Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 28 lutego 2024 r. Sprawozdanie w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2023 r. (2023/2113(INI))

P9_TA(2024)0108

Sprawozdanie w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2023 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 28 lutego 2024 r. Sprawozdanie w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2023 r. (2023/2113(INI))

(C/2024/6743)

(Dz.U.UE C z dnia 26 listopada 2024 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 2, art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 3 akapit drugi, art. 4 ust. 3 oraz art. 5, 6, 7, 11, 19 i 49,

- uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności artykuły dotyczące poszanowania, ochrony i wspierania demokracji, praworządności i praw podstawowych w Unii, w tym art. 70, 258, 259, 260, 263, 265 i 267,

- uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej "kartą"),

- uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE),

- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 lipca 2023 r. pt. "Sprawozdanie na temat praworządności z 2023 r. - Sytuacja w zakresie praworządności w Unii Europejskiej" (COM(2023)0800),

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii ¹  (rozporządzenie dotyczące warunkowości w zakresie praworządności),

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej ²  (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów),

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/692 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program "Obywatele, równość, prawa i wartości" oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1381/2013 i rozporządzenie Rady (UE) nr 390/2014 ³ ,

- uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

- uwzględniając instrumenty ONZ dotyczące ochrony praw człowieka i podstawowych wolności oraz zalecenia i sprawozdania z powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka ONZ, a także orzecznictwo organów traktatowych ONZ i specjalne procedury Rady Praw Człowieka,

- uwzględniając europejską konwencję praw człowieka oraz Europejską kartę społeczną, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Europejskiego Komitetu Praw Społecznych, konwencje, zalecenia, rezolucje, opinie i sprawozdania Zgromadzenia Parlamentarnego, Komitetu Ministrów, Komisarza Praw Człowieka, Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji, Komitetu Sterującego ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji, Różnorodności i Włączenia Społecznego, Komisji Weneckiej oraz innych organów Rady Europy,

- uwzględniając protokół ustaleń między Radą Europy a Unią Europejską z 23 maja 2007 r. oraz konkluzje Rady z dnia 30 stycznia 2023 r. w sprawie priorytetów UE w dziedzinie współpracy z Radą Europy w latach 2023-2024,

- uwzględniając uzasadniony wniosek Komisji z dnia 20 grudnia 2017 r. dotyczący decyzji Rady w sprawie stwierdzenia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską zasady praworządności (COM(2017)0835), wydany zgodnie z art. 7 ust. 1 TUE,

- uwzględniając sprawozdania: Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) z dnia 19 lipca 2022 r. zatytułowane "Europejskie społeczeństwo obywatelskie still under pressure" ["Europejskie społeczeństwo obywatelskie - nadal pod presją"], z dni 8 czerwca 2022 r. pt. "Fundamental Rights Report 2022" ["Sprawozdanie na temat praw podstawowych z 2022 r."], 19 sierpnia 2022 r. pt. "Protecting civic space in the EU" ["Ochrona przestrzeni obywatelskiej w UE"] oraz 3 listopada 2022 r. pt. "Antisemitism - Overview of antisemitic incidents recorded in the European Union 2011-2021" ["Antysemityzm - Ogólne informacje na temat incydentów antysemickich odnotowanych w Unii Europejskiej w latach 2011-2021"] i jej inne sprawozdania, dane i narzędzia, w szczególności system informacji Unii Europejskiej o prawach podstawowych (EFRIS),

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2016 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w kwestii utworzenia unijnego mechanizmu dotyczącego demokracji, praworządności i praw podstawowych ⁴ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie decyzji Komisji o zastosowaniu art. 7 ust. 1 TUE w związku z sytuacją w Polsce ⁵ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 kwietnia 2018 r. w sprawie konieczności ustanowienia instrumentu na rzecz wartości europejskich wspierającego organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które propagują wartości podstawowe w Unii Europejskiej na poziomie lokalnym i krajowym ⁶ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 września 2018 r. w sprawie wniosku wzywającego Radę do stwierdzenia, zgodnie z art. 7 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej, istnienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Węgry wartości, na których opiera się Unia ⁷ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z 13 listopada 2018 r. w sprawie norm minimalnych dla mniejszości w UE ⁸ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie potrzeby utworzenia kompleksowego mechanizmu UE na rzecz ochrony demokracji, praworządności i praw podstawowych ⁹ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 października 2020 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych ¹⁰ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 listopada 2020 r. w sprawie wpływu środków stosowanych w odpowiedzi na pandemię COVID-19 na demokrację, praworządność i prawa podstawowe ¹¹ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej "Minority SafePack - milion podpisów za różnorodnością w Europie" ¹² ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praworządności w Unii Europejskiej i stosowania rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2092 w sprawie warunkowości ¹³ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2020 r. ¹⁴ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie opracowania wytycznych dotyczących stosowania ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii ¹⁵ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 września 2021 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie uznania przemocy ze względu na płeć za nową dziedzinę przestępczości wymienioną w art. 83 ust. 1 TFUE ¹⁶ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 listopada 2021 r. w sprawie wzmocnienia demokracji oraz wolności i pluralizmu mediów w UE - niewłaściwe wykorzystywanie postępowań cywilnych i karnych do uciszania dziennikarzy, organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego ¹⁷ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2021 r. w sprawie oceny środków mających na celu zapobieganie korupcji, nieprawidłowym wydatkom i niewłaściwemu wykorzystywaniu funduszy unijnych i krajowych w przypadku funduszy pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych i obszarów wydatków kryzysowych ¹⁸ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie kurczącej się przestrzeni działania społeczeństwa obywatelskiego w Europie ¹⁹ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie praworządności i konsekwencji wyroku TSUE ²⁰ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2021 r. ²¹ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie praworządności i ewentualnego zatwierdzenia polskiego krajowego planu odbudowy (RRF) ²² ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 września 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej w latach 2020-2021 ²³ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2022 r. w sprawie praworządności na Malcie pięć lat po zabójstwie Daphne Caruany Galizii ²⁴ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2022 r. w sprawie wzrostu liczby zbrodni popełnianych z nienawiści do osób LGBTIQ+ w całej Europie, w świetle niedawnego morderstwa homofobicznego w Słowacji ²⁵ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 listopada 2022 r. w sprawie sprawiedliwości rasowej, niedyskryminacji i przeciwdziałania rasizmowi w UE ²⁶ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie oceny przestrzegania przez Węgry warunków dotyczących praworządności na mocy rozporządzenia w sprawie warunkowości oraz stanu prac nad węgierskim planem odbudowy i zwiększania odporności ²⁷ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 30 marca 2023 r. w sprawie sprawozdania na temat praworządności z 2022 r. - Sytuacja w zakresie praworządności w Unii Europejskiej ²⁸ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 czerwca 2023 r. w sprawie naruszania zasad państwa prawnego i praw podstawowych na Węgrzech oraz zamrożonych funduszy UE ²⁹ ,

- uwzględniając swoje zalecenie z dnia 15 czerwca 2023 r. dla Rady i Komisji w następstwie dochodzenia w sprawie zarzutów naruszenia prawa Unii i niewłaściwego administrowania w jego stosowaniu w odniesieniu do oprogramowania Pegasus i równoważnego oprogramowania szpiegowskiego ³⁰  oraz sprawozdanie swojej komisji śledczej ds. zbadania stosowania oprogramowania Pegasus i równoważnego oprogramowania szpiegowskiego służącego inwigilacji z dnia 22 maja 2023 r.,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 lipca 2023 r. w sprawie prawa wyborczego, komisji śledczej i praworządności w Polsce ³¹ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 października 2023 r. w sprawie praworządności na Malcie: sytuacja sześć lat po zabójstwie Daphne Caruany Galizii i potrzeba ochrony dziennikarzy ³² ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 stycznia 2024 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej - sprawozdanie roczne za lata 2022-2023 ³³ ,

- uwzględniając rezolucję 2262 (2019) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie promowania praw osób należących do mniejszości narodowych,

- uwzględniając zalecenia i sprawozdania Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka, Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych, Przedstawiciela ds. Wolności Mediów oraz innych organów Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), a także współpracę między UE a OBWE w zakresie demokratyzacji, rozwoju instytucjonalnego i praw człowieka oraz coroczne sprawozdanie OBWE w sprawie przestępstw z nienawiści, w którym uczestniczące strony zobowiązały się do przyjęcia ustawodawstwa przewidującego kary uwzględniające wagę przestępstwa z nienawiści, do podjęcia działań w celu przeciwdziałania niskiemu poziomowi zgłaszania oraz wprowadzenia lub do dalszego rozwoju działań w zakresie budowania zdolności dla funkcjonariuszy organów ścigania, prokuratury i sądownictwa w celu zapobiegania przestępstwom z nienawiści, ich dochodzenia i ścigania,

- uwzględniając sprawozdanie komisji śledczej PEGA oraz rezolucję i zalecenia, które powstały na jego podstawie ³⁴ ,

- uwzględniając sprawozdania zawierające informacje zwrotne, sprawozdania z delegacji pytania wymagające odpowiedzi na piśmie i odpowiedzi Grupy ds. Monitorowania Demokracji, Praworządności i Praw Podstawowych (DRFMG) ³⁵ ,

- uwzględniając art. 54 Regulaminu,

- uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Prawną,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0025/ 2024),

A. mając na uwadze, że Unia opiera się na wspólnych wartościach zapisanych w art. 2 TUE, którymi są poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokracja, równość, praworządność oraz poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości; są one wspólne dla państw członkowskich UE, a kraje kandydujące muszą ich przestrzegać, aby przystąpić do UE, ponieważ są one częścią kryteriów kopenhaskich, których nie można pomijać ani zmieniać ich interpretacji po przystąpieniu; mając na uwadze, że demokracja, praworządność i prawa podstawowe to wartości, które się wzajemnie umacniają, a ich podważanie może stanowić systemowe zagrożenie dla Unii oraz dla praw i wolności jej obywateli; mając na uwadze, że poszanowanie praworządności jest wiążące dla całej Unii i jej państw członkowskich na wszystkich szczeblach władzy, w tym dla władz lokalnych;

B. mając na uwadze, że podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy wyraźnie wyrażono pragnienie, aby UE w sposób systemowy stała na straży praworządności we wszystkich państwach członkowskich, aby chroniła podstawowe prawa obywateli i aby zachowała wiarygodność przy promowaniu własnych wartości na terytorium UE i za granicą;

C. mając na uwadze, że zasada lojalnej współpracy określona w art. 4 ust. 3 TUE nakłada na Unię i państwa członkowskie obowiązek wzajemnego wspierania się w wykonywaniu zobowiązań wynikających z Traktatów, a same państwa członkowskie zobowiązuje do przyjmowania wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii;

D. mając na uwadze, że konieczne jest wzmocnienie i usprawnienie istniejących mechanizmów oraz opracowanie jednolitego i kompleksowego unijnego mechanizmu skutecznej ochrony demokracji, praworządności i praw podstawowych; trzeba także zapewnić przestrzeganie wartości określonych w art. 2 TUE w całej Unii oraz ich promowanie w krajach kandydujących, aby zapobiec tworzeniu przez państwa członkowskie UE prawa krajowego z naruszeniem ochrony przewidzianej w art. 2 TUE;

E. mając na uwadze, że przy różnych okazjach Parlament zajmował się w swoich rezolucjach sytuacją w zakresie praworządności w Bułgarii, na Malcie, w Polsce, Rumunii, Słowacji, Słowenii i na Węgrzech; mając na uwadze, że grupa monitorująca ds. demokracji, praworządności i praw podstawowych (DRFMG) przy Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Parlamentu Europejskiego monitorowała również niektóre kwestie w Belgii, Bułgarii, Czechach, Francji, Grecji, Hiszpanii, na Malcie, w Polsce, Słowacji i Słowenii;

