uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 167 ust. 5 i art. 173 ust. 3,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 2 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 3 ,
(1) Kultura, sztuka, dziedzictwo kulturowe i różnorodność kulturowa mają wielką wartość dla europejskiego społeczeństwa z perspektywy kulturowej, edukacyjnej, demokratycznej, środowiskowej, społecznej, praw człowieka i gospodarczej, w związku z czym powinny być promowane i wspierane. W deklaracji rzymskiej z dnia 25 marca 2017 r., oraz na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 14 i 15 grudnia 2017 r. stwierdzono, że edukacja i kultura są kluczem do budowania integracyjnych, spójnych społeczeństw dla wszystkich i do utrzymania konkurencyjności Europy.
(2) Zgodnie z art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn. Wartości te zostały ponadto potwierdzone i wyrażone w prawach, wolnościach i zasadach zapisanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą"), która na mocy art. 6 TUE ma taką samą moc prawną jak Traktaty. Konkretnie wolność wypowiedzi i informacji oraz wolność sztuki i nauki zapisano odpowiednio w art. 11 i 13 Karty.
(3) W art. 3 TUE doprecyzowano następnie, że celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów oraz że, między innymi, Unia ma szanować swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwać nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy.
(4) W komunikacie Komisji z dnia 22 maja 2018 r. pt. "Nowy europejski program na rzecz kultury" Komisja określiła cele dla sektora kultury i sektora kreatywnego. Program ma służyć temu, by wykorzystać potencjał kultury i różnorodności kulturowej na rzecz spójności społecznej i dobrobytu społecznego - propagując transgraniczny wymiar sektora kultury i sektora kreatywnego oraz propagując ich potencjał rozwojowy i potencjał w zakresie promowania kreatywności opartej na kulturze w dziedzinie edukacji i innowacji - oraz na rzecz zatrudnienia i wzrostu oraz wzmacniania międzynarodowych stosunków kulturalnych. Program Kreatywna Europa (zwany dalej "Programem"), wraz z innymi programami i funduszami Unii, będzie służyć wspieraniu Nowego europejskiego programu na rzecz kultury. Należy chronić i promować samoistną wartość kultury i ekspresji artystycznej, a twórczość artystyczną umieścić w centrum Programu. Jest to również zgodne z konwencją UNESCO z 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, która weszła w życie w dniu 18 marca 2007 r. i której stronami są Unia i jej państwa członkowskie.
(5) Aby rozwijać tę wspólną przestrzeń różnorodności kulturowej wśród narodów Europy, należy promować transnarodowy obieg dzieł, kolekcji i wytworów artystycznych i kulturowych - sprzyjając w ten sposób dialogowi i wymianom kulturalnym - oraz transnarodową mobilność artystów i osób zawodowo związanych z sektorem kultury i sektorem kreatywnym.
(6) Zachowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego ułatwiają swobodny udział w życiu kulturalnym zgodnie z Powszechną deklaracją praw człowieka i Międzynarodowym paktem praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Tym samym dziedzictwo kulturowe odgrywa ważną rolę w budowie pokojowego, demokratycznego społeczeństwa, w procesie zrównoważonego rozwoju oraz w promowaniu różnorodności kulturowej.
(7) Promowanie europejskiej różnorodności kulturowej opiera się na swobodzie ekspresji artystycznej, na zdolnościach i kompetencjach artystów i operatorów kulturalnych, na istnieniu prosperującego i odpornego sektora kultury i sektora kreatywnego oraz na umiejętności artystów i operatorów kulturalnych w zakresie tworzenia, wprowadzania innowacji oraz produkowania dzieł i rozpowszechniania ich wśród liczniejszych i bardziej zróżnicowanych europejskich odbiorców. Podnosi to tym samym potencjał biznesowy sektora kultury i sektora kreatywnego, zwiększa dostęp do treści twórczych, badań artystycznych i kreatywności oraz wsparcie dla tych zjawisk, a także przyczynia się do zrównoważonego wzrostu i tworzenia miejsc pracy. Ponadto promowanie kreatywności i nowej wiedzy przyczynia się do podnoszenia konkurencyjności i stymulowania innowacji w przemysłowych łańcuchach wartości. Bogata różnorodność kulturowa i językowa Unii jest istotnym walorem w europejskim projekcie. Równocześnie europejski rynek kulturalno-kreatywny charakteryzuje się zróżnicowaniem geograficznym lub językowym, bądź wykazuje oba te rodzaje zróżnicowania, co może powodować jego fragmentację. Dlatego konieczne są ciągłe wysiłki, tak aby sektor kultury i sektor kreatywny mogły czerpać pełne korzyści z unijnego jednolitego rynku, a zwłaszcza z jednolitego rynku cyfrowego.
