1 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 185.
2 Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1.
8 Są to tak zwane kluczowe wskaźniki projektów LIFE, zob. również sekcja 7 poniżej.
10 Przeprowadzone niedawno badania potwierdzają, że zrównoważone inwestycje wymagają inteligentnej polityki i inteligentnych zachęt, aby stworzyć większe zaangażowanie w szerzej zakrojonym społeczeństwie i wśród wszystkich sektorów, w szczególności na szczeblu społeczności lokalnych i we współpracy z obywatelami i MŚP, ponieważ to oni - za pośrednictwem inicjatyw społecznościowych możliwych dzięki rozpowszechnieniu technologii cyfrowych - stają się coraz bardziej zaangażowani lub stają się "prosumentami" (którzy mogą np. wytwarzać, przechowywać, a nawet sprzedawać własną energię elektryczną, nie tylko ją kupować), por. Europejski Ośrodek Strategii Politycznej, Uwagi strategiczne EOSP (EPSC Strategic Notes), wyd. 25 z dnia 8 czerwca 2017 r., s. 14.
11 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające zasady uczestnictwa i upowszechniania dla programu "Horyzont 2020" - programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (2014-2020) oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1906/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 81).
12 Ostatni program prac dla programu "Horyzont 2020" obejmuje lata 2018-2020. Program "Horyzont 2020" skupia się na trzech priorytetach: utworzeniu doskonałej bazy naukowej, aby wzmocnić zdolność Unii do osiągania światowej klasy wybitnych osiągnięć naukowych, promowaniu wiodącej pozycji w przemyśle w celu wspierania przedsiębiorstw, w tym mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), i innowacyjności, oraz na stawianiu czoła wyzwaniom społecznym, aby zareagować bezpośrednio na wyzwania określone w strategii "Europa 2020" poprzez wsparcie działań obejmujących pełny cykl od badań po rynek. W programie "Horyzont 2020" badania naukowe i innowacje w ramach Programu działań na rzecz środowiska i klimatu realizuje się przez szereg działań i możliwości współpracy, w szczególności w ramach wyzwania społecznego "Działania w dziedzinie klimatu, środowisko, efektywna gospodarka zasobami i surowce" i wyzwania społecznego "Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych oraz biogospodarka". W tym kontekście badania naukowe i innowacje na rzecz środowiska mają na celu doprowadzenie do tego, by gospodarka i społeczeństwo były zasobooszczędne i wodooszczędne oraz odporne na zmianę klimatu.
15 Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012.
16 Ze względów budżetowych kwota ta obejmuje 2,33 mln EUR jako wkład na rzecz agencji wykonawczej ze środków podprogramu działań na rzecz klimatu.
17 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2018/93 z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie zwiększenia wartości procentowej środków z budżetu przydzielonych na projekty wspierane poprzez dotacje na działania w ramach podprogramu działań na rzecz środowiska przeznaczonych na projekty wspierające ochronę przyrody i różnorodność biologiczną zgodnie z art. 9 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1293/2013 w sprawie ustanowienia programu działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE) i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 614/2007 (Dz.U. L 17 z 23.1.2018, s. 5) (zwane dalej "rozporządzeniem delegowanym w sprawie zwiększenia wartości procentowej środków na rzecz środowiska i różnorodności biologicznej").
18 Zmienione rozporządzeniem delegowanym w sprawie zwiększenia wartości procentowej środków na rzecz środowiska i różnorodności biologicznej.
19 Dyrektywa2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1).
20 Dyrektywa2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz.U. L 288 z 6.11.2007, s. 27).
21 DyrektywaDyrektywaParlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działańWspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) (Dz.U.L 164 z 25.6.2008, s. 19).