F. mając na uwadze, że w październiku 2023 r. w Polsce odbyły się wybory parlamentarne, w wyniku których rząd Prawa i Sprawiedliwości stracił władzę; mając na uwadze, że nowy rząd, reprezentujący szeroką koalicję demokratyczną, zdecydowanie zobowiązał się do przywrócenia praworządności i niezależności sądownictwa w Polsce i współpracuje w tym celu z Komisją i Radą UE;

G. mając na uwadze, że Komisja zasugerowała utworzenie międzyinstytucjonalnej grupy kontaktowej ds. praworządności; mając na uwadze, że Parlament przyjął tę sugestię i zaproponował Komisji i Radzie utworzenie międzyinstytucjonalnego projektu pilotażowego w sprawie demokracji, praworządności i praw podstawowych; mając na uwadze, że w odpowiedzi prezydencja Rady stwierdziła, że może to rozważyć po swojej ocenie dialogu na temat praworządności, natomiast Komisja potwierdziła gotowość do rozmów o utworzeniu nieformalnej grupy kontaktowej ds. praworządności;

H. mając na uwadze, że niestety rządy kilku państw członkowskich nie zgłosiły swojej dostępności na potrzeby wymiany poglądów w DRFMG oraz nie udzieliły odpowiedzi na jej pytania na piśmie ani nie spotkały się z jej członkami podczas delegacji do państw członkowskich; mając jednak na uwadze, że inne państwa zgłosiły swoją dostępność na potrzeby sesji, pytań i delegacji DRFMG w ramach wspólnej odpowiedzialności za ochronę wartości UE;

Systemy wymiaru sprawiedliwości i prokuratury

1. przypomina, że niezależne sądownictwo to podstawa praworządności, ponieważ jest ono warunkiem wstępnym skutecznego środka odwoławczego w przypadku nierespektowania lub naruszania przepisów, praw i wolności oraz zasad demokratycznych; podkreśla, że niezależne i skuteczne sądownictwo ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla utrzymania praworządności i demokracji w państwach członkowskich i w Unii, lecz także jest kluczowe dla wdrażania prawa UE, ponieważ w egzekwowaniu prawa UE Komisja polega na krajowych organach sądowych; podkreśla znaczenie wzajemnego zaufania, a jednocześnie zaznacza, że Komisja nie może ignorować niedociągnięć krajowych organów sądowych w niektórych państwach członkowskich ani zakładać, że wszystkie te organy są w stanie zapewnić skuteczne środki odwoławcze; z niepokojem zauważa, że chociaż niektóre systemy sądowe mogą wydawać się solidne i zadowalające na papierze, czasem nie są odporne na zawłaszczanie państwa, ingerencję polityczną czy nepotyzm; jest świadomy faktu, że trudno jest o to podczas zwykłej oceny struktur formalnych; w związku z tym apeluje do Komisji o przeprowadzenie analizy o bardziej jakościowym charakterze, obejmującej elementy kontekstowe, w szczególności na temat długoterminowego wdrażania;

2. zauważa, że Komisja stwierdza znaczne różnice między państwami członkowskimi UE pod względem niezależności sądów i związanych z nią gwarancji; zauważa, że w sprawozdaniu wspomniano o szeregu pozytywnych inicjatyw i bieżących wydarzeń dotyczących rad sądownictwa, zwłaszcza w Luksemburgu, Niderlandach, Portugalii, we Włoszech, w Szwecji, Finlandii i na Węgrzech ³⁶ ; zauważa, że zdaniem Komisji nadal należy zająć się problemami dotyczącymi rad sądownictwa w Polsce, Słowacji, Bułgarii, Hiszpanii i na Cyprze; z zaniepokojeniem odnotowuje, że postępowania dyscyplinarne mogą służyć jako narzędzie do ograniczania niezależności sądów, jak ma to miejsce w Bułgarii i jak miało miejsce w Polsce pod rządami Sprawa i Sprawiedliwości; zauważa, że Komisja wreszcie pozwała Polskę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w związku z naruszeniem prawa UE przez Trybunał Konstytucyjny; zauważa, że obecny minister sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązał się usunąć niezgodność z prawem systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów w Polsce, zgodnie z orzeczeniami TSUE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka;

3. zauważa, że Komisja stwierdza, iż wprawdzie niektóre państwa członkowskie, w tym Finlandia, Austria, Słowenia, Cypr, Szwecja i Węgry, podjęły lub zapowiedziały inicjatywy służące poprawie procesów mianowania sędziów i funkcjonowania sądów wyższego szczebla, jednak nadal istnieją wyzwania związane z mianowaniem sędziów wysokiego szczebla na Malcie, w Grecji, na Litwie, Łotwie i w Irlandii; podkreśla, że Komisja stwierdziła, iż w Polsce utrzymują się poważne zastrzeżenia dotyczące uprzednio mianowanych sędziów Sądu Najwyższego, w tym pierwszej prezes Sądu Najwyższego, oraz ciągłego niewykonania orzeczenia w trybie prejudycjalnym TSUE w sprawie powołania sędziów do Izby Kontroli Nadzwyczajnej; zauważa, że Komisja stwierdza, iż w Słowacji zastrzeżenia nadal budzi pociąganie sędziów do odpowiedzialności karnej z tytułu nadużycia prawa przy wydawaniu orzeczeń sądowych, ponieważ ma negatywny wpływ psychologiczny na sędziów i jest uciążliwe dla organów śledczych; podkreśla, że na Węgrzech utrzymują się poważne zastrzeżenia dotyczące niezależności sądów, co jest sprzeczne z nadrzędnymi kamieniami milowymi Komisji, w tym przeszkody w składaniu wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, problemy z przydzielaniem spraw w Sądzie Najwyższym (Kuria) oraz wadliwy system mianowania prezesa Sądu Najwyższego;

4. podkreśla, że na sądownictwo należy przeznaczać wystarczające środki, aby było prawdziwie dostępne i mogło zapewniać obywatelom skuteczne środki odwoławcze; zauważa, że według Komisji zwiększone zasoby na rzecz sądownictwa i inne środki podejmowane przez Maltę, Cypr i Grecję nie skutkowały jeszcze skróceniem czasu trwania postępowań, a zaległości w rozpatrywaniu spraw nadal stanowią poważne wyzwanie; mając na uwadze, że w Chorwacji, we Włoszech i w Portugalii podjęto pewne kroki w dobrym kierunku, ale dopiero okaże się, czy reformy będą skuteczne; odnotowuje, że Komisja wezwała Niemcy do zapewnienia odpowiednich zasobów dla systemu wymiaru sprawiedliwości, w tym na poziomie wynagrodzeń dla sędziów, z uwzględnieniem europejskich norm dotyczących zasobów i wynagrodzeń dla systemu wymiaru sprawiedliwości; wzywa Niemcy do dalszego wdrażania "paktu na rzecz praworządności" oraz zapewnienia wystarczających zasobów dla systemu wymiaru sprawiedliwości przez zwiększenie liczby sędziów w celu wzmocnienia federalnego systemu wymiaru sprawiedliwości; dostrzega, że Komisja stwierdza pewne postępy we wdrażaniu zalecenia zawartego w sprawozdaniu na temat praworządności z 2022 r. na temat wydajności systemu wymiaru sprawiedliwości, w tym na Malcie i w Hiszpanii;

5. z zadowoleniem przyjmuje finansowanie z programu "Sprawiedliwość" na wsparcie współpracy sądowej w sprawach cywilnych i karnych oraz na przyczynienie się do dalszego rozwoju europejskiego wymiaru sprawiedliwości;

6. uważa, że aby obywatele mieli skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości (zwłaszcza ci, których na niego nie stać), państwa członkowskie powinny uczynić więcej w celu zapewnienia bezpłatnej lub przystępnej cenowo pomocy prawnej oraz powinny dodatkowo ułatwiać dostęp do adwokata; zauważa, że Komisja odnotowuje wysiłki podejmowane w celu zajęcia się kwestiami dostępu do wymiaru sprawiedliwości i pomocy prawnej w Hiszpanii, we Francji, w Finlandii, Bułgarii, na Malcie i Litwie oraz utrzymujące się problemy w Irlandii, Danii, Luksemburgu i na Węgrzech; zauważa także, że Komisja dostrzega trwające działania zmierzające do zapewnienia prawa do dostępu do adwokata w kilku państwach członkowskich, w tym w Hiszpanii, we Francji, w Finlandii, Bułgarii i na Malcie, natomiast w innych państwach członkowskich, takich jak Litwa, Irlandia, Dania, Luksemburg i Węgry, nadal oczekiwana jest poprawa; w tym kontekście wzywa Komisję do uwzględnienia w następnym sprawozdaniu na temat praworządności ocen stosowania dorobku prawnego UE w zakresie pomocy prawnej w sprawach cywilnych i karnych, takich jak dyrektywa Rady 2002/8/WE ³⁷  z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w takich sporach, ponieważ - jak wynika z orzecznictwa TSUE - nadal istnieją wątpliwości co do jej wykładni;

7. podkreśla ważną rolę rad sądownictwa w ochronie niezależności sądów; uważa za konieczne dokonanie oceny reform, które są obecnie przyjmowane w różnych państwach członkowskich, i zachęca do dostosowania składu i sposobu funkcjonowania tych organów do standardów ustanowionych przez Komisję i Radę Europy, które zostały zatwierdzone przez TSUE;

8. zwraca uwagę, że prokuratura jest kluczowym elementem zdolności sądownictwa do zwalczania przestępczości i korupcji; podkreśla znaczenie zagwarantowania autonomii i rozliczalności prokuratury; podkreśla potrzebę wprowadzenia gwarancji, które pomogą zachować autonomię i rozliczalność prokuratury, w tym dopilnowania, aby była ona wolna od nadmiernych nacisków politycznych, zwłaszcza ze strony rządu;

9. wzywa wszystkie państwa członkowskie do przyjęcia kodeksu postępowania sędziów, zgodnie z zaleceniami Grupy Państw przeciwko Korupcji (GRECO) i biorąc pod uwagę, że kodeksy takie mają zastosowanie w Europejskim Trybunale Praw Człowieka (ETPC) i TSUE, do stworzenia niezależnych mechanizmów prowadzenia dochodzeń w sprawie zarzutów naruszenia kodeksu postępowania i innych przepisów, do poprawy ujawniania informacji i przejrzystości w odniesieniu do konfliktów interesów i prezentów otrzymywanych przez wymiar sprawiedliwości, do zajęcia się kwestią efektu "drzwi obrotowych", a także wymagania od sędziów publicznego wyjaśniania decyzji w sprawie usunięcia ze stanowiska;