(8) Transformacja cyfrowa stanowi dla sektora kultury i sektora kreatywnego zmianę paradygmatu. Przekształciła ona zwyczaje, relacje oraz modele produkcji i konsumpcji. Stwarza to rozmaite wyzwania. Równocześnie transformacja cyfrowa otwiera przed sektorem kultury i sektorem kreatywnym nowe perspektywy, jeśli chodzi o tworzenie, dystrybucję i dostępność europejskich dzieł, z korzyścią dla całego społeczeństwa Europy. Program powinien zachęcać sektor kultury i sektor kreatywny do wykorzystania tych perspektyw.
(9) Program powinien uwzględniać dwoisty charakter sektora kultury i sektora kreatywnego, uznając z jednej strony samoistną i artystyczną wartość kultury, a z drugiej strony wartość ekonomiczną tych sektorów, w tym szerszy wkład tych sektorów we wzrost i konkurencyjność, a także kreatywność i innowacyjność. Program powinien też uwzględniać pozytywne oddziaływanie kultury na dialog międzykulturowy, spójność społeczną oraz rozpowszechnianie wiedzy. Wymaga to silnego europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego, w szczególności prężnego europejskiego przemysłu audiowizualnego z uwagi na jego potencjał docierania do zróżnicowanych odbiorców oraz jego znaczenie gospodarcze, w tym jego znaczenie gospodarcze dla innych sektorów kreatywnych. Konkurencja na światowych rynkach audiowizualnych jeszcze bardziej wzmogła się jednak na skutek postępującej transformacji cyfrowej, na przykład zmian w produkcji i konsumpcji mediów oraz umacniania się pozycji globalnych platform w dystrybucji treści. W związku z tym istnieje potrzeba zwiększenia wsparcia dla europejskiej branży.
(10) Jak pokazuje przykład działania Unii na rzecz Europejskich Stolic Kultury ustanowionego decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 445/2014/UE 4 (zwanych dalej "Europejskimi Stolicami Kultury"), sektor kultury i sektor kreatywny odgrywają ważną rolę w uatrakcyjnianiu i ożywianiu terenów Unii. Tym samym sektor kultury i sektor kreatywny są kluczowymi katalizatorami wysokojakościowej turystyki oraz rozwoju regionalnego, lokalnego i miejskiego w całej Unii.
(11) Aby Program był skuteczny, powinien uwzględniać specyficzny charakter i specyficzne problemy poszczególnych sektorów kultury i sektorów kreatywnych, ich różnych grup docelowych i konkretnych potrzeb dzięki zindywidualizowanemu podejściu w ramach komponentu poświęconego sektorowi audiowizualnemu (zwanego dalej "komponentem MEDIA"), komponentu poświęconego pozostałym sektorom kultury i sektorom kreatywnym (zwanego dalej "komponentem Kultura") oraz komponentu międzysektorowego (zwanego dalej "komponentem między- sektorowym").
(12) Program powinien wspierać działania i działalność o europejskiej wartości dodanej, które stanowią uzupełnienie regionalnych, krajowych, międzynarodowych i innych unijnych programów i polityk oraz pozytywnie oddziałują na europejskich obywateli, oraz powinien wspierać rozwój i promocję transnarodowej współpracy i transnarodowych wymian w sektorze kultury i sektorze kreatywnym. Poprzez takie działania i działalność Program przyczynia się do wzmocnienia europejskiej tożsamości i europejskich wartości, a równocześnie promuje różnorodność kulturową i językową.
(13) Muzyka, we wszystkich wyrazach i formach, zwłaszcza muzyka współczesna i muzyka na żywo, stanowi ważny składnik pejzażu kulturowego, artystycznego i gospodarczego Unii Europejskiej oraz jej dziedzictwa. Jest elementem spójności społecznej i kluczowym narzędziem wzbogacania rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Dlatego komponent Kultura powinien zwrócić uwagę na sektor muzyczny.
(14) Komponent Kultura powinien promować sieci kontaktów między społecznościami kreatywnymi oraz stymulować transgraniczną i multidyscyplinarną współpracę angażującą różne rodzaje umiejętności, takie jak umiejętności artystyczne, kreatywne, cyfrowe i techniczne.
(15) Komponent międzysektorowy ma służyć wykorzystaniu potencjału współpracy między różnymi sektorami kultury i sektorami kreatywnymi oraz stawianiu czoła ich wspólnym problemom. Wspólne podejście przekrojowe może przynieść korzyści związane z transferem wiedzy i usprawnieniami administracyjnymi. W tym kontekście biura Programu przyczyniają się do osiągania celów Programu i jego wykonania.