22 Analiza luk między obecnym stanem jednolitych części wód a ograniczeniem presji jest konieczna do osiągnięcia celów w zakresie dobrego stanu wynikających z art. 11 ust. 1 ramowej dyrektywy wodnej, zgodnie z którym państwa członkowskie muszą ustalić programy środków działania "uwzględniając wyniki analiz wymaganych na mocy art. 5" (analiza presji i oddziaływań) "dla osiągnięcia celów ustalonych na mocy art. 4" (dobry stan wód). W art. 11 ust. 8 określono również, że programy środków działania należy poddawać przeglądowi co sześć lat. W celu uzyskania dalszych informacji zob. wytyczne dotyczące sprawozdawczości w zakresie ramowej dyrektywy wodnej na 2016 r, http://cdr.eionet.europa.eu/help/WFD/WFD_521_2016/Guidance/WFD_ReportingGuidance. pdf, w szczególności rozdział 10.1.8.2, s. 245 (opis kwestii, z których państwa członkowskie muszą zdać sprawozdanie, jeżeli chodzi o wskaźniki sygnalizujące lukę w odniesieniu do każdego rodzaju znaczącego oddziaływania lub substancji chemicznej) oraz sekcje 10.1.4 i 10.1.5.
23 Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (Dz.U. L 135 z 30.5.1991, s. 40).
24 Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz.U. L 375 z 31.12.1991, s. 1).
25 Dyrektywa 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 r. dotycząca zarządzania jakością wody w kąpieliskach i uchylająca dyrektywę 76/160/EWG (Dz.U. L 64 z 4.3.2006, s. 37).
26 Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz.U. L 372 z 27.12.2006, s. 19).
27 "Odpowiednie substytuty" to inne substancje chemiczne, dzięki którym osiąga się ten sam pożądany efekt, lecz przy ograniczonym wpływie na środowisko.
28 Np. mających na celu ograniczenie zużycia energii w procesie uzdatniania wody i gospodarce wodnej oraz ograniczenie strat wody.
29 Przez ludność żyjącą na obszarach wiejskich rozumie się ludność żyjącą poza obszarami miejskimi. Obszary miejskie identyfikuje się, stosując poniższą metodę: 1) próg gęstości zaludnienia (300 mieszkańców na km2) stosowany do komórek siatki o powierzchni 1 km2; 2) próg wielkości minimalnej (5 000 mieszkańców) stosowany do zgrupowanych komórek siatki, w przypadku których przekroczony został próg gęstości. Więcej informacji można znaleźć na stronie: http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Urban-rural_typology
30 Np. składników odżywczych (P, K, N) i związków organicznych ze źródeł lądowych.
32 Wyspy definiuje się jako terytoria o powierzchni minimalnej wynoszącej 1 km2; minimalna odległość dzieląca wyspę od lądu wynosi 1 km; ludność miejscowa liczy ponad 50 mieszkańców; nie ma stałego połączenia (mostu, tunelu, wału) między wyspą a lądem. W celu zapoznania się z definicją zob. Regional focus nr 01/2011 "Regional typologies: a compilation"; Polityka regionalna Unii Europejskiej; http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/focus/2011_01_typologies.pdf.
33 Według ostatnich dostępnych publicznie danych przedstawionych przed odpowiednie właściwe organy.
34 Wartość dodana oznacza otrzymanie w wyniku recyklingu produktów o wysokiej jakości, tj. w wyniku recyklingu nie powstaje kruszywo. W celu zapoznania się z tą koncepcją zob.: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program "zero odpadów" dla Europy, COM(2014) 398 final z dnia 2 lipca 2014 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A52014DC0398.
35 Z uwzględnieniem opakowań z tworzyw sztucznych.
36 W tym dokonanie charakterystyki.
37 Wartość dodana oznacza otrzymanie w wyniku recyklingu produktów o wysokiej jakości, tj. w wyniku recyklingu nie powstaje kruszywo. W celu zapoznania się z tą koncepcją zob.: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program "zero odpadów" dla Europy, COM(2014) 398 final z dnia 2 lipca 2014 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A52014DC0398.
44 Zob. sprawozdanie EEA nr 6/2017. "Circular by design - products in the circular economy" ("Stworzone z myślą o obiegu zamkniętym - produkty w gospodarce o obiegu zamkniętym"), s. 23: 5 % wszystkich projektów unijnych w ramach badań i rozwoju związanych z opracowywaniem produktu to ekoprojekty; 1 % uwzględnia regenerację produktów, 2 % - naprawę, a w przypadku 8 % kładzie się jednak nacisk na recykling.
