Zakładając bezpłatne konto, uzyskasz:1. Projekt decyzji dotyczy nadużycia pozycji dominującej przez przedsiębiorstwa Teva Pharmaceutical Industries Ltd i Teva Pharmaceuticals Europe B.V. (łącznie "przedsiębiorstwo Teva"). Komisja kwestionuje zachowanie przedsiębiorstwa Teva związane z lekiem zawierającym octan glatirameru, sprzedawanym pod marką "Copaxone", stosowanym do leczenia najbardziej rozpowszechnionej postaci stwardnienia rozsianego. Naruszenie, stwierdzone w projekcie decyzji. dotyczy dwóch rodzajów zachowań antykonkurencyjnych:
1) nadużywanie postępowań patentowych przed Europejskim Urzędem Patentowym ("EPO") poprzez tworzenie i rozłożone w czasie składanie wielu patentów częściowych oraz strategiczne wycofywanie ich w celu utrudniania ich skutecznego przeglądu i przedłużania braku pewności prawa; oraz
2) stosowanie praktyk zniechęcających w celu dyskredytowania jedynego dostępnego konkurencyjnego leku zawierającego octan glatirameru oraz utrudniania lub opóźniania wprowadzania go na rynek i upowszechniania go na tym rynku.
2. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
2. Na podstawie art. 20 ust. 4 rozporządzenia nr 1/2003 2 w dniach od 24 do 28 października 2019 r. Komisja przeprowadziła niezapowiedziane kontrole w pomieszczeniach przedsiębiorstwa Teva w Niderlandach, Niemczech i Zjednoczonym Królestwie w oparciu o informacje rynkowe, z których wynikało, że przedsiębiorstwo Teva mogło nadużywać swojej pozycji dominującej w zakresie leków na stwardnienie rozsiane. W okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2020 r. w pomieszczeniach Komisji przeprowadzono ciągłą kontrolę dokumentów przedsiębiorstwa Teva w obecności przedstawicieli przedmiotowego przedsiębiorstwa.
3. W okresie od 3 czerwca 2020 r. do 13 lipca 2022 r. Komisja skierowała do przedsiębiorstwa Teva sześć wniosków o udzielenie informacji na podstawie art. 18 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003. Ponadto 25 maja 2023 r. Komisja skierowała do przedsiębiorstwa Teva wniosek o udzielenie informacji w drodze decyzji na podstawie art. 18 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003. Po wszczęciu postępowania Komisja wysłała również wnioski o udzielenie informacji do producenta i licencjobiorców jedynego konkurencyjnego leku zawierającego octan glatirameru, organów opieki zdrowotnej i zakładów ubezpieczeń zdrowotnych.
4. 4 marca 2021 r. Komisja wszczęła postępowanie przeciwko przedsiębiorstwu Teva na podstawie art. 2
rozporządzenia nr 773/2004 3 .
5. W dniach 5 maja 2021 r. i 5 października 2022 r. Komisja odbyła z przedsiębiorstwem Teva spotkania na temat aktualnej sytuacji.
3. FORMALNI SKARŻĄCY
6. Zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 i art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 w okresie od 7 października 2022 r. do 8 grudnia 2022 r. trzy osoby prawne złożyły formalne skargi w tej sprawie: [...] * ("[...]"), [...], które po połączeniu działają pod nazwą [.] ("[...]" lub "[.]"), oraz [*■ *], spółka holdingowa [.] ("[.]"), (łącznie "skarżący"). [.] i [.] złożyły wspólną skargę 7 października 2022 r. ("skarga [.]"), natomiast [.] złożyły skargę 8 grudnia 2022 r. (łącznie "skargi" lub "oficjalne skargi").
7. Formalne skargi, o których mowa powyżej, były następstwem uwag przedstawionych przez [...] i [...] 7 kwietnia 2017 r. 4 oraz współpracy ze skarżącymi w trakcie całego postępowania przygotowawczego i przed przyjęciem pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń już w 2016 r.
8. 15 listopada, 29 listopada i 19 grudnia 2022 r. [.], [.] i [.] (odpowiednio) otrzymały nieopatrzoną klauzulą
poufności wersję pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, a 18 stycznia 2023 r. przedstawiły swoje uwagi. Ponadto 1 marca 2023 r. przedsiębiorstwa te otrzymały nieopatrzoną klauzulą poufności wersję odpowiedzi przedsiębiorstwa Teva na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń.
4. PROCEDURA PISEMNA
4.1. Pisemne zgłoszenie zastrzeżeń
9. 10 października 2022 r. Komisja przyjęła pisemne zgłoszenie zastrzeżeń skierowane do przedsiębiorstwa Teva,
które zostało mu notyfikowane 11 października 2022 r.
10. W pisemnym zgłoszeniu zastrzeżeń Komisja wstępnie stwierdziła, że przedsiębiorstwo Teva dopuściło się dwóch różnych nadużyć pozycji dominującej (z jednej strony było to strategiczne rozłożone w czasie składanie i wycofywanie patentów częściowych, a z drugiej strony praktyki zniechęcające), że każde z nich narusza art. 102 TFUE, oraz że łącznie stanowią jednolite i ciągłe naruszenie tego samego artykułu.
4.2. Dostęp do akt
11. Przedsiębiorstwo Teva uzyskało dostęp do akt 19 października 2022 r. ("pierwszy dostęp do akt"), ponadto przedsiębiorstwo Teva otrzymało kopię nieopatrzonej klauzulą poufności wersji dwóch formalnych skarg 3 listopada 2022 r. (w odniesieniu do [.] i [.]) oraz 16 grudnia 2022 r. (w odniesieniu do [.]).
12. 19 stycznia 2023 r. przedsiębiorstwo Teva otrzymało kopię pisemnych uwag skarżących na temat pisemnego
zgłoszenia zastrzeżeń. Przedsiębiorstwo Teva odniosło się do pisemnych uwag skarżących w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń.
13. Do czasu przedłożenia odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva nie przedłożyło Komisji żadnego wniosku o udzielenie dalszego dostępu do akt.
4.3. Pisemna odpowiedź na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń
14. DG ds. Konkurencji pierwotnie przyznała przedsiębiorstwu Teva osiem tygodni od dnia roboczego następującego po dniu uzyskania dostępu do akt na złożenie pisemnej odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń. Pierwotny termin wyznaczono zatem na 15 grudnia 2022 r.
15. Przedsiębiorstwo Teva złożyło do DG ds. Konkurencji trzy wnioski o przedłużenie terminu na udzielenie odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń w dniach 9 listopada 2022 r., 13 grudnia 2022 r. i 23 stycznia 2023 r. W rezultacie DG ds. Konkurencji trzykrotnie przedłużyła ten termin: do 13 stycznia, do 3 lutego i ostatecznie do 8 lutego 2023 r. W praktyce zatem łączny czas przyznany przedsiębiorstwu Teva na udzielenie odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń (z uwzględnieniem wszystkich przedłużeń terminu) wynosił 17 tygodni kalendarzowych i jeden dzień.
16. 8 lutego 2023 r. przedsiębiorstwo Teva przedłożyło odpowiedź na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń.
17. W swojej odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń zgłosiło ono szereg obaw o charakterze proceduralnym 5 . Jako nadrzędny zarzut proceduralny przedsiębiorstwo Teva podniosło, że Komisja naruszyła ciążący na niej obowiązek bezstronności. Według przedsiębiorstwa Teva o naruszeniu tym świadczyły dwa aspekty postępowania: (i) rozpatrywanie skarg przez Komisję 6 oraz (ii) niektóre zawarte w aktach elementy wskazujące na "wyraźną stronniczość wobec przedsiębiorstwa Teva" 7 .
18. Ponadto, w związku z twierdzeniem o braku bezstronności, w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva stwierdziło, że Komisja, "nie sporządzając notatek ze spotkania lub rozmowy telefonicznej, których celem jest zebranie informacji istotnych dla postępowania przygotowawczego, nie sporządzając wystarczająco szczegółowych notatek lub nie włączając notatek ze spotkania do akt sprawy", popełniła błąd proceduralny 8 , ostatecznie naruszając prawo przedsiębiorstwa Teva do obrony 9 .
19. W tym względzie przedsiębiorstwo Teva wyraźnie wskazało łącznie 23 spotkania lub rozmowy telefoniczne, które, jak wynika z dokumentów dostępnych w aktach sprawy, miały miejsce w toku postępowania, i zauważyło, że protokoły przekazano jedynie w odniesieniu do siedmiu z tych spotkań lub rozmów telefonicznych, co oznacza, że brakowało protokołów z 16 spotkań lub rozmów telefonicznych 10 . Przedsiębiorstwo Teva zauważyło również, że w aktach sprawy nie było wystarczająco szczegółowych informacji, aby przedsiębiorstwo mogło z całą pewnością określić daty rozmów telefonicznych i spotkań, które odbyły się w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Komisję, oraz czy wszelkie dyskusje stanowiły gromadzenie informacji, w odniesieniu, do którego należało sporządzić notatki ze spotkań i zawrzeć je w aktach sprawy. W związku z tym przedsiębiorstwo Teva podniosło, że nie było w stanie zweryfikować i potwierdzić, czy treść takich rozmów telefonicznych może mieć znaczenie dla jego obrony 11 .
20. W odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva wystąpiło o możliwość złożenia ustnych wyjaśnień.
4.4. Złożenie ustnych wyjaśnień na spotkaniu wyjaśniającym
21. Złożenie ustnych wyjaśnień na spotkaniu wyjaśniającym odbyło się 24 marca 2023 r. z udziałem przedstawicieli przedsiębiorstwa Teva i skarżących ([...], [...] i [...]). Każdy ze skarżących był reprezentowany przez swoich członków kadry zarządzającej i doradcę wewnętrznego, a wspólnie reprezentowali ich zewnętrzni doradcy, którzy dokonali wspólnej prezentacji sprawy skarżących.
22. W przeddzień złożenia ustnych wyjaśnień na spotkaniu wyjaśniającym przedsiębiorstwo Teva skarżyło się na fakt, że w prezentacji skarżących odrzucono odpowiedź przedsiębiorstwa Teva na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, jak wyjaśniono i omówiono w dalszej części niniejszego sprawozdania.
23. W następstwie złożenia ustnych wyjaśnień na spotkaniu wyjaśniającym 24 kwietnia 2023 r. przedsiębiorstwo Teva przedstawiło dalsze uwagi na piśmie dotyczące przedstawień dokonanych przez skarżących na spotkaniu wyjaśniającym, korzystając z możliwości przyznanej przeze mnie na spotkaniu wyjaśniającym zgodnie z art. 12 ust. 4 decyzji 2011/695/UE. Uwagi przedsiębiorstwa Teva przekazano następnie wszystkim pozostałym uczestnikom spotkania wyjaśniającego 28 kwietnia 2023 r.
4.5. Przebieg postępowania po złożeniu ustnych wyjaśnień na spotkaniu wyjaśniającym
24. W odpowiedzi na zastrzeżenie proceduralne przedsiębiorstwa Teva wyrażone w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, zgodnie z którymi Komisja nie udostępniła zapisu kontaktów między Komisją a skarżącymi, o którym mowa w pkt 18 powyżej, DG ds. Konkurencji przeprowadziła szeroko zakrojony przegląd kontaktów między Komisją a stronami trzecimi w trakcie postępowania przygotowawczego, w tym między innymi niektórych przypadków ewentualnych kontaktów wymienionych przez przedsiębiorstwo Teva w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń 12 .
25. W wyniku tego przeglądu 19 lipca 2023 r. przedsiębiorstwo Teva uzyskało dalszy dostęp do akt ("dalszy dostęp do akt"), a mianowicie do (i) dodatkowej korespondencji elektronicznej i załączników do niej między DG ds. Konkurencji a doradcą skarżących, która nie została wcześniej zarejestrowana przez DG ds. Konkurencji jako część akt, oraz (ii) dodatkowych zapisów, w formie protokołu Komisji zatwierdzonego przez skarżących, dotyczących 24 ustnych rozmów telefonicznych między zespołem zajmującym się sprawą a skarżącymi lub ich doradcami zewnętrznymi ("protokół ex post") 13 . Protokół ex post został sporządzony pod koniec czerwca 2023 r. i zatwierdzony przez pełnomocnika skarżących 13 lipca 2023 r. Dotyczył on 23 rozmów telefonicznych i jednego spotkania stacjonarnego. 14
26. 9 listopada 2023 r. przedsiębiorstwo Teva przedstawiło uwagi na temat dalszego dostępu do akt ("uwagi"), w tym
wniosek o udzielenie dalszego dostępu do akt Komisji, dotyczące 15 :
(i) następujących kategorii "wymiany pochodzących z tego okresu wiadomości e-mail ze skarżącymi":
a) pochodzących z tego okresu dosłownych zapisów lub "szczegółowych protokołów" ze spotkań ze skarżącymi, które:
a) wykorzystano do przygotowania protokołu ex post lub
b) dotyczą spotkań, z których przedsiębiorstwo Teva nie otrzymało żadnych zapisów;
b) wszelkiej wymiany wiadomości e-mail między Komisją a skarżącymi dotyczących protokołu ex post, w tym "podstawowych uzupełnień" do protokołu ex post; oraz
(ii) notatki lub protokoły z niektórych określonych spotkań między Komisją i skarżącymi, których brak przedsiębiorstwo Teva stwierdziło w uwagach. W szczególności przedsiębiorstwo Teva wskazało 8 dodatkowych "spotkań", na temat których nie przekazano przedsiębiorstwu żadnych dokumentów. 16 Ponadto przedsiębiorstwo Teva zauważyło, że nadal nie przekazano mu protokołów z 8 z 16 rozmów telefonicznych lub spotkań, które wymieniło w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń jako te, z których nie posiada protokołów. 17
27. 9 lutego 2024 r. Komisja wystosowała do przedsiębiorstwa Teva pierwsze pismo przedstawiające okoliczności
faktyczne ("pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne").
28. W pierwszym piśmie przedstawiającym okoliczności faktyczne Komisja udzieliła przedsiębiorstwu Teva dostępu do dodatkowych dokumentów zawartych w aktach sprawy. Obejmowały one co najmniej 227 przypadków korespondencji między Komisją a skarżącymi (głównie wiadomości e-mail i załączniki do nich), które miały miejsce po pierwszym dostępie do akt w październiku 2022 r. 18
29. 26 marca 2024 r. przedsiębiorstwo Teva przekazało pisemną odpowiedź na pierwsze pismo przedstawiające
okoliczności faktyczne 19 ("odpowiedź na pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne"), która zawierała twierdzenia dotyczące tego, że dostęp do akt udzielony przedsiębiorstwu Teva był niepełny. W szczególności przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że po spotkaniu wyjaśniającym Komisja nie naprawiła, i nie mogła naprawić, swojego "uchybienia" polegającego na nieudzieleniu przedsiębiorstwu Teva dostępu do akt.
30. 17 maja 2024 r. Komisja skierowała do przedsiębiorstwa Teva drugie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne
("drugie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne") i udzieliła mu dostępu do akt, które zgromadzono lub utworzono od czasu pierwszego pisma przedstawiającego okoliczności faktyczne.
31. 11 czerwca 2024 r. przedsiębiorstwo Teva przekazało pisemną odpowiedź na drugie pismo przedstawiające
okoliczności faktyczne. 20
32. 5 lipca 2024 r. Komisja przesłała przedsiębiorstwu Teva pismo w sprawie zastrzeżeń proceduralnych wyrażonych
przez przedsiębiorstwo Teva w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, w uwagach i w odpowiedzi na pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne, w którym to piśmie Komisja szczegółowo wyjaśniła działania, jakie podjęła w celu zaradzenia tym zastrzeżeniom (w szczególności te dotyczące dokumentowania korespondencji i kontaktów między Komisją a skarżącymi) oraz oddaliła zawarty w uwagach przedsiębiorstwa Teva wniosek o udzielenie dalszego dostępu do akt wykraczającego poza dalszy dostęp przyznany w pierwszym piśmie przedstawiającym okoliczności faktyczne ("pismo w sprawie dalszego dostępu").