(16) Wspieranie unijnych polityk jednolitego rynku cyfrowego wymaga interwencji Unii w sektorze audiowizualnym. Dotyczy to w szczególności modernizacji ram prawa autorskiego zgodnie z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/789 5 i (UE) 2019/790 6 oraz dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE 7 ,, zmienioną dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 8 . Dyrektywy (UE) 2019/789 i (UE) 2019/790 służą zwiększeniu potencjału podmiotów europejskiego sektora audiowizualnego pod względem tworzenia, finansowania, produkowania i rozpowszechniania utworów, które są dobrze wyeksponowane w różnych środkach przekazu, na przykład w telewizji, kinie czy w usłudze wideo na żądanie, które są dostępne i atrakcyjne dla odbiorców na bardziej otwartym i konkurencyjnym rynku w Europie i poza nią. Te dyrektywy służą też zbudowaniu dla twórców i posiadaczy praw dobrze funkcjonującego rynku, zwłaszcza dla publikacji prasowych i platform internetowych, oraz zapewnieniu autorom i wykonawcom godziwego wynagrodzenia, które to wymiary należy uwzględnić w całym Programie. Należy ponadto zwiększyć skalę wsparcia, tak by uwzględnić najnowsze zmiany na rynku, w szczególności umocnienie się globalnych platform dystrybucyjnych względem nadawców krajowych, którzy tradycyjnie inwestują w produkcję utworów europejskich. Ponieważ warunki rynkowe i podmioty sektora audiowizualnego nieprzerwanie ewoluują, należy na potrzeby wykonywania Programu określić konkretne kryteria definiowania pojęcia "niezależna firma producencka".
(17) Program powinien umożliwiać organizacjom sektora kultury i sektora kreatywnego możliwie szerokie uczestnictwo w Programie i ich jak najszerszy dostęp do Programu bez względu na ich pochodzenie geograficzne. Program powinien wspierać te organizacje oraz największe talenty - bez względu na ich lokalizację - w działaniu ponad granicami i na skalę międzynarodową. Komponent MEDIA powinien uwzględniać różnice między państwami, jeśli chodzi o produkcję i dystrybucję treści audiowizualnych oraz dostęp do treści audiowizualnych i trendy w ich konsumpcji, a w szczególności jeśli chodzi o ich odrębności językowe i geograficzne, zapewniając tym samym równiejsze warunki działania, rozszerzając uczestnictwo państw członkowskich o różnym potencjale audiowizualnym i zwiększając współpracę między nimi oraz wspierając europejskie talenty - bez względu na ich lokalizację - w działaniu ponad granicami i na skalę międzynarodową. Uwzględnić należy też specyfikę regionów najbardziej oddalonych, o których mowa w art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
(18) Specjalne działania w ramach Programu, takie jak działanie Unii na rzecz Znaku Dziedzictwa Europejskiego ustanowione decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1194/2011/UE 9 (zwane dalej "Znakiem Dziedzictwa Europejskiego"), Europejskie Dni Dziedzictwa, europejskie nagrody w dziedzinie muzyki współczesnej, rockowej i pop, literatury, dziedzictwa kulturowego i architektury, a także Europejskie Stolice Kultury, dotarły bezpośrednio do milionów europejskich obywateli i dowiodły, że europejska polityka kulturalna przynosi korzyści gospodarcze i społeczne, a zatem działania te powinny być kontynuowane i w miarę możliwości rozszerzane. Komponent Kultura powinien wspierać działania w ramach sieci kontaktów między miejscami noszącymi Znak Dziedzictwa Europejskiego. Rozważyć należy również możliwość rozszerzenia nagród europejskich na nowe dziedziny i sektory, zwłaszcza teatr.
(19) Kultura ma kluczowe znaczenie dla wzmacniania integracyjnych, spójnych społeczności. W kontekście zjawisk migracyjnych i wyzwań integracyjnych kultura odgrywa fundamentalną rolę w zapewnianiu okazji do dialogu międzykulturowego, w integrowaniu migrantów i uchodźców, pomagając im poczuć się częścią społeczeństw przyjmujących, oraz w budowaniu dobrych stosunków między migrantami a nowymi społecznościami.
(20) Aby wnosić wkład w integracyjne społeczeństwo, Program powinien promować i zwiększać udział w kulturze w całej Unii, zwłaszcza wśród osób z niepełnosprawnościami i osób ze środowisk znajdujących się w trudnej sytuacji.
(21) Zgodnie z deklaracją z Davos z dnia 22 stycznia 2018 r. zatytułowaną "Ku wysokiej jakości Baukultur dla Europy" należy podjąć działania, by promować nowe zintegrowane podejście do kształtowania wysokiej jakości środowiska zbudowanego, które jest osadzone w kulturze, wzmacnia spójność społeczną, zapewnia zrównoważenie środowiska oraz przyczynia się do zdrowia i dobrostanu ogółu ludności. Podejście takie powinno kłaść nacisk nie tylko na obszary miejskie, lecz także na wzajemne powiązania obszarów peryferyjnych i wiejskich. Pojęcie Baukultur obejmuje wszystkie czynniki o bezpośrednim oddziaływaniu na jakość życia obywateli i społeczności, przez co bardzo konkretnie sprzyja inkluzywności, spójności i zrównoważoności.