10. wyraża zaniepokojenie istotnymi przetasowaniami kadrowymi i zapowiedziami znacznych zmian strukturalnych i organizacyjnych w słowackiej policji i innych niezależnych instytucjach demokratycznych, w tym wśród śledczych pracujących nad sprawami poważnych przestępstw i korupcji na wysokim szczeblu w słowackiej Narodowej Agencji ds. Przestępczości (NAKA), co budzi wątpliwości co do powodów takich zmian; wyraża głębokie zaniepokojenie nieuzasadnionym prowadzeniem przez rząd słowacki przyspieszonego procesu legislacyjnego, w szczególności w odniesieniu do proponowanych zmian w kodeksie karnym i rozwiązania Prokuratury Specjalnej, które zagrażają integralności postępowań sądowych, podważają walkę UE z nadużyciami finansowymi oraz stawiają pod znakiem zapytania ochronę interesów finansowych UE i środowiska naturalnego w Słowacji; wzywa rząd Słowacji do ponownego rozważenia tych zmian w świetle ich potencjalnych skutków dla praworządności, interesów finansowych Unii, a także unijnych ram antykorupcyjnych; przypomina, że każda reforma prawa karnego musi obejmować wystarczające i odpowiednie zabezpieczenia, aby zapewnić kontynuację i skuteczność nowych i toczących się postepowań w sprawach karnych, zwłaszcza w odniesieniu do korupcji na wysokim szczeblu, oraz zagwarantować niezależność sądownictwa i autonomię prokuratury zgodnie z zaleceniami Komisji zawartymi w późniejszych sprawozdaniach na temat praworządności; wyraża zaniepokojenie, że ponowne przydzielenie spraw Prokuratury Specjalnej doprowadzi do znacznych opóźnień oraz że niektóre sprawy mogą ulec przedawnieniu;

11. odnotowuje działania rządu hiszpańskiego związane z jego niedawnym zaprzysiężeniem, w tym przyjęcie w przyszłości ustawy o amnestii; uznaje pytania, opinie i obawy wyrażane w odpowiedzi na te wydarzenia przez różne zainteresowane strony, w tym przez stowarzyszenia sędziów, prokuratorów, prawników, naukowców, społeczeństwo obywatelskie i ogół społeczeństwa; zauważa, że Komisja wystosowała również pismo do rządu hiszpańskiego z prośbą o wyjaśnienia; podkreśla, że sytuacja ta zasługuje na niezależną ocenę; w związku z tym wzywa rząd hiszpański do zapewnienia instytucjom europejskim pełnej przejrzystości w odniesieniu do tej ustawy o amnestii i zauważa, że Senat Hiszpanii zwrócił się do Komisji Weneckiej o opinię na temat jej konstytucyjności i zgodności z europejskimi zasadami i normami; ubolewa również nad utrzymującą się od dawna blokadą Rady Sądownictwa, w sprawie której Komisja sformułowała konkretne zalecenia dla władz hiszpańskich w sprawozdaniu na temat praworządności;

Korupcja

12. przypomina, że korupcja stanowi poważne zagrożenie dla praworządności i podkopuje zaufanie do demokracji i równości wobec prawa; apeluje do państw członkowskich i Komisji o podjęcie większych wysiłków w celu wyeliminowania korupcji;

13. podkreśla, że badania Eurobarometru dotyczące korupcji z 2022 r. pokazują, że korupcja pozostaje poważnym problemem dla obywateli i przedsiębiorstw w UE, przy czym duża część Europejczyków uważa, iż w ich kraju korupcja jest powszechna (68 %), a poziom korupcji wzrósł (41 %); docenia, że wszystkie państwa członkowskie wprowadziły już strategie antykorupcyjne, które podlegają regularnym ocenom i przeglądom; przypomina, że do wyeliminowania praktyk korupcyjnych potrzebne są nie tylko solidne ramy prawne, lecz także ich skuteczne wdrażanie oraz że zapobieganie takim praktykom wymaga również przejrzystych i odpowiedzialnych ram zarządzania i uczciwości;

14. ubolewa, że - pomimo obowiązywania strategii antykorupcyjnych we wszystkich państwach członkowskich - istnieją znaczne różnice w postrzeganiu korupcji w UE, przy czym wśród najmniej skorumpowanych państw plasują się Dania, Finlandia, Szwecja i Niderlandy, natomiast niepokojące są postrzegane poziomy korupcji w Bułgarii, na Malcie, Węgrzech, w Grecji i Słowenii²⁹; zauważa, również z zaniepokojeniem, że Komisja stwierdza, iż niektóre państwa członkowskie, takie jak Bułgaria, Malta, Węgry, Grecja i Słowenia, nie osiągnęły jeszcze solidnych wyników w prowadzeniu dochodzeń i ściganiu spraw dotyczących korupcji na wysokim szczeblu, skutkujących prawomocnymi wyrokami skazującymi, które mają skutek odstraszający; odnotowuje niedawno opublikowane sprawozdanie GRECO w sprawie Cypru, w którym zwrócono uwagę na brak faktycznej skuteczności przepisów antykorupcyjnych i wskazano szczególne zagrożenia w organach ścigania ³⁸ ;

15. podkreśla, że urzędnicy państwowi w państwach członkowskich oraz unijni urzędnicy, politycy, wybrani przedstawiciele i przywódcy powinni dawać przykład, nie dopuszczając się żadnych praktyk korupcyjnych, oraz że w dochodzeniach dotyczących korupcji nie powinny mieć miejsca ingerencje rządowe ani polityczne; wzywa grupę monitorującą ds. demokracji, praworządności i praw podstawowych do wykonywania zaleceń wynikających z rezolucji Parlamentu w sprawie praworządności, aby pomagać w zwalczaniu bezkarności za korupcję; zwraca uwagę, że unijni urzędnicy, politycy, wybrani przedstawiciele i przywódcy mogą być również uwikłani w korupcję, czego dowodzi Katargate; w związku z tym ponownie domaga się, aby sprawozdanie roczne obejmowało również instytucje UE; ponawia apel do Komisji o jak najszybsze zakończenie negocjacji w sprawie pełnego członkostwa UE w GRECO;

16. podkreśla, że obywatelom i przedsiębiorstwom należy zapewnić poczucie bezpieczeństwa w zgłaszaniu przypadków korupcji, zwłaszcza przez sygnalizowanie nieprawidłowości; zauważa, że według Komisji nadal występują duże przeszkody w całej UE w sygnalizowaniu nieprawidłowości, chociaż niektóre państwa członkowskie takie jak Słowacja, Cypr, Dania i Malta podjęły kroki stanowiące próbę poprawy tej sytuacji; wzywa rząd Słowacji, aby przestrzegał wiążących zasad unijnej dyrektywy o ochronie sygnalistów ³⁹  oraz ponownie rozważył proponowane zmiany w zakresie ochrony sygnalistów w tym kraju; wyraża szczególne zaniepokojenie faktem, że sygnalistów pozbawia się ochrony z mocą wsteczną, co skutkuje brakiem pewności prawa; zauważa, że słowacki Urząd Ochrony Sygnalistów zwracał uwagę Komisji na te kwestie;

17. potępia fakt, że Malta nadal prowadzi swój program obywatelstwa dla inwestorów (CBI), który niesie za sobą poważne zagrożenie korupcją i innymi przestępstwami, zwłaszcza w świetle kroków podjętych przez szereg innych państw członkowskich w celu zniesienia takich programów; zwraca uwagę na toczące się przed TSUE postępowanie wszczęte przez Komisję przeciwko Malcie w związku z jej programem CBI i potwierdza swoje stanowisko, zgodnie z którym Komisja powinna skorzystać z przysługującego jej uprawnienia do proponowania przepisów i zainicjować unijny zakaz legislacyjny w odniesieniu do wszystkich programów CBI w UE;

18. uznaje ważną rolę Prokuratury Europejskiej (EPPO) w ochronie praworządności i walce z korupcją w Unii oraz zachęca Komisję, by w kolejnych sprawozdaniach ściśle monitorowała poziom współpracy państw członkowskich z EPPO; wzywa państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły, by przystąpiły do EPPO; z zadowoleniem odnotowuje, że Polska rozpoczęła procedurę przystąpienia do Prokuratury Europejskiej, co świadczy o zdecydowanym zaangażowaniu nowego rządu w ochronę interesów finansowych UE i skuteczne zwalczanie korupcji; uważa, że warunkiem wstępnym otrzymania funduszy UE powinno być członkostwo w EPPO; ponawia apel o rozszerzenie mandatu EPPO;

19. jest zdania, że Europol, Eurojust, Europejski Trybunał Obrachunkowy, EPPO i Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) powinny skuteczniej współpracować w celu zapobiegania korupcji zarówno w państwach członkowskich UE, jak i w instytucjach unijnych; w tym kontekście apeluje również o utworzenie skutecznego unijnego organu ds. etyki;

20. zauważa, że korupcja może obejmować organy krajowe, w tym organy sądowe i policyjne, które same mają za zadanie ją zwalczać; w tym kontekście nadal wyraża zaniepokojenie powolnymi i ograniczonymi postępami w eliminowaniu kultury bezkarności na najwyższym szczeblu na Malcie, ujawnionej przez niezależne dochodzenie publiczne w sprawie zabójstwa Daphne Caruany Galizii; uważa, że organy UE, takie jak Europol, odgrywają ważną rolę w prowadzeniu dochodzeń w sprawie korupcji i gromadzeniu dowodów, ale na przeszkodzie staje wymóg krajowej zgody na udział Europolu; apeluje o zwiększenie mandatu Europolu, aby umożliwić mu prowadzenie dochodzeń w przypadkach korupcji opisanych powyżej; podkreśla znaczenie zagwarantowania nadzoru nad Europolem na szczeblu UE, wzmocnienia niezależnych unijnych mechanizmów rozliczalności, organów i agencji oraz poprawy demokratycznej kontroli działalności Europolu, w tym przez grupę ds. wspólnej kontroli parlamentarnej, obejmującej systematyczną ocenę wszystkich działań agencji i przestrzegania jej mandatu, a także obowiązku podejmowania działań następczych w związku z zaleceniami wydanymi agencji przez Parlament;

21. z zadowoleniem przyjmuje wnioski Komisji dotyczące walki z korupcją, które stanowią odpowiedź na apel Parlamentu o nasilenie walki z korupcją; zauważa, że Komisja zamierza uwzględniać aspekt korupcji w opracowywaniu polityk i programów UE oraz aktywnie wspierać wysiłki państw członkowskich na rzecz wdrożenia solidnych polityk i przepisów antykorupcyjnych; z zadowoleniem przyjmuje gotowość do zajęcia się transgranicznym wymiarem korupcji poprzez kryminalizację przestępstw korupcyjnych i harmonizację kar w całej UE;

22. podkreśla, że korupcja i pranie pieniędzy są ze sobą nierozerwalnie powiązane oraz że pranie pieniędzy jest jednym z najważniejszych czynników umożliwiających nielegalną działalność w ramach przestępczości zorganizowanej (a tym samym atak na praworządność), poprzez którą przestępcy przekazują dochody z przestępstwa do legalnej gospodarki; jest świadomy, że nadużycia finansowe na szkodę budżetu UE mogą również być wstępem do prania pieniędzy; potwierdza swoje głębokie przekonanie, że tylko poprzez wzmocnienie unijnej struktury zwalczania nadużyć finansowych i zwiększenie przejrzystości w instytucjach europejskich można skutecznie i wydajnie realizować i wzmacniać ochronę interesów finansowych UE, przezwyciężając nieodłączne ograniczenia systemów krajowych, które nie są wystarczające do przeciwdziałania atakom na interesy finansowe Unii o coraz bardziej transnarodowym charakterze;

Niezależne organy

23. podkreśla, że mechanizmy kontroli i równowagi mogą funkcjonować tylko wtedy, gdy trybunały konstytucyjne, rzecznicy praw obywatelskich, krajowe instytucje praw człowieka, firmy audytorskie, organy ds. równości i wszystkie inne niezależne organy są w stanie funkcjonować i mają wystarczająco szerokie uprawnienia, niezależność, uczciwość i odpowiednie finansowanie;