33. 19 lipca 2024 r. przedsiębiorstwo Teva odpowiedziało na pismo w sprawie dalszego dostępu, wyjaśniając powody,
dla których uznało, że Komisja dopuściła się nieprawidłowości proceduralnych poprzez nieujawnienie odpowiednich zapisów niektórych kontaktów między Komisją a skarżącymi i naruszając tym samym prawo przedsiębiorstwa Teva do obrony ("pismo z dnia 19 lipca 2024 r."). W piśmie z dnia 19 lipca 2024 r. i w następstwie przeglądu dokumentów, do których dotychczas uzyskało dostęp, przedsiębiorstwo Teva wskazało na 24 dodatkowe "spotkania" między Komisją a skarżącymi i zwróciło się o udzielenie dostępu do odpowiednich sprawozdań z tych spotkań. 21
34. 2 września 2024 r. Komisja skierowała do przedsiębiorstwa Teva pismo, w którym ponownie obaliła argumenty
przedsiębiorstwa Teva dotyczące kwestii zapisów treści rozmów telefonicznych i spotkań oraz twierdzenia przedsiębiorstwa Teva, że jego prawo do obrony nie było przestrzegane ("pismo z dnia 2 września 2024 r."). Pismem tym Komisja odrzuciła jako bezzasadny wniosek przedsiębiorstwa Teva o udzielenie dalszego dostępu do akt zawarty w piśmie z dnia 19 lipca 2024 r.
35. 16 września 2024 r. w odpowiedzi na pismo z 2 września 2024 r. przedsiębiorstwo Teva przedstawiło Komisji
kolejne uwagi dotyczące kwestii zapisów rozmów telefonicznych i spotkań ("uwagi z dnia 16 września 2024 r."). W uwagach tych przedsiębiorstwo Teva nie nalegało już na swój wniosek o przekazanie zapisów pięciu domniemanych kontaktów, które wymieniono w uwagach i w piśmie z dnia 19 lipca 2024 r., i które zgodnie z pismem Komisji z dnia 2 września 2024 r. nigdy nie miały miejsca. 22
36. Wszystkie rozmowy telefoniczne i spotkania, w odniesieniu do których przedsiębiorstwo Teva zażądało dostępu do odpowiednich zapisów, a z których Komisja nie przedstawiła żadnych zapisów w rozumieniu art. 19 rozporządzenia 1/2003 lub nie uznała ich za niezbędne, określane są w niniejszym sprawozdaniu jako "dodatkowe kontakty". Obejmują one między innymi:(i) 7 kontaktów określonych przez przedsiębiorstwo Teva w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, w odniesieniu do których nie przedstawiono protokołów ex post 23 , (ii) 8 kontaktów określonych dodatkowo przez przedsiębiorstwo Teva w uwagach 24 oraz (iii) 24 kontakty wskazane przez przedsiębiorstwo Teva w piśmie z dnia 19 lipca 2024 r. 25 W ramach postępowania przedsiębiorstwo Teva określiło łącznie 39 dodatkowych kontaktów. W niniejszym sprawozdaniu nie muszę jednak brać pod uwagę pięciu dodatkowych kontaktów, w przypadku których przedsiębiorstwo Teva w uwagach z 16 września 2024 r. nie nalegało na uzyskanie zapisów 26 . W związku z tym w niniejszym sprawozdaniu uwzględniono nie więcej niż 34 dodatkowe kontakty.
37. 20 września 2024 r. Komisja udzieliła pocztą elektroniczną odpowiedzi na pismo przedsiębiorstwa Teva z dnia
16 września 2024 r. ("e-mail z dnia 20 września 2024 r."). W świetle argumentów przedsiębiorstwa Teva przedstawionych w uwagach z dnia 16 września 2024 r., zgodnie z którymi przedsiębiorstwo Teva nie miało dostępu do żadnych wewnętrznych dokumentów Komisji w aktach sprawy dotyczących szeregu kontaktów między Komisją a skarżącymi, Komisja zauważyła, że dokumenty wewnętrzne nie są dostępne zgodnie z art. 27 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003, przypominając przedsiębiorstwu Teva, że dotyczy to również wewnętrznych notatek na temat kontaktów, których Komisja nie ma obowiązku dokumentować.
38. 25 września 2024 r. przedsiębiorstwo Teva odpowiedziało na wiadomość e-mail Komisji z dnia 20 września 2024 r.,
zwracając uwagę na domniemane sprzeczności lub brak jasności w korzystaniu przez Komisję z wewnętrznych notatek oraz na swój wniosek skierowany do skarżących o ponowne zgromadzenie przez nich informacji o rozmowach telefonicznych i spotkaniach w celu identyfikacji kontaktów, których zapisy należy przekazać przedsiębiorstwu Teva ("e-mail z dnia 25 września 2024 r.").
39. Po 25 września 2024 r. między Komisją a przedsiębiorstwem Teva nie miała miejsca żadna dalsza pisemna wymiana informacji na temat zastrzeżeń przedsiębiorstwa Teva dotyczących dostępu do akt.
40. W toku postępowania przedsiębiorstwo Teva nie skierowało do mnie wniosku o udzielenie dalszego dostępu do akt na podstawie art. 7 ust. 1 decyzji 2011/695/UE.
41. 27 września 2024 r. Komisja odbyła spotkanie z przedsiębiorstwem Teva na temat aktualnej sytuacji w oczekiwaniu
na przyjęcie decyzji na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 1/2003.
42. 16 października 2024 r. Komisja wystosowała do przedsiębiorstwa Teva trzecie pismo przedstawiające okoliczności
faktyczne ("trzecie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne"), w którym poinformowała przedsiębiorstwo Teva o dodatkowych "dowodach" (mianowicie niektórych wstępnych opiniach i decyzjach Wydziału ds. Sprzeciwów EUP), na których Komisja mogła się oprzeć w przewidywanej decyzji na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 1/2003 w celu obalenia niektórych twierdzeń przedstawionych przez przedsiębiorstwo Teva w toku postępowania. Te "dowody" nie zostały wcześniej udostępnione przedsiębiorstwu Teva przez Komisję, lecz uzyskano je z publicznie dostępnych źródeł i dotyczyły postępowań patentowych z udziałem przedsiębiorstwa Teva. Przedsiębiorstwo Teva miało następnie czas na udzielenie odpowiedzi na trzecie pismo w sprawie faktów do końca dnia roboczego 21 października 2024 r.
43. 18 października 2024 r. przedsiębiorstwo Teva zwróciło się o przedłużenie terminu na udzielenie odpowiedzi na
trzecie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne do dnia 31 października 2024 r. Tego samego dnia DG ds. Konkurencji częściowo przyznała przedłużenie do końca dnia roboczego 22 października 2024 r. 21 października 2024 r. (i po ogłoszeniu swoich zamiarów 19 października 2021 r.) przedsiębiorstwo Teva zwróciło się do mnie o przedłużenie terminu na udzielenie odpowiedzi na trzecie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne co najmniej do 28 października 2024 r. Przyznałem przedłużenie terminu do godziny 12.00 w południe (czasu obowiązującego w Brukseli) 28 października 2024 r.
44. Do południa 28 października 2024 r. przedsiębiorstwo Teva udzieliło pisemnej odpowiedzi na trzecie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne.
5. ISTOTNE ZARZUTY PROCEDURALNE
45. Jak wspomniano, począwszy od odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva przedstawiło szereg zarzutów dotyczących domniemanych nieprawidłowości proceduralnych w tym postępowaniu i naruszeń prawa przedsiębiorstwa Teva do obrony, które omówiono w niniejszej sekcji.
46. Tytułem wstępu, jak wskazano w pkt 17 i 18 powyżej, wszystkie te zarzuty wynikają w pewnym stopniu z twierdzenia przedsiębiorstwa Teva, zgodnie z którym Komisja nie działała bezstronnie w ramach postępowania przygotowawczego, o czym świadczy zdaniem przedsiębiorstwa Teva poleganie przez Komisję w dużej mierze na argumentach i dowodach przedstawionych przez skarżących oraz na treści i duchu niektórych kontaktów ze skarżącymi. Na przykład to zasadniczo w tym kontekście lub w świetle zastrzeżeń związanych z brakiem bezstronności Komisji przedsiębiorstwo Teva skarżyło się na późny dostęp do "nieformalnej skargi" i zwróciło się o udzielenie dalszego dostępu do wymiany informacji (mianowicie wiadomości e-mail i protokołów z rozmów telefonicznych i spotkań) między Komisją a skarżącymi.
47. Należy zatem najpierw ustosunkować się do zarzutu przedsiębiorstwa Teva dotyczącego rzekomego naruszenia przez Komisję obowiązku bezstronności, a następnie zająć się innymi zastrzeżeniami proceduralnymi.
5.1. Brak bezstronności
48. W odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń 27 oraz podczas spotkania wyjaśniającego przedsiębiorstwo Teva skarżyło się, że Komisja naruszyła ciążący na niej obowiązek bezstronności i rzetelnej administracji. Następnie zarzuty te rozszerzono, gdy przedsiębiorstwo Teva uzyskało dostęp do dalszej korespondencji między Komisją a skarżącymi w ramach dalszego dostępu do akt i po przyjęciu pierwszego pisma przedstawiającego okoliczności faktyczne.
49. Przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że Komisja nakierowała skarżących na określone odpowiedzi, które miały doprowadzić do ustaleń potwierdzających naruszenie, i wybiórczo wybrała okoliczności faktyczne potwierdzające jego wnioski, zamiast bezstronnie poszukiwać pełnych dowodów i je badać.
50. Przykładowo w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva wskazało w szczególności na wiadomość e-mail skierowaną do skarżących z 11 czerwca 2019 r., która zawiera oświadczenie urzędnika Komisji, że "ważne jest, aby można było przekonująco obalić każdy argument, że chociaż octan glatirameru przedsiębiorstwa Synthon/[...] może być równoważny pod względem efektu terapeutycznego., nie oznacza to, że w przypadku pacjentów, którzy skutecznie przyjmowali Copaxone bez szkodliwych efektów, można zmienić lek ." 28 . Przedsiębiorstwo Teva krytykuje ten rodzaj języka jako niewłaściwy dla postępowania przygotowawczego i zauważa, że Komisja powinna była w tym przypadku zadać pytania otwarte dotyczące tego, czy mogą wystąpić niepożądane skutki związane ze zmianą leku, biorąc pod uwagę dominującą wiedzę naukową w danym okresie.
51. Jako kolejny przykład w uwagach przedsiębiorstwo Teva wskazało na wiadomość e-mail z 20 sierpnia 2019 r., w której w związku z wezwaniem skarżących do przedstawienia pewnych danych dotyczących udziału w rynku Komisja wyjaśniła, że: "[g]łównym celem jest po prostu ustalenie, czy przedsiębiorstwo Teva nadal zajmowałoby pozycję dominującą, gdyby rynek produktowy nie był ograniczony tylko do leków na stwardnienie rozsiane zawierających octan glatirameru jako składnik aktywny. Podejrzewamy, że taka sytuacja może nie mieć miejsca, ale bylibyśmy wdzięczni, gdyby Państwa klient to ocenił" 29 . Przedsiębiorstwo Teva opisało tę wiadomość jako dowód na to, że Komisja przesądziła o wyniku postępowania przygotowawczego.
52. Ponadto przedsiębiorstwo Teva twierdzi, że Komisja nie dokonała krytycznej oceny zarzutów skarżących. Na przykład w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva odniosło się do zarzutu, jakoby miało wspierać opracowanie terminów "złożone leki niebiologiczne" i "następczy produkt zawierający octan glatirameru" w celu wykreowania uprzedzeń wobec wprowadzania nowych leków zawierających octan glatirameru. Przedsiębiorstwo Teva argumentowało, że fakt, jakoby terminy te były używane nie tylko przez producentów, ale również przez organy regulacyjne, oraz że Komisja nie zasięgnęła opinii innych zainteresowanych stron na temat postrzegania tych terminów, świadczy o stronniczości w stosunku do narracji skarżących.
53. W ujęciu bardziej ogólnym przedsiębiorstwo Teva twierdzi, że o "stronniczości" postępowania przygotowawczego i podejścia Komisji świadczy szereg wstępnych wniosków zawartych w pisemnym zgłoszeniu zastrzeżeń, z którymi przedsiębiorstwo Teva się nie zgadza, takich jak zarzut, że zachęcanie pacjentów do przejścia na Copaxone 40 mg z 20 mg było częścią strategii unikania konkurencji. Przedsiębiorstwo Teva uzasadnia to twierdzenie również na podstawie rzekomych sprzeczności ze strony Komisji (np. między uznaniem uzasadnionego interesu przedsiębiorstwa Teva w ingerowaniu w debatę regulacyjną i naukową w celu uzyskania właściwej oceny innych produktów zawierających octan glatirameru a opisem takiego zachowania jako praktyki zniechęcającej) oraz na podstawie domniemanego selektywnego wykorzystania dowodów (np. w przypadkach, gdy Komisja przykłada większą wagę do dowodów dostarczonych przez skarżących niż do dowodów dostarczonych przez przedsiębiorstwo Teva).
54. Nie uważam, aby Komisja naruszyła w niniejszej sprawie ciążące na niej obowiązki bezstronności i dobrej administracji. Komisja może zasadnie zaakceptować argumenty skarżących, a nie argumenty przedsiębiorstwa Teva, jeżeli uzna je za przekonujące. Fakt, że przedsiębiorstwo Teva przedstawia inne wyjaśnienia co do zakresu lub charakteru swojego zachowania, sam w sobie nie zobowiązuje Komisji do zgodzenia się z uwagami przedsiębiorstwa Teva ani do prowadzenia dalszego postępowania przygotowawczego.
55. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ocena dowodów zgromadzonych w toku postępowania przygotowawczego należy do Komisji. Komisja dysponuje również swobodą uznania co do tego, czy należy przyjąć dalsze środki dochodzeniowe. Przejawu stronniczości ze strony Komisji nie można wywodzić w sposób teoretyczny z istnienia takiej swobody uznania co do sposobu prowadzenia postępowania przygotowawczego 30 . Komisja może zakwestionować lub odrzucić argument przedsiębiorstwa, a takie zachowanie samo w sobie nie stanowi dowodu na stronniczość Komisji 31 . W związku z tym to do przedsiębiorstw należy zatem przedstawienie argumentów w celu wykazania, że niektóre wnioski można wytłumaczyć jedynie stronniczością Komisji, a nie zgodnym z prawem korzystaniem z przysługującej Komisji swobody uznania przy prowadzeniu postępowania przygotowawczego 32 . Uważam, że przedsiębiorstwo Teva tego nie zrobiło.
56. Jeżeli chodzi o wspomniane powyżej wiadomości e-mail z dnia 11 czerwca 2019 r. i 20 sierpnia 2019 r., przytaczane w niniejszym sprawozdaniu jako przykłady dowodów, na które powołuje się przedsiębiorstwo Teva w celu zarzucenia Komisji braku bezstronności, prawdą jest, że te wiadomości e-mail odzwierciedlają proaktywną postawę DG ds. Konkurencji, która przewidywała kontrargumenty przedsiębiorstwa Teva w celu uzyskania, w miarę możliwości, niepodważalnych dowodów naruszenia. Z wiadomości e-mail wynika również, że w wymianie informacji ze skarżącymi DG ds. Konkurencji była bardzo przejrzysta w odniesieniu do rodzaju zastrzeżeń, do zgłoszenia których mogłyby doprowadzić rozpatrywane dowody. Nie oznacza to jednak koniecznie, że rozmowy telefoniczne ze skarżącymi były niewłaściwe lub że uzyskane dowody zostały zniekształcone w wyniku
zastosowania pytań naprowadzających. Alternatywną interpretacją tego rodzaju komunikacji mogłoby być to, że w kontekście jej interakcji ze skarżącymi (którzy z definicji świadomie przedstawiają argumenty przeciwko przedsiębiorstwu Teva) DG ds. Konkurencji starała się zapewnić, aby ich oskarżenia były poparte wystarczająco solidnymi dowodami. Takie podejście byłoby całkowicie właściwe.
