[COM(2023) 316 final - 2023/0179 (NLE)](C/2024/882)
(Dz.U.UE C z dnia 6 lutego 2024 r.)
Sprawozdawca: Giuseppe GUERINI
Współsprawozdawczyni: Carole DESIANO
| Wniosek o konsultację |
Komisja Europejska, 18.7.2023 |
| Podstawa prawna |
Art. 292, 149 i 153 lit. h) i j) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji |
| Data przyjęcia przez sekcję |
3.10.2023 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
25.10.2023 |
| Sesja plenarna nr |
582 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) |
214/2/3 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) z zadowoleniem przyjmuje i w pełni popiera wniosek Komisji Europejskiej dotyczący zaleceń skierowanych do państw członkowskich dotyczących wspierania krajowych ekosystemów gospodarki społecznej. Sugeruje, aby Rada niezwłocznie je zatwierdziła, umożliwiając ich pełne wdrożenie w państwach członkowskich.
1.2. Komitet zaleca, aby Komisja i państwa członkowskie wykorzystały wiedzę fachową krajowych urzędów statystycznych i Eurostatu do stworzenia wiarygodnej i regularnie aktualizowanej bazy danych na temat wielkości i rozmieszczenia podmiotów gospodarki społecznej.
1.3. EKES przypomina o konieczności uwzględnienia tematu gospodarki społecznej w programach kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach oraz wzywa do podjęcia działań w celu stworzenia krajowych ośrodków kompetencji umożliwiających kształcenie w zakresie gospodarki społecznej w państwach członkowskich UE.
1.4. Biorąc pod uwagę rolę, jaką podmioty gospodarki społecznej odgrywają w gospodarce europejskiej, przyczyniając się do tworzenia około 8 % PKB i 13 mln miejsc pracy, EKES proponuje, aby w zaleceniu dla państw członkowskich uwzględnić postanowienia europejskiej strategii przemysłowej dotyczące ekosystemu usług lokalnych i gospodarki społecznej, zachęcając państwa członkowskie do włączenia gospodarki społecznej do polityki przemysłowej na szczeblu krajowym.
1.5. EKES uważa, że dialog społeczny jest podstawowym elementem polityki europejskiej, a ze względu na znaczenie przedsiębiorstw gospodarki społecznej dla zatrudnienia zachęca państwa członkowskie i Komisję Europejską do uznania roli organizacji gospodarki społecznej w dialogu społecznym.
1.6. W związku z rosnącym znaczeniem zatrudnienia w podmiotach gospodarki społecznej EKES zaleca, aby wszyscy pracownicy tego sektora byli chronieni układami zbiorowymi podpisywanymi przez organizacje związkowe i w związku z tym ma nadzieję, że organizacje reprezentujące gospodarkę społeczną będą w coraz większym stopniu włączane do dialogu społecznego.
1.7. Komitet, powtarzając postanowienia planu działania na rzecz gospodarki społecznej, wzywa do wdrażania społecznie odpowiedzialnych i innowacyjnych rozwiązań w zamówieniach publicznych w celu wyeliminowania przeszkód utrudniających przedsiębiorstwom gospodarki społecznej udział w zamówieniach publicznych i zaleca wprowadzenie kryteriów nagradzających osiągnięte rezultaty społeczne, a także kryteriów bliskości terytorialnej.
1.8. Biorąc pod uwagę rosnące znaczenie pomiaru skutków wywieranych przez przedsiębiorstwa gospodarki społecznej, EKES zaleca, aby Komisja i państwa członkowskie wprowadziły środki wspierające, dzięki którym podmioty gospodarki społecznej będą miały możliwość uzyskania odpowiednich narzędzi pomiaru skutków społecznych. Skuteczny system pomiaru skutków społecznych może być cennym narzędziem poprawiającym ocenę oddziaływania przedsiębiorstw gospodarki społecznej na konkurencję.
1.9. Aby poprawić współpracę między władzami lokalnymi i regionalnymi oraz podmiotami gospodarki społecznej, EKES proponuje wprowadzić konkretne środki, które ukierunkowywałyby i wspierały sektor instytucji rządowych i samorządowych w pozyskiwaniu instrumentów wspierających rozwój gospodarki społecznej, zwłaszcza poprzez ich zaangażowanie w zarządzanie usługami świadczonymi w interesie ogólnym.