24. zauważa, że według Komisji sytuacja w państwach członkowskich dotycząca rzeczników praw obywatelskich, krajowych instytucji praw człowieka, organów ds. równości i innych niezależnych organów - na Cyprze, w Słowacji, Luksemburgu, Portugalii, Słowenii i Polsce zaszły pewne zmiany we właściwym kierunku, na Litwie, Węgrzech i w Chorwacji wciąż są pewne wyzwania, we Włoszech, w Czechach, na Malcie i w Rumunii w ogóle nie utworzono krajowej instytucji praw człowieka zgodnie z zasadami paryskimi ONZ, w Bułgarii, Hiszpanii i Austrii wystąpiły opóźnienia w powoływaniu na stanowiska w różnych niezależnych organach, a w Polsce zagrożone jest skuteczne funkcjonowanie Najwyższej Izby Kontroli; z wielkim zaniepokojeniem odnotowuje niedawne wydarzenia w Grecji, gdzie niezależne organy, takie jak grecki Urząd ds. Bezpieczeństwa Komunikacji i Prywatności (ADAE) i grecki Urząd Ochrony Danych, są pod coraz większą presją ze względu na ich prace związane z nielegalnym stosowaniem oprogramowania szpiegowskiego, a członkowie zarządu ADAE zostali niedawno ostatnio pospiesznie zastąpieni na skutek decyzji greckiego parlamentu, najwyraźniej ze względu na zbliżającą się decyzję ADAE o nałożeniu grzywny na grecką agencję wywiadowczą;

Pluralizm mediów i wolność mediów

25. podkreśla, że bez pluralizmu mediów i wolności mediów życie demokratyczne i praworządność nie mogą przetrwać;

26. uważa, że przejrzysta własność mediów stanowi podstawowe minimum dla zachowania pluralizmu mediów; zauważa stwierdzenie Komisji, że od czasu opublikowania sprawozdania na temat praworządności z 2022 r. w Grecji, Luksemburgu i Szwecji przyjęto nowe przepisy zwiększające przejrzystość własności mediów lub poprawiające publiczną dostępność informacji o własności mediów oraz że takie przepisy wzmocniono na Cyprze; zauważa, że w Bułgarii, Czechach i Francji zmiany jeszcze nie nastąpiły; zachęca instytucje europejskie, aby wreszcie przyjęły solidny i ambitny akt o wolności mediów, aby zapewnić harmonizację przejrzystości przepisów w sprawie własności mediów na szczeblu UE;

27. zauważa, że Komisja stwierdza, iż organy regulacyjne ds. mediów nie są chronione wystarczającymi zabezpieczeniami przed nadmiernymi naciskami politycznymi (np. na Węgrzech i w Słowenii, a do niedawna w Polsce - za poprzedniego rządu, kierowanego przez Prawo i Sprawiedliwość) oraz że organom brakuje zasobów (zwłaszcza w Grecji i Rumunii); wzywa Komisję do podjęcia wszystkich koniecznych środków i zapewnienia skutecznego wdrażania art. 30 dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych ⁴⁰ , zawierającego wymóg dotyczący zabezpieczeń niezależności krajowych władz regulacyjnych;

28. podkreśla znaczenie niezależności redakcyjnej mediów publicznych oraz obowiązek przestrzegania tej zasady przez wszystkie państwa członkowskie; podkreśla potrzebę ustanowienia gwarancji przeciwko ingerencjom wewnętrznym i zewnętrznym; uważa, że należy chronić media publiczne przed naciskami politycznymi, w tym nieuzasadnionymi zwolnieniami, oraz należy wdrożyć gwarancje swobodnego podejmowania decyzji redakcyjnych; zauważa, że według Komisji Luksemburg, Słowenia, Niemcy, Estonia, Słowacja i Czechy podjęły inicjatywy na rzecz wzmocnienia gwarancji prawnych lub środków budżetowych, aby zwiększyć niezależność krajowych nadawców publicznych, podczas gdy Cypr, Irlandia i Szwecja również omawiają reformy, natomiast w Rumunii, na Malcie i na Węgrzech brak jest takich środków; odnotowuje wysiłki nowego polskiego rządu na rzecz przywrócenia niezależności nadawcy publicznego; zauważa, że w najnowszym Monitorze Pluralizmu Mediów ryzyko dla autonomii redakcyjnej i niezależności politycznej na Malcie oceniono jako "wysokie" i zmieniono ocenę ogólnego ryzyka dla pluralizmu mediów ze "średniego" na "wysokie";

29. z zaniepokojeniem odnotowuje planowaną restrukturyzację Słowackiego Radia i Telewizji (RTVS), głównego nadawcy publicznego w tym kraju; podkreśla, jak ważne jest zachowanie wolnych i niezależnych mediów jako fundamentu demokratycznego społeczeństwa; ubolewa nad decyzją słowackiego premiera i kilku urzędników rządowych o wstrzymaniu komunikacji z kluczowymi mediami i uznaje ją za istotną przeszkodę dla prawa obywateli do otrzymywania odpowiednich informacji od rządu; podkreśla, że takie działania ograniczają wolność i przejrzystość mediów oraz przyczyniają się do rozpowszechniania manipulacyjnej dezinformacji w przestrzeni publicznej;

30. apeluje do Rady i Komisji o zapewnienie odpowiedniego finansowania z przeznaczeniem na niezależne, ogólnoeuropejskie dziennikarstwo wysokiej jakości na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym;

Ochrona dziennikarzy

31. przypomina, że niezależne dziennikarstwo jest kluczowym elementem demokratycznej praworządności w ramach podstawowych mechanizmów kontroli i równowagi, a także elementem kontroli publicznej; wyraża zaniepokojenie podejmowanymi przez niektóre rządy i siły gospodarcze celowymi próbami uciszenia dziennikarzy, którzy ujawniają nadużycia; podkreśla, że bezpodstawne ingerencje i naciski, strach oraz autocenzura wywierają efekt mrożący wobec korzystania z dziennikarskiej wolności wypowiedzi;

32. ubolewa nad niepokojącymi tendencjami dotyczącymi bezpieczeństwa dziennikarzy w niektórych państwach członkowskich; zauważa, że od 2015 r. platforma Rady Europy propagująca ochronę dziennikarstwa i bezpieczeństwo dziennikarzy zarejestrowała ponad 1 600 ostrzeżeń o groźbach; ubolewa nad zastraszaniem dziennikarzy podczas kampanii wyborczych, co ostatnio miało miejsce podczas wyborów w Słowacji; ubolewa nad brakiem poprawy warunków pracy dziennikarzy na Malcie od czasu zabójstwa Daphne Caruany Galizii, w tym brakiem skutecznego wdrożenia zaleceń zawartych w sprawozdaniu z dochodzenia publicznego z 29 lipca 2021 r.; wzywa słowackich urzędników rządowych do powstrzymania się od ataków werbalnych na osoby fizyczne; podkreśla, że urzędnicy publiczni i rządowi mają obowiązek służyć wszystkim obywatelom, zwłaszcza w kraju, w którym doszło do przestępstw z nienawiści i do zabójstwa dziennikarza;

33. jest zaniepokojony ciągłym stosowaniem powództw SLAPP w całej Unii Europejskiej; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia zalecenia Komisji (UE) 2022/758 ⁴¹  oraz do przyjęcia krajowych środków przeciwdziałających SLAPP w celu ochrony dziennikarzy i obrońców praw człowieka, którzy uczestniczą w debacie publicznej, przed ewidentnie bezpodstawnymi lub stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi; zauważa, że można to osiągnąć przez likwidację kar pozbawienia wolności za zniesławienie, depenalizację zniesławienia i preferowanie zamiast tego postępowań cywilnych lub administracyjnych; z zadowoleniem przyjmuje porozumienie polityczne między współprawodawcami UE w sprawie dyrektywy w sprawie przeciwdziałania SLAPP ⁴² ; wzywa Komisję, aby przeanalizowała możliwość zaproponowania dalszych przepisów w celu objęcia nimi wszystkich przypadków SLAPP, w tym przypadków krajowych; ubolewa, że pomimo zastrzeżeń zgłoszonych przez różne organizacje międzynarodowe zaproponowane przez Maltę przepisy przeciwdziałające strategicznym powództwom zmierzającym do stłumienia debaty publicznej (SLAPP) najwyraźniej nie chronią wystarczająco pracy dziennikarzy ⁴³ ; ponawia apel do niektórych maltańskich polityków, w tym byłego premiera Malty, o wycofanie spraw o zniesławienie odziedziczonych przez spadkobierców Daphne Caruany Galizii, które nadal trwają po kilku latach od jej zabójstwa;

34. wzywa rząd grecki, aby zajął się poważnymi problemami wskazanymi przez mechanizm szybkiego reagowania w kwestii wolności mediów (MFRR) - sojusz, który śledzi i monitoruje naruszenia wolności prasy i mediów oraz reaguje na nie, w szczególności w związku z arbitralną inwigilacją, przestępstwami wobec dziennikarzy i bezkarnością tych przestępstw, powództwami SLAPP oraz niezależnością i pluralizmem mediów ⁴⁴ ; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie grupy zadaniowej ds. ochrony i bezpieczeństwa dziennikarzy i innych pracowników sektora mediów oraz wzmocnienia ich pozycji, której celem jest zwiększenie bezpieczeństwa i niezależności dziennikarzy i innych pracowników mediów, podnoszenie świadomości, a także monitorowanie bezpieczeństwa dziennikarzy, rozpoczęte przez grupę zadaniową zgodnie z zaleceniem Komisji (UE) 2021/1534 z dnia 16 września 2021 r. w sprawie zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa dziennikarzom i innym pracownikom sektora mediów oraz wzmocnienia ich pozycji w Unii Europejskiej ⁴⁵ ; z wielkim zaniepokojeniem odnotowuje niedawne zatrzymanie reporterki przez władze francuskie, najwyraźniej w celu ujawnienia jej źródeł, a także nielegalne podsłuchiwanie holenderskiego dziennikarza pracującego dla "De Correspondent";

35. stanowczo potępia brak decydującego przełomu w śledztwie w sprawie zamordowania Giorgosa Karaivaza; zauważa, że dwóch domniemanych sprawców aresztowano ponad dwa lata po morderstwie na podstawie dowodów, którymi, jak się okazuje, policja dysponowała od początku; uważa, że osoba, która zleciła to morderstwo, nadal nie została zidentyfikowana; zauważa, że Giorgos Karaivaz - podobnie jak Daphne Caruana Galizia i Jan Kuciak - prowadził śledztwa w sprawie korupcji i przestępczości oraz że być może miał wysoko postawionych wrogów, w tym w kręgach politycznych; zwraca uwagę, że osoba podejrzana o zlecenie morderstwa Daphne Caruany Galizii nadal nie została skazana, a władze nie zajęły się odpowiednio wszystkimi przypadkami korupcji i przestępstw, które dziennikarka badała;