5.2. Późny dostęp do "nieformalnej skargi""
57. W odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń 33 oraz na spotkaniu wyjaśniającym przedsiębiorstwo Teva skarżyło się, że Komisja nie dostarczyła terminowych i pełnych informacji na temat "nieformalnej skargi" przeciwko niej oraz że rozpoczęła przygotowywanie sprawy w porozumieniu ze skarżącymi, nie informując przedsiębiorstwa Teva o istnieniu jakiejkolwiek skargi, przez co naruszyła jego prawa procesowe.
58. Na podstawie informacji uzyskanych w wyniku dostępu do akt przedsiębiorstwo Teva stwierdziło, że Komisja rozpoczęła rozmowy telefoniczne ze skarżącymi w 2016 r., podczas gdy pierwsza formalna skarga, złożona przez [...], wpłynęła dopiero 7 października 2022 r., czyli cztery dni przed przyjęciem pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń. Jednocześnie Komisja miała nawiązać szeroko zakrojoną współpracę ze skarżącymi, co doprowadziło do podjęcia różnych kroków dochodzeniowych w tej sprawie (w tym niezapowiedzianych kontroli, wniosków o udzielenie informacji itp.). Zdaniem przedsiębiorstwa Teva Komisja powinna była uznać "nieformalną skargę" za formalną i udostępnić przedsiębiorstwu Teva nieopatrzoną klauzulą poufności wersję skargi na znacznie wcześniejszym etapie postępowania przygotowawczego, zgodnie z zawiadomieniem w sprawie najlepszych praktyk w zakresie ochrony konkurencji 34 .
59. Przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że późne złożenie formalnych skarg było taktyką, która umożliwiła Komisji i skarżącym komunikowanie się ze sobą i przygotowywanie ich sprawy przez kilka lat, bez zwrócenia się do przedsiębiorstwa Teva o niezbędny udział. Zdaniem przedsiębiorstwa Teva, gdyby "nieformalną skargę" uznano za formalną, przedsiębiorstwo Teva miałoby lepszy dostęp do informacji na potrzeby swojej obrony i mogłoby również na wcześniejszym etapie zaprzestać swojego domniemanego zachowania naruszającego przepisy, co skróciłoby czas trwania domniemanego naruszenia.
60. Z mechanizmów określonych w zawiadomieniu w sprawie najlepszych praktyk w zakresie ochrony konkurencji wynika przede wszystkim, że w sprawach opartych na formalnej skardze Komisja umożliwi stronom postępowania przedstawienie uwag dotyczących skargi najpóźniej wkrótce po wszczęciu postępowania 35 . Podczas gdy pożądane byłoby, aby skarżący złożyli formalną skargę znacznie wcześniej w trakcie postępowania przygotowawczego, aby uruchomić mechanizmy określone w zawiadomieniu w sprawie najlepszych praktyk, Komisja nie ma uprawnień, aby zmuszać osoby trzecie do składania formalnych skarg. Osoba trzecia ma prawo zdecydować, czy i na jakim etapie formalnie składa skargę, a Komisja nie może pozbawić jej tego wyboru, który wiąże się z pewnymi prawami i obowiązkami skarżącego. Komisja może zachęcać skarżącego do nadania skardze formalnego charakteru jedynie w zakresie, w jakim umożliwi to Komisji zasięgnięcie opinii stron objętych postępowaniem, "aby zachęcić do otwartej wymiany zdań" 36 . W tym przypadku wszyscy skarżący postanowili nie składać formalnych skarg do czasu przedstawienia pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń.
61. W każdym razie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do obrony jest w pełni stosowane dopiero na etapie pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń 37 , tak aby nie narażać na niepowodzenie skuteczności postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Komisję. Jeśli chodzi o twierdzenia, że przedsiębiorstwo Teva miałoby lepszy dostęp do informacji na potrzeby swojej obrony i mogłoby zakończyć swoje postępowanie na wczesnym etapie, gdyby zostało wcześniej poinformowane o "nieformalnej skardze", argumenty te nie mogą zostać przyjęte. Strona naruszająca prawo konkurencji nie może znajdować usprawiedliwienia za naruszenie w sposobie prowadzenia postępowania przygotowawczego ani czekać na wszczęcie postępowania przygotowawczego i powiadomienie jej o nim, zanim przestanie naruszać prawo.
62. Jeżeli chodzi o argument przedsiębiorstwa Teva, zgodnie z którym mogło ono mieć lepszy dostęp do informacji na potrzeby swojej obrony, pragnę zauważyć, że przedsiębiorstwo Teva wiedziało, iż postępowanie przygotowawcze było w toku od czasu przeprowadzenia niezapowiedzianych kontroli przeprowadzonych w dniach 2428 października 2019 r. Jak orzekł Sąd, należy wziąć pod uwagę ogólny obowiązek staranności spoczywający na wszystkich przedsiębiorstwach lub związkach przedsiębiorstw, zgodnie z którym są one zobowiązane zapewnić należyte przechowywanie w swoich księgach lub archiwach informacji pozwalających na prześledzenie ich działalności, w szczególności po to, aby dysponować niezbędnymi dowodami w przypadku postępowań sądowych lub administracyjnych 38 . W związku z tym od 24 i 28 października 2019 r. na przedsiębiorstwu Teva spoczywał obowiązek działania ze zwiększoną starannością i podjęcia wszelkich stosownych środków w celu zachowania dowodów, którymi mogło dysponować z racjonalnego punktu widzenia.
63. W związku z tym nie sądzę, aby prawo przedsiębiorstwa Teva do obrony zostało naruszone z powodu późnego złożenia formalnych skarg.
5.3. Nieodwracalny charakter błędów w dostępie do akt
64. W odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń oraz w kilku uwagach przedstawionych następnie w ramach niniejszego postępowania (uwagi, odpowiedź na pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne, pismo z dnia 19 lipca 2024 r., pismo z dnia 16 września 2024 r. i wiadomość e-mail z dnia 25 września 2024 r.) przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że Komisja nie udzieliła pełnego dostępu do akt, i rozwinęło ten zarzut.
65. Zasadniczo przedsiębiorstwo Teva zarzuca, że: (i) nie uzyskało dostępu do zapisów niektórych rozmów telefonicznych i spotkań między Komisją a skarżącymi lub uzyskało dostęp do zapisów, które zostały sporządzone zbyt późno lub nie były szczegółowe; oraz (ii) zażądało dalszego dostępu do korespondencji między Komisją a skarżącymi.
66. Przedsiębiorstwo Teva twierdzi, że z powodu niepełnego dostępu do akt jego prawo do obrony zostało naruszone w sposób nieodwracalny.
67. Można dokonać rozróżnienia między twierdzeniami przedsiębiorstwa Teva dotyczącymi procesu dostępu do akt a tymi, które mają wpływ na pełny charakter dostępu do niektórych rodzajów informacji zawartych w aktach. W niniejszej sekcji odniosę się do procedury dostępu do akt. Kwestie pełnego dostępu omówiono kolejno w sekcjach 5.4 i 5.5 poniżej, które dotyczą odpowiednio kwestii zapisów rozmów telefonicznych i spotkań oraz wniosku przedsiębiorstwa Teva o dostęp do innych klas dokumentów znajdujących się w aktach.
68. Jeżeli chodzi o proces, przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że niektóre dokumenty dotyczące interakcji między Komisją a skarżącymi zostały ujawnione zbyt późno, aby przedsiębiorstwo Teva mogło właściwie skorzystać ze swojego prawa do obrony.
69. W kontekście swoich uwag przedsiębiorstwo Teva odniosło się w szczególności do dokumentów otrzymanych w ramach dalszego dostępu do akt (w tym dalszej korespondencji między Komisją a skarżącymi oraz protokołu ex post), zauważając, że "gdyby przedsiębiorstwo Teva otrzymało, na wcześniejszym etapie postępowania przygotowawczego, bardzo istotne wiadomości e-mail pochodzące z tego okresu oraz kompletne i dokładne protokoły, oparłoby się na nich w swoich pisemnych i ustnych uwagach merytorycznych, aby lepiej zapewnić sobie prawo do obrony. Utraciło jednak tę możliwość. Naruszenia prawa przedsiębiorstwa Teva do obrony są zatem nieodwracalne" 39 . Przedsiębiorstwo Teva stwierdziło również, że "niezapewnienie przez Komisję pełnego dostępu do akt w ramach [pierwszego dostępu do akt] oraz opóźnienie w przyznaniu [dalszego dostępu do akt] uniemożliwiły przedsiębiorstwu Teva skuteczne wyrażenie opinii na temat pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń Komisji i lepsze zapewnienie mu prawa do obrony. To naruszenie prawa przedsiębiorstwa Teva do obrony jest zgodnie z niniejszym punktem nieodwracalne" 40 . Ponadto przedsiębiorstwo Teva podkreśliło, że "[n]awet jeśli Komisja gromadzi teraz te informacje, jest już za późno, ponieważ przedsiębiorstwo Teva utraciło możliwość przedstawienia dalszych merytorycznych uwag na temat braku bezstronności Komisji. Na tej podstawie naruszenie przez Komisję obowiązku bezstronności jest nieodwracalne i należy stwierdzić nieważność każdej decyzji stwierdzającej naruszenie" 41 .
70. Chociaż prawdą jest, że pewną część korespondencji i protokół ex post przekazano przedsiębiorstwu Teva dopiero po udzieleniu przez nie odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, pragnę zauważyć, że przedsiębiorstwo Teva miało możliwość wyrażenia swoich opinii na piśmie za każdym razem, gdy uzyskiwało dostęp do dalszych informacji po pierwszym dostępie do akt. Jak określono w sekcji 4.5 powyżej, przedsiębiorstwo Teva w znacznym stopniu wykorzystało tę możliwość, w szczególności poprzez uwagi, odpowiedź na pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne, odpowiedź na drugie pismo przedstawiające okoliczności faktyczne, pismo z dnia 19 lipca 2024 r., pismo z dnia 16 września 2024 r. oraz wiadomość e-mail z dnia 25 września 2024 r.
71. Poszanowanie prawa do obrony wymaga, aby zainteresowanemu przedsiębiorstwu zapewniono w toku postępowania administracyjnego możliwość przedstawienia w skuteczny sposób stanowiska w kwestii prawdziwości i znaczenia faktów oraz okoliczności będących przedmiotem zarzutów, a także w kwestii dokumentów uwzględnionych przez Komisję w celu udowodnienia jej twierdzenia o istnieniu naruszenia postanowień traktatu WE 42 . Tak było w przypadku przedsiębiorstwa Teva.
72. Jeśli chodzi konkretne zastrzeżenie przedsiębiorstwa Teva, że nie mogło ona powołać się podczas spotkania wyjaśniającego na żaden z dowodów przedstawionych od tego czasu, przypominam, że prawo do bycia wysłuchanym nie oznacza, że osobie zainteresowanej musi zostać przyznana możliwość wyrażenia swojej opinii ustnie, jako że możliwość przedstawienia uwag w formie pisemnej także pozwala na przestrzeganie tego prawa 43 . Jak wspomniano, przedsiębiorstwo Teva miało możliwość przedstawienia pisemnych uwag w odniesieniu do wszystkich udostępnionych dodatkowych informacji, co systematycznie czyniło. Ponadto przedsiębiorstwo Teva nigdy nie skierowało do urzędnika przeprowadzającego spotkanie wyjaśniające ani do DG ds. Konkurencji wniosku o drugie złożenie ustnych wyjaśnień na spotkaniu wyjaśniającym.
73. Na koniec zwracam uwagę na fakt, że po przedłożeniu odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva złożyło jedynie dwa konkretne wnioski o dalszy dostęp do akt w ramach niniejszego postępowania, oba skierowane do DG ds. Konkurencji 44 . Przedsiębiorstwo Teva zgłosiło zastrzeżenia dotyczące domniemanych nieprawidłowości proceduralnych w dostępie do akt po raz pierwszy w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, nie szukając do tego momentu rozwiązania tych domniemanych nieprawidłowości. Niezwłocznie po odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń i spotkaniu wyjaśniającym oraz bez złożenia przez przedsiębiorstwo Teva faktycznego wniosku w tej sprawie (ponieważ w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva ograniczyło się do krytyki domniemanej nieprawidłowości proceduralnej), DG ds. Konkurencji zobowiązała się do oceny i usunięcia ewentualnych braków w pierwszym dostępie do akt, w wyniku czego udzieliła przedsiębiorstwu Teva dalszego dostępu do akt.
74. Pierwszy, faktyczny wniosek o udzielenie dalszego dostępu do akt został następnie złożony przez przedsiębiorstwo Teva za pośrednictwem uwag (w odniesieniu do niektórych kategorii "wymiany pochodzących z tego okresu wiadomości e-mail ze skarżącymi" oraz notatek lub protokołów z 16 dodatkowych kontaktów). Następnie, po otrzymaniu wyjaśnień Komisji dotyczących dalszego dostępu do akt i odpowiedzi na wniosek o udzielenie dalszego dostępu, zawartych w uwagach w piśmie Komisji w sprawie dalszego dostępu, przedsiębiorstwo Teva pismem z dnia 19 lipca 2024 r. złożyło drugi wniosek o udzielenie dalszego dostępu (do zapisów 24 kolejnych kontaktów dodatkowych).
75. Fakty te są również sprzeczne z wszelkimi możliwymi twierdzeniami, że dokumenty (głównie korespondencja i protokoły ex post), które zostały przekazane przedsiębiorstwu Teva po odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, albo w odpowiedzi na jego krytykę dotyczącą braków w dostępie do akt, albo w odpowiedzi na jego wnioski o udzielenie dalszego dostępu, zostały ujawnione zbyt późno, aby przedsiębiorstwo Teva mogło skutecznie skorzystać ze swojego prawa do obrony. Po pierwsze, wydaje się, że pomimo krytyki braku dostępu do akt przedsiębiorstwo Teva uznało, że w momencie składania odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń dysponowało wystarczającymi informacjami. W przeciwnym razie wniosek o udzielenie dalszego dostępu przedsiębiorstwo złożyłoby do DG ds. Konkurencji (a w przypadku odmowy - do mnie), aby uzyskać brakujące dokumenty przed złożeniem głównej odpowiedzi na skargę za pośrednictwem odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń. Po drugie, przedsiębiorstwo Teva nie może przypisać Komisji rzekomo nieodwracalnego opóźnienia w udzieleniu dostępu, ponieważ fakt, że dalszy dostęp został przyznany dopiero po udzieleniu odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, wynika przede wszystkim z faktu, że przedsiębiorstwo Teva samo zdecydowało się wcześniej nie składać wniosku o udzielenie dalszego dostępu do akt.
76. W każdym razie postępowanie przeprowadzone przez DG ds. Konkurencji umożliwiło przedsiębiorstwu Teva zapoznanie się z dokumentami w aktach sprawy, które mogą mieć znaczenie dla jego obrony, oraz przedstawienie jego stanowiska w przedmiocie tych dokumentów w toku postępowania administracyjnego.