(22) Fundamentem prężnego sektora kultury i sektora kreatywnego są wolność wypowiedzi i swoboda artystyczna. Zwłaszcza sektor mediów informacyjnych potrzebuje wolnego, zróżnicowanego, pluralistycznego środowiska medialnego. W połączeniu z dyrektywą 2010/13/UE Program powinien zatem promować wolne, zróżnicowane, pluralistyczne środowisko medialne, stymulując działania wychodzące poza ramy jednego sektora i działania przekrojowe wspierające sektor mediów informacyjnych. Program powinien zapewniać wsparcie dla osób zawodowo związanych z nowymi mediami oraz przyczyniać się do rozwoju krytycznego myślenia wśród obywateli poprzez promowanie umiejętności korzystania z mediów.
(23) Program powinien też stymulować zainteresowanie europejskimi utworami audiowizualnymi i zwiększać ich dostępność, zwłaszcza poprzez działania służące budowaniu publiczności, w tym edukację filmową.
(24) Ponadgraniczna mobilność artystów i pracowników sektora kultury w ramach komponentu Kultura może pomóc w lepszym powiązaniu, wzmocnieniu i zrównoważeniu sektora kultury i sektora kreatywnego w Unii, gdyż przyspiesza ona rozwój umiejętności i uczenie się wewnątrz sektora kultury i sektora kreatywnego oraz poprawia i stymuluje wrażliwość międzykulturową, a także transnarodowe: współkreację, koprodukcję, obieg i rozpowszechnianie dzieł.
(25) Z uwagi na specyfikę sektora kultury i sektora kreatywnego w centrum komponentu Kultura powinny znajdować się projekty oparte na współpracy, w szczególności na mniejszą skalę. Dlatego Komisja powinna ułatwiać uczestnictwo w Programie i w tym celu znacznie uprościć procedury biurokratyczne, szczególnie etapu składania wniosków, oraz dopuścić względem projektów na mniejszą skalę wyższe stopy współfinansowania.
(26) Zgodnie z art. 8 i 10 TFUE Program powinien we wszystkich swoich działaniach wspierać włączanie do głównego nurtu aspektu płci i celów dotyczących niedyskryminacji, a w stosownych przypadkach określać odpowiednie kryteria równowagi płci. Kobiety angażują się aktywnie w sektor kultury i sektor kreatywny jako autorki, osoby zawodowo związane z tymi sektorami, nauczycielki, artystki i odbiorczynie. Mimo to kobiety rzadziej zajmują stanowiska decyzyjne w instytucjach kulturalnych, artystycznych i kreatywnych. Dlatego Program powinien promować utalentowane kobiety i tym samym wspierać artystyczne i zawodowe kariery kobiet.
(27) Biorąc pod uwagę wspólny komunikat z dnia 8 czerwca 2016 r. "W stronę strategii UE w dziedzinie międzynarodowych stosunków kulturalnych", zatwierdzony rezolucją Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie mandatu do rozmów trójstronnych dotyczących projektu budżetu na rok 2018 10 , oraz konkluzje Rady z dnia 24 maja 2017 r. w sprawie strategicznego podejścia UE do międzynarodowych stosunków kulturalnych, europejskie instrumenty finansowania, a w szczególności Program, powinny uznać znaczenie kultury w stosunkach międzynarodowych oraz jej rolę w promowaniu wartości europejskich za pomocą specjalnych, ukierunkowanych działań mających dać UE wyraźny wpływ na arenie międzynarodowej.
(28) Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 22 lipca 2014 r. zatytułowanym "Ku zintegrowanemu podejściu do dziedzictwa kulturowego w Europie" odpowiednie polityki i instrumenty powinny zapewniać kontynuację efektów Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 - który z powodzeniem i skutecznie włączył kulturę do głównego nurtu innych dziedzin polityki, szczególnie poprzez podejście polegające na zarządzaniu partycypacyjnym - utrwalając długofalową i przyczyniającą się do zrównoważoności wartość dziedzictwa kulturowego Europy, opracowując bardziej zintegrowane podejście do jego ochrony, docenienia i wspierania jego zrównoważonego utrzymywania, regeneracji, ponownego wykorzystania adaptacyjnego oraz promocji jego wartości poprzez podnoszenie świadomości i działania w ramach sieci kontaktów. W sektorze kultury należy wziąć pod uwagę wspieranie artystów, twórców i rzemieślników artystycznych wyszkolonych do uprawiania tradycyjnych zawodów związanych z restaurowaniem dziedzictwa kulturowego. W sektorze audiowizualnym zwłaszcza dzieła należące do dziedzictwa są istotnym źródłem pamięci i różnorodności kulturowej oraz oferują potencjalne perspektywy rynkowe. W tym kontekście archiwa i biblioteki audiowizualne przyczyniają się do ich ochrony i ponownego wykorzystania oraz do nowych tendencji na rynku dotyczących takich dzieł.