36. potępia nielegalną inwigilację dziennikarzy, w szczególności za pomocą oprogramowania szpiegowskiego; jest zbulwersowany odmową wdrożenia przez Komisję Europejską wszystkich zaleceń specjalnej komisji śledczej ds. oprogramowania Pegasus i uważa, że stanowi to zaniechanie z jej strony; ponownie apeluje do Komisji, aby oceniła spełnienie określonych w zaleceniu warunków szczegółowych dotyczących Cypru, Grecji, Węgier, Polski i Hiszpanii, na co przewidziany był termin 30 listopada 2023 r.; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie w polskim Sejmie specjalnej komisji śledczej posiadającej uprawnienia śledcze; apeluje o przeprowadzenie szczegółowego dochodzenia w sprawie zarzutów poważnych naruszeń przepisów krajowych i unijnych, dotyczących prowadzenia przez rząd Prawa i Sprawiedliwości bezprawnej inwigilacji w celach politycznych; jest zaniepokojony faktem, że lista ofiar ma być bardzo długa i że ma być na niej wielu polityków, prawników, prokuratorów, dziennikarzy, przedsiębiorców, aktywistów i inne osoby; zwraca uwagę, że sprawiedliwości nie wymierzono w żadnym z licznych przypadków nadużywania oprogramowania szpiegowskiego przeciwko dziennikarzom, działaczom, politykom, prawnikom i innym osobom stanowiącym cel polityczny; w związku z tym stwierdza, że wbrew temu, co zakłada Komisja, wiele organów krajowych nie chce ani nie jest w stanie zająć się tą sprawą, co sprawia, że ofiary są pozbawione skutecznego środka prawnego, a demokracja nie jest chroniona; jest głęboko zaniepokojony mrożącym efektem bezkarności nadużywania oprogramowania szpiegowskiego wobec dziennikarzy i ich źródeł; podkreśla, że bezprawne wykorzystywanie oprogramowania szpiegowskiego przez rządy krajowe bezpośrednio i pośrednio wpływa na uczciwość podejmowania decyzji, podważając tym samym demokrację w Unii Europejskiej, i wskazuje na pilną potrzebę większej przejrzystości i rozliczalności prawnej sektora nadzoru;

37. przypomina, że handel oprogramowaniem szpiegowskim i jego stosowanie muszą być ściśle uregulowane, że stosowanie oprogramowania szpiegowskiego przez państwa członkowskie musi być proporcjonalne i nie może być arbitralne oraz że inwigilacja może być dozwolona tylko w nielicznych z góry określonych sytuacjach; uważa, że skuteczne mechanizmy ex ante zapewniające nadzór sądowy mają kluczowe znaczenie dla ochrony wolności jednostki; potwierdza, że zezwalanie na nieograniczone możliwości nadzoru nie może zagrażać indywidualnym prawom; podkreśla, że ważna jest również zdolność wymiaru sprawiedliwości do sprawowania znaczącego i skutecznego nadzoru ex post w dziedzinie wniosków o nadzór nad bezpieczeństwem narodowym, aby zapewnić możliwość kwestionowania nieproporcjonalnego korzystania z oprogramowania szpiegowskiego przez rządy;

38. podkreśla, że skutki bezprawnego stosowania oprogramowania szpiegowskiego są znacznie dotkliwsze w państwach członkowskich, gdzie organy, do których normalnie należałoby prowadzenie dochodzeń, gwarantowanie zadośćuczynienia osobom będącym celem inwigilacji i zapewnianie rozliczalności, są zawłaszczane przez państwo i gdzie trwa kryzys praworządności i zagrożona jest niezależność wymiaru sprawiedliwości, przez co nie można polegać na organach krajowych; w związku z tym apeluje do Komisji, aby sprawozdanie na temat praworządności obejmowało specjalne monitorowanie i zalecenia w odniesieniu do poszczególnych państw członkowskich w związku z bezprawnym wykorzystywaniem przez nie oprogramowania szpiegowskiego, wraz z oceną zdolności instytucji państwowych do reagowania w celu zapewnienia zadośćuczynienia dotkniętym osobom;

Przejrzystość i dostęp do informacji

39. ubolewa nad ciągłymi trudnościami w uzyskiwaniu informacji i dostępie do dokumentów napotykanymi przez wielu obywateli, dziennikarzy i parlamentarzystów w wielu państwach członkowskich; podkreśla, że zbyt często organy publiczne celowo udaremniają dostęp do informacji i dokumentów, na przykład nieproporcjonalnie opóźniając decyzje lub udzielając tylko pozornego dostępu przez jedynie częściowe udostępnianie informacji; zauważa, że według ustaleń Komisji niektóre państwa członkowskie, takie jak Czechy, Litwa i Słowacja, podjęły inicjatywy w celu lepszego uregulowania dostępu do informacji, zaś inne, takie jak Niemcy, Hiszpania, Chorwacja, Luksemburg i Węgry, pracują nad poprawą sytuacji w tym obszarze; zauważa jednak, że niektóre państwa, takie jak Malta, Austria i Finlandia, nadal nie w pełni zajmują się tymi problemami; ponawia apel do rządu maltańskiego o wycofanie odwołań od szeregu wniosków o udzielenie wolności informacji złożonych przez serwis informacyjny The Shift News;

40. wzywa instytucje UE, by dawały przykład pod względem dostępu do informacji i dokumentów; w związku z tym odnotowuje sprawozdanie specjalne Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące czasu rozpatrywania przez Komisję Europejską wniosków o publiczny dostęp do dokumentów, opracowane w następstwie dochodzenia strategicznego w tej sprawie, w którym stwierdzono niewłaściwe administrowanie, gdyż Komisja dopuszczała się systematycznych i znacznych opóźnień w zatwierdzaniu wniosków ⁴⁶ ; wzywa Komisję do definitywnego rozwiązania tego powtarzającego się problemu;

41. zachęca państwa członkowskie do uregulowania działalności lobbingowej przez wprowadzenie krajowych obowiązkowych rejestrów służących przejrzystości dla wszystkich polityków oraz członków i urzędników rządów, organów i agencji; wzywa polityków, członków rządów oraz urzędników organów i agencji, aby podawali wykazy wszystkich swoich spotkań do wiadomości publicznej;

Wymiar gospodarczy praworządności

42. wzywa do wzmocnienia zasady praworządności na rynku wewnętrznym; podkreśla, że niezawodne i stabilne struktury praworządności są kluczowymi filarami inwestycji i handlu, o zasadniczym znaczeniu dla konkurencyjności, a tym samym dla zdolności systemu ochrony socjalnej i rynku pracy w Unii Europejskiej; ubolewa nad podejmowanymi przez państwa członkowskie w tej dziedzinie środkami naruszającymi prawo Unii, takimi jak niektóre środki protekcjonistyczne;

43. domaga się ściślejszego monitorowania gospodarczego wymiaru praworządności; wzywa Komisję, aby sprawozdaniu na temat praworządności, w związku z jego poszerzonym zakresem, położyła większy nacisk i zwróciła szczególną uwagę na wymiar gospodarczy;

44. ponownie potępia zgłaszane systemowe dyskryminujące, nieprzejrzyste i nieuczciwe praktyki wobec przedsiębiorstw w niektórych sektorach na Węgrzech oraz wykorzystywanie unijnych środków finansowych do wzbogacania sojuszników politycznych rządu, co jest sprzeczne z unijnymi przepisami dotyczącymi konkurencji i zamówień publicznych; wyraża głębokie zaniepokojenie coraz większą koncentracją przedsiębiorstw w rękach oligarchów posiadających powiązania z obecnym rządem, którzy publicznie zasygnalizowali chęć dokonania zakupów w tych kluczowych sektorach, a także działaniami ukierunkowanymi na konkurentów tych przedsiębiorstw;

45. przypomina, że w zakresie stosowania Traktatów wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową jest zakazana zgodnie z kartą oraz że swoboda przedsiębiorczości, swoboda świadczenia usług i swoboda przepływu kapitału maja podstawowe znaczenie dla jednolitego rynku; podkreśla, że przepisy dotyczące równego traktowania zakazują jawnej i ukrytej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową lub, w przypadku przedsiębiorstwa, siedzibę; podkreśla, że właściwe wdrożenie zasad konkurencji i zamówień publicznych leży również w interesie węgierskich przedsiębiorstw;

46. wzywa wszystkie państwa członkowskie, by dowiodły swojego zobowiązania do zachowania praworządności przed społecznością międzynarodową oraz dokładnie i spójnie wdrożyły wszystkie przyjęte unijne środki ograniczające; wzywa Komisję do uważnego monitorowania tych działań;

Przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego

47. uznaje kluczową rolę społeczeństwa obywatelskiego i zdrowej przestrzeni obywatelskiej w utrzymywaniu i ochronie praworządności oraz ponawia swój apel o poświęcenie osobnego rozdziału sytuacji społeczeństwa obywatelskiego w państwach członkowskich; zauważa, że według Komisji Malta, Irlandia, Bułgaria, Litwa i Niemcy ogłosiły lub rozpoczęły działania na rzecz poprawy ram dotyczących społeczeństwa obywatelskiego oraz że społeczeństwo obywatelskie stoi w obliczu szczególnych wyzwań na Cyprze, w Grecji, w Hiszpanii, we Włoszech i we Francji, a w obliczu stałych autorytarnych i poważnych ograniczeń systemowych na Węgrzech i w Polsce za poprzedniego rządu pod przewodnictwem Prawa i Sprawiedliwości; wzywa wszystkie państwa członkowskie, aby zaakceptowały organizacje społeczeństwa obywatelskiego jako ważne zainteresowane strony w życiu demokratycznym oraz stworzyły sprzyjające warunki dla społeczeństwa obywatelskiego;

48. wzywa Komisję, aby nadal inwestowała, z wykorzystaniem specjalnych środków finansowych, w budowanie zdolności organizacji społeczeństwa obywatelskiego do monitorowania stanu praworządności w państwach członkowskich i do sprawozdawczości na ten temat, np. za pośrednictwem programu "Obywatele, równość, prawa i wartości", i aby zapewniła odpowiednią ochronę organizacjom społeczeństwa obywatelskiego zaangażowanym w ten proces; z zaniepokojeniem odnotowuje, że stronniczy podział finansowania w niektórych państwach wpływa na organizacje społeczeństwa obywatelskiego propagujące prawa słabszych grup społecznych lub działające ogólnie na rzecz spraw, na które rządy nie przeznaczają wsparcia; zachęca do dogłębnej oceny tych kwestii we wszystkich państwach objętych zakresem sprawozdania i podkreśla, że należy opracować zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące tych kwestii; wzywa Komisję, aby rozważyła bezpośrednie zarządzanie funduszami UE, tak by zagwarantować, że kwalifikujący się beneficjenci, w tym organizacje społeczeństwa obywatelskiego, przedsiębiorstwa i organy lokalne, otrzymają przeznaczone dla nich unijne środki finansowe;

49. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący dyrektywy w sprawie europejskich stowarzyszeń transgranicznych (COM(2023)0516) oraz zobowiązuje się do priorytetowego traktowania jej przyjęcia; apeluje ponadto do Komisji, aby ustanowiła strategię przewidującą minimalne normy ochrony organizacji społeczeństwa obywatelskiego we wszystkich państwach członkowskich, tak by promować środowisko regulacyjne i polityczne wolne od zagrożeń i ataków oraz zapewniać tym organizacjom zrównoważony i niedyskryminacyjny dostęp do zasobów, a zarazem wspierać i promować ich zaangażowanie w dialog obywatelski i udział w kształtowaniu polityki;

50. jest głęboko zaniepokojony zapowiedzianymi przez rząd Słowacji planami przyjęcia przepisów, które osłabiłyby przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego, w tym przez ograniczenie pracy organizacji pozarządowych i stygmatyzację organizacji otrzymujących finansowanie z zagranicy;

51. ubolewa, że w ostatnich latach dochodzi do stałego pogorszenia sytuacji obrońców praw człowieka w UE; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły niezbędne środki w celu zapewnienia obrońcom praw człowieka możliwości pracy wolnej od przeszkód i niepewności;

Legalne użycie siły przez policję zgodnie z zasadami praworządności, a także wolność słowa i pokojowych zgromadzeń

52. podkreśla, że egzekwowanie prawa odgrywa zasadniczą rolę w utrzymywaniu praworządności, stwarzaniu bezpiecznego środowiska dla ludzi i umożliwianiu im korzystania z praw podstawowych; ubolewa, że zgodnie ze sprawozdaniem Komisji na temat praworządności z 2023 r. w wielu państwach członkowskich, w tym w Belgii, na Cyprze, w Portugalii i w Słowacji, organy ścigania nie dysponują wystarczającymi zasobami, aby skutecznie wykonywać obowiązki, takie jak walka z korupcją; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia policji i innym organom ścigania odpowiedniego finansowania, szkolenia i zasobów kadrowych;