46 Komunikat COM(2015) 614 final z dnia 2 grudnia 2015 r. Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów "Zamknięcie obiegu - plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym", http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52015DC0614. Do sektorów priorytetowych należą: tworzywa sztuczne, surowce krytyczne, odpady spożywcze, biomasa i bioprodukty oraz odpady z budowy i rozbiórki.
50 Np. działania z zakresu leśnictwa na niewielką skalę.
51 Philipp S. Duncker, Susana M. Barreiro, Geerten M. Hengeveld, Torgny Lind, William L. Mason, Sławomir Ambroży i Heinrich Spiecker, "Classification of Forest Management Approaches: A New Conceptual Framework and Its Applicability to European Forestry", Ecology and Society, t. 17/4, art. nr 51. http://dx.doi.org/10.5751/ES-05262-170451 s. 50: "Według gradientu intensywności zarządzania można stworzyć różne podejścia dotyczące gospodarki leśnej lub systemów leśniczych, w zależności od konkretnych metod i praktyk leśniczych, które zastosowano (wyboru gatunków, przygotowania gruntu, sadzenia, pielęgnowania, przerzedzania, końcowego pozyskiwania, stosowania czynników chemicznych itp.). Wybory związane z tymi metodami i praktykami będą następnie mieć wpływ na struktury i funkcje ekosystemu lasu, w tym na ich różnorodność biologiczną i inne kryteria zrównoważoności. W ramach »intensywnej« gospodarki leśnej priorytet przyznaje się najczęściej względom ekonomicznym, szczególnie celom produkcji biomasy, natomiast względy ekologiczne i inne usługi ekosystemowe odgrywają raczej rolę drugoplanową. Typowe metody i działania stosowane w ramach tego podejścia obejmują krótki cykl trwania płodozmianu, drzewostany obejmujące drzewa w podobnym wieku, możliwość zastosowania nieautochtonicznych gatunków drzew, stosowanie czynników chemicznych, zrąb pełny jako system końcowego pozyskiwania, intensywną działalność maszyn i uprawę ziemi lub nawożenie i wapnowanie".
52 Np. nowe maszyny odpowiednie do częściowego usuwania drzew, co rozwiązuje kwestię niewielkiej zmienności w strukturze drzewostanu; zapobieganie zanieczyszczeniu gleby; nowe modele inwentaryzacji i systemów IT na rzecz planowania drzewostanów i zarządzania nimi; technologie nadzoru zdalnego zapobiegające nielegalnemu pozyskiwaniu drewna; specjalistyczna technologia tartaczna itp.
53 Za: Duncker, P. S., S.M. Barreiro, G.M. Hengeveld, T. Lind, W.L. Mason, S. Ambroży i H. Spiecker. 2012. "Classification of forest management approaches: a new conceptual framework and its applicability to European forestry", Ecology and Society, t. 17/4, 51.
54 Metody i podejścia będą różne w zależności od np. wielkości gospodarstwa leśnego, formy własności, rodzaju lasu, regionu biogeograficznego itp.
55 Rozporządzenie(WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleńi stosowanych ograniczeńw zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak równieżdyrektywęRady 76/769/EWG idyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1).
56 RozporządzenieParlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych (Dz.U. L 167 z 27.6.2012, s. 1).
57 Dyrektywa2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca siędo oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.U. L 189 z 18.7.2002, s. 12).
58 DyrektywaDyrektywaParlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeńpoważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi, zmieniająca, a następnie uchylająca dyrektywęRady 96/82/WE (Dz.U. L 197 z 24.7.2012, s. 1).
59 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1), zmienione ostatnio celem dostosowania do postępów technicznych i naukowych: https://echa.europa.eu/regulations/clp/legislation.