77. Nie uważam zatem, aby prawo przedsiębiorstwa Teva do obrony zostało naruszone w wyniku uzyskania dostępu do dodatkowych dokumentów w aktach, w tym korespondencji między Komisją a skarżącymi oraz protokołu ex post, po złożeniu odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń. Pozostaje to bez uszczerbku dla kwestii, czy prawa te zostały naruszone ze względu na rzekomą niekompletność akt, wynikającą w szczególności z braku zapisów niektórych rozmów telefonicznych i spotkań, o której mowa w następnej sekcji.
5.4. Brak zapisów rozmów telefonicznych i spotkań
78. W odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń przedsiębiorstwo Teva odniosło się do szeregu potencjalnych kontaktów między Komisją a skarżącymi, w przypadku których protokół przesłuchania w ramach art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 powinien zostać przedstawiony w ramach pierwszego dostępu do akt, zgodnie z wymogami najnowszej linii orzecznictwa sądów Unii, począwszy od wyroku w sprawie Intel. 45 Przedsiębiorstwo Teva podniosło zasadniczo, że niesporządzanie notatek ze spotkania lub rozmowy telefonicznej, których celem jest zebranie informacji istotnych dla postępowania przygotowawczego lub sporządzenie niewystarczająco szczegółowych notatek lub niewłączenie notatek ze spotkań do akt sprawy, stanowi naruszenie art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, a tym samym naruszenie procedury. 46
79. Przedsiębiorstwo Teva wymieniło w szczególności 23 spotkania lub rozmowy telefoniczne, które - jak się wydawało - miały miejsce w toku postępowania, zauważając, że protokoły przekazano jedynie w odniesieniu do siedmiu z nich 47 . Przedsiębiorstwo Teva zauważyło również, że w aktach sprawy nie było wystarczająco szczegółowych informacji, aby przedsiębiorstwo mogło z całą pewnością określić daty rozmów telefonicznych i spotkań, które odbyły się w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Komisję, oraz czy wszelkie dyskusje stanowiły gromadzenie informacji, w odniesieniu do którego należało sporządzić notatki ze spotkań i zawrzeć je w aktach sprawy. W związku z tym przedsiębiorstwo Teva podniosło, że nie było w stanie zweryfikować i potwierdzić, czy treść takich rozmów telefonicznych może mieć znaczenie dla jego obrony 48 .
80. W odpowiedzi na twierdzenia przedsiębiorstwa Teva zawarte w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń DG ds. Konkurencji zobowiązała się do zidentyfikowania wszelkich ewentualnych rozmów telefonicznych i spotkań, w przypadku których może brakować zapisów, jak wspomniano w sekcji 14.1 projektu decyzji i jak wyjaśniono przedsiębiorstwu Teva w piśmie w sprawie dalszego dostępu 49 . Działania te obejmowały przegląd akt sprawy oraz notatek wewnętrznych DG ds. Konkurencji z tamtego okresu, a także wezwanie skarżących i ich doradców do podzielenia się wiedzą o wszelkich kontaktach z Komisją w trakcie postępowania przygotowawczego w celu uzupełnienia wewnętrznych zapisów DG ds. Konkurencji. Działanie to nie ograniczało się do kontaktów prowadzonych przez DG ds. Konkurencji w celu zebrania informacji związanych z przedmiotem postępowania przygotowawczego, lecz w szerokim zakresie dotyczyło wszelkich rozmów telefonicznych lub spotkań, co stanowiło pierwszy krok w celu ustalenia, czy w trakcie tych kontaktów Komisja mogła zebrać informacje w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003.
81. Po zakończeniu tego badania Komisja podjęła drugi krok w celu przygotowania protokołu ex post dotyczącego łącznie 24 kontaktów (23 rozmowy telefoniczne i jedno spotkanie w siedzibie DG ds. Konkurencji) 50 . Jak wspomniano w sekcji 14.1 projektu decyzji i w odniesieniu do kompleksowego charakteru wcześniejszych badań, nie wszystkie protokoły ex post odnosiły się do kontaktów, jakie DG ds. Konkurencji utrzymuje w celu zebrania informacji związanych z przedmiotem postępowania przygotowawczego, tj. Komisja przedstawiła również protokół ex post dotyczący niektórych kontaktów, które nie wydają się stanowić rozmów telefonicznych w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003.
82. Komisja zwróciła się następnie do skarżących o zatwierdzenie projektu protokołu ex post. W rezultacie wszystkie protokoły ex post zostały skorygowane (w razie potrzeby) i zatwierdzone przez zewnętrznego doradcę skarżących 13 lipca 2023 r. 19 lipca 2023 r. przedsiębiorstwo Teva uzyskało dostęp do protokołu ex post w ramach dalszego dostępu do akt, o którym mowa w pkt 25 powyżej. 51
83. Przedsiębiorstwo Teva wyraziło swoją opinię na temat dalszego dostępu do akt, po pierwsze, w uwagach, a po drugie, w odpowiedzi na pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne, przedłożonej 26 marca 2024 r. W swoich uwagach przedsiębiorstwo Teva zwróciło się m.in. o notatki lub protokoły z 16 dodatkowych kontaktów 52 .
84. W odpowiedzi na pismo przedstawiające okoliczności faktyczne przedsiębiorstwo Teva rozwinęło następnie swoje zastrzeżenia dotyczące braku zapisów rozmów telefonicznych i spotkań w piśmie z dnia 19 lipca 2024 r., w piśmie z 16 września 2024 r. oraz w wiadomości e-mail z dnia 25 września 2024 r. Pismem z dnia 19 lipca 2024 r. przedsiębiorstwo Teva zwróciło się o dostęp do zapisów kolejnych 24 dodatkowych kontaktów. 53
85. Z kolei Komisja obaliła zastrzeżenia przedsiębiorstwa Teva w piśmie w sprawie dalszego dostępu, w piśmie z dnia 2 września 2024 r. i wiadomości e-mail z dnia 20 września 2024 r. Na tych etapach odrzucono wszystkie wnioski przedsiębiorstwa Teva o dostęp do zapisów dodatkowych kontaktów.
86. Zastrzeżenia przedsiębiorstwa Teva dotyczące braku zapisów rozmów telefonicznych i spotkań można podsumować w następujący sposób.
87. Po pierwsze, zdaniem przedsiębiorstwa Teva protokoły ex post nie spełniają wymogów określonych w orzecznictwie w zakresie rejestrowania rozmów telefonicznych i spotkań, a zatem nie mogą zaradzić nieprawidłowościom proceduralnym, których dopuściła się Komisja, nie rejestrując odpowiednich rozmów telefonicznych lub spotkań i nie udostępniając tych zapisów. Uściślając, przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że:
a) protokoły ex post zostały sporządzone długo po rozmowach telefonicznych i spotkaniach (w niektórych przypadkach nawet po upływie kilku lat), w związku z czym nie można było twierdzić, że zawierają dokładne informacje dostarczone przez skarżących podczas tych rozmów telefonicznych i spotkań; oraz
b) protokoły ex post są zbyt niejasne, aby mogły służyć jako kompletny zapis dyskusji między Komisją a skarżącymi, biorąc pod uwagę, że wiele z nich zawiera ograniczoną ilość tekstu i przedstawia jedynie krótki przegląd omawianych tematów 54 . Ponadto przedsiębiorstwo Teva skrytykowało fakt, że Komisja w dużym stopniu polegała na zgromadzonych przez skarżących informacjach dotyczących kontaktów z nimi w celu zidentyfikowania brakujących zapisów w aktach i przywrócenia ich treści 55 .
88. Po drugie, Komisja nie przedstawiła odpowiednich zapisów wszystkich kontaktów ze skarżącymi, a w szczególności dodatkowych kontaktów, które zdaniem przedsiębiorstwa Teva również miałyby podlegać obowiązkowi sporządzania dokumentacji zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003.
89. Zdaniem przedsiębiorstwa Teva jego prawo do obrony zostało naruszone w wyniku powyższych naruszeń przepisów proceduralnych. W tym względzie przedsiębiorstwo Teva stwierdziło, że ze względu na nieadekwatność protokołów ex post przedsiębiorstwo Teva nie jest w stanie zidentyfikować przypadków, w których skarżący, odgrywający "kluczową rolę w postępowaniu przygotowawczym Komisji" mogli, podczas kontaktów z Komisją, przedstawić dowody obciążające, które są sprzeczne z proponowaną przez Komisję teorią szkody, lub w których mogło dojść do "braku dowodów obciążających", które przedsiębiorstwo Teva mogłoby wykorzystać do uzasadnienia i lepszego zapewnienia obrony 56 . W tym duchu przedsiębiorstwo Teva twierdziło również, że protokoły ex post są tylko nieudaną próbą odtworzenia tego, co mogło być omawiane podczas rozmów telefonicznych i spotkań, do których się odnoszą 57 . Co się tyczy zapisów dodatkowych kontaktów, których rzekomo brakuje w aktach Komisji, przedsiębiorstwo Teva wyraźnie zauważa, że bez tych zapisów nie ma możliwości zidentyfikowania jakichkolwiek informacji, które mogą one zawierać 58 .
5.4.1. Orzecznictwo dotyczące rejestrowania przesłuchań na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003
90. Zgodnie z orzecznictwem sądów UE "na Komisji spoczywa obowiązek rejestrowania w formie według jej wyboru każdego przesłuchania przeprowadzanego przez nią na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 w celu zebrania ze swej strony informacji dotyczących przedmiotu dochodzenia" 59 .
91. Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, iż należy wyjaśnić, "że trzeba dokonać rozróżnienia w zależności od przedmiotu przesłuchań prowadzonych przez Komisję, ponieważ tylko przesłuchania mające na celu zebranie informacji związanych z przedmiotem postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Komisję wchodzą w zakres stosowania art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, a zatem w zakres obowiązku rejestrowania" 60 . Spełniające ten warunek spotkania i rozmowy telefoniczne z osobami trzecimi przekazującymi informacje uznaje się za "przesłuchania" w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003.
92. Sądy UE konsekwentnie orzekały w odniesieniu do obowiązku protokołowania, że "nie wystarczy, że Komisja przedstawi krótkie streszczenie tematów poruszanych w trakcie przesłuchania" - "Komisja musi być w stanie podać wskazówki co do treści rozmów odbytych w trakcie tego przesłuchania, w szczególności charakter informacji udzielonych podczas przesłuchania na poruszone tematy" 61 .
93. Odnosząc się do wniosków, jakie należy sformułować na podstawie naruszeń przepisów postępowania w odniesieniu do protokołów przesłuchań w rozumieniu art. 19, Sąd wyjaśnił w wyrokach Qualcomm - wypłaty z tytułu wyłączności i Google Android, że należy ustalić, czy biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne i prawne danej sprawy, przedsiębiorstwo w wystarczającym stopniu wykazało, że "[mogłoby] lepiej zorganizować swoją obronę w braku wskazanej nieprawidłowości proceduralnej" 62 . W przypadku braku takiego dowodu nie można natomiast wykazać, że doszło do jakiegokolwiek naruszenia jego prawa do obrony 63 .
94. Sąd orzekł, że "dowód taki należy uznać za przeprowadzony, gdy nie daje się ustalić treści nieujawnionych dowodów, lub też nie jest ona w ogóle możliwa do ustalenia", gdyż w takim przypadku "nie można wymagać od przedsiębiorstwa niemożliwego do przeprowadzenia dowodu na treść danego dokumentu" 64 .
95. Jeżeli natomiast "treść dowodów, do których dostęp został ograniczony, jest lub może zostać ustalona później, przedsiębiorstwo nie może zostać zwolnione z obowiązku przedstawienia dowodu, że nie miało dostępu do dowodów obciążających lub łagodzących, a także - konsekwencji, jakie należy z tego wyciągnąć w świetle jego prawa do obrony. Jest tak w szczególności w przypadku, gdy przedsiębiorstwo to dysponuje poszlakami dowodowymi co do autorów, a także rodzaju i treści nieujawnionych mu dokumentów" 65 .
96. Sąd wyjaśnił również, że w przypadku nieujawnionych dowodów obciążających przedsiębiorstwo musi wykazać, że "gdyby doszło do ujawnienia dowodów obciążających, postępowanie mogło doprowadzić do odmiennego rezultatu"; natomiast w przypadku dowodów łagodzących zainteresowane przedsiębiorstwo ma "obowiązek wykazania, że mogło wykorzystać te dowody w obronie na swoją korzyść, to znaczy, że jeśli miałoby możliwość powołać się na nie w postępowaniu administracyjnym, to mogłoby wskazać elementy, które nie były zgodne z wnioskami wyprowadzonymi na tym etapie przez Komisję, a w konsekwencji mogłoby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę dokonaną przez Komisję w jej decyzji" 66 .
97. W tym względzie Sąd dokonał również wykładni, zgodnie z którą w przypadku gdy z notatek przekazanych przez Komisję można było zasadniczo wywieść treść omawianych przesłuchań, strona musi przedstawić szczegółowe argumenty w celu wykazania, iż w przypadku braku wskazanej nieprawidłowości proceduralnej mogłaby lepiej zorganizować swoją obronę (w niniejszej sprawie oznacza to wykazanie, że notatki ze spotkania były zbyt krótkie, aby spełnić wymogi art. 19 rozporządzenia nr 1/2003) 67 .
98. Na tej podstawie, aby przedstawić sprawozdanie na temat skutecznego wykonywania praw procesowych, muszę rozważyć trzy następujące po sobie pytania w odniesieniu do każdej rozmowy telefonicznej i każdego spotkania, których zapisów (lub ich braku) dotyczą zastrzeżenia przedsiębiorstwa Teva: po pierwsze, czy sporne rozmowy telefoniczne i spotkania stanowiły przesłuchania zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, w związku z czym Komisja miała obowiązek rejestrowania ich treści; po drugie, czy Komisja należycie wypełniła ten obowiązek; po trzecie, w przypadku zaistnienia nieprawidłowości proceduralnej (tj. jeżeli obowiązek rejestracji istniał i nie został należycie spełniony), czy można wykazać naruszenie prawa przedsiębiorstwa Teva do obrony.
5.4.2. Czy rozmowy telefoniczne i spotkania były "przesłuchaniami" w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003
99. Jak wspomniano, obowiązek rejestrowania w rozumieniu art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 ma zastosowanie wyłącznie do przesłuchań, w których celem Komisji jest "zebranie informacji związanych z przedmiotem postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Komisję" 68 .
100. Wynika z tego, że nie każda wymiana ustna między Komisją a rozmówcami zewnętrznymi pociąga za sobą obowiązek zarejestrowania treści rozmowy telefonicznej.
101. Na przykład rozmów na temat niektórych proceduralnych lub formalnych aspektów postępowania, które nie dotyczą istoty sprawy (takich jak spotkanie poświęcone wyłącznie omawianiu wniosków o zachowanie poufności), nie należy moim zdaniem uznawać za przesłuchanie w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. Nie prowadzi się ich bowiem w celu gromadzenia informacji dotyczących przedmiotu postępowania. Nie dostarczają one zatem informacji, które mogłyby posłużyć jako "wskazówka" lub "dowód" i wpłynąć na merytoryczną ocenę sprawy. To właśnie ten ostatni rodzaj informacji musi być rejestrowany zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 w celu i udostępnienia tych informacji przedsiębiorstwom objętym postępowaniem z zakresu konkurencji i umożliwienia im realizacji pełnego prawa do obrony w odniesieniu do treści zebranych oświadczeń ustnych.
102. Podobnie stwierdzam, że rozmowy telefoniczne i spotkania, podczas których Komisja wyłącznie przekazuje informacje osobie trzeciej, a nie pozyskuje informacji na temat przedmiotu postępowania przygotowawczego od tej osoby trzeciej, nie powinny być uznawane za przesłuchania w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 69 .