1.10. Komitet zaleca, aby instytucje europejskie i państwa członkowskie propagowały wprowadzanie systemów podatkowych wspierających gospodarkę społeczną dzięki uproszczeniu wymogów administracyjnych i rozważeniu wprowadzenia odpowiednich środków podatkowych, w których uznaje się funkcję pełnioną przez nie w interesie ogólnym i ich zdolność do realizacji celów ukierunkowanych na dobro wspólne, które zasługują na uznanie w ramach podatkowych.
2. Uwagi ogólne
2.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje zalecenie Komisji Europejskiej w sprawie opracowania warunków ramowych gospodarki społecznej, jak zapowiedziano w planie działania na rzecz gospodarki społecznej ogłoszonym w grudniu 2021 r. Zgodnie z zasadami Europejskiego filaru praw socjalnych celem przedmiotowego zalecenia jest wspieranie dostępu do rynku pracy i włączenia społecznego przez wspieranie państw członkowskich w propagowaniu ram politycznych i regulacyjnych sprzyjających gospodarce społecznej lub środków ułatwiających jej rozwój. Byłoby zatem pożądane, aby cele przedmiotowego zalecenia uwzględniono w procesie europejskiego semestru.
2.2. Wniosek dotyczący zalecenia ma na celu stymulowanie sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego i przemysłowego oraz przyczynienie się do spójności terytorialnej we wszystkich państwach członkowskich, a także wspieranie rozwoju demokracji gospodarczej poprzez propagowanie kultury solidarności. Gospodarka społeczna jest gospodarką solidarności, której sposób działania i rozwój gospodarczy są dostosowane do wszystkich obszarów działalności człowieka. Gospodarka społeczna może również stanowić odpowiedź na pytanie młodszych pokoleń o sens pracy.
2.3. Koncepcja gospodarki społecznej zawarta w zaleceniu ma tę zaletę, że zapewnia państwom członkowskim użyteczne ramy odniesienia, z których można wspólnie korzystać. Jest ona zgodna z rezolucją w sprawie godnej pracy oraz gospodarki społecznej i solidarnej wydaną na 110. sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy zorganizowanej przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP), z zaleceniem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w sprawie gospodarki społecznej i solidarnej oraz innowacji społecznych oraz z rezolucją przyjętą przez Organizację Narodów Zjednoczonych w sprawie promowania gospodarki społecznej i solidarnej na rzecz zrównoważonego rozwoju. Gospodarka społeczna przyczynia się do osiągnięcia większości celów zrównoważonego rozwoju, a w szczególności celu, jakim jest wyeliminowanie ubóstwa (cel zrównoważonego rozwoju nr 1) oraz zapewnienie godnej pracy i wzrostu gospodarczego (cel zrównoważonego rozwoju nr 8).
2.4. EKES docenia pracę wykonaną przez Unię Europejską w celu osiągnięcia wysokiego poziomu konwergencji między głównymi instytucjami międzynarodowymi. Komitet czuje się w pełni zaangażowany w to przedsięwzięcie, ponieważ poprzez liczne przyjęte opinie przyczyniał się do wspierania pewnego rodzaju "dyplomacji" gospodarki społecznej. Dlatego ważne jest, aby państwa członkowskie zobowiązały się do tego samego. UE powinna włączyć gospodarkę społeczną do strategii współpracy międzynarodowej na rzecz rozwoju jako formę przedsiębiorczości dostosowaną do realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
2.5. Skutki gospodarki społecznej wykraczają daleko poza ramy samego zatrudnienia i włączenia społecznego, ponieważ wiele podmiotów gospodarki społecznej odgrywa kluczową rolę w różnych dziedzinach interesu ogólnego: należy pomyśleć o roli towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w ochronie socjalnej, fundacji we wspieraniu kultury dzielenia się i zarządzaniu niezbędnymi usługami, stowarzyszeń w propagowaniu wolontariatu, ochronie praw, zarządzaniu zajęciami kulturalnymi, ochronie środowiska i wartości niematerialnych. Ze względu na swój przekrojowy wymiar gospodarkę społeczną należy postrzegać jako sojusznika instytucji w propagowaniu wielu strategii politycznych, takich jak wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych, europejska strategia na rzecz równouprawnienia płci, przyspieszenie transformacji cyfrowej i ekologicznej oraz wspieranie strategii przemysłowej UE.