53. podkreśla, że uprawnienie do użycia siły należy traktować z ogromną ostrożnością, i podkreśla, że państwa członkowskie muszą zapewniać, by policja używała siły tylko wówczas, gdy jest to zdecydowanie konieczne i tylko w zakresie wymaganym do osiągnięcia uzasadnionego celu; przypomina, że policja musi wykonywać swoje zadania zgodnie z zasadą bezstronności i niedyskryminacji; wzywa państwa członkowskie do prowadzenia wnikliwych dochodzeń w sprawach nadmiernego użycia siły lub dyskryminacyjnego traktowania przez organy ścigania oraz zapewnienia gwarancji systemowych przeciwko takim nadużyciom;

54. wzywa państwa członkowskie do uwzględniania kodeksu etyki policyjnej Rady Europy w tym zakresie; uważa, że funkcjonariusze policji powinni być przeszkoleni w zakresie stosowania alternatywnych praktyk utrzymywania porządku publicznego, które nie zagrażają życiu manifestantów ani zatrzymanych; wzywa państwa członkowskie, aby w oparciu o normy, zalecenia i wytyczne ONZ opracowały ogólnounijne wytyczne dotyczące przejrzystego, niezależnego i spójnego procesu wyboru, testowania i wypróbowywania broni używanej przez funkcjonariuszy organów ścigania; zauważa, że w ocenie tej należałoby określić zgodność z międzynarodowymi normami i prawem w zakresie praw człowieka przed rozpoczęciem procesu wyboru i rozmieszczenia; wzywa państwa członkowskie, aby gromadziły dane dotyczące wszystkich przypadków użycia siły, tak by umożliwić dokumentowanie używania i nadużywania siły, jego nieoczekiwanych konsekwencji, a także przypadków obrażeń i śmierci oraz ich przyczyn; z zaniepokojeniem odnotowuje stosowanie nadmiernej siły przez organy ścigania we Francji; podkreśla, że francuska policja jest mocniej uzbrojona niż większość sił policyjnych w UE; wyraża zaniepokojenie faktem, że organy ścigania we Francji prowadzą również arbitralne zatrzymania manifestantów, co stanowi naruszenie ich prawa do wolności, gdyż większość zatrzymanych jest zwalnianych w ciągu kilku godzin bez jakichkolwiek zarzutów;

55. z głębokim zaniepokojeniem odnotowuje, że w całej UE nadal zgłaszane są liczne przypadki nieproporcjonalnego użycia siły przeciwko pokojowym manifestantom, w tym ich pobicia; zauważa, że organy ścigania w niektórych państwach członkowskich coraz częściej używają "broni nieśmiercionośnej" do kontrolowania lub rozpraszania manifestantów, w wyniku czego wiele osób w ostatnich latach odniosło poważne rany, dlatego konieczne są jasne wytyczne dotyczące stosowania tej broni;

56. uważa, że w niektórych miejscach w UE warunki dotyczące wolności wypowiedzi i zgromadzeń są niepokojące; zaznacza, że ograniczenia prawa do pokojowych zgromadzeń nie mogą co do zasady opierać się na treści przekazu uczestników protestu, gdyż prawo do pokojowych zgromadzeń jest ściśle powiązane z prawem do wolności wypowiedzi, z wyjątkiem zgromadzeń mających na celu podżeganie do przemocy; nalega, by ustawy i praktyki dotyczące zgromadzeń zawsze były zgodne z międzynarodowymi standardami praw człowieka dotyczącymi wolności zgromadzeń i działań policyjnych wobec demonstracji, łącznie z zapewnianiem gruntownych szkoleń dotyczących praw człowieka dla funkcjonariuszy policji; wzywa państwa członkowskie, aby nie przyjmowały ustaw lub praktyk, które w sposób prewencyjny ograniczałyby prawo do pokojowego zgromadzania się lub penalizowałyby demonstrantów z wyprzedzeniem bez nadzoru sądowego;

57. wyraża głębokie zaniepokojenie licznymi przypadkami, w których policja nadużywała siły wobec grup mniejszościowych, np. Romów, do czego dochodziło w różnych państwach członkowskich; wzywa władze państw członkowskich, aby w pełni i niezależnie zbadały wszystkie takie przypadki; z głębokim zaniepokojeniem odnotowuje, że w ciągu trzech lat w Grecji zabitych zostało trzech młodych Romów i że nie przeprowadzono szczegółowych dochodzeń w tych sprawach;

Równość, niedyskryminacja i pluralizm

58. zauważa, że erozja demokracji i praworządności oraz podważanie praw mniejszości często idą w parze, i ponownie podkreśla, że w przyszłych sprawozdaniach potrzebne jest kompleksowe podejście do monitorowania demokracji, praworządności i praw podstawowych; ubolewa nad brakiem postępów w zakresie ochrony mniejszości w całej UE; potępia mowę nienawiści wobec grup mniejszościowych, w tym ze strony osób urzędników państwowych i osób pełniących funkcje polityczne;

59. podkreśla, że trzeba zwalczać wszelkiego rodzaju dyskryminację, mowę nienawiści i przestępstwa ukierunkowane konkretnie na grupy mniejszościowe oraz członków mniejszości narodowych, etnicznych, językowych i religijnych; wzywa Komisję, aby w następnym sprawozdaniu uwzględniła nowy specjalny filar dotyczący tej sprawy, obejmujący wszystkie formy ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu, islamofobii, antycyganizmu, fobii wobec osób LGBTIQ, mowy nienawiści i dyskryminacji we wszystkich państwach członkowskich;

60. jest zaniepokojony niedawnym gwałtownym wzrostem antysemityzmu, w tym aktami przemocy, zastraszaniem i symbolami nienawiści eksponowanymi w przestrzeni publicznej;

61. jest również zaniepokojony poziomem islamofobii w UE, w tym kampaniami oszczerstw i dezinformacją;

62. wyraża rozczarowanie powolnym rozwiązywaniem przez Komisję problemu nieprzestrzegania przez państwa członkowskie przepisów i orzeczeń dotyczących praw podstawowych; apeluje do Komisji, która stoi na straży Traktatów, aby wywiązywała się z obowiązku egzekwowania prawa UE dotyczącego praw człowieka i nie polegała tylko na występowaniu do sądów przez samych obywateli domagających się stosowania prawa UE; zaleca Komisji, aby w szczególności podejmowała działania w związku z niewykonywaniem wyroków TSUE na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE i rozporządzenia dotyczącego warunkowości w zakresie praworządności, w przypadkach nieprzestrzegania prawa;

63. wzywa państwa członkowskie UE, aby uczyniły ochronę praw osób LGBTIQ+ rzeczywistym i przekrojowym priorytetem we wszystkich obszarach polityki; wzywa Komisję, aby wykorzystała wszelkie dostępne środki w celu zapewnienia poszanowania praw osób LGBTIQ w całej UE, w tym wszczynała przeciwko państwom członkowskim postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; wzywa państwa członkowskie, aby uwzględniły 12 zaleceń Komitetu Sterującego Rady Europy ds. Walki z Dyskryminacją, Różnorodności i Włączenia Społecznego dotyczących zwalczania przestępstw z nienawiści przeciwko osobom LGBTIQ+, a także zalecenia Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji ⁴⁷ ; odnotowuje niedawny rumuński projekt ustawy mający na celu zastosowanie się do wyroku TSUE w sprawie Coman z 2018 r. ⁴⁸ , a także odnotowuje, że ten projekt ustawy krytykowano za to, że wykonuje ten wyrok jedynie bardzo wąsko i nie gwarantuje równych praw parom osób tej samej płci ⁴⁹ ; wzywa wszystkie inne państwa członkowskie, które nie uznają prawnie związków osób tej samej płci, takie jak Bułgaria, Litwa, Polska, Rumunia i Słowacja, aby zagwarantowały prawną możliwość zawierania takich związków;

64. głęboko ubolewa, że w niektórych państwach członkowskich nadal nie jest możliwe prawne uzgodnienie płci poprzez zmianę aktu stanu cywilnego; ubolewa, że rząd Bułgarii nie podejmuje wysiłków, by opracować wiarygodny plan działania w celu wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 9 lipca 2020 r. w sprawie Y.T. przeciwko Bułgarii; przypomina, że Bułgarii ciągle nie wykonała wyroku TSUE w sprawie Sary (C-490/20);

65. wzywa do włączenia względów orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, ekspresji płciowej i cech płciowych do unijnych ram prawnych przeciwdziałania dyskryminacji, w oparciu o szeroką interpretację względów orientacji seksualnej i płci oraz zasadę równości kobiet i mężczyzn ustanowioną w Traktatach; zauważa, że zagwarantuje to wszystkim obywatelom Unii pewność prawa i kompleksowość ochrony oraz że ta interpretacja została już uzgodniona przez współprawodawców we wniosku dotyczącym dyrektywy w sprawie norm dla organów ds. równości w dziedzinie równego traktowania i równości szans kobiet i mężczyzn w zakresie zatrudnienia i pracy (COM(2022)0688);

66. domaga się europejskiego zakazu "praktyk konwersyjnych"; domaga się zakazu okaleczania narządów płciowych, którego doświadczają również osoby interseksualne; domaga się zakazu przymusowych aborcji i przymusowej sterylizacji, które stanowią formę przemocy ze względu na płeć i szczególnie dotykają osoby z niepełnosprawnościami; podkreśla znaczenie poszanowania samostanowienia i autonomii oraz promowania zdrowia fizycznego i psychicznego osób LGBTIQ+; podkreśla, że zgodnie ze stanowiskiem Parlamentu w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (COM(2022)0105) do wykazu przestępstw zwalczanych na szczeblu UE należy dodać okaleczanie żeńskich narządów płciowych, okaleczanie narządów płciowych osób interseksualnych i przymusową sterylizację;

67. ponownie podkreśla, że prawa kobiet są prawami człowieka i że nic nie uzasadnia regresu praw i autonomii kobiet; potępia w szczególności atak na zdrowie seksualne i reprodukcyjne oraz prawa kobiet i dziewcząt w niektórych państwach członkowskich; uważa, że prawo do bezpiecznej i legalnej aborcji powinno być zapisane w karcie;

68. podkreśla, że przemoc ze względu na płeć, zarówno w internecie, jak i poza nim, jest szczególnie poważnym przestępstwem i powszechnie występującym pogwałceniem praw podstawowych i wolności w Unii, któremu należy skuteczniej i z większą determinacją przeciwdziałać w oparciu o wspólną podstawę; podkreśla, że przemoc ze względu na płeć jest wynikiem mających wymiar transgraniczny społecznych i systemowych różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn; zwraca w szczególności uwagę na rosnącą liczbę dobrze zorganizowanych i mających charakter transgraniczny ruchów antygenderowych, antyfeministycznych i skierowanych przeciw osobom LGBTIQ+; uważa ponadto, że wymiar transgraniczny cyberprzemocy ze względu na płeć oraz ogromne skutki indywidualne, gospodarcze i społeczne przemocy ze względu na płeć we wszystkich państwach członkowskich potwierdzają potrzebę zwalczania przemocy ze względu na płeć w jej wielu wymiarach w oparciu o wspólną unijną podstawę;