103. Ponadto przesłuchania, o których mowa, muszą odnosić się do "przedmiotu postępowania". Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem "dopuszczalne jest wyłączenie z postępowania administracyjnego elementów, które nie mają żadnego związku z twierdzeniami dotyczącymi stanu faktycznego i prawnego zawartymi w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów i w związku z tym nie mają żadnego znaczenia dla [postępowania przygotowawczego]" 70 . Dotyczy to również spotkań, w przypadku których treść dyskusji nie ma związku z przedmiotem postępowania przygotowawczego 71 .
104. W związku z powyższym zbadałem, czy kontakty, o których przedsiębiorstwo Teva wspomina w swoich uwagach, wykraczają poza zakres art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. Badanie to dotyczy przede wszystkim dodatkowych kontaktów, których DG ds. Konkurencji nie uznaje za przesłuchania w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 i w odniesieniu do których w związku z tym nie przedstawiła dokumentacji na podstawie tego artykułu. Ponadto rozważyłem, czy rozmowy telefoniczne i spotkania zarejestrowane w protokołach ex post stanowią przesłuchania w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. W tym względzie pragnę zauważyć, że DG ds. Konkurencji podchodziła do kwestii sporządzania zapisów tych kontaktów w świetle art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 w sposób ostrożnościowy, to znaczy sporządzając "protokoły", nawet jeśli w niektórych przypadkach DG ds. Konkurencji nie była w pełni przekonana, że przedmiotowe kontakty można zakwalifikować jako przesłuchania w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. Jednakże w odniesieniu do rozmów telefonicznych i spotkań, z których i tak przygotowano protokoły ex post, nie próbowałem wyciągać wniosków na temat zastosowania art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 do kontaktów zarejestrowanych w protokołach ex post. Zamiast tego wskazałem jedynie przykłady protokołów ex post odpowiadających spotkaniom, które mogą wykraczać poza zakres art. 19 lub rozporządzenia nr 1/2003 72 .
105. Moje badanie, czy którykolwiek z dodatkowych kontaktów został prawidłowo uznany przez DG ds. Konkurencji za wykraczający pod zakres art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, a zatem niepociągający za sobą obowiązku dokonania przez Komisję rejestracji zgodnie z orzecznictwem, o którym mowa w sekcji 5.4.1 powyżej, opierało się na przeglądzie: (i) wyjaśnień udzielonych przedsiębiorstwu Teva przez Komisję w odniesieniu do tych spotkań w piśmie w sprawie dalszego dostępu 73 , w piśmie z dnia 2 września 2024 r. 74 i wiadomości e-mail z dnia 20 września 2024 r.; (ii) argumentów przedsiębiorstwa Teva na temat poszczególnych dodatkowych kontaktów zawartych w uwagach, odpowiedzi na pierwsze pismo przedstawiające okoliczności faktyczne, piśmie z dnia 19 lipca 2024 r., piśmie z dnia 16 września 2024 r. i wiadomości e-mail z dnia 25 września 2024 r.; (iii) zgromadzonych przez skarżących informacji o dodatkowych spotkaniach, w szczególności zgodnie z ich "zaktualizowanymi przeglądami" rozmów telefonicznych i spotkań 75 ; oraz (iv) wewnętrznych dokumentach DG ds. Konkurencji, w razie potrzeby i w stosownych przypadkach.
106. Uważam za zasadne uwzględnienie wszystkich powyższych informacji w celu ustalenia, czy dodatkowe kontakty mogły być utrzymywane w celu zgromadzenia (lub mogły doprowadzić do zgromadzenia) informacji dotyczących przedmiotu postępowania przygotowawczego w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. Przedsiębiorstwo Teva powołuje się w dużej mierze na fakt, że nie ma zapisów rozmów telefonicznych przeprowadzonych podczas dodatkowych kontaktów, aby oddalić argument Komisji, że nie można ich uznać za kontakty utrzymywane na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. Na tej podstawie przedsiębiorstwo Teva przypuszcza, nie przedstawiając żadnych rozstrzygających dowodów lub konkretnych poszlak, że informacje dotyczące przedmiotu postępowania przygotowawczego mogły zostać zebrane podczas tych rozmów telefonicznych. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że ze względu na to, że dodatkowe kontakty rzekomo nie wchodziły w zakres stosowania art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, Komisja nie stworzyła ani nie była zobowiązana do stworzenia w tym czasie zapisów treści rozmów telefonicznych prowadzonych w trakcie tych kontaktów. Dlatego też zasadne jest dla mnie zbadanie wszystkich dowodów dostępnych w związku z dodatkowymi kontaktami, jak uczyniła to DG ds. Konkurencji, w tym w szczególności korespondencji w czasie trwania dodatkowych kontaktów i informacji zebranych od innych uczestników (do których przedsiębiorstwo Teva miało dostęp), a także notatek wewnętrznych DG ds. Konkurencji (które ze względu na swój charakter nie są dostępne w toku postępowania administracyjnego).
107. W moim rozumieniu i zgodnie z wyjaśnieniami przekazanymi przedsiębiorstwu Teva przez DG ds. Konkurencji z całości powyższych informacji jasno wynika, że podczas dodatkowych kontaktów Komisja omawiała aspekty czysto techniczne lub proceduralne, przekazywała skarżącym aktualizacje proceduralne ani nie gromadziła informacji dotyczących przedmiotu postępowania przygotowawczego. W związku z tym dodatkowych kontaktów nie można uznać za przesłuchania podlegające wymogom proceduralnym określonym w art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, w oparciu o treść każdego z kontaktów odzwierciedloną w aktach sprawy, które podsumowuję poniżej, w porządku chronologicznym:
- Rozmowa telefoniczna z dnia 8 lutego 2017 r. miała miejsce w tym samym dniu, w którym skarżący złożyli merytoryczne uwagi pisemne 76 , i wydaje się, że została ona przeprowadzona w celu omówienia sposobu rozpatrzenia tych uwag.
- Rozmowa telefoniczna z dnia 13 lutego 2017 r. została przeprowadzona tego samego dnia, w którym do DG ds. Konkurencji dostarczono wydrukowaną wersję pisemnych uwag, i wydaje się, że dotyczyła ona ich aspektów proceduralnych lub logistycznych.
- 6 marca 2017 r. 77 przeprowadzono dwie rozmowy telefoniczne w celu potwierdzenia spotkania Komisji Europejskiej ze skarżącymi, które odbyło się 16 marca 2017 r., z którego skarżący otrzymali protokół ex post 78 .
- Rozmowa telefoniczna z dnia 13 marca 2017 r. miała miejsce w tym samym dniu, w którym skarżący złożyli merytoryczne oświadczenie pisemne, i wydaje się, że została ona przeprowadzona w celu omówienia sposobu rozpatrzenia tego oświadczenia.
- Rozmowę telefoniczną z dnia 20 marca 2017 r. przeprowadzono w celu omówienia kolejności udzielania przez skarżących odpowiedzi na pytania zadane przez Komisję podczas spotkania 16 marca 2017 r. oraz sposobu ich przekazywania Komisji w formie uzupełnień do celów organizacyjnych.
- Rozmowę telefoniczną z dnia 6 kwietnia 2017 r. przeprowadzono tego samego dnia, w którym do DG ds. Konkurencji dostarczono uzupełnioną wydrukowaną wersję pisemnego oświadczenia, i wydaje się, że rozmowa telefoniczna ta dotyczyła aspektów proceduralnych lub logistycznych tego oświadczenia.
- Rozmowę telefoniczną z dnia 24 maja 2017 r. przeprowadzono w związku z wnioskiem skarżących o aktualizację stanu procesowego sprawy, którą przekazała DG ds. Konkurencji.
- 9 czerwca 2017 r. przeprowadzono rozmowę w celu:
a) omówienia terminu osobistego spotkania Komisji ze skarżącymi ([...] i [...]) w lipcu 2017 r. oraz
b) innych kwestii, które nie były związane z postępowaniem przygotowawczym w sprawie Teva Copaxone.
- Rozmowa telefoniczna z 14 września 2018 r. była próbą uzyskania przez skarżących aktualnych informacji na temat statusu postępowania przygotowawczego i zapowiedzią pisemnego oświadczenia (które Komisja otrzymała 25 września 2018 r.).
- Rzekoma rozmowa telefoniczna z dnia 28 stycznia 2019 r., która ostatecznie miała miejsce 30 stycznia 2019 r., została zainicjowana przez skarżących w celu zapowiedzi złożenia odpowiedzi na zaległy wniosek o udzielenie informacji.
- 26 lutego 2019 r. przeprowadzono rozmowę w celu weryfikacji prawidłowości przedłożenia załącznika do wcześniej złożonych pisemnych oświadczeń skarżących.
- Celem rozmowy telefonicznej z dnia 4 kwietnia 2019 r. było jedynie zorganizowanie rozmowy telefoniczne z dnia 8 kwietnia 2019 r. (zob. następne tiret).
- Rozmowa telefoniczna z dnia 8 kwietnia 2019 r. dotyczyła przekazania przez Komisję skarżącym aktualnych informacji na temat toczącego się postępowania przygotowawczego, w szczególności ewentualnych dalszych kroków Komisji w celu podjęcia decyzji, czy Komisja będzie kontynuować postępowanie przygotowawcze.
- Rozmowa telefoniczna z 4 listopada 2019 r. dotyczyła przekazania przez Komisję skarżącym aktualnych informacji na temat toczącego się postępowania przygotowawczego.
- Celem rozmowy telefonicznej z 19 grudnia 2019 r. było dostarczenie skarżącym przez Komisję dalszych aktualnych informacji na temat statusu postępowania przygotowawczego, w szczególności w celu potwierdzenia, że Komisja wszczęła postępowanie przygotowawcze. Wydaje się, że w trakcie rozmowy telefonicznej Komisja zwróciła się do skarżących o informowanie jej na bieżąco o wszelkich wydarzeniach, które mogą mieć znaczenie w odniesieniu do zachowania przedsiębiorstwa Teva, bez żadnych elementów świadczących o tym, że skarżący dostarczyli w trakcie rozmowy telefoniczne jakiekolwiek nowe informacje.
- Rozmowa telefoniczna z 10 stycznia 2020 r. odbyła się w celu omówienia, z "pilnej" inicjatywy skarżących, czy Komisja byłaby skłonna nałożyć środki tymczasowe w odniesieniu do zachowania będącego przedmiotem postępowania przygotowawczego. Ta rozmowa telefoniczna odbyła się w następstwie pisemnego oświadczenia złożonego do Komisji przez skarżących poprzedniego dnia (i dostępnego w aktach sprawy), w którym skarżący opowiadali się za nałożeniem środków tymczasowych. Celem rozmowy telefonicznej było zatem udzielenie przez Komisję odpowiedzi na konkretne pytanie skarżących, bez żadnych elementów świadczących o tym, że skarżący dostarczyli w trakcie rozmowy telefoniczne jakiekolwiek nowe informacje.
- Rozmowa telefoniczna z 24 lipca 2020 r. dotyczyła przekazania przez Komisję skarżącym aktualnych informacji na temat toczącego się postępowania przygotowawczego.
- Rozmowa telefoniczna z dnia 25 września 2020 r. umożliwiła skarżącym potwierdzenie z Komisją, że nie ma wrażliwych kwestii dotyczących proponowanej publikacji, do której wkład wnieść mieli skarżący, na temat "strategii patentów częściowych", w odniesieniu do której Komisja przekazała skarżącym informacje zwrotne.
- Podczas rozmowy telefonicznej z 20 listopada 2020 r. Komisja przekazała skarżącym dalsze aktualne informacje na temat statusu postępowania przygotowawczego, w tym na temat oczekiwanego przez Komisję wszczęcia formalnego postępowania i potencjalnego harmonogramu przyszłych działań dochodzeniowych.
- Rozmowa telefoniczna z 29 stycznia 2021 r. dotyczyła przekazania przez Komisję skarżącym aktualnych informacji na temat toczącego się postępowania przygotowawczego. Wydaje się, że omówiono termin złożenia formalnej skargi 79 . Nic nie wskazuje na to, że Komisja zbierała jakiekolwiek informacje na temat przedmiotu postępowania przygotowawczego.
- Rozmowa telefoniczna z dnia 22 lipca 2021 r. dotyczyła wniosku zewnętrznych doradców skarżących o przedłużenie terminu w odniesieniu do zaległego wniosku Komisji o udzielenie informacji.
- Rozmowę z dnia 19 października 2021 r. Komisja wykorzystała, aby poinformować skarżących, że prześle im nowe wnioski o udzielenie informacji, oraz aby przedstawić przedmiot tych wniosków.
- Wszystkie rozmowy telefoniczne z dnia 4 listopada 2021 r., z dnia 2 grudnia 2021 r. i z dnia 3 stycznia 2022 r. przeprowadzono w celu wyjaśnienia technicznych aspektów bieżących pisemnych wniosków Komisji o udzielenie informacji, w szczególności terminów udzielenia odpowiedzi na te wnioski ze względu na trudności techniczne lub organizacyjne, jakie napotykali niektórzy skarżący. Twierdzenia przedsiębiorstwa Teva, zgodnie z którymi trudności te mogą wskazywać na istnienie ograniczonych dostępnych dowodów obciążających, w oczywisty sposób mają spekulacyjny charakter i są bezpodstawne.
- Rozmowę z dnia 10 listopada 2022 r. Komisja wykorzystała, aby poinformować skarżących, że otrzymają nieopatrzoną klauzulą poufności wersję pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń w celu przedstawienia uwag, oraz aby wskazać ogólny oczekiwany termin spotkania wyjaśniającego.
- Dwie rozmowy telefoniczne z dnia 16 listopada 2022 r. wykorzystano (pierwszą), aby poinformować zespół DG ds. Konkurencji zajmujący się sprawą o zmianie ścieżki kariery jednego z zewnętrznych doradców skarżących, oraz (drugą) aby omówić oświadczenie o zachowaniu poufności, które skarżący mieli podpisać przed otrzymaniem nieopatrzonej klauzulą poufności wersji pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń.
- Rozmowy telefoniczne z dnia 5 stycznia 2023 r. i z dnia 9 stycznia 2023 r. zostały wykorzystane przez skarżących do omówienia ewentualnego przedłużenia terminu na przedstawienie pisemnych uwag na temat pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń.
- Rozmowa telefoniczna z 26 stycznia 2023 r. odbyła się na wniosek skarżących w celu omówienia sposobu postępowania z ich uwagami w sprawie wniosków przedsiębiorstwa Teva dotyczących poufności w pisemnym zgłoszeniu zastrzeżeń. Omówiono również pewne praktyczne aspekty spotkania wyjaśniającego. Komisja wskazała również, że w późniejszym terminie może zwrócić się do skarżących o aktualne informacje na temat egzekwowania patentów przez przedsiębiorstwo Teva.
- Rozmowa telefoniczna z dnia 17 lutego 2023 r. dotyczyła pewnych praktycznych aspektów spotkania wyjaśniającego. Komisja poinformowała również, że wkrótce po rozmowie udostępni skarżącym nieopatrzoną klauzulą poufności wersję odpowiedzi przedsiębiorstwa Teva na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń.
- Rozmowę z dnia 26 kwietnia 2023 r. zorganizowano w celu omówienia metody identyfikacji kontaktów między Komisją a skarżącymi w kontekście przygotowywania protokołów ex post i dalszego dostępu do akt. Omówiono inne kwestie proceduralne, w tym pełnomocnictwa, wnioski dotyczące poufności złożone przez przedsiębiorstwo Teva w odniesieniu do pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń oraz to, czy skarżący otrzymają pisemne uwagi przedsiębiorstwa Teva dotyczące prezentacji skarżących na spotkaniu wyjaśniającym (o których mowa w pkt 23 powyżej).