2.6. EKES jest świadomy trudności związanej z uwzględnieniem wielu wymiarów gospodarki społecznej, która dotyczy wszystkich obszarów działalności i prawie wszystkich sektorów gospodarki, i dlatego uważa, że konieczne jest przyjęcie zalecenia przez Radę i wdrożenie go w państwach członkowskich UE.
2.7. W zaleceniu uznano funkcję wspierającą gospodarki społecznej i zasadniczą rolę, jaką pełni ona w sprawiedliwym, sprzyjającym włączeniu społecznemu i zrównoważonym rozwoju gospodarczym i przemysłowym, a także jej wkład w spójność terytorialną i propagowanie innowacji społecznych. Gospodarka społeczna jest gospodarką opartą na solidarności i współpracy, w odniesieniu do której należy stworzyć równe warunki działania z tradycyjnymi przedsiębiorstwami, aby odpowiedzieć na konkretne wyzwania społeczne i środowiskowe stojące przed UE. EKES uważa, że zawarta w punkcie 4 wniosku dotyczącego zalecenia definicja podmiotów gospodarki społecznej powinna również obejmować przedsiębiorstwa gospodarki społecznej, które posiadają określone w tej definicji cechy - także wtedy, gdy są one na mocy umowy powiązane z zarządzaniem spółką wiodącą i z jej koordynacją (pod warunkiem że ta spółka posiada typowe cechy przedsiębiorstwa gospodarki społecznej) - jeżeli do obowiązków tej spółki wiodącej należy wspieranie lub chronienie cech społecznych i obowiązków przedsiębiorstw gospodarki społecznej.
2.8. Państwa członkowskie mają różne tradycje i stosują różną terminologię odnoszącą się do organizacji tworzących gospodarkę społeczną. Ta różnorodność punktów wyjścia sprawia, że konieczne jest przyjęcie różnych podejść do wspierania gospodarki społecznej. EKES ma nadzieję, że koncepcja gospodarki społecznej przedstawiona w zaleceniu przyczyni się do zwiększenia poziomu konwergencji krajowych ram prawnych poszczególnych krajów.
2.9. Biorąc pod uwagę różnorodność ram krajowych, Komisja Europejska powinna w szczególności wspierać te państwa członkowskie, które jeszcze nie wprowadziły krajowych ram prawnych.
2.10. Aby państwa członkowskie mogły przyjąć i wdrożyć zalecenie w najlepszy możliwy sposób, konieczne jest zwiększenie świadomości na temat gospodarki społecznej i jej wkładu, w szczególności poprzez badania i gromadzenie spójnych i aktualnych danych. W związku z tym EKES zaleca, aby Komisja Europejska ściśle współpracowała z państwami członkowskimi, Eurostatem i sieciami gospodarki społecznej. Zaleca konsolidację regularnych spisów powszechnych dotyczących gospodarki społecznej w celu gromadzenia danych i statystyk z centrów monitorowania w poszczególnych państwach członkowskich oraz zapewnienia ich dokładności i porównywalności z myślą o utworzeniu europejskiego centrum monitorowania gospodarki społecznej.
2.11. EKES popiera konieczność uwzględnienia badań nad gospodarką społeczną w programach nauczania na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia, wspierania rozwoju krajowych ośrodków kompetencji w zakresie szkoleń dotyczących gospodarki społecznej oraz propagowania upowszechniania uczenia się i przedsiębiorczości również w przedsiębiorstwach gospodarki społecznej. Programy nauczania powinny zawsze uwzględniać możliwość przechodzenia z przedsiębiorstw tradycyjnych do przedsiębiorstw gospodarki społecznej i odwrotnie. W tym względzie dwiema interesującymi propozycjami są akademia polityki w dziedzinie przedsiębiorczości młodzieży, zainicjowana przez UE i OECD, oraz portal dotyczący gospodarki społecznej.
