencje do wdrożenia jednolitego modelu deklaracji interesów; podkreśla znaczenie wzmocnienia istniejących przepisów, poprawy ich wdrażania oraz zachęcania do ujednolicenia w celu oceny lub rozwiązania konfliktu interesów oraz syndromu tzw. "drzwi obrotowych" we wszystkich instytucjach, agencjach i innych organach Unii; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania, że wszyscy oddelegowani eksperci publikuj ą swoje deklaracje interesów i życiorysy na stronach internetowych właściwych agencji;
60. wzywa do dostosowania stosowanych przez wszystkie agencje Unii strategii ochrony sygnalistów do dyrektywy (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii;
61. zauważa, że w badaniu pt. "Konflikty interesów i agencje UE" opublikowanym w styczniu 2020 r. stwierdzono, że przejrzystość jest główną zasadą, która powinna leżeć u podstaw strategii politycznych agencji, aby umożliwić skuteczną kontrolę publiczną; dostrzega różnice w czynnikach ryzyka, wielkości i presji zewnętrznej między agencjami oraz potrzeb ę dostosowania strategii zapobiegania konfliktom interesów do tych różnic; odnotowuje zalecenia zawarte w tym badaniu dotyczące poprawy zasad dotyczących konfliktu interesów oraz osiągnięcia większej spójności i konsekwencji, a także wzywa agencje do podejmowania działań następczych w związku z tymi zaleceniami oraz do ciągłej oceny i ulepszania ich polityki w świetle przypadków zakładanych lub domniemanych konfliktów interesów, które miały miejsce w 2019 r.;
62. zauważa z zaniepokojeniem, że nie wszystkie agencje informuj ą o spotkaniach pracowników agencji z zewnętrznymi zainteresowanymi stronami, w szczególności o spotkaniach na szczeblu kierowniczym z organizacjami i osobami samozatrudnionymi; wzywa agencje do składania sprawozdań na temat tych spotkań i do udostępniania informacji o nich na stronie internetowej agencji w celu zwiększenia przejrzystości ich działalności;
63. wzywa wszystkie agencje do uczestnictwa w porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie rejestru służącego przejrzystości dla przedstawicieli grup interesu, które jest obecnie negocjowane pomiędzy Komisją, Radą i Parlamentem;
64. wzywa wszystkie agencje zajmujące się WSiSW do podjęcia działań w celu zapewnienia pełnej zgodności z unijnymi zasadami przejrzystości, a także z prawami podstawowymi i normami ochrony danych; wzywa je również do przestrzegania rozporządzenia finansowego i wysokich standardów zarządzania;
Mechanizmy kontroli wewnętrznej
65. przyjmuje do wiadomości uwagę Trybunału, że przy korzystaniu z umów międzyinstytucjonalnych agencje pozo- stają odpowiedzialne za stosowanie zasad udzielania zamówień publicznych w odniesieniu do konkretnych zakupów, oraz podkreśla, że kontrole wewnętrzne agencji muszą gwarantować przestrzeganie tych zasad;
66. zauważa, że na koniec 2019 r. większość agencji zgłosiła, że wdrożyła zmienione ramy kontroli wewnętrznej i przeprowadziła ocenę roczną; apeluje o przyjęcie i wdrożenie ram kontroli wewnętrznej przez wszystkie agencje w celu dostosowania ich kontroli wewnętrznej do najlepszych praktyk międzynarodowych oraz zapewnienia skutecznego i wydajnego wspierania procesu decyzyjnego przez kontrolę wewnętrzną; ubolewa nad faktem, że w 2019 r. IAS nie przeprowadziła w niektórych agencjach żadnej procedury kontroli;
67. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału dotyczącym działań następczych podjętych w związku z uwagami z poprzednich lat w 2019 r. 98 uwag zamknięto, 71 uwag nadal było wdrażanych, a 16 uwag uznano za nieznajdujące się pod kontrolą (wyłącznie) agencji, co oznacza, że istotne decyzje dotyczące tych 16 uwag muszą zostać podjęte przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Komisję lub państwa członkowskie; wzywa agencje do starannego wdrożenia zaleceń i do dalszego ulepszania ram kontroli wewnętrznej;
Inne uwagi
68. na podstawie sprawozdania Trybunału stwierdza, że agencje, które miały siedziby w Londynie (Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) i Europejska Agencja Leków (EMA)) zostały przeniesione ze Zjednoczonego Królestwa w 2019 r. oraz że w ich sprawozdaniach finansowych uwzględniono rezerwę na koszty przeprowadzki; zauważa ponadto w przypadku EMA, że Trybunał odniósł się do porozumienia osiągniętego w lipcu 2019 r. z wynajmującym w celu podnajmu byłych pomieszczeń biurowych na warunkach zgodnych z warunkami umowy głównej, przy jednoczesnym utrzymaniu odpowiedzialności EMA za całą kwotę do zapłaty na mocy pierwotnej umowy najmu;
69. podkreśla, że potrzebne jest kompleksowe podejście, aby internetowe strony startowe agencji Unii były dostępne dla osób z wszelkimi rodzajami niepełnosprawności, jak przewidziano w dyrektywie (UE) 2016/2102, w tym dostępne w narodowych językach migowych; sugeruje zaangażowanie w ten proces organizacji reprezentuj ących osoby z niepełnosprawnościami;