108. W świetle powyższych rozważań stwierdzam, że Komisja nie była zobowiązana do rejestrowania żadnych dodatkowych kontaktów na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, w związku z czym nie przedstawiając i nie udostępniając tych zapisów, Komisja nie popełniła żadnego błędu proceduralnego.
109. Jeśli chodzi o protokoły ex post i bez uszczerbku dla moich rozważań dotyczących podejścia zastosowanego przy rejestrowaniu tych protokołów, które przedstawiono poniżej, potwierdzam, że DG ds. Konkurencji zastosowała ostrożne podejście do wyboru odpowiednich kontaktów, ponieważ nie można stwierdzić z całą pewnością, że wszystkie z nich stanowiły przesłuchania w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. W rzeczywistości niektóre z tych kontaktów w sposób bardzo wątpliwy mogłyby, moim zdaniem, stanowić przesłuchanie w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, ponieważ wydaje się, że w trakcie kilku z tych rozmów telefonicznych nie zebrano żadnych informacji na temat przedmiotu postępowania przygotowawczego. 80
110. W każdym razie, jak już wspomniano, nie muszę formułować wniosków w odniesieniu do kontaktów objętych protokołami ex post.
5.4.3. Czy Komisja w odpowiedni sposób wypełniła swój obowiązek rejestrowania rozmów telefonicznych i spotkań, które przypuszczalnie wchodzą w zakres art. 19 rozporządzenia nr 1/2003
111. Stwierdziwszy, że nie było innych rozmów telefonicznych ani spotkań, w odniesieniu do których Komisja była zobowiązana do przedstawienia i ujawnienia zapisów zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, przejdę teraz do ustalenia, czy w przypadkach, w których obowiązek ten istniał (lub Komisja działała tak, jakby istniał), Komisja odpowiednio wypełniła swoje obowiązki wynikające z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003. W związku z tym dokonałem oceny zgodności z wymogami art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 w związku z protokołami ex post (bez konieczności stwierdzenia, że każda z tych rozmów telefonicznych lub każdy z kontaktów są uznawane za przesłuchanie podlegające obowiązkowi rejestracji określonemu w art. 19).
112. Przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że protokoły ex post nie spełniały wymogów określonych w orzecznictwie w zakresie rejestrowania rozmów telefonicznych i spotkań prawdopodobnie objętych art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, a zatem nie są one w stanie zaradzić nieprawidłowościom proceduralnym, których dopuściła się Komisja w odniesieniu do spotkań i rozmów telefonicznych, do których się odnoszą.
113. W szczególności, jak streszczono w pkt 87 powyżej, przedsiębiorstwo Teva podniosło, że a) protokoły ex post zostały sporządzone zbyt późno, a zatem nie mogą stanowić dokładnego zapisu rozmowy telefonicznej lub spotkania, oraz b) były zbyt niejasne, aby mogły posłużyć jako kompletne zapisy rozmów między Komisją a skarżącymi, zauważając w szczególności, że wiele z nich zawiera niewiele tekstu i przedstawia jedynie krótki przegląd omawianych tematów.
114. Jeśli chodzi o zastrzeżenie dotyczące zwięzłości i ograniczonej szczegółowości, nie uważam, aby którekolwiek z nich stanowiło nieprawidłowość proceduralną jako taką. Istotą obowiązku rejestrowania przesłuchań na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 w związku z art. 3 rozporządzenia nr 773/2004 jest gromadzenie "informacji dotyczących przedmiotu postępowania przygotowawczego" poprzez rejestrowanie "oświadczeń składanych przez osoby przesłuchiwane" 81 . Długość, zakres i szczegółowość informacji zawartych w protokołach mogą być jedynie funkcją rzeczywistych informacji, które są przedstawiane lub omawiane podczas rozmowy telefonicznej lub spotkania. Podobnie jak nie ma obowiązku przedstawiania protokołów z każdej rozmowy telefonicznej i każdego spotkania z podmiotami zewnętrznymi, w których uczestniczy Komisja (niektóre z nich mogą mieć charakter czysto administracyjny lub organizacyjny), uczestnicy rozmowy telefonicznej lub spotkania mogą udzielić jedynie ograniczonej ilości informacji dotyczących przedmiotu postępowania przygotowawczego, do których odnosi się obowiązek sporządzenia protokołu. Jest zatem całkowicie możliwe, aby rozmowy telefoniczne i spotkania, w ramach których zbierana jest jedynie ograniczona ilość informacji, miały stosunkowo krótkie protokoły.
115. Spośród 24 protokołów ex post istnieją protokoły o różnej długości, w tym niektóre bardzo szczegółowe (takie jak protokół spotkania ze wszystkimi skarżącymi i ich doradcami, które odbyło się 16 marca 2017 r. w siedzibie DG ds. Konkurencji). Istnieją również protokoły, które, mimo że są stosunkowo krótkie, wydają się mieć stopień szczegółowości współmierny do omawianych tematów (np. protokół z rozmowy telefonicznej z doradcą zewnętrznym [...] i [...] z dnia 2 maja 2019 r.).
116. Natomiast w odniesieniu do twierdzenia, zgodnie z którym opracowanie protokołów z opóźnieniem mogło mieć wpływ na dokładność tych protokołów, uważam, że jest to uzasadnione zastrzeżenie. Chociaż Komisja nie ma konkretnego terminu na przygotowanie protokołów przesłuchań przeprowadzonych na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, uważam, że w przypadku gdy protokoły są sporządzane na piśmie zbyt długo po przeprowadzeniu przesłuchania, zakres, w jakim protokół odzwierciedla informacje przekazane ustnie w trakcie rozmowy telefonicznej, może zostać zakwestionowany. W przypadku zbyt długiego oczekiwania na sporządzenie protokołu z rozmowy telefonicznej lub spotkania nieuniknione jest, że wspomnienia osób biorących udział w spotkaniu blakną. Ponadto, jeżeli członkowie personelu lub kierownictwa, którzy uczestniczyli w rozmowie telefonicznej lub spotkaniu, opuszczą w międzyczasie organizację, dana rozmowa telefoniczna lub spotkanie na szczeblu Komisji może zostać całkowicie zapomniana i pominięta. W związku z tym ważne jest, aby protokoły były sporządzane "natychmiast lub krótko po" rozmowie telefonicznej lub spotkaniu 82 .
117. Nie ma dokładnej zasady prawnej określającej odpowiedni czas na sporządzenie protokołu. Może się on różnić w zależności od czynników, takich jak złożoność otrzymanych informacji lub jakość wstępnych notatek sporządzanych na miejscu przez poszczególnych uczestników biorących udział w redagowaniu formalnego protokołu. Jasne jest, że bardzo duże opóźnienia mogą zmniejszyć wiarygodność protokołów jako dokładnych zapisów tych informacji, a także zdolność osób odpowiedzialnych za ich sporządzanie lub poprawianie i zatwierdzanie do dodawania niezbędnych szczegółów do gromadzonych informacji. Konieczna jest jednak indywidualna ocena każdej sytuacji, tak jak w przypadku każdego zakwestionowania wiarygodności dowodu. Zdarza się, że nawet późne protokoły sporządzone wiele lat po rozmowie mogą być w rzeczywistości bardzo dokładne (np. gdy zostały przygotowane na podstawie szczegółowych osobistych notatek sporządzonych podczas spotkania lub potwierdzone jednomyślnie przez kilka osób obecnych na spotkaniu).
118. W niniejszej sprawie daty rozmów telefonicznych (23) i spotkania (jednego) zapisane w protokołach ex post obejmują okres od 16 marca 2017 r. (najwcześniejsze) do 20 września 2022 r. (najpóźniejsze). Ponieważ wszystkie protokoły ex post zostały sporządzone pod koniec czerwca 2023 r. i zatwierdzone przez doradcę skarżących 13 lipca 2023 r., okres między faktycznymi rozmowami telefonicznymi i spotkaniem a momentem zatwierdzenia protokołu przez wszystkich uczestników wynosił od nieco poniżej 10 miesięcy do ponad 6 lat. Nie różni się to od sytuacji w sprawie Google Android, w której większość rozpatrywanych protokołów została sporządzona kilka lat po przedmiotowym spotkaniu i stwierdzono, że została ona sporządzona "zbyt późno i że jest zbyt skrótowa", aby protokoły te mogły stanowić rejestrację przesłuchania w rozumieniu art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 83 .
119. Protokół ex post jest próbą odzwierciedlenia, w sposób asynchroniczny, treści tego, co omawiano podczas każdego odpowiedniego kontaktu ze skarżącymi. Dokonano tego poprzez przegląd wszystkich dostępnych notatek wewnętrznych (w tym m.in. notatek sporządzonych przez pracowników Komisji lub wewnętrznych wiadomości e-mail wymienianych między nimi na temat tego, co słyszeli podczas każdej rozmowy telefonicznej lub każdego spotkania), a także wymiany informacji ze skarżącymi, w tym zarówno korespondencji organizacyjnej (np. wiadomości e-mail w celu zorganizowania rozmowy telefonicznej, o ile taka istnieje), jak i materiałów przedłożonych w ramach przygotowań do odpowiednich rozmów telefonicznych i spotkań lub w ramach działań następczych w związku z tymi kontaktami. Ponadto DG ds. Konkurencji uwzględniła inne uwagi przedstawione przez skarżących w czasie każdej rozmowy telefonicznej i każdego spotkania w celu ustalenia przebiegu rozmów ze skarżącymi w czasie każdego kontaktu, a tym samym w kontekście wszelkich dostępnych informacji dotyczących celu i treści każdej indywidualnej rozmowy telefonicznej lub każdego indywidualnego spotkania. W niektórych przypadkach przytacza się również uwagi przedstawione szerzej w toku postępowania, aby przedsiębiorstwo Teva mogło porównać treść każdego protokołu z innymi dokumentami dostępnymi w aktach sprawy.
120. Chociaż działanie to różni się od jednoczesnego rejestrowania i zatwierdzania rozmów prowadzonych ze skarżącymi, a zatem nie zawsze może zapewnić taki sam stopień pewności co do tego, co zostało wyraźnie powiedziane podczas rozmowy telefonicznej lub spotkania 84 , jest to jednak cenny krok w kierunku umożliwienia skutecznego wykonywania prawa przedsiębiorstwa Teva do obrony, poprzez zmniejszenie zakresu niepewności co kwestii omawianych podczas każdego kontaktu, na podstawie wszystkich informacji dostępnych Komisji w momencie sporządzania i zatwierdzania protokołów ex post. W związku z tym nie można wykluczyć, że protokół ex post może być wystarczająco szczegółowy, aby odzwierciedlić "treść dyskusji", a w szczególności "charakter informacji udzielonych podczas przesłuchania na poruszone tematy" 85 .
121. Dokonałem przeglądu procesu prowadzonego przez DG ds. Konkurencji w celu przygotowania protokołów ex post i doszedłem do wniosku, że został on przeprowadzony wnikliwie i z wykorzystaniem wszystkich informacji dostępnych DG ds. Konkurencji w momencie sporządzania protokołów ex post. Ponadto uważam za bezzasadne twierdzenia przedsiębiorstwa Teva dotyczące nadmiernego polegania przez DG ds. Konkurencji na wspomnieniach skarżących o odnośnych rozmowach telefonicznych i spotkaniach. Komisja skutecznie skontaktowała się z innymi uczestnikami spotkań, aby poprosić ich o uzupełnienie jej własnych wspomnień o treści tych spotkań, w tym poprzez sprawdzenie ich własnych notatek z tamtego okresu. Żaden przepis prawa nie zabrania podejmowania takich wysiłków, co jest zgodne z faktem, że protokół musi zostać zatwierdzony przez tych innych uczestników. W sytuacji gdy "protokoły" są sporządzane z opóźnieniem, w rzeczywistości rozsądne jest zwrócenie się do wszystkich uczestników o sprawdzenie własnych wspomnień i notatek.
122. Mając powyższe na uwadze, nie muszę rozstrzygać, czy Komisja dopuściła się nieprawidłowości proceduralnej, nie przedstawiając protokołów ex post w sposób terminowy i bardziej wyczerpujący. Nawet jeśli opóźnienie w sporządzeniu protokołów ex post, w połączeniu z ich stopniem szczegółowości, mogło spowodować błąd proceduralny w odniesieniu do niektórych kontaktów, należałoby jeszcze ustalić, czy przedsiębiorstwo Teva wykazało w sposób wystarczający, w świetle treści protokołów ex post i ogólnych dowodów dostępnych w aktach sprawy, że byłoby w stanie lepiej zapewnić swoją obronę, gdyby nie doszło do błędu proceduralnego. Kwestię tę omówiono w poniższej sekcji.
5.4.4. Czy rzekome naruszenie przepisów proceduralnych narusza prawo przedsiębiorstwa Teva do obrony
123. Zgodnie z powyższym, aby stwierdzić naruszenie prawa przedsiębiorstwa do obrony, należy wykazać łącznie, że przesłuchanie w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 zostało nieprawidłowo zarejestrowane oraz że okoliczność ta pozbawiła stronę możliwości skutecznej obrony. Zasadniczo to na przedsiębiorstwie objętym postępowaniem spoczywa obowiązek wykazania, że nie miało ono dostępu do dowodów obciążających lub odciążających, oraz wyjaśnienia, jakie ma to przełożenie na wykonywanie jego prawa do obrony (zob. pkt 93-97 powyżej). Jeżeli z notatek przekazanych przez Komisję można było zasadniczo wywieść treść danych przesłuchań, strona musi przedstawić "szczegółowe argumenty" w celu wykazania, iż w przypadku braku wskazanej nieprawidłowości proceduralnej mogłaby lepiej zorganizować swoją obronę 86 .
124. Jeden wyjątek od tej zasady jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy "nie daje się ustalić treści nieujawnionych dowodów, lub też nie jest ona w ogóle możliwa do ustalenia", o czym była mowa powyżej (zob. pkt 94 i przytoczone tam orzecznictwo).
125. Ponadto Sąd orzekł, że w niektórych przypadkach, po przeprowadzeniu indywidualnej oceny, inne dokumenty znajdujące się w aktach, do których dane przedsiębiorstwo miało dostęp, mogą umożliwić stronom niedysponującym odpowiednim protokołem ustalenie, co było przedmiotem rozmów telefonicznych podczas przesłuchania. Tak było w szczególności w sprawie Google Android, w której Sąd stwierdził, że w odniesieniu do większości przesłuchań, po przeprowadzeniu których przedsiębiorstwo Google otrzymało jedynie skrótowe notatki (niemogące stanowić rejestracji przesłuchania), "treść rozmów prowadzonych podczas tych spotkań""można odnaleźć w całości w konkretnych dokumentach znajdujących się w aktach dochodzenia, do których spółka Google miała dostęp, jak przyznała [...]" 87 . Sąd stwierdził zatem, że spółka Google "była w stanie uzyskać od Komisji wskazówki na temat treści rozmów prowadzonych w trakcie tych przesłuchań, w szczególności na temat charakteru przekazywanych przy tych okazjach informacji dotyczących omawianych tematów" 88 .
126. Sąd doszedł do takiego samego wniosku w odniesieniu do niektórych notatek, w których "nie powołano się na żadne dokumenty z akt sprawy", ponieważ spółka Google "mogła zestawić j[e] z informacjami przekazanymi w związku z dwoma innymi przesłuchaniami tego samego przedsiębiorstwa". Dwa inne przesłuchania, z których protokół "wspomniane przedsiębiorstwo zatwierdziło", odnosiły się do "dokumentów znajdujących się w aktach postępowania przygotowawczego, zawierających treść rozmów, które miały miejsce przy tych okazjach". Sąd stwierdził zatem, że przedsiębiorstwo Google "znało zatem stanowisko, jakie zajęło to przedsiębiorstwo w trakcie postępowania przygotowawczego" 89 .