2.12. W przypadku portalu dotyczącego gospodarki społecznej EKES zachęca Komisję i państwa członkowskie do uzupełnienia i aktualizacji danych wprowadzonych na tej platformie, aby odzwierciedlały one rzeczywistą sytuację w poszczególnych krajach. Oprócz tych inicjatyw Komitet proponuje również, aby rozważyć utworzenie europejskiego programu Erasmus na rzecz gospodarki społecznej z myślą o zachęcaniu osób młodych do przedsiębiorczości zbiorowej.
2.13. EKES uważa, że należy podkreślić znaczenie gospodarki społecznej w ułatwianiu dostępu do rynku pracy grupom w niekorzystnej sytuacji i niedostatecznie reprezentowanym. Jej rola nie ogranicza się jednak do pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji: gospodarka społeczna przyczynia się również do wspierania pracowników, których formy zatrudnienia są inne niż "tradycyjne", poprzez propagowanie przedsiębiorczości zbiorowej za pośrednictwem spółdzielni i innych form przedsiębiorstw gospodarki społecznej.
2.14. W opublikowanej przez Komisję europejskiej strategii przemysłowej po raz pierwszy uznano szczególny charakter gospodarki społecznej, włączając ją do jednego z 14 ekosystemów europejskiej polityki przemysłowej. Wymiar produkcyjny i przemysłowy gospodarki społecznej jest jednak aspektem nieuwzględnionym w wystarczającym stopniu w zaleceniu, które wydaje się znacznie lepiej skonstruowane na poziomie społecznym. W tym kontekście EKES uważa, że należy zwrócić większą uwagę na rolę, jaką odgrywają spółdzielnie i przedsiębiorstwa gospodarki społecznej w sektorze przemysłowym, nie tylko ze względu na ich zdolność do obrony zatrudnienia dzięki mechanizmowi przejęć dokonywanych przez pracowników, ale także dlatego, że umożliwiły one propagowanie produktywnych, efektywnych i konkurencyjnych przedsiębiorstw przemysłowych objętych zarządzaniem partycypacyjnym będącym modelem sprzyjającym włączeniu społecznemu, który pozwala na osiągnięcie wysokiego stopnia redystrybucji wytworzonej wartości.
2.15. EKES uważa, że przedsiębiorczość w dziedzinie gospodarki społecznej stanowi skuteczny sposób propagowania samozatrudnienia i przedsiębiorczości na własny rachunek oraz zwalczania pracy nieformalnej, unikając rozdrobnienia i rozproszenia, które niekiedy towarzyszą niektórym formom samozatrudnienia. W związku z tym państwa członkowskie powinny propagować dialog społeczny i rokowania zbiorowe w przedsiębiorstwach gospodarki społecznej, tak jak w każdym innym przedsiębiorstwie, aby nadal poprawiać i zapewniać pracownikom sprawiedliwe warunki pracy, w tym sprawiedliwe wynagrodzenie, z poszanowaniem autonomii partnerów społecznych.
2.16. Zdaniem EKES-u ważne jest zaangażowania podmiotów gospodarki społecznej w transformację cyfrową w celu zwiększenia dostępu do narzędzi cyfrowych i do nowych technologii dla całego społeczeństwa europejskiego, a w szczególności dla osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, zwłaszcza poprzez narzędzia cyfrowe opracowane przez podmioty działające na zasadzie wolnego i otwartego oprogramowania lub z ich udziałem, głównie dlatego, że UE dąży do konsolidacji europejskiego świata cyfrowego opartego na demokratycznym uczestnictwie i prawdziwie przejrzystej własności danych.
3. Propozycje dotyczące polityki publicznej na rzecz gospodarki społecznej
3.1. EKES zachęca państwa członkowskie do propagowania pomiaru skutków społecznych jako niezbędnego narzędzia poprawy dobrych praktyk gospodarczych opartych na wiarygodnych danych. Należy jednak pamiętać, że pomiary i oceny należy opracowywać we współpracy z podmiotami gospodarki społecznej, aby zagwarantować, że kryteria specyficzne dla gospodarki społecznej nie będą omijane za pomocą konwencjonalnych metod ekonometrycznych przeznaczonych dla tradycyjnych przedsiębiorstw.