69. podkreśla, że brak wspólnego trybu zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz innych form przemocy ze względu na płeć wynika również z braku minimalnych zasad dotyczących definicji przestępstw i kar; zauważa, że obejmuje to wspólną definicję przemocy ze względu na płeć oraz minimalne zasady dotyczące kluczowych kwestii takich jak zapobieganie, niski poziom zgłaszania, ochrona i wspieranie ofiar oraz zadośćuczynienia dla ofiar, a także ściganie sprawców; podkreśla, że przyjęte podejścia i poziomy zaangażowania państw członkowskich w zapobieganie przemocy ze względu na płeć i jej zwalczania znacznie się różnią, w związku z czym wspólne podejście przyczyniłoby się również do ścigania przestępstw w operacjach transgranicznych;

70. uważa, że wprawdzie krajowe ordynacje wyborcze nie podlegają kompetencji Unii, jednak wszystkie organy wybieralne w Unii Europejskiej powinny reprezentować zróżnicowane głosy elektoratu; wyraża głębokie zaniepokojenie niektórymi systemami wyborczymi w całej Unii, które tłumią pluralizm, np. przez wprowadzenie wysokiego progu wyborczego; zachęca do krajowych reform wyborczych w przypadkach, w których duże części ludności nie są reprezentowane;

71. głęboko ubolewa nad licznymi przypadkami śmierci uchodźców i migrantów na morzu, którzy często są ofiarami handlu ludźmi oraz doświadczają nieludzkiego i poniżającego traktowania bez poszanowania ich bezpieczeństwa lub praw podstawowych; przypomina państwom członkowskim, że na mocy międzynarodowego prawa morskiego spoczywa na nich obowiązek udzielania pomocy osobom znajdującym się w niebezpieczeństwie, i wzywa do ustanowienia kompleksowej unijnej misji poszukiwawczo-ratowniczej realizowanej przez właściwe organy państw członkowskich i Frontex; odnotowuje pracę Frontexu i jego urzędnika ds. praw podstawowych, a także Agencji UE ds. Azylu; zaznacza, że potrzebny jest skutecznego unijny system azylowy respektujący prawa człowieka; odnotowuje postęp w odniesieniu do nowego paktu o migracji i azylu, umożliwiający jego przyjęcie przed końcem obecnej kadencji parlamentarnej;

72. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że 15 lutego 2024 r. Grecja stała się szesnastym krajem członkowskim, który ustanowił przepisy dotyczące równości małżeńskiej: grecki parlament przyjął przełomową ustawę legalizującą małżeństwa osób tej samej płci i przyznającą pełne prawa rodzicielskie parom tej samej płci;

Przekrojowe ustalenia dotyczące stanu demokracji, praworządności i praw podstawowych w całej UE

73. w związku z powyższym wyraża głębokie zaniepokojenie erozją demokracji, praworządności i praw podstawowych w całej UE; podkreśla, że choć już stan rzeczy przedstawiony w sprawozdaniu Komisji na temat praworządności świadczy o licznych problematycznych zjawiskach, sytuacja wydaje się jeszcze bardziej niepokojąca, jeśli uwzględnić inne niezależne sprawozdania i źródła; podkreśla, że erozja tych wartości w państwach członkowskich zagraża instytucjom UE i sytuacji w UE jako całości, nawet jeśli niektóre państwa członkowskie wzorową chronią i promują te wartości;

74. podkreśla, że nie jest to jedynie abstrakcyjny wniosek, lecz że ten stan rzeczy wpływa na codzienne życie obywateli i funkcjonowanie przedsiębiorstw w UE, mierzących się na przykład z problemem niewydajnego lub zależnego sądownictwa i szerzącej się korupcji oraz braku dostępu do niezależnego i wysokiej jakości dziennikarstwa; podkreśla, że podważa to zaufanie do naszego systemu demokratycznego opartego na praworządności; uważa, że przywrócenie poszanowania wartości UE w państwach członkowskich ma zasadnicze znaczenie dla zapobieżenia dezintegracji naszych społeczeństw i Unii; wzywa Komisję, Radę i Radę Europejską do pełnego przyznania, że demokracja, praworządność i prawa podstawowe nie są sprawami wyłącznie krajowymi, lecz są bezpośrednio istotne dla Unii Europejskiej i jej instytucji;

75. wzywa państwa członkowskie do pełnego przestrzegania wartości, na których opiera się Unia, zapisanych w art. 2 TUE; w związku z tym wzywa państwa członkowskie, aby respektowały zasady legalności i pewności prawa, zapobiegały nadużywaniu władzy oraz zapewniły równość wobec prawa i niedyskryminację, dostęp do wymiaru sprawiedliwości, podział władzy, niezależność wymiaru sprawiedliwości oraz ochronę praw człowieka, ponieważ są to kluczowe zasady prawidłowego funkcjonowania mechanizmów kontroli i równowagi w każdej zdrowej demokracji; wzywa Komisję do niezależnego przeanalizowania, czy zasady te są przestrzegane we wszystkich państwach członkowskich;

Egzekwowanie prawa UE

76. zauważa, że zasadniczym warunkiem praworządności w UE jest właściwe egzekwowanie całego jej prawa; potępia niekiedy otwarte i nieskrywane nieprzestrzeganie przez niektóre państwa członkowskie prawa UE w różnych dziedzinach, takich jak prawo do skutecznej ochrony sądowej, przepisy antykorupcyjne, azyl, wykonywanie sankcji i prawo dotyczące praw człowieka; podkreśla, że grozi to uczynieniem UE strefą bezprawia, w której niektóre państwa członkowskie uważałyby się za stojące ponad innymi, a prawa i wolności obywateli UE nie byłyby chronione w równym stopniu;

77. przypomina Komisji, że jej nadrzędnym zadaniem jest stać na straży Traktatów; podkreśla, że przedstawienie sprawozdania nie wystarczy, aby wzmocnić praworządność w Unii, lecz że sprawozdanie to powinno prowadzić do konkretnych działań w zakresie egzekwowania prawa, zwłaszcza gdy zalecenia nie są w pełni przestrzegane;

78. głęboko ubolewa, że Komisja nie podejmuje bardziej zdecydowanych działań w celu egzekwowania prawa UE; w związku z tym wzywa Komisję, aby wszczynała więcej nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, a w już toczących się postępowaniach działała odważniej i szybciej; wzywa Komisję do systematycznego korzystania z procedur przyspieszonych i wniosków o środki tymczasowe przed TSUE; wzywa Komisję, aby nie wykorzystywała "dialogu" z państwami członkowskimi ani procedury EU Pilot jako elastycznego środka pozwalającego uniknąć wszczynania faktycznych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; wzywa Komisję, aby zrewidowała swoją politykę - określoną w komunikacie z 2022 r. w sprawie egzekwowania prawa UE - niewszczynania postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w przypadkach roszczeń "indywidualnych", ponieważ powoduje ona, że obywatele w całej UE są w poważnym stopniu pozbawieni praw, zwłaszcza gdy ich rządy odmawiają przestrzegania prawa UE lub wyroków TSUE, również dlatego, że większość tych spraw nie ma charakteru wyłącznie indywidualnego, lecz dotyczy kwestii strategicznych i podstawowych;

79. zauważa utrzymujący się problem niepełnego wykonywania wyroków ETPC, a także decyzje Komitetu Ministrów Rady Europy; z zadowoleniem odnotowuje, że od 2022 r. sprawozdanie na temat praworządności zawiera systemowe wskaźniki wdrożenia wyroków wiodących ETPC; wzywa jednak Komisję, aby opracowała tablicę wyników służącą monitorowaniu wdrażania każdego wyroku TSUE i ETPC dotyczącego demokracji, praworządności i praw podstawowych oraz w całości ujmowała ją w sprawozdaniu rocznym na temat praworządności; wzywa państwa członkowskie, aby bezzwłocznie wykonały zaległe wyroki, a także wzywa Komisję, aby oceniła konsekwencje pod względem zgodności z prawem UE i w razie potrzeby wszczęła postępowania sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego;

Sprawozdanie na temat praworządności jako narzędzie

80. z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie na temat praworządności jako kluczowy fundament zestawu instrumentów na rzecz praworządności w UE i pochwala Komisję za dostarczenie dobrze napisanego sprawozdania opartego na dokładnych badaniach; przypomina, że roczne sprawozdanie na temat praworządności wprowadzono w odpowiedzi na rezolucję Parlamentu przyjętą na podstawie sprawozdania ustawodawczego z własnej inicjatywy z 2016 r. ⁵⁰ ;

81. uznaje, że sprawozdanie na temat praworządności stało się punktem odniesienia dla prac instytucji unijnych nad kwestiami praworządności w UE i w poszczególnych państwach członkowskich; dostrzega ciągłe zobowiązanie Komisji na przestrzeni lat do zwiększenia istotności sprawozdania, na przykład włączenie zaleceń dla poszczególnych krajów do poprzedniego sprawozdania oraz ocenę ich wypełnienia w obecnym sprawozdaniu;

82. przyznaje, że sprawozdanie Komisji na temat praworządności stało się bardziej kompleksowe niż początkowo (2020 r.); ubolewa jednak, że zasadnicze elementy rezolucji Parlamentu z 2016 r. nie zostały jeszcze wdrożone i że Komisja nie zastosowała się w pełni do zaleceń sformułowanych przez Parlament w poprzednich rezolucjach; zachęca Komisję do podjęcia działań w celu rozwiązania tego problemu; ubolewa w szczególności, że w 2023 r. sprawozdanie nie zostało znacząco rozszerzone przez dodanie nowego kompleksowego filaru; apeluje o uwzględnienie w sprawozdaniu rocznym brakujących istotnych elementów listy kontrolnej Komisji Weneckiej z 2016 r. dotyczącej praworządności, takich jak zapobieganie nadużywaniu władzy, równość wobec prawa i niedyskryminacja; podtrzymuje swoje stanowisko, że sprawozdanie powinno obejmować pełny zakres wartości określonych w art. 2 TUE, ponieważ nie można ich rozpatrywać oddzielnie; wzywa Komisję, aby w przyszłym roku rozszerzyła zakres sprawozdania;

83. z zaniepokojeniem zauważa, że Komisja, dążąc do rzeczowości i obiektywności, niekiedy staje się zbyt dyplomatyczna i nieprecyzyjna przy identyfikowaniu problemów związanych z praworządnością w państwach członkowskich; ubolewa, że eufemistyczny język oraz sztucznie równa liczba konkluzji i zaleceń dotyczących poszczególnych państw członkowskich ukrywają rzeczywiste różnice między państwami członkowskimi; ponawia zalecenie rozróżnienia między naruszeniami systemowymi a indywidualnymi, aby uniknąć ryzyka bagatelizowania najpoważniejszych naruszeń praworządności; wzywa Komisję do wyraźnego zaznaczenia, że państwa członkowskie, które systematycznie, celowo i poważnie naruszają wartości określone w art. 2 TUE przez pewien czas, mogą nie spełniać wszystkich kryteriów demokracji; uważa, że ocena realizacji zaleceń powinna być bardziej precyzyjna i jakościowa oraz powinna opierać się nie tylko na zmianach legislacyjnych, lecz także na rzeczywistych i niezależnych dowodach ich wdrożenia w praktyce; przypomina o konieczności opracowania harmonogramu, celów i konkretnych działań na potrzeby wdrażania zaleceń oraz wyszczególnienia możliwych konsekwencji w przypadku ich niewykonania; odnotowuje niekiedy rażące różnice między streszczeniami rozdziałów dotyczących poszczególnych krajów a szczegółową treścią samych rozdziałów i sugeruje interwencję redakcyjną;