60 Dyrektywa2001/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia (Dz.U. L 309 z 27.11.2001, s. 22).
61 DyrektywaParlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (Dz.U. L 334 z 17.12.2010, s. 17).
62 np. oczyszczanie wstępne paliwa, zastosowanie technologii o ultraniskiej emisji pyłu, technologii o wysokiej wydajności i czystym spalaniu oraz technologii kontroli, połączenia z nieemisyjną energią ze źródeł odnawialnych, przechowywanie energii cieplnej.
63 Należy zauważyć, że bezpośrednia wypłata zachęt na rzecz osób trzecich jest niekwalifikowalna w ramach programu LIFE na podstawie art. II.11 wzoru umowy o udzielenie dotacji w ramach programu LIFE.
64 Pojazdy bardzo niskoemisyjne w rozumieniu programu prac "Horyzont 2020", http://ec.europa. eu/research/participants/data/ref/h2020/wp/2016_2017/main/h2020-wp1617-transport_en.pdf mogą zaliczać się do nich pojazdy użytku publicznego.
65 Przewidzianymi produktami mogą być samochody oraz dwu- i trójkołowe pojazdy silnikowe.
66 jak np. elektromobilność i mobilność oparta na paliwie wodorowym.
67 np. na ostatnim etapie dostawy towarów.
68 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1628 z dnia 14 września 2016 r. w sprawie wymogów dotyczących wartości granicznych emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz homologacji typu w odniesieniu do silników spalinowych wewnętrznego spalania przeznaczonych do maszyn mobilnych nieporuszających się po drogach, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1024/2012 i (UE) nr 167/2013 oraz zmieniające i uchylające dyrektywę 97/68/WE (Dz.U. L 252 z 16.9.2016, s. 53), np. maszyny używane w transporcie śródlądowym, w infrastrukturze portowej lub na placach budowy. Może to obejmować zmianę paliwa (w tym na energię elektryczną), paliwa niskoemisyjne (np. paliwa lotnicze emitujące małą liczbę cząstek stałych) oraz modernizację technologii redukcji emisji. Działania można uzupełnić poprzez wdrożenie powiązanej polityki miejskiej, podejść regulacyjnych oraz planowania regulacyjnego. Działania powinny przynieść rezultaty w postaci mierzalnej redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza, takich jak pył zawieszony i NO2.
70 Nieemisyjna/niskoemisyjna energia ze źródeł odnawialnych. Projekt powinien odnosić się do pyłu zawieszonego lub NO2, nie do CO2. Jeżeli głównym celem projektu jest redukcja emisji CO2, należy go przedstawić w ramach podprogramu działań na rzecz klimatu.
71 W tym rozwiązania uzupełniające działania w ramach Porozumienia Burmistrzów.
73 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7).
74 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. L 20 z 26.1.2010, s. 7).
75 Dokument roboczy służb Komisji SWD(2016) 472 final z dnia 16 grudnia 2016 r. "Ocena adekwatności unijnych przepisów dotyczących ochrony przyrody (dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa), dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa i dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory" (zwany dalej "oceną adekwatności dyrektywy ptasiej i siedliskowej").
76 Komunikat COM(2017) 198 final z dnia 27 kwietnia 2017 r. Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów "Plan działania na rzecz przyrody, ludzi i gospodarki".
78 Odniesienie do pojęcia "przedmiot zainteresowania Wspólnoty" stosowanego w tym kontekście należy rozumieć jako "przedmiot zainteresowania Unii".
79 Narzędziami wdrażania tej tematyki projektu są odnośne ramy działań priorytetowych, plany działania w zakresie siedlisk lub gatunków.
80 Zielona infrastruktura to strategicznie zaplanowana sieć obszarów naturalnych i półnaturalnych z innymi cechami środowiskowymi zaprojektowana i zarządzana w celu świadczenia szerokiego zakresu usług ekosystemowych. W skład tej infrastruktury wchodzą tereny zielone (i wodne, jeżeli uwzględnia się ekosystemy wodne) oraz inne elementy fizyczne obszarów lądowych (w tym przybrzeżnych), a także morskich. Na lądzie zielona infrastruktura jest obecna na obszarach wiejskich i w środowisku miejskim. Zob. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52013DC0249.