3.2. Biorąc pod uwagę rosnące znaczenie oceny i pomiaru skutków społecznych, państwa członkowskie powinny uznać znaczne koszty związane z dokonywaniem odpowiednich i wiarygodnych ocen i pomiarów skutków. Zasadnicze znaczenie ma zatem uznanie kosztów ponoszonych przez podmioty gospodarki społecznej w związku z pomiarem ich skutków. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której podmioty te otrzymują finansowanie publiczne lub gdy są odpowiedzialne za wdrażanie interwencji powierzonych rynkowi publicznemu, w przypadku których należy wyraźnie przewidzieć i sfinansować czynności związane z oceną.
3.3. Komitet z zadowoleniem przyjmuje zalecenia dotyczące pomocy państwa i powiązań między podmiotami gospodarki społecznej, usługami świadczonymi w interesie ogólnym i zasadami pomocy państwa, co podkreślono również w opinii INT/1016 1 . Biorąc pod uwagę, że głównym celem przedsiębiorstw gospodarki społecznej nie jest maksymalizacja zysków w celu rozdzielenia ich wśród inwestorów, a nadwyżki są głównie reinwestowane w samą działalność, mają one pozytywne skutki społeczne pod względem zatrudnienia, rozwoju terytorialnego i spójności społecznej.
3.4. Zasadnicze znaczenie ma kwestia dostępu do zamówień publicznych. EKES podkreśla znaczenie tworzenia innowacyjnych kryteriów o rzeczywistej wartości pozarynkowej, takich jak dobra wspólne, wartość dodana tworzona na poziomie społecznym (zatrudnienie, włączenie i integracja osób znajdujących się w trudnej sytuacji) i ekologicznym (wpływ na środowisko) lub bliskość terytorialna. W odniesieniu do zamówień publicznych kryteria takie jak "najniższa cena" lub niezwracanie uwagi na skutki społeczne dostawców utrudniały dotychczas przedsiębiorstwom gospodarki społecznej udział w zaproszeniach do składania ofert. EKES docenia i uznaje pracę, jaką Komisja Europejska wykonała w ostatnich latach w celu ulepszenia dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, ale w niektórych państwach członkowskich wdrażanie przepisów dotyczących na przykład zamówień zastrzeżonych lub klauzul społecznych, pozostaje niezadowalające.
3.5. Komitet zachęca do przyjmowania społecznie odpowiedzialnych i innowacyjnych rozwiązań w zamówieniach publicznych. Obecnie w wielu krajach nadal główną zasadą pozostaje kryterium "najniższej ceny", co wywiera negatywną presję na podmioty gospodarki społecznej i stanowi zagrożenie dla wynagrodzeń, warunków pracy i jakości świadczonych usług.
3.6. Biorąc pod uwagę, że wiele działań instytucji gospodarki społecznej odbywa się na szczeblu społeczności lokalnych, konieczne jest inwestowanie w ciągłą poprawę współpracy między administracjami regionalnymi i gminnymi a instytucjami gospodarki społecznej. W związku z tym w zaleceniu należy uwzględnić konkretny punkt dotyczący samorządów lokalnych i regionalnych.
4. Dostęp do finansowania i polityka podatkowa dla podmiotów gospodarki społecznej
4.1. W tym kontekście EKES z zadowoleniem przyjmuje opublikowany przez Komisję dokument roboczy dotyczący ram podatkowych przyjętych w poszczególnych krajach dla podmiotów gospodarki społecznej, który umożliwia porównanie różnych podejść. Komitet zachęca Komisję do kontynuowania tych merytorycznych prac, propagując badania mające na celu ocenę skutków środków wsparcia, porównując korzyści podatkowe przyznane podmiotom gospodarki społecznej z korzyściami, jakie działalność zwolniona z opodatkowania przynosi finansom publicznym.