(29) Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 10 marca 2020 r. zatytułowanym: "Nowa strategia przemysłowa dla Europy" Unia powinna wykorzystać swoje atuty, w szczególności swoją różnorodność, talenty, wartości, sposób życia oraz innowatorów i twórców.
(30) Sukces Programu polega na powstaniu innowacyjnych, skutecznych projektów, które owocują dobrymi rozwiązaniami pod względem transnarodowej współpracy europejskiej w sektorze kultury i sektorze kreatywnym. W miarę możliwości należy promować tak udane przedsięwzięcia, propagując wspieranie nowych modeli biznesowych i umiejętności, pielęgnując tradycyjną wiedzę ekspercką oraz przekładając kreatywne i interdyscyplinarne rozwiązania na wartość ekonomiczną i społeczną.
(31) Program powinien być otwarty, pod pewnymi warunkami, na uczestnictwo członków Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, państw przystępujących, kandydujących oraz potencjalnych kandydatów korzystających ze strategii przedakcesyjnej, państw objętych europejską polityką sąsiedztwa i partnerów strategicznych Unii.
(32) Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym 11 , które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.
(33) Państwa trzecie powinny dążyć do pełnego uczestniczenia w Programie. Niemniej państwa trzecie, które nie spełniają warunków uczestniczenia w komponencie MEDIA i komponencie międzysektorowym, ale które uczestniczą w komponencie Kultura, powinny mieć możliwość ustanowienia i utrzymywania biur Programu, by promować Program u siebie i stymulować transgraniczną współpracę w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.
(34) Odstępstwa od obowiązku spełnienia warunków określonych w dyrektywie 2010/13/UE powinny podlegać weryfikacji i być przyznawane państwom objętym europejską polityką sąsiedztwa w należycie uzasadnionych przypadkach, z uwzględnieniem specyfiki rynku audiowizualnego w danym kraju oraz stopnia zintegrowania tego kraju z europejskimi ramami polityki audiowizualnej. Należy regularnie monitorować postęp w realizacji celów dyrektywy 2010/13/UE. Ponadto uczestnictwo w działaniach finansowanych z komponentu MEDIA należy określać indywidualnie dla każdego przypadku w odpowiednich programach prac.
(35) Program powinien sprzyjać współpracy między Unią a organizacjami międzynarodowymi, takimi jak UNESCO, Rada Europy, w tym Eurimages i Europejskie Obserwatorium Audiowizualne (zwane dalej "obserwatorium"), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Światowa Organizacja Własności Intelektualnej. Program powinien również wspierać zobowiązanie Unii dotyczące celów zrównoważonego rozwoju ONZ, w szczególności jego wymiaru kulturowego. W odniesieniu do sektora audiowizualnego Program powinien zapewniać wkład Unii w prace obserwatorium.
(36) Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego przyjętego na podstawie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ, Program ma na celu przyczynienie się do włączenia działań klimatycznych do głównego nurtu polityki Unii i do osiągnięcia celu ogólnego zakładającego, że 30 % wydatków budżetowych UE zostanie przeznaczonych na wspieranie celów klimatycznych. W myśl Europejskiego Zielonego Ładu jako planu działania na rzecz zrównoważonego wzrostu działania realizowane na mocy niniejszego rozporządzenia powinny być zgodne z zasadą "nie szkodzić". Podczas realizacji Programu powinno się zidentyfikować i wdrożyć stosowne działania bez zmiany fundamentalnego charakteru Programu oraz powinno się dokonać ponownej ich analizy w kontekście odpowiedniego procesu ewaluacji i przeglądu.
(37) W trosce o prostotę i wydajność Komisja powinna mieć możliwość podzielenia zobowiązań budżetowych na transze roczne. W takim wypadku Komisja powinna dokonywać alokacji poszczególnych transz rocznych podczas realizacji Programu, uwzględniając postęp działań otrzymujących pomoc finansową, ich przewidywane potrzeby oraz dostępność zasobów budżetowych. Komisja powinna przekazywać beneficjentom dotacji orientacyjny harmonogram alokacji poszczególnych transz rocznych.