86 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych (Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 35) oraz w ramach celu 5 strategii ochrony różnorodności biologicznej lub w ramach dążenia do wniesienia wkładu w osiągnięcie poziomu ochrony określonego we wskaźniku 2 - Gatunki obce, pkt 2 załącznika I do dyrektywy 2008/56/WE.
87 Wykaz jest przedmiotem regularnych aktualizacji, np. w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2016/1141 z dnia 13 lipca 2016 r. przyjmującym wykaz inwazyjnych gatunków obcych uznanych za stwarzające zagrożenie dla Unii zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 (Dz.U. L 189 z 14.7.2016, s. 4).
88 Poziom świadomości zdefiniowano tutaj jako odsetek docelowych odbiorców, którzy są zaznajomieni z ideą/terminem/produktem/pomysłem/wyzwaniem o charakterze środowiskowym itd., będącym przedmiotem prac objętych proponowanym projektem LIFE. Zob. również rozróżnienie dokonane w ramach kluczowych wskaźników projektów LIFE (http://ec.europa.eu/environment/life/toolkit/pmtools/life2014_2020/documents/160215_LIFEproject_level_outcome_indicators.pdf=) między terminem "docieranie" (ang. reaching) docieranie zdefiniowano jako skuteczne dostarczanie informacji na temat danego projektu gremium odbiorców docelowych (ogół społeczeństwa lub grupy zainteresowanych stron), którego przedstawicielami są jego poszczególni członkowie. Z określonych wzorców zachowań można wnioskować, że udało się dotrzeć do poszczególnych odbiorców) a terminem "podnoszenie świadomości" (ang. raising awareness) (podnoszenie świadomości zdefiniowano jako skuteczne zwiększanie poziomu zrozumienia i wiedzy na temat obszaru, na który położono nacisk w ramach projektu, gremium odbiorców docelowych (ogół społeczeństwa lub grupy zainteresowanych stron), którego przedstawicielami są jego poszczególni członkowie) jako zjawiskiem stanowiącym podstawę do zmiany zachowania.
89 Co do zasady wnioski te powinny zatem np. być w pełni ukierunkowane na państwo członkowskie, szereg państw członkowskich lub całą UE, cały sektor rynku, główne ośrodki metropolitalne, gatunek na całym obszarze jego występowania, region biogeograficzny lub wszystkie regiony zmagające się z podobnym problemem.
91 W tym zrównoważone budownictwo.
93 Jak przewidziano np. w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz.U. L 152 z 11.6.2008, s. 1).
94 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych, zmiany dyrektywy 2003/35/WE oraz uchylenia dyrektywy 2001/81/WE (Dz.U. L 344 z 17.12.2016, s. 1).
95 Dyrektywa 2000/60/WE, zob. art. 5, 11 i 13.
96 Dyrektywa 2007/60/WE.
97 Dyrektywa 91/676/EWG.
98 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312 z 22.11.2008, s. 3).
99 Dyrektywy 92/43/EWG i 2009/147/WE.
100 Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U. L 197 z 21.7.2001, s. 30).
101 W tym ekosystemów gleby.
103 Strategia ochrony różnorodności biologicznej, działanie 5.
104 W tym analiz koniecznych do prowadzenia skutecznej polityki w zakresie opłat za wodę.
105 Zgodnie z dyrektywami 92/43/EWG i 2009/147/WE.
107 Zalecenie Komisji 2013/179/UE z dnia 9 kwietnia 2013 r. w sprawie stosowania wspólnych metod pomiaru efektywności środowiskowej w cyklu życia produktów i organizacji oraz informowania o niej (Dz.U. L 124 z 4.5.2013, s. 1).
