[COM(2023) 306 final](C/2024/889)
(Dz.U.UE C z dnia 6 lutego 2024 r.)
Sprawozdawca: Cillian LOHAN
| Wniosek o konsultację |
Komisja Europejska, 29.6.2023 |
| Podstawa prawna |
Art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Organ odpowiedzialny |
Sekcja Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego |
| Data przyjęcia przez sekcję |
2.10.2023 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
25.10.2023 |
| Sesja plenarna nr |
582 |
| Wynik głosowania |
|
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
204/0/3 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Te ramy monitorowania stanowią udoskonalenie w stosunku do poprzednich, ale nadal powinny pójść dalej w konkretnych obszarach, na które zwrócono uwagę w niniejszej opinii.
2. Wsparcie
2.1. Ramy monitorowania mają zasadnicze znaczenie dla skutecznego i praktycznego wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym oraz dla zapewnienia, aby jej monitorowanie nadal zmierzało we właściwym kierunku.
2.2. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) uznaje, że brak porównywalnych danych w niektórych obszarach w państwach członkowskich ogranicza ramy monitorowania.
2.3. Dane są obecnie znacznie bardziej dostępne za pośrednictwem strony internetowej. Nowe wskaźniki obejmują wskaźnik powtórnego wykorzystania materiałów i wskaźnik wykorzystania odpadów na mieszkańca, co oznacza poprawę w stosunku do wykorzystywania wskaźników odpadów powiązanych z PKB. Wywóz odpadów jest obecnie monitorowany, podobnie jak konkurencyjność w obiegu zamkniętym i zielone innowacje.
2.4. Z zadowoleniem przyjmuje się nowe wskaźniki, na przykład ślad konsumpcyjny, ślad materiałowy dla produkcji oraz wskaźnik dotyczący odpadów opakowaniowych. Pozytywne jest również uwzględnienie transportu w śladzie działalności produkcyjnej.
3. Krytyka
3.1. Konsultacje przy opracowywaniu nowych ram monitorowania nie były wystarczające i nie wykorzystano w najlepszy sposób istniejących aktywnych sieci - zwłaszcza platformy partnerstwa Komisji Europejskiej z EKES-em - europejskiej platformy zainteresowanych stron gospodarki o obiegu zamkniętym 1 . Ta sieć sieci i platforma wymiany wiedzy ma stanowić wkład we wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Nie przeprowadzono konsultacji z jej wysoce aktywną grupą koordynacyjną z zainteresowanymi stronami.
3.2. Konsultacje powinny być ułatwiane przez fundusz w celu wspierania zainteresowanych stron, aby w pełni zaangażowały się w ten proces oraz w celu zapewnienia wysokiej jakości zgłoszeń.
3.3. Nie skonsultowano się z samym EKES-em, jako organem doradczym instytucji UE, który ma duże osiągnięcia w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym i wewnętrznej wiedzy fachowej. Godny ubolewania jest fakt, że EKES musiał zwrócić się o sporządzenie opinii w tej sprawie.
3.4. Znaczenie ekoprojektu dla napędzania zmian systemowych i osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym jest dobrze udokumentowane i odzwierciedlone w najbardziej aktualnym planie działania dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym i przepisach dotyczących ekoprojektu. Monitorowanie projektu jest niewystarczające. Na przykład wydawanie certyfikatu Cradle to Cradle Certified® mogłoby być monitorowane jako certyfikacja poddana audytowi nienastawionemu na zysk.
3.5. Gospodarka o obiegu zamkniętym dotyczy nie tylko przepływów materiałów, ale raczej złożonych relacji między surowcami, produkcją i konsumpcją a osobami zaangażowanymi w te procesy, a także zachowań i praktyk społecznych związanych z pracą i życiem w gospodarce. Ten aspekt społeczny nie jest wystarczająco monitorowany. Wskaźniki społeczne mogłyby obejmować dostęp i przystępność cenową, rozwój społeczny, etyczny i sprawiedliwy handel, zdrowie i bezpieczeństwo, zachowania konsumentów.