127. Biorąc pod uwagę to orzecznictwo, zbadałem, po pierwsze, czy treść rozmów telefonicznych i spotkań zapisanych w protokołach ex post, sporządzonych w późniejszym okresie, może być wystarczająco określona a posteriori 90 , czy to poprzez podstawowe elementy rozmowy telefonicznej lub spotkania, jak określono w protokołach ex post, poprzez odniesienia kontekstowe zawarte w protokołach ex post lub w innych aktach sprawy, albo poprzez połączenie obu tych elementów. Nawet jeżeli opisy treści rozmów w protokołach ex post mogą być zbyt krótkie lub nieścisłe, sam protokół ex post zawiera odniesienia do innych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, co pozwala na dokonanie tej oceny przeze mnie, jak również przez przedsiębiorstwo Teva.
128. Po drugie, w sytuacji gdy protokoły ex post lub inne informacje dostępne w aktach umożliwiają przedsiębiorstwu Teva wystarczające określenie treści dyskusji podczas omawianych spotkań (w szczególności w odniesieniu do charakteru informacji dostarczonych przy tych okazjach), 91 zbadałem, czy przedsiębiorstwo Teva przedstawiło "szczegółowe argumenty" w celu wykazania, że byłoby w stanie lepiej bronić się, gdyby nie zaistniała wskazana nieprawidłowość proceduralna 92 .
129. Na podstawie mojej własnej oceny protokołów ex post i powiązanych z nimi dokumentów zawartych w aktach sprawy uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu określić treść dyskusji, które miały miejsce podczas każdej rozmowy telefonicznej i każdego spotkania, w szczególności charakter dostarczonych informacji na omawiane tematy, o czym świadczą elementy wymienione poniżej. Pozostaje to bez uszczerbku dla mojej opinii przedstawionej w pkt 109 powyżej, że wątpliwe jest, aby wszystkie rozmowy stanowiły przesłuchanie w rozumieniu art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, ponieważ wydaje się, że w trakcie szeregu rozmów telefonicznych, których dotyczą protokoły ex post, nie zebrano żadnych informacji na temat przedmiotu postępowania przygotowawczego.
- Jeśli chodzi o spotkanie z dnia 16 marca 2017 r. 93 , które odbyło się stacjonarnie w siedzibie DG ds. Konkurencji, miało ono na celu omówienie i wyjaśnienie "uwag uzupełniających w sprawie Copaxone" skarżących z lutego 2017 r. (dostępnych wraz z załącznikami, za pośrednictwem dokumentów nr 2706, 2982 i 2007). Protokół ex post zawiera w pełni szczegółowy wykaz pytań zadawanych skarżącym przez Komisję Europejską podczas spotkania. Podczas spotkania udzielono wstępnych odpowiedzi, które nie zostały
zarejestrowane. W kwietniu 2017 r. skarżący przedstawił jednak zaktualizowaną wersję "uwag uzupełniających w sprawie Copaxone", na której skupiono się podczas spotkania. Te zaktualizowane uwagi wraz z odpowiednimi załącznikami i uzupełnioną wersją zawierającą zmiany wprowadzone do wcześniejszych wersji dokumentu są dostępne za pośrednictwem dokumentów nr 2644, 2723, 2871 i 2827. Jest zatem oczywiste, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu określić treść dyskusji, które miały miejsce podczas spotkania.
- W odniesieniu do rozmów telefonicznych z dnia 25 października 2017 r. i z dnia 1 grudnia 2017 r. 94 , które zostały wykorzystane przez skarżących do omówienia różnych zmian na rynku mających wpływ na ich nieformalny wniosek, odpowiednie protokoły ex post odzwierciedlają brzmienie bardzo szczegółowych notatek wewnętrznych sporządzonych w tym czasie przez uczestników spotkania ze strony DG ds. Konkurencji, do których miałem dostęp. Potwierdzam zatem, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu określić treść dyskusji, które miały miejsce w trakcie rozmów telefonicznych, na podstawie protokołu ex post.
- W odniesieniu do rozmowy telefonicznej z dnia 13 grudnia 2017 r. 95 DG ds. Konkurencji zwróciła się do skarżących o potwierdzenie niektórych informacji zawartych w ich ostatnim zgłoszeniu (daty zgłoszeń w niektórych zdecentralizowanych postępowaniach patentowych). Wymagane informacje nie zostały przekazane w trakcie rozmowy telefonicznej, lecz w korespondencji pisemnej dotyczącej działań następczych. Protokół ex post odzwierciedla treść sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej, do której miałem dostęp. Ponadto zarówno uwagi, do których odnosi się wyjaśnienie, jak i odpowiedź na pytanie zadane podczas rozmowy telefonicznej zostały udostępnione przedsiębiorstwu Teva, jak zauważono w protokole ex post. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmów.
- Jeśli chodzi o rozmowę telefoniczną z 21 grudnia 2017 r. 96 , była to rozmowa jednego z prawników skarżących przeprowadzona z zespołem DG ds. Konkurencji zajmującym się przedmiotową sprawą dotycząca postępowania przygotowawczego francuskiego organu ochrony konkurencji w sprawie praktyk zniechęcających analogicznych do zachowania, którego dotyczyła "nieformalna skarga". Po przeprowadzeniu rozmowy telefonicznej wysłano wiadomość e-mail do członka zespołu zajmującego się przedmiotową sprawą, zawierającą nieoficjalne tłumaczenie komunikatu prasowego francuskiego organu ochrony konkurencji, które jest dostępne w aktach, zgodnie z protokołem ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- W trakcie rozmowy telefonicznej z dnia 9 kwietnia 2018 r. 97 omówiono dwa pisemne oświadczenia skarżących, wymienione w protokole ex post i udostępnione przedsiębiorstwu Teva. Skarżący zwrócili się również do DG ds. Konkurencji o skontaktowanie się z niemieckim federalnym instytutem ds. produktów leczniczych i wyrobów medycznych (BfArM) w celu uzyskania jego opinii na temat zachowania przedsiębiorstwa Teva na rynku niemieckim (bez wskazania, że sugestia ta wiązała się z przekazaniem jakichkolwiek informacji na temat przedmiotu postępowania przygotowawczego poza omówieniem oświadczeń skarżących). W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Rozmowę telefoniczną z dnia 18 lipca 2018 r. 98 przeprowadzono w celu omówienia "przeglądu przykładów praktyk zniechęcających i dodatkowych zachowań", co znalazło odzwierciedlenie w prezentacji Power Point wykorzystanej podczas rozmowy telefonicznej i udostępnionej przedsiębiorstwu Teva, zgodnie z protokołem ex post. Omówiono również inne aspekty mające znaczenie dla postępowania przygotowawczego, a mianowicie "przegląd zmian cen i refundacji w USA w odniesieniu do leku Copaxone i konkurencyjnych produktów leczniczych", w oparciu o informacje przekazane na piśmie DG ds. Konkurencji na krótko przed spotkaniem, które są dostępne w aktach sprawy, zgodnie z protokołem ex post. Ponadto Komisja przekazała skarżącym aktualne informacje na temat harmonogramu i przebiegu postępowania przygotowawczego (co samo w sobie nie jest równoznaczne z gromadzeniem informacji na temat przedmiotu postępowania przygotowawczego). W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Jeśli chodzi o rozmowę telefoniczną z dnia 16 listopada 2018 r. 99 DG ds. Konkurencji poinformowała w tej rozmowie zewnętrznego doradcę skarżących o wysłaniu pytań dotyczących uciążliwych sporów regulacyjnych oraz przedstawiła treść tych pytań. Pytania zostały następnie przesłane pocztą elektroniczną i są dostępne w aktach, zgodnie z protokołem ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmów.
- Podczas rozmowy telefonicznej z dnia 29 listopada 2018 r. 100 omówiono wniosek o udzielenie informacji wysłany do skarżących przez DG ds. Konkurencji 16 listopada 2018 r. Skarżący zwrócili się o wyjaśnienie niektórych pytań. Zarówno wniosek DG ds. Konkurencji o udzielenie informacji, jak i odpowiedź skarżących na ten wniosek zostały przekazane na piśmie i są dostępne w aktach sprawy, zgodnie z protokołem ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Podczas rozmowy telefonicznej z 2 maja 2019 r. 101 pełnomocnik skarżących zwrócił się o udzielenie aktualnych informacji na temat statusu postępowania przygotowawczego. Wydaje się również, że skarżący wyrazili obawy co do zasobów niezbędnych do dalszego udziału w postępowaniu przygotowawczym, w połączeniu z niepewnością co do tego, czy Komisja ostatecznie podejmie działania przeciwko przedsiębiorstwu Teva, jak wspomniano w protokole ex post. Ponadto DG ds. Konkurencji zadała pytania dotyczące niektórych aspektów wcześniejszych pisemnych uwag skarżących, na które odpowiedzi zostały następnie przekazane na piśmie i są dostępne w aktach sprawy, zgodnie z protokołem ex post. Protokoły ex post są zgodne z treścią sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej DG. ds. Konkurencji dotyczącej tej rozmowy telefonicznej, do której miałem dostęp. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Podczas rozmowy telefonicznej z dnia 20 czerwca 2019 r. 102 doradca skarżących zwrócił uwagę zespołu zajmującego się przedmiotową sprawą na niedawny zakaz sądu w Düsseldorfie wydany w odniesieniu do [...] w związku z "praktyką wyboru sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy (ang. forum shopping) w Niemczech w odniesieniu do 40 mg", zgodnie z protokołem ex post. DG ds. Konkurencji nie zwróciła się o dalsze informacje w tej sprawie, zgodnie z protokołem ex post. Protokoły ex post są zgodne z treścią sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej DG. ds. Konkurencji dotyczącej tej rozmowy telefonicznej, do której miałem dostęp. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść tej rozmowy telefonicznej na podstawie protokołu ex post.
- Podczas rozmowy telefonicznej z 28 czerwca 2019 r. 103 DG ds. Konkurencji przedstawiła aktualne informacje na temat postępów w postępowaniu przygotowawczym Komisji i oczekiwanych kolejnych kroków oraz zwróciła się o dodatkowe informacje dotyczące wstępnych zakazów wydanych w odniesieniu do przedsiębiorstwa Teva, zgodnie z protokołem ex post. Na pytania zadane przez DG ds. Konkurencji udzielono odpowiedzi w późniejszej wiadomości e-mail dostępnej w aktach sprawy i przytoczonej w protokole ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Podczas rozmowy telefonicznej z dnia 23 lipca 2019 r. 104 DG ds. Konkurencji zasadniczo zwróciła się do skarżących o dodatkowe informacje i przedstawiła pewien kontekst dotyczący celu żądanych informacji. Wymagane informacje przekazano następnie na piśmie, jak wspomniano w protokole ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z dnia 10 października 2019 r. 105 zostało wykonane przez skarżących do DG ds. Konkurencji w celu zwrócenia uwagi na niektóre niedawne tweety opublikowane przez przedsiębiorstwo Teva Spain i wyjaśnienia ich, przy czym tweety te miały uzasadniać wcześniejsze oświadczenia skarżących dotyczące zachowania przedsiębiorstwa Teva, zgodnie z protokołem ex post. Tweety zostały następnie wysłane pocztą elektroniczną do Komisji (dostępne w aktach), jak wspomniano w protokole ex post. W odpowiednich wiadomościach e-mail wyjaśniono również poglądy i reakcje skarżących na te tweety. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z 9 stycznia 2020 r. 106 zostało wykonane przez skarżących do DG ds. Konkurencji w celu zwrócenia uwagi na szczególną zmianę dotyczącą patentów częściowych przedsiębiorstwa Teva. Po rozmowie telefonicznej skarżący przesłali do Komisji wiadomość e-mail podsumowującą i uzupełniającą informacje przekazane w trakcie rozmowy telefonicznej, które zostały udostępnione przedsiębiorstwu Teva, jak wskazano w protokole ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Podczas rozmowy telefonicznej z 27 marca 2020 r. 107 , która odbyła się na wniosek skarżących w celu omówienia statusu i przedmiotu postępowania przygotowawczego, DG ds. Konkurencji poinformowała o aktualnej sytuacji i zwróciła się do przedsiębiorstwa Teva o dodatkowe informacje. Informacje te zostały przekazane na piśmie po przeprowadzeniu rozmowy telefonicznej i zostały udostępnione przedsiębiorstwu Teva, zgodnie z protokołem ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Rozmowa telefoniczna z dnia 6 kwietnia 2020 r. 108 odbyła się na wniosek skarżących w celu wyjaśnienia kontekstu wniosków DG ds. Konkurencji o udzielenie informacji dotyczących niektórych państw członkowskich. Wyjaśnienia te zostały przedstawione przez DG ds. Konkurencji, jak określono w protokole ex post. Ponadto uczestnicy uzgodnili, że skontaktują się ze sobą w sprawie pewnych działań (organizacja warsztatów i dostarczenie pewnych dokumentów - dodanych później do akt, jak wspomniano w protokole ex post). Protokoły ex post są zgodne z treścią sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej DG. ds. Konkurencji dotyczącej tej rozmowy telefonicznej, do której miałem dostęp. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z 12 maja 2020 r. 109 zostało wykonane przez zewnętrznego radcę skarżących do pracownika DG ds. Konkurencji z prośbą o przekazanie aktualnych informacji na temat statusu postępowania przygotowawczego i dalszych kroków. Komisja zwróciła się z kolei o dodatkowe przykłady zachowania przedsiębiorstwa Teva, które zostały przedłożone na piśmie i są dostępne w aktach sprawy, jak wspomniano w protokole ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy. Protokoły ex post są zgodne z treścią sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej DG. ds. Konkurencji dotyczącej tej rozmowy telefonicznej, do której miałem dostęp. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z dnia 10 czerwca 2020 r. 110 wykonali skarżący do Komisji w celu poinformowania jej o odroczeniu określonego przesłuchania w postępowaniu patentowym oraz przekazania aktualnych informacji na temat terminu oczekiwanego pisemnego zgłoszenia, zgodnie z protokołem ex post. Protokoły ex post są zgodne z treścią sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej DG. ds. Konkurencji dotyczącej tej rozmowy telefonicznej, do której miałem dostęp. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z dnia 20 lipca 2020 r. 111 wykonali skarżący do Komisji w celu wyjaśnienia pewnej kwestii w zaległym pisemnym wniosku o udzielenie informacji. Odpowiedzi na to pytanie udzielono następnie na piśmie i jest ona dostępna w aktach sprawy, jak wskazano w protokole ex post. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z dnia 1 lipca 2021 r. 112 wykonali skarżący, aby poinformować Komisję, że zwrócili się do sądu w Amsterdamie o odroczenie niektórych postępowań co do istoty sprawy do czasu ewentualnego przyjęcia decyzji Komisji. Komisja zwróciła się o informacje na temat postępowań prowadzonych w innych jurysdykcjach, które to informacje zostały następnie przedłożone na piśmie i są dostępne w aktach sprawy, zgodnie z protokołem ex post. Ponadto Komisja wyjaśniła kontekst niektórych pytań skierowanych wcześniej do skarżących i ogłosiła, że może wymagać od skarżących nieopatrzonych klauzulą poufności wersji szeregu dokumentów w oczekiwaniu na przeprowadzenie ewentualnej procedury dostępu do akt. W każdym razie protokoły ex post są zgodne z treścią sporządzonej w tym czasie notatki wewnętrznej DG. ds. Konkurencji dotyczącej tej rozmowy telefonicznej, do której miałem dostęp. W związku z tym potwierdzam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Rozmowę telefoniczną z dnia 7 lutego 2022 r. 113 przeprowadzono z inicjatywy Komisji w celu ogłoszenia i omówienia dalszych informacji, o które należy zwrócić się do skarżących w związku ze sporządzeniem przez Komisję pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń. Wymagane informacje zostały następnie określone na piśmie. Odpowiedzi skarżących również przekazano na piśmie. Zarówno pytania pisemne, jak i odpowiedzi są dostępne w aktach sprawy. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z dnia 25 sierpnia 2022 r. 114 wykonała Komisja do skarżących, aby poprosić ich o przykłady określonego rodzaju dokumentów (pisma zawierające ostrzeżenia), o których mowa w protokołach ex post. Doradca skarżących przedstawił aktualne informacje na temat przewidywanego czasu na przekazanie Komisji pewnych pozostałych informacji. Skarżący potwierdzili również, że nie mają wątpliwości co do ostatnich reakcji Komisji na niektóre wnioski dotyczące poufności. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
- Połączenie telefoniczne z dnia 20 września 2022 r. 115 zostało wykonane przez skarżących do Komisji Europejskiej i dotyczyło trzech tematów: potwierdzenia, że formalna skarga może "nadal" zostać złożona w pierwszym tygodniu października 2022 r.; pilnego charakteru pozostałych informacji, o które zwróciła się Komisja; oraz wniosku Komisji do skarżących o dostarczenie danych dotyczących obrotu za [...]. Wszystkie informacje, do których odnoszono się podczas rozmowy telefonicznej, są dostępne w aktach sprawy. W związku z tym uważam, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmowy.