110 W ramach projektów należy zapewnić uwierzytelnienie kwalifikacji i szkoleń oraz zmaksymalizować możliwości, jakie niesie za sobą technologia informacyjna, przy pomocy takich środków, jak seminaria internetowe oraz masowe, otwarte kursy internetowe (MOOC), aby umożliwić dotarcie z nauczaniem na odległość do jak największej liczby praktyków i w jak najbardziej oszczędny sposób.
111 Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 56).
113 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu (COM(2013) 216 final).
115 Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32).
116 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. L 140 z 5.6.2009, s. 136).
117 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320).
118 Znaczenie terminu "wybór" w art. 24 ust. 2 lit. d) rozporządzenia LIFE obejmuje znaczenie terminu "kwalifikowalność" w art. 19 rozporządzenia LIFE i art. 131 rozporządzenia finansowego.
119 Dz.U. C 205 z 19.7.2013, s. 9.
120 Motyw 11 rozporządzenia LIFE.
122 Istotny dla projektu szczególny kontekst określony w oparciu o nadrzędny kontekst (obejmujący region biogeograficzny; zasięg terytorialny określony za pośrednictwem normy geokodowania w odniesieniu do podziału terytorialnego państw do celów statystycznych, NUTS; jednolitą część wód; ekosystem i usługi ekosystemowe; obszar Natura 2000) oraz właściwe dla projektu szczególne uwarunkowania określone pod względem długości lub rozmiaru obszaru, na którym prowadzone będą działania, oraz liczby osób, które odczują skutki głównych działań w ramach projektu w zakresie środowiska, działania na rzecz klimatu lub powiązanych działań w zakresie zarządzania i informacji.
123 Wersja demonstracyjna jest dostępna na stronie internetowej programu LIFE: http://ec.europa. eu/environment/life/toolkit/pmtools/index.htm.
126 Znaczenie terminu "ponadnarodowy", jak przewidziano w rozporządzeniu LIFE, obejmuje jedynie współpracę między państwami członkowskimi oraz współpracę między państwami członkowskimi i państwami trzecimi uczestniczącymi w programie LIFE na mocy art. 5 rozporządzenia LIFE. Działania poza Unią lub w krajach i terytoriach zamorskich, o ile jest to przewidziane zgodnie z art. 6 rozporządzenia LIFE, nie będą wymagały dodatkowych punktów w ramach tego kryterium przyznania finansowania.
127 W szczególności w dziedzinie polityki środowiska morskiego zgodnie z celami dyrektywy 2008/56/WE
130 Z badań wynika, że kapitał inwestycyjny byłby łatwo dostępny z różnych źródeł dla "zielonych inwestycji", ale nie przygotowano wystarczająco dobrych wniosków ("mogących uzyskać finansowanie z banków"). Lukę tę można wypełnić poprzez specjalne zaproszenie do składania wniosków, skierowane do podmiotów realizujących (potencjalnie) opłacalne ekonomicznie projekty, które mogą wywierać znaczący wpływ na środowisko lub działania na rzecz klimatu, niezbędne do osiągnięcia ogólnych celów określonych w art. 3 rozporządzenia LIFE.
131 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1268/2012 z dnia 29 października 2012 r. w sprawie zasad stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii (Dz.U. L 362 z 31.12.2012, s. 1).
132 Podczas gdy projekty mające na celu kompensowanie szkód wyrządzonych na obszarach Natura 2000 nie kwalifikują się do finansowania w ramach NCFF zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej, środki kompensacyjne za szkody wyrządzone gdzie indziej mogą być realizowane na obszarach Natura 2000 lub w inny sposób, który przyczyni się do spójności sieci i jest kwalifikowalny w ramach NCFF.
133 Hierarchia łagodzenia obejmuje: 1) unikanie negatywnych skutków dla środowiska ogólnie, a dla różnorodności biologicznej w szczególności lub zapobieganie tym skutkom; 2) minimalizowanie i naprawianie na miejscu skutków dotyczących rozwoju, jeżeli skutków tych nie można uniknąć; oraz 3) środki rekompensujące/kompensujące, które podejmuje się w ostateczności (na miejscu lub w innym miejscu) w przypadku rezydualnych skutków negatywnych.