3.6. W gospodarce o obiegu zamkniętym nie występują odpady, lecz raczej produkty uboczne, które mają swoje zastosowanie i mogą zostać przekształcone lub ponownie wykorzystane w inny sposób. Potrzebna jest nowa terminologia, aby wyjść poza klasyfikację wszystkich pozostałości jako odpadów oraz pomóc w identyfikacji i monitorowaniu tych produktów ubocznych jako surowców wtórnych.
4. Zalecenia
4.1. Przydatnymi wskaźnikami byłoby monitorowanie modeli biznesowych o obiegu zamkniętym (takich jak ponowne użycie, naprawa, renowacja, platformy udostępniania, sprzedaż używanych lokali i platform) oraz pomiar wielkości ich udziału w rynku.
4.2. Należy uwzględnić oczekiwaną długość życia produktów, aby pomóc w wyeliminowaniu celowego skracania cyklu życia i napędzać projektowanie pod kątem obiegu zamkniętego.
4.3. Dane dotyczące MŚP minimalizujących marnotrawstwo w ich modelach biznesowych są już dostępne i powinny być wykorzystywane jako wskaźnik 2 .
4.4. Należy uwzględnić podstawowy wskaźnik odpadów przeznaczonych na składowanie i spalanie w celu monitorowania pozostałych praktyk niezwiązanych z obiegiem zamkniętym. Mierzone konkretne strumienie odpadów powinny obejmować wszystkie sektory, w tym budownictwo, wyroby włókiennicze, elektronikę itp., a nie tylko mierzyć współczynniki recyklingu w tych sektorach.
4.5. Należy uwzględnić monitorowanie innych rodzajów odpadów pochodzących z gospodarki linearnej, takich jak zanieczyszczenia w glebie, powietrzu i wodzie, w tym mikrodrobiny plastiku. W przypadku gdy dostępne są dane, należy również uwzględnić monitorowanie produkcji żywności.
4.6. Dopłaty do paliw kopalnych należy monitorować jako środek finansowania publicznego, który jest wykorzystywany do wspierania produkcji energii nieopartej na obiegu zamkniętym.
4.7. Przejrzystość w całym łańcuchu dostaw jest konieczna i przydatna w gospodarce o obiegu zamkniętym. W tym celu można by monitorować paszporty materiałów, a w przyszłości cyfrowe paszporty produktu mogą oferować jeszcze bardziej kompleksowe dane. Pomoże to w zatwierdzaniu twierdzeń dotyczących obiegu zamkniętego.
4.8. Podaje się ogólną liczbę dotyczącą zatrudnienia w gospodarce o obiegu zamkniętym, ale pilne jest monitorowanie tej danej z podziałem na różne kategorie, aby móc lepiej analizować ten wskaźnik. Pożądany byłby podział według płci, wieku, wynagrodzenia itp. Ważne jest również monitorowanie wypadków przy pracy w poszczególnych sektorach.
4.9. Wymagany jest wskaźnik dotyczący umiejętności (komponent kapitału ludzkiego) w celu wskazania luk, informowania o programach szkoleniowych i edukacyjnych oraz zapewnienia zdolności na rynku 3 .
4.10. Strona internetowa związana z ramami monitorowania jest przydatna, poprawiła się i powinna zostać utrzymana. Nowa strona internetowa, prowadzona przez Komisję, wykorzystująca dane Eurostatu, opisująca cele i zadania oraz wskazująca, w jaki sposób zbliża się do ich osiągnięcia, byłaby bardzo przydatna, aby zachęcać do działań i osiągnięcia tych celów.
4.11. Gospodarka o obiegu zamkniętym jest praktycznym sposobem generowania dobrobytu i zamożności w kontekście gospodarki dobrobytu. Dodatkowo sprzyja to odchodzeniu od wąskiego ukierunkowania na PKB. Monitorowanie powinno być powiązane z celami zrównoważonego rozwoju i stanowić uzupełnienie stanowiska EKES-u w zakresie "wychodzenia poza PKB" 4 .
Bruksela, dnia 25 października 2023 r.
Oliver RÖPKE
Przewodniczący
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