130. Stwierdziwszy, że przedsiębiorstwo Teva mogło w wystarczającym stopniu ustalić treść rozmów, które miały miejsce, zbadałem, czy przedsiębiorstwo Teva przedstawiło szczegółowe argumenty w celu wykazania (lub wykazało w inny sposób), że w przypadku braku ewentualnych nieprawidłowości proceduralnych dotyczących przedmiotowych protokołów byłoby w stanie lepiej zapewnić swoją obronę.
131. Przedsiębiorstwo Teva twierdzi, że "nie jest możliwe, aby przedsiębiorstwo Teva »zrekonstruowało z całą pewnością« informacje przekazane podczas tych spotkań [.], ponieważ Komisja [.] dostarczyła niejasnych i prawdopodobnie niedokładnych/niekompletnych [protokołów ex post]" poniżej). Wyłącznie na tej podstawie przedsiębiorstwo Teva twierdzi, że "nie jest w stanie zidentyfikować na podstawie niewystarczających protokołów spotkań przypadków, w których skarżący (odgrywający kluczową rolę w postępowaniu przygotowawczym Komisji) mogli przedstawić dowody odciążające, które są sprzeczne z proponowaną przez Komisję teorią szkody". Według przedsiębiorstwa Teva "było ono w stanie dokładnie zidentyfikować informacje dostarczone przez skarżących -a w szczególności brak dowodów obciążających mogących stanowić podstawę dokonanejprzez Komisję analizy zamknięcia - a następnie przedsiębiorstwo Teva mogło wykorzystać te informacje w celu uzasadnienia i lepszego zapewnienia obrony". 116
132. Przedsiębiorstwo Teva nie przedstawiło jednak ustaleń pozwalających wykazać, że nie miało dostępu do dowodów obciążających (oraz że "gdyby doszło do ujawnienia dowodów obciążających, postępowanie mogło doprowadzić do odmiennego rezultatu") ani do dowodów odciążających, na które mogłoby się powołać i które "mogłyby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę dokonaną przez Komisję w jej decyzji" 117 . Jak jednak wspomniano powyżej, protokoły ex post, nawet jeśli w sposób niedoskonały przedstawiają to, co zostało faktycznie omówione podczas odpowiednich rozmów telefonicznych i spotkań, pozwoliły przedsiębiorstwu Teva na przedstawienie minimalnego, racjonalnego wskazania tych elementów.
133. Z tych względów stwierdzam, że ewentualne naruszenie przepisów proceduralnych w odniesieniu do zapisów przesłuchań, na które powołuje się przedsiębiorstwo Teva, nie narusza jego prawa do obrony w rozpatrywanej sprawie.
5.5. Brak dostępu do innych dokumentów znajdujących się w aktach
134. Jak omówiono w sekcjach 4.5 i 5.3 powyżej, dwa jedyne wnioski przedsiębiorstwa Teva o udzielenie dalszego dostępu do akt w tym postępowaniu zostały skierowane do DG ds. Konkurencji po przedłożeniu odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, najpierw wraz z uwagami, a następnie pismem z dnia 19 lipca 2024 r. Oprócz żądania dostępu do zapisów dodatkowych kontaktów zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, za pośrednictwem uwag, przedsiębiorstwo Teva faktycznie zwróciło się o dostęp do dwóch klas dokumentów dotyczących kontaktów między Komisją a skarżącymi. Były to: (i) dokumenty wewnętrzne Komisji pochodzące z tego okresu i dotyczące tych kontaktów; oraz (ii) korespondencja między Komisją a skarżącymi dotycząca przygotowania protokołów ex post 118 .
135. DG ds. Konkurencji odmówiła dostępu do obu klas dokumentów za pośrednictwem pisma w sprawie dalszego dostępu.
136. Odmowa dostępu do dokumentów wewnętrznych Komisji w związku z kontaktami ze skarżącymi została zasadniczo uzasadniona przez DG ds. Konkurencji tym, że Komisja nie jest zobowiązana do ujawnienia przedsiębiorstwu Teva dokumentów wewnętrznych 119 .
137. Jeżeli chodzi o korespondencję między Komisją a skarżącymi dotyczącą przygotowania zatwierdzonego protokołu, Komisja oparła się na trzech argumentach.
138. Po pierwsze, zauważyła, że zgodnie z art. 3 ust. 3 rozporządzenia nr 773/2004 w sprawie uprawnień Komisji do przyjmowania oświadczeń zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1/2003 "[k]opia każdego zapisu jest udostępniana osobie przesłuchiwanej do zatwierdzenia". W związku z tym, zdaniem DG ds. Konkurencji, do czasu zatwierdzenia oświadczeń lub protokołów nie mają one mocy dowodowej. Ponadto, biorąc pod uwagę dobrowolny charakter przesłuchań na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1/2003, nie ma prawnego obowiązku ujawniania przedsiębiorstwu objętemu postępowaniem przygotowawczym tymczasowych nagrań lub wersji roboczych, które nie zostały zatwierdzone przez osobę przesłuchiwaną. DG ds. Konkurencji wywnioskowała z powyższego założenia, że prawo dostępu do akt ma zastosowanie wyłącznie do ostatecznego protokołu zatwierdzonego przez osobę przesłuchiwaną 120 .
"154. Po pierwsze, Komisja powinna przekazać następujące kategorie wiadomości e-mail wymienianych ze skarżącymi, pochodzących z tamtego okresu:
- wszelkie sporządzone w tamtym czasie zapisy lub "szczegółowe protokoły" spotkań ze skarżącymi, które:
a) zostały wykorzystane do przygotowania notatek po spotkaniu wyjaśniającym, albo
b) zawierają zapis spotkań, w odniesieniu do których nie przedstawiono notatek (zob. pkt 3.2.2 lit. a) powyżej).
- wszelkie wiadomości e-mail wymieniane między Komisją a skarżącymi związane z notatkami po spotkaniu wyjaśniającym, w tym uzupełnienia notatek po spotkaniu wyjaśniającym (zob. dalsze sekcje 3.2.2 lit. a) i c) powyżej).
155. Po drugie, przedsiębiorstwo Teva zakłada, że Komisja nie będzie w stanie dostarczyć bardziej dokładnych i kompleksowych wersji notatek po spotkaniu wyjaśniającym. Musi jednak przedstawić notatki lub protokoły z tych spotkań między Komisją a skarżącymi, które przedsiębiorstwo Teva uznało za brakujące [...]".
139. Po drugie, w odpowiedzi na uwagę przedsiębiorstwa Teva, zgodnie z którą Sąd w wyroku Qualcomm - wypłaty z tytułu wyłączności uznał prawo strony do dostępu do niezatwierdzonych protokołów przesłuchań 121 , DG ds. Konkurencji zauważyła, że okoliczności niniejszego postępowania są inne. W sprawie Qualcomm - wypłaty z tytułu wyłączności, po ostatecznym rozstrzygnięciu stwierdzającym naruszenie, osoby przesłuchiwane wprowadziły poprawki do protokołu, przez co zmieniły go, nie dając Qualcomm możliwości przedstawienia uwag. 122
140. Po trzecie, DG ds. Konkurencji zauważyła, że skarżący zostali poproszeni o przedstawienie poprawek do protokołów ex post oraz wniosków dotyczących poufności. W tym względzie DG ds. Konkurencji podkreśliła, że wymiana informacji na temat poufności jest ze względu na swój charakter niedostępna dla stron (dostępne są jedynie nieopatrzone klauzulą poufności wersje protokołów spotkań lub wszelkie dokumenty zawarte w aktach). 123
141. Po odrzuceniu wniosku przez DG ds. Konkurencji przedsiębiorstwo Teva nie skierowało do mnie żadnego wniosku o udzielenie dalszego dostępu na podstawie art. 7 decyzji 2011/695/UE. W związku z tym uważam, że skuteczne korzystanie przez przedsiębiorstwo Teva z prawa dostępu do akt było przestrzegane w odniesieniu do kategorii dokumentów opisanych w niniejszej sekcji.
5.6. Skarżący korzystają z odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń podczas spotkania wyjaśniającego
142. W przededniu spotkania wyjaśniającego, niezwłocznie po otrzymaniu z wyprzedzeniem kopii prezentacji do wykorzystania przez skarżących podczas spotkania wyjaśniającego, które odbyło się 24 marca 2023 r., przedsiębiorstwo Teva skarżyło się na fakt, że prezentacja skarżących kwestionowała odpowiedź przedsiębiorstwa Teva na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń. Przedsiębiorstwo Teva powtórzyło te zastrzeżenia podczas spotkania wyjaśniającego oraz w swoich dalszych uwagach pisemnych przedstawionych 24 kwietnia 2023 r., korzystając z możliwości przyznanej przeze mnie na podstawie art. 12 ust. 4 decyzji 2011/695/UE.
143. Przedsiębiorstwo Teva twierdziło, że z proceduralnego punktu widzenia niesprawiedliwe byłoby, aby (i) skarżący wykorzystali spotkanie wyjaśniające jako sposób udzielenia odpowiedzi na odpowiedź na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń oraz (ii) przedsiębiorstwo Teva miało mniej niż jeden dzień na dokonanie przeglądu prezentacji skarżących przygotowanej na spotkanie wyjaśniające i nie było w stanie odpowiednio zmienić swoich materiałów prezentacyjnych ani w inny sposób ustosunkować się do zarzutów skarżących podczas spotkania wyjaśniającego. Przedsiębiorstwo Teva zwróciło się o albo (i) uniemożliwienie skarżącym przedstawienia slajdów stanowiących odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń i zawierających argumenty w tym zakresie albo (ii) odroczenie spotkania wyjaśniającego.
144. Na poparcie swojego twierdzenia przedsiębiorstwo Teva argumentowało, że celem spotkania wyjaśniającego jest umożliwienie stronom przedstawienia ustnych uwag na temat pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń, które złożono już na piśmie. Przeciwnie, zdaniem przedsiębiorstwa Teva celem spotkania wyjaśniającego nie jest umożliwienie uczestnikom przedstawienia zarzutów, które nigdy nie zostały zgłoszone na piśmie, ani omówienie nowych elementów. Przedsiębiorstwo Teva uważa, że zezwolenie skarżącym lub w szczególności Komisji na przedstawienie nowych zarzutów podczas spotkania wyjaśniającego, bez pozostawienia stronie pozwanej wystarczającej ilości czasu na ich ocenę i odpowiedź, stanowi naruszenie prawa do obrony. Przedsiębiorstwo Teva zauważyło ponadto, że nie można wiarygodnie twierdzić, że prezentacja skarżących nie wpłynie nadmiernie na sposób postrzegania sprawy przez każdego z uczestników.
145. W wiadomości e-mail z dnia 23 marca 2023 r. odrzuciłem wniosek przedsiębiorstwa Teva o uniemożliwienie skarżącym przedstawienia slajdów lub o odroczenie spotkania wyjaśniającego. Przekazując swoje stanowisko przedsiębiorstwu Teva, zauważyłem, że fakt, iż inny uczestnik podnosi na spotkaniu wyjaśniającym kwestie i argumenty, które nie są zawarte w pisemnym zgłoszeniu zastrzeżeń, nie powinien być przedmiotem zainteresowania przedsiębiorstwa Teva. Gdyby Komisja opierała się na takich nowych kwestiach, zbadała je, a następnie rozszerzyła zastrzeżenia (przesyłając dodatkowe pisemne zgłoszenie zastrzeżeń), adresat byłby w stanie udzielić odpowiedzi i zażądać nowego spotkania wyjaśniającego. W związku z tym nie dostrzegłem kwestii prawa do obrony i odmówiłem nadmiernego "nadzorowania" treści prezentacji którejkolwiek ze stron (innych niż uczestnicy Komisji, którzy są związani na spotkaniu wyjaśniającym warunkami pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń przyjętego przez Komisję). Ponadto wziąłem pod uwagę fakt, że w ciągu miesiąca przed spotkaniem wyjaśniającym DG ds. Konkurencji poinformowała przedsiębiorstwo Teva, że odpowiedź na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń zostanie przekazana skarżącym, a przedsiębiorstwo Teva nie zgłosiło wówczas żadnych zastrzeżeń.
146. Podtrzymuję tę decyzję i nadal uważam, że prawo przedsiębiorstwa Teva do obrony nie zostało naruszone poprzez umożliwienie skarżącym odparcia argumentów przedsiębiorstwo Teva zawartych w odpowiedzi na pisemne zgłoszenie zastrzeżeń. Ponadto, aby zapewnić przedsiębiorstwu Teva jak największe gwarancje proceduralne, umożliwiłem mu przedstawienie dalszych uwag na piśmie na temat prezentacji przedstawionych przez skarżących podczas spotkania wyjaśniającego, korzystając z moich uprawnień wynikających z art. 12 ust. 4 decyzji 2011/695/UE.
6. WNIOSEK
147. Zgodnie z art. 16 decyzji 2011/695/UE zbadałem, czy projekt decyzji dotyczy jedynie zastrzeżeń, co do których przedsiębiorstwo Teva miało możliwość przedstawienia swojego stanowiska. Stwierdzam, że tak istotnie jest.
148. W świetle powyższego stwierdzam, że zapewniono skuteczne wykonanie praw procesowych przedsiębiorstwa Teva.
Bruksela, dnia 29 października 2024 r.
Nie będzie podwyższenia kar dla pracodawców, przewidzianych w Kodeksie pracy, za wykroczenia przeciwko prawom pracowników. W czwartek Sejm przyjął poprawkę Senatu wykreślającą z ustawy poprawkę Lewicy. Posłowie zgodzili się też na to, by agencje pracy tymczasowej mogły zatrudniać cudzoziemców także na podstawie umów cywilnoprawnych, a nie tylko na umowę o pracę.
20.03.2025
Sejm przyjął w czwartek większość poprawek redakcyjnych i doprecyzowujących, które Senat wprowadził do ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Przewiduje ona reformę urzędów pracy, w tym m.in. podniesienie zasiłku dla bezrobotnych i ułatwienia w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.
20.03.2025
Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Projekt po raz drugi wróci do komisji sejmowej.
19.03.2025
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.1679 |
| Rodzaj: | Informacja |
| Tytuł: | Sprawozdanie końcowe urzędnika przeprowadzającego spotkanie wyjaśniające - Sprawa AT.40588 - Teva Copaxone |
| Data aktu: | 19/03/2025 |
| Data ogłoszenia: | 19/03/2025 |