4.2. EKES podkreśla znaczenie, jakie ma zapewnienie, aby systemy podatkowe wspierały gospodarkę społeczną dzięki uproszczeniu procedur administracyjnych i rozważeniu odpowiednich środków podatkowych, w których uznaje się funkcję pełnioną przez nią w interesie ogólnym i jej zdolność do realizacji celów ukierunkowanych na dobro wspólne, które są godne uznania w kontekście opodatkowania.
4.3. EKES zdaje sobie sprawę, że w dziedzinie opodatkowania główna kompetencja należy do poszczególnych państw, a każdy środek wprowadzony przez państwa członkowskie musi być zgłaszany Komisji Europejskiej w celu zapewnienia spójności z zasadami pomocy państwa i konkurencji. Popiera jednak potrzebę stosowania odmiennych zasad w przypadku podmiotów gospodarki społecznej, z uwzględnieniem realizowanych przez nie celów leżących w interesie ogólnym. Przy określeniu środków podatkowych, które umożliwiają uznanie pełnienia funkcji w interesie ogólnym przez przedsiębiorstwa gospodarki społecznej, w szczególności przedsiębiorstwa, które świadczą usługi w interesie ogólnym, takie jak pomoc społeczna, edukacja i przeciwdziałanie ubóstwu, należy koncentrować się na trzech głównych wymiarach: i) podatkach od dochodów osiągniętych z działalności; ii) obniżonych składkach od wynagrodzeń pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji zatrudnionych przez dany podmiot; iii) VAT od usług społecznych i edukacyjnych.
4.4. EKES uznaje znaczenie, jakie dla przedsiębiorstw gospodarki społecznej ma korzystanie ze zwolnień podatkowych od nadwyżek operacyjnych, które przedsiębiorstwa osiągają, gdy nadwyżki są reinwestowane w realizację celów statutowych przedsiębiorstw, i podkreśla, że te korzyści podatkowe są w rzeczywistości środkiem niezbędnym do przywrócenia równych warunków działania.
4.5. Propozycje zawarte w zaleceniu, a w szczególności dwa dokumenty robocze dotyczące opodatkowania, powinny zostać uwzględnione przez Komisję przy wdrażaniu inicjatywy "Działalność gospodarcza w Europie: ramy opodatkowania dochodu (BEFIT)", której celem jest zaproponowanie wspólnych ram prawnych opodatkowania działalności gospodarczej w UE, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw gospodarki społecznej przy obliczaniu ich podstawy opodatkowania, dzięki zapewnieniu sprawiedliwych i odpowiednich warunków, z uwzględnieniem celów interesu publicznego.
4.6. EKES uważa, że należy stworzyć równe warunki działania pod względem dostępu do finansowania, zarówno publicznego, jak i prywatnego, na wszystkich poziomach; inicjatywy gospodarki społecznej powinny mieć możliwość korzystania z różnych źródeł finansowania, tak jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych przedsiębiorstw. Należy zatem propagować inwestycje i finansowanie długoterminowe, co EKES zaproponował już w opinii INT/965 2 . Przydatne byłoby również wprowadzenie specjalnego wsparcia, podobnego do "współczynnika wsparcia MŚP", w rozporządzeniu w sprawie wymogów kapitałowych (CRR) w celu zmniejszenia odsetka kapitału przeznaczonego na pożyczki dla podmiotów gospodarki społecznej.
4.7. Komitet apeluje, by zalecenie było okazją do uznania specyfiki "różnorodności biologicznej", która charakteryzuje europejski ekosystem finansowy i bankowy. Należy uznać i chronić zasadniczą rolę, którą banki kwalifikujące się do podmiotów gospodarki społecznej odgrywają na szczeblu lokalnym, ich ogólne znaczenie na szczeblu krajowym, ich wartość dodaną dla społeczności lokalnych, a także pozytywny wpływ większej fachowości sektora bankowego na całe społeczeństwo. Rola, którą spółdzielcze banki kredytowe, banki wzajemnego finansowania oraz banki etyczne odgrywają w funkcjonowaniu podmiotów gospodarki społecznej, ma w tym względzie decydujące znaczenie i jest zgodna z zasadą społecznej gospodarki rynkowej zapisaną w traktatach UE.
Bruksela, dnia 25 października 2023 r.