(38) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te, zawarte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 12 (zwanym dalej "rozporządzeniem finansowym"), określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i zarządzania pośredniego oraz przewidują kontrolę dotyczącą odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.
(39) LUX - Europejska Nagroda Publiczności przyznawana przez Parlament Europejski i Europejską Akademię Filmową - zyskała renomę jako specyficznie europejska nagroda, która służy promocji i rozpowszechnianiu europejskich filmów odzwierciedlających europejską tożsamość i europejskie wartości ponad granicami krajowymi i która opiera się na współpracy ze środowiskiem wybitnych twórców filmowych oraz europejskich organizacji i sieci filmowych.
(40) Młodzieżowa Orkiestra Unii Europejskiej zyskała od czasu swojego powstania niepowtarzalną wiedzę ekspercką o promowaniu dostępu do muzyki, a także dialogu międzykulturowego, wzajemnego szacunku i zrozumienia poprzez kulturę, sprzyjając równocześnie międzynarodowym karierom i szkoleniu młodych muzyków. Wyjątkowość Młodzieżowej Orkiestry Unii Europejskiej polega na tym, że jest to orkiestra europejska, powołana do życia rezolucją Parlamentu Europejskiego, przekraczająca granice kultur i składająca się z młodych muzyków z całej Europy wybieranych na podstawie surowych kryteriów artystycznych w corocznych rygorystycznych i transparentnych przesłuchaniach organizowanych we wszystkich państwach członkowskich. Ten wyjątkowy wkład w różnorodność i tożsamość kulturową Europy należy docenić, na przykład przewidując działania, o udział w których Młodzieżowa Orkiestra Unii Europejskiej i podobne europejskie podmioty kulturalne mogłyby się ubiegać. Należy przewidzieć dla takich podmiotów możliwość wieloletniego finansowania, tak by zapewnić im stabilność funkcjonowania.
(41) Organizacje z sektora kultury i sektora kreatywnego o szerokim europejskim zasięgu geograficznym, których działania wiążą się z dostarczaniem usług kulturalnych bezpośrednio obywatelom europejskim i które w związku z tym mogą mieć bezpośredni wpływ na europejską tożsamość, powinny kwalifikować się do wsparcia Unii.
(42) Aby zapewnić skuteczny przydział środków z budżetu ogólnego Unii, należy zapewnić europejską wartość dodaną wszystkich działań i działalności prowadzonych w ramach Programu. Należy także zadbać o to, aby uzupełniały one działania państw członkowskich. Należy dążyć do spójności, komplementarności i synergii z programami finansowania wspierającymi obszary polityki ściśle powiązane ze sobą - dbając o to, by potencjalni beneficjenci byli świadomi poszczególnych możliwości finansowania - oraz z politykami horyzontalnymi, takimi jak unijna polityka konkurencyjności.
(43) Wsparcie finansowe należy w proporcjonalny sposób wykorzystywać do korygowania niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji inwestycyjnych, a podejmowane działania nie powinny powielać ani wypierać finansowania prywatnego, ani zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym.
(44) Ważne jest, by Program stanowił odpowiedź na strukturalne wyzwania europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego, pogłębione pandemią COVID-19. Program jest ucieleśnieniem fundamentalnej roli, jaką europejska kultura i europejskie media odgrywają w dobrostanie obywateli i w umożliwianiu im podejmowania świadomych decyzji. Program, wraz z innymi odnośnymi unijnymi programami finansowania i inicjatywą Next Generation EU, powinien wspierać odbudowę sektora kultury i sektora kreatywnego w krótkiej perspektywie, zwiększać ich długofalową odporność i konkurencyjność, tak by jak najlepiej mogły stawiać czoła potencjalnym poważnym kryzysom w przyszłości i aby wspomagać ich transformację cyfrową i ekologiczną.
(45) Cele polityki objęte Programem są również realizowane w ramach segmentów polityki Programu InvestEU 2021-2027 ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 13 za pomocą instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych tego programu, które między innymi wciąż ułatwiają MŚP i organizacjom z sektora kultury i sektora kreatywnego dostęp do finansowania.
(46) Kluczowymi kryteriami ewaluacyjnymi przy wyborze projektów w ramach Programu powinny być efekty, jakość i skuteczność wdrożeniowa tych projektów. Z uwagi na techniczną wiedzę ekspercką niezbędną do oceny wniosków w ramach konkretnych działań Programu, członkami komisji mających dokonać ewaluacji takich wniosków (zwanych dalej "komisjami ewaluacyjnymi") mogą być eksperci zewnętrzni. Przy wyborze ekspertów zewnętrznych należy odpowiednio uwzględnić ich doświadczenie zawodowe oraz równowagę płci w tych komisjach.