70. odnotowuje, że agencje poinformowały, iż zwracaj ą należytą uwagę na ochronę cyberbezpieczeństwa, przy czym najpowszechniejszymi środkami są umowa o gwarantowanym poziomie usług podpisana między agencją a Dyrekcją Generalną ds. Informatyki Komisji Europejskiej (oraz jej zespołem reagowania na incydenty bezpieczeństwa komputerowego / CERT-UE) oraz wykorzystywanie ARES jako elektronicznego systemu zarządzania dokumentami i zapisami; zauważa ponadto, że 77 % agencji zgłosiło, że mają politykę cyberbezpieczeństwa, podczas gdy pozostałe agencje zgłosiły, że są na różnych etapach opracowywania takiej polityki;
71. przypomina, że agencje utworzono z myślą o szczególnych potrzebach oraz że znaczną liczbę agencji utworzono w odpowiedzi na niektóre kryzysy; zgadza się ze stanowiskiem Trybunału przedstawionym w sprawozdaniu pt. "Przyszłość agencji UE", że należy ponownie ocenić rolę agencji na różnych etapach ich okresu operacyjnego, aby sprawdzić, czy dana agencja jest nadal odpowiednia i czy jej działania są spójne z innymi agencjami i partnerskimi dyrekcjami generalnymi;
72. zwraca uwagę na ryzyko związane z korzystaniem z zewnętrznego doradztwa informatycznego i z outsourcingiem zarządzania zadaniami budżetowymi lub kadrowymi;
73. uważa, że tworzenie i funkcjonowanie agencji powinny być elastyczne, aby pomóc we wdrażaniu polityki Unii i zacieśnić współpracę europejską; przyjmuje w tym względzie przedstawioną w sprawozdaniu "Przyszłość agencji UE" uwagę Trybunału, zgodnie z którą nie zapewniono wystarczającej elastyczności, jeśli chodzi o tworzenie i funkcjonowanie agencji, a ich potencjał w zakresie współpracy przy realizowaniu wspólnych celów strategicznych w interesie obywateli można by wykorzystać w większym stopniu;
74. przypomina, że obywatele europejscy na ogół nie zdają sobie sprawy z istnienia agencji, nawet w kraju, w którym agencje te mają siedzibę, oraz że obywatele otrzymują niewiele informacji na temat korzyści płynących z agencji; w związku z tym wzywa agencje do dalszego rozwijania strategii komunikacyjnych oraz do zwiększenia obecności w mediach i mediach społecznościowych w celu zwiększenia świadomości wśród obywateli na temat ich pracy, badań i działań;
75. zwraca uwagę, że Trybunał nie skontrolował sprawozdania finansowego Prokuratury Europejskiej za 2019 r., ponieważ ten organ UE nie był jeszcze niezależny finansowo;
76. zwraca uwagę na nieodłączne trudności, z jakimi borykają się agencje, gdy są one zobowiązane do przedłożenia jednolitego dokumentu programowego, podczas gdy odnośne instrumenty prawne są nadal negocjowane przez współprawodawców, co prowadzi do niezadowalającej sytuacji, w której linie budżetowe są udostępniane przed przyjęciem odpowiednich instrumentów prawnych; wzywa Komisję do poprawy komunikacji z agencjami w celu lepszego dostosowania spodziewanych terminów przyjęcia przepisów i odpowiadających im linii budżetowych; odnotowuje zalecenie Trybunału, zgodnie z którym Komisja i agencje powinny przydzielać zasoby w bardziej elastyczny sposób, podkreślając jednocześnie znaczenie należytej sprawozdawczo ści, przejrzystości i kontroli;
77. przypomina, że Europejski Urząd ds. Pracy został utworzony w marcu 2018 r. i rozpoczął działalność w październiku 2019 r.; podkreśla, jak ważne jest niezwłoczne zapewnienie operacyjności Europejskiego Urzędu ds. Pracy w celu poprawy stosowania i egzekwowania prawa unijnego dotyczącego mobilności pracowników i koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, tak by zagwarantować sprawiedliwą mobilność i skuteczne transgraniczne egzekwowanie praw pracowniczych; podkreśla konieczność zapewnienia wystarczających środków finansowych w tym zakresie;
78. zwraca uwagę, że Europejski Urząd ds. Pracy pomoże zapewnić skuteczne i sprawiedliwe egzekwowanie przepisów UE dotyczących mobilności pracowników i koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, będzie wspierać organy krajowe w zakresie współpracy przy ich egzekwowaniu oraz ułatwi obywatelom i przedsiębiorstwom korzystanie z rynku wewnętrznego; jest zdania, że wprawdzie wszystkie cztery agencje (Eurofound, Cedefop, ETF i EU-OSHA) są ukierunkowane głównie na badania naukowe, mogłyby jednak z pożytkiem wspomagać pracę Europejskiego Urzędu ds. Pracy i wnosić w nią wkład;
79. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji agencjom objętym obecną procedurą udzielania absolutorium, Radzie, Komisji i Trybunałowi Obrachunkowemu oraz do zarządzenia jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria L).