(47) Program powinien obejmować realistyczny, funkcjonalny system jakościowych i ilościowych wskaźników efektywności, który będzie towarzyszył jego działaniom i pozwalał monitorować na bieżąco jego realizację. Takie monitorowanie oraz działania informacyjne i komunikacyjne związane z Programem i jego działaniami powinny opierać się na trzech komponentach Programu.
(48) Z uwagi na to, jak ważne i złożone jest gromadzenie i analizowanie danych oraz mierzenie efektów polityki kulturalnej, Komisja powinna pomagać gromadzić dowody i dane statystyczne dotyczące tendencji i zmian w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, korzystając ze swojej wiedzy eksperckiej i wiedzy eksperckiej innych właściwych instytucji badawczych, oraz powinna regularnie zdawać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie ze zgromadzonych danych.
(49) Program należy ustanowić na okres siedmiu lat w celu dostosowania jego czasu trwania do czasu trwania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 14 (zwanych dalej "WRF 2021-2027").
(50) Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na Program, która podczas corocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych 15 .
(51) Do Programu ma zastosowanie rozporządzenie finansowe. Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji (także dotacji dla osób trzecich), nagród, zamówień publicznych, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.
(52) Formy finansowania i metody wykonywania w ramach niniejszego rozporządzenia należy dobierać pod kątem ich zdolności osiągania szczegółowych celów działań i przynoszenia rezultatów, biorąc pod uwagę w szczególności koszty kontroli, obciążenie administracyjne, potrzebę administracyjnego uproszczenia dla wszystkich zaangażowanych stron - w szczególności na etapie składania wniosków - oraz przewidywane ryzyko nieprzestrzegania przepisów. Przy dokonywaniu tego wyboru należy rozważyć korzystanie z płatności ryczałtowych, kosztów jednostkowych i stawek zryczałtowanych, a także finansowanie niepowiązane z kosztami, o czym mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego.
(53) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 16 i rozporzązeniami Ray (WE, Euratom) nr 2988/95 17 , (Euratom, WE) nr 2185/96 18 i (UE) 2017/1939 19 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - także nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, OLAF jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub jakakolwiek inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 20 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.
(54) Gdy wartościowe wnioski w sprawie działań kwalifikują się w ramach Programu, ale z uwagi na ograniczenia budżetowe nie mogą być z niego finansowane, powinna istnieć możliwość przyznawania im znaku "pieczęci doskonałości" na podstawie określonych kryteriów. Znak "pieczęci doskonałości" stanowi wyraz uznania dla jakości wniosku i ułatwia poszukiwanie alternatywnego finansowania w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Europejskiego Funduszu Społecznego Plus. Jeżeli dane działania mogłyby otrzymać znak "pieczęci doskonałości", należy podawać dodatkową informację w odnośnych zaproszeniach do składania wniosków.
(55) Ze względu na art. 349 TFUE, oraz uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 października 2017 r. zatytułowany: "Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE", należy docenić specyficzny wkład regionów, o których mowa w tym artykule, w różnorodność kulturową Unii oraz ich rolę w promowaniu wymian (w tym poprzez mobilność) i współpracy z osobami i organizacjami z państw trzecich, w szczególności z państw z nimi sąsiadujących. Zgodnie z decyzją Rady 2013/755/UE 21 , biorąc pod uwagę wkład krajów i terytoriów zamorskich w międzynarodowy wpływ kulturalny Unii, osoby i podmioty mające siedzibę w krajach i terytoriach zamorskich kwalifikują się do otrzymania finansowania odpowiednio do zasad i celów Programu oraz odpowiednio do ewentualnych porozumień mających zastosowanie do państw członkowskich, z którymi dane kraje i terytoria zamorskie są powiązane. To powinno pozwolić obywatelom korzystać w równym stopniu z konkurencyjnych zalet oferowanych przez sektor kultury i sektor kreatywny, w szczególności w zakresie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
(56) Aby zapewnić skuteczną ocenę postępów Programu w realizacji jego celów, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do opracowania ram monitorowania i ewaluacji oraz wskaźników przeglądowych Programu. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 22 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(57) Zgodnie z art. 193 ust. 2 rozporządzenia finansowego możliwe jest udzielenie dotacji na działanie, które już się rozpoczęło, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia działania przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. Jednakże poza należycie uzasadnionymi wyjątkowymi przypadkami koszty poniesione przed dniem złożenia wniosku o udzielenie dotacji nie kwalifikują się do finansowania unijnego. Zgodnie z art. 193 ust. 4 rozporządzenia finansowego również w przypadku dotacji na działalność koszty poniesione przed dniem złożenia wniosku o udzielenie dotacji nie kwalifikują się do finansowania unijnego, a umowa o udzielenie dotacji ma być podpisana w terminie czterech miesięcy od rozpoczęcia roku budżetowego beneficjenta. Aby uniknąć zakłóceń w zakresie unijnego wsparcia, które mogłyby zaszkodzić interesom Unii, powinno się móc dopuścić w decyzji w sprawie finansowania - w ograniczonym czasie na początku WRF 2021-2027 i wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach - kwalifikowalność działań i kosztów od dnia 1 stycznia 2021 r., nawet jeżeli działania te zostały zrealizowane, a te koszty poniesione przed dniem złożenia wniosku o udzielenie dotacji.
(58) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa ewaluacji Programu należy dokonać na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczegółowymi wymogami dotyczącymi monitorowania, jednocześnie unikając obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, i nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki jako podstawę ewaluacji efektów Programu w praktyce.
(59) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do przyjmowania programów prac. Te uprawnienia wykonawcze powinny być realizowane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 23 . W szczególności, jak przewiduje niniejsze rozporządzenie, terminy powinny być proporcjonalne i powinny zapewniać członkom komitetu wczesną, skuteczną możliwość przeanalizowania projektu aktu wykonawczego i wyrażenia poglądów.
(60) Należy zapewnić prawidłowe zamknięcie programu Kreatywna Europa na lata 2014-2020 ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1295/2013 24 (zwanego dalej "programem na lata 2014-2020"), w szczególności jeżeli chodzi o kontynuację ustalonych wieloletnich rozwiązań w zakresie zarządzania nim, takich jak finansowanie pomocy technicznej i administracyjnej. Od dnia 1 stycznia 2021 r. pomoc techniczna i administracyjna powinna zapewnić, w stosownych przypadkach, zarządzanie działaniami, które nie zostały jeszcze zakończone w ramach Programu na lata 2014-2020 do dnia 31 grudnia 2020 r.
(61) Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie. W szczególności niniejsze rozporządzenie ma na celu zapewnienie pełnego poszanowania równości kobiet i mężczyzn oraz prawa do niedyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, jak przewidują art. 21 i 23 Karty. Niniejsze rozporządzenie jest również zgodne z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.
(62) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na ich transnarodowy charakter, dużą skalę i szeroki zasięg geograficzny finansowanych działań w zakresie mobilności i współpracy, ich wpływ na dostęp do mobilności edukacyjnej i szerzej ujmując - na integrację europejską oraz ich wzmocniony wymiar międzynarodowy mogą być lepiej osiągnięte na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(63) Należy zatem uchylić rozporządzenie (UE) nr 1295/2013 ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2021 r.
(64) W celu zapewnienia ciągłości udzielania wsparcia w odnośnej dziedzinie polityki i w celu umożliwienia rozpoczęcia wdrażania od początku obowiązywania WRF 2021-2027 niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i powinno być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| D.M. SASSOLI | A.P. ZACARIAS |
| Przewodniczący | Przewodniczący |
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025
Już nie 30 tys. zł, a 50 tys. zł ma grozić maksymalnie pracodawcy, który zawrze umowę cywilnoprawną, choć powinien - umowę o pracę. Podobnie temu, który nie wypłaca w terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi jego rodziny. A jeśli nie wypłaca przez okres co najmniej 3 miesięcy, to kara ma wynieść nawet 60 tys. złotych - zdecydował Sejm, przyjmując poprawkę Lewicy, zmieniającą Kodeks pracy w... ustawie dotyczącej cudzoziemców.
25.02.2025
500 zł zarobi członek obwodowej komisji wyborczej w wyborach Prezydenta RP, 600 zł - zastępca przewodniczącego, a 700 zł przewodniczący komisji wyborczej – wynika z uchwały Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli odbędzie się ponownie głosowanie, zryczałtowana dieta wyniesie 75 proc. wysokości diety w pierwszej turze. Termin zgłaszania kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych mija 18 kwietnia
20.01.2025
1 stycznia 2025 r. weszły w życie liczne zmiany podatkowe, m.in. nowe definicje budynku i budowli w podatku od nieruchomości, JPK CIT, globalny podatek wyrównawczy, PIT kasowy, zwolnienie z VAT dla małych firm w innych krajach UE. Dla przedsiębiorców oznacza to często nowe obowiązki sprawozdawcze i zmiany w systemach finansowo-księgowych. Firmy muszą też co do zasady przeprowadzić weryfikację nieruchomości pod kątem nowych przepisów.
02.01.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2021.189.34 |
| Rodzaj: | Rozporządzenie |
| Tytuł: | Rozporządzenie 2021/818 ustanawiające program Kreatywna Europa (2021-2027) i uchylające rozporządzenie (UE) nr 1295/2013 |
| Data aktu: | 20/05/2021 |
| Data ogłoszenia: | 28/05/2021 |
| Data wejścia w życie: | 20/05/2021, 01/01/2021 |