84. potwierdza, że wiele z tych problemów można rozwiązać przez zaangażowanie niezależnego zespołu ekspertów w przygotowanie sprawozdania, ponieważ będą oni mniej związani względami dyplomatycznymi; wzywa Komisję, aby przemyślała swoje stanowisko w tej kwestii i rozważyła wszystkie możliwości zaangażowania niezależnych ekspertów w pracę nad kolejnymi sprawozdaniami na temat praworządności; ponownie wzywa Komisję, aby zwróciła się do Agencji Praw Podstawowych o doradztwo metodyczne i przeprowadzenie badań porównawczych w celu doprecyzowania kluczowych obszarów sprawozdania rocznego, z uwagi na ścisły związek między prawami podstawowymi a praworządnością;

85. dostrzega wysiłki Komisji na rzecz prowadzenia różnorodnych konsultacji i zbierania różnego rodzaju uwag w każdym państwie członkowskim, w tym od organów krajowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego; wzywa Komisję, aby rozszerzyła te działania oraz, na ile to możliwe, prowadziła wizyty na miejscu w państwach członkowskich, a nie wizyty wirtualne, gdyż może to zapewnić pełniejszy i bardziej kontekstowy obraz sytuacji lokalnej; przypomina w szczególności o znaczeniu konsultacji z przedstawicielami zawodów prawniczych, np. za pośrednictwem izb adwokackich i stowarzyszeń sędziowskich;

86. dostrzega rolę notariuszy w licznych państwach członkowskich, którzy faktycznie wykonują zadania sądów; uważa, że w kolejnych sprawozdaniach na temat praworządności w odpowiednich rozdziałach dotyczących poszczególnych krajów należy uwzględnić wkład notariuszy w standardy praworządności;

87. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji o rozszerzeniu zakresu geograficznego przyszłych sprawozdań na temat praworządności, aby objąć nimi kraje kandydujące, zgodnie z wcześniejszymi apelami Parlamentu ⁵¹ ;

88. uważa, że aby zapewnić stałe znaczenie i wpływ sprawozdania, najlepszym sposobem jest stałe i ambitne poszerzanie jego zakresu, nieunikanie trudnych kwestii i egzekwowanie zaleceń;

89. apeluje do Komisji o większe inwestycje w upowszechnianie wiedzy na temat wartości Unii i stosowanych narzędzi, w tym sprawozdania rocznego, w szczególności w państwach, w których sytuacja budzi poważne zaniepokojenie;

90. potwierdza, że monitorowanie sytuacji nie wystarcza, zatem sprawozdanie roczne na temat praworządności nie jest celem samym w sobie, lecz powinno prowadzić do konkretnych działań w zakresie egzekwowania prawa w odniesieniu do stwierdzonych niedociągnięć; wzywa zatem Komisję do zapewnienia, by to sprawozdanie na temat praworządności stanowiło faktycznie nieodłączną część całego procesu w ramach mechanizmu praworządności jako całości, oraz do zagwarantowania pełnego wykorzystania kompletnego zestawu instrumentów na rzecz praworządności, jakim dysponuje, w tym art. 7 TUE w przypadkach, w których w sprawozdaniu na temat praworządności rok po roku stwierdza się ciągłe naruszenia w danym państwie członkowskim;

Współpraca międzyinstytucjonalna i procedury dotyczące praworządności

91. odnotowuje ocenę dialogu na temat praworządności przeprowadzoną przez Radę oraz ogłoszone stanowisko Rady, zgodnie z którym rozważy ona dalszą ewentualną współpracę międzyinstytucjonalną w tym kontekście; wzywa Radę, aby zadbała o większy pluralizm dialogu na temat praworządności, zapraszając na swoje sesje przedstawicieli innych instytucji i zainteresowanych stron, w szczególności organów Rady Europy, takich jak Komisja Wenecka, Komisarz ds. Praw Człowieka, a także przedstawicieli Parlamentu Europejskiego;

92. ubolewa, że Komisja i Rada dotychczas odrzucały propozycję Parlamentu dotyczącą zawarcia porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie demokracji, praworządności i praw podstawowych; potwierdza swoją gotowość do wznowienia rozmów na temat tego porozumienia;

93. w międzyczasie wzywa pozostałe instytucje, aby przynajmniej rozważyły dalszą współpracę w kontekście proponowanego międzyinstytucjonalnego projektu pilotażowego dotyczącego demokracji, praworządności i praw podstawowych, co pomogłoby w budowaniu zaufania między instytucjami w praktyce, w szczególności przez wymianę praktyk w zakresie monitorowania, dialogu i spotkań;

94. wobec niechęci Komisji i Rady zwraca się do Prezydium o zorganizowanie procedury udzielania zamówień publicznych, aby utworzyć tymczasowy zespół niezależnych ekspertów pod auspicjami Parlamentu, w myśl zobowiązania podjętego we wcześniejszych rezolucjach; zespół taki doradzałby Parlamentowi w kwestii przestrzegania wartości zapisanych w art. 2 TUE w poszczególnych państwach członkowskich, a także dałby przykład funkcjonowania takiego zespołu w praktyce;

95. potępia całkowity brak postępów w toczących się procedurach na podstawie art. 7 ust. 1 TUE; wzywa Radę do zajęcia się każdym nowym zdarzeniem mającym wpływ na praworządność, demokrację i prawa podstawowe; ponownie zwraca się do Rady, aby uwzględniła zalecenia w ramach tej procedury, podkreślając, że dalsze zwlekanie z podjęciem takich działań będzie oznaczać naruszenie zasady praworządności przez samą Radę; domaga się poszanowania roli i kompetencji Parlamentu;

96. wzywa Komisję, aby we wszystkich instrumentach i procesach budżetowych uwzględniała, ściśle monitorowała i gwarantowała warunki dotyczące demokracji, praworządności i praw podstawowych; potwierdza poważne zaniepokojenie decyzją Komisji uznającą, że horyzontalny warunek podstawowy dotyczący Karty został spełniony w odniesieniu do niezależności sądów, co umożliwiło władzom węgierskim składanie wniosków o zwrot kosztów w wysokości do 10,2 mld EUR, mimo że nawet pod niedawnych reformach Węgry nie spełniają standardów niezależności wymiaru sprawiedliwości określonych w Karcie; wzywa Komisję i Radę, aby w razie potrzeby nadal niezwłocznie stosowały rozporządzenie w sprawie warunkowości w zakresie praworządności i nie uchylały środków przyjętych w przypadku Węgier, dopóki wszystkie warunki wstępne i kamienie milowe nie zostaną skutecznie spełnione; wzywa Komisję, aby rygorystycznie sprawdzała, czy w planach odbudowy i zwiększania odporności poszczególnych państw członkowskich spełnione są kamienie milowe związane z praworządnością, stanowiące warunek wypłat środków finansowych, o które zwracają się państwa członkowskie; wzywa Komisję, aby powierzyła główną odpowiedzialność za stosowanie tych warunków komisarzom odpowiedzialnym za praworządność;

°

° °

97. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, rządom państw członkowskich i Komisji.

1 Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1.

2 Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159.

3 Dz.U. L 156 z 5.5.2021, s. 1.

4 Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 162.

5 Dz.U. C 129 z 5.4.2019, s. 13.

6 Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 117.

7 Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 66.

8 Dz.U. C 363 z 28.10.2020, s. 13.

9 Dz.U. C 363 z 28.10.2020, s. 45.

10 Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 2.

11 Dz.U. C 415 z 13.10.2021, s. 36.

12 Dz.U. C 445 z 29.10.2021, s. 70.

13 Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 86.

14 Dz.U. C 81 z 18.2.2022, s. 27.

15 Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 146.

16 Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 88.

17 Dz.U. C 205 z 20.5.2022, s. 2.

18 Dz.U. C 251 z 30.6.2022, s. 48.

19 Dz.U. C 347 z 9.9.2022, s. 2.

20 Dz.U. C 347 z 9.9.2022, s. 168.

21 Dz.U. C 479 z 16.12.2022, s. 18.

22 Dz.U. C 493 z 27.12.2022, s. 108.

23 Dz.U. C 125 z 5.4.2023, s. 80.

24 Dz.U. C 149 z 28.4.2023, s. 15.

25 Dz.U. C 149 z 28.4.2023, s. 22.

26 Dz.U. C 161 z 5.5.2023, s. 10.

27 Dz.U. C 167 z 11.5.2023, s. 74.

28 Dz.U. C 341 z 27.9.2023, s. 2.

29 Dz.U. C, C/2023/1223 z 21.12.2023.

30 Dz.U. C, C/2024/494 z 23.1.2024.

31 Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0268.

32 Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0374.

33 Teksty przyjęte, P9_TA(2024)0050.

34 Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0244.

35 Informacje na temat wszystkich działań monitorujących tej grupy można znaleźć na stronie: https://www.europarl.europa.eu/ committees/en/libe-democracy-rule-of-law-and-fundament/product-details/20190103CDT02662.

36 Węgierski Komitet Helsiński, Fundamental deficiencies of the Hungarian judicial reform [Fundamentalne niedociągnięcia węgierskiej reformy sądownictwa], 31 października 2023 r.

37 Dz.U. L 26 z 31.1.2003, s. 41.

38 GRECO, Fifth evaluation round, Preventing corruption and promoting integrity in central governments (top executive functions) and law enforcement agencies, Evaluation report [Piąta runda ocen - Zapobieganie korupcji i promowanie uczciwości w rządach centralnych (najwyższe funkcje wykonawcze) i organach ścigania - Sprawozdanie z oceny], Cypr, 2 października 2023 r.

39 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17).

40 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) (Dz.U. L 95 z 15.4.2010, s. 1).

41 Zalecenie Komisji (UE) 2022/758 z dnia 27 kwietnia 2022 r. w sprawie ochrony dziennikarzy i obrońców praw człowieka, którzy angażują się w debatę publiczną, przed ewidentnie bezpodstawnymi lub stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi ("strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej"), Dz.U. L 138 z 17.5.2022, s. 30.

42 Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób, które angażują się w debatę publiczną, przed ewidentnie bezpodstawnymi lub stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi ("strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej") (COM(2022)0177).

43 Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, pismo do przewodniczącego parlamentu Malty, 26 września 2023 r.

44 Międzynarodowy Instytut Prasowy, Murdered, surveilled and sued: decisive action needed to protect journalists and salvage press freedom in Greece [Mordowani, inwigilowani i pozywani: potrzeba zdecydowanych działań, aby chronić dziennikarzy i uratować wolność prasy w Grecji], 27 września 2023 r.

45 Dz.U. L 331 z 20.9.2021, s. 8.

46 Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, sprawozdanie specjalne z dochodzenia strategicznego dotyczącego czasu rozpatrywania przez Komisję Europejską wniosków o publiczny dostęp do dokumentów (OI/2/2022/OAM), 18 września 2023 r.

47 Rada Europy, Komitet Sterujący ds. Walki z Dyskryminacją, Różnorodności i Włączenia Społecznego, Przegląd tematyczny wdrożenia zalecenia CM/Rec(2010)5, 14 września 2023 r. Rada Europy, Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI), Zalecenie polityczne ECRI nr 17 w sprawie zapobiegania nietolerancji i dyskryminacji wobec osób LGBTI oraz zwalczania tych zjawisk, 28 września 2023 r.

48 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 5 czerwca 2018 r., odesłanie prejudycjalne na podstawie art. 267 TFUE skierowane przez Curtea Constitutionala (Trybunał Konstytucyjny Rumunii), ECLI:EU:C:2018:385.

49 Euractiv, Romanian LGBTQ+ community wants equal rights, not special conditions [Rumuńska społeczność LGBTQ+ chce równych praw, a nie specjalnych warunków], 22 września 2023 r.

50 Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 162.

51 Dz.U. C 341 z 27.9.2023, s. 2.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2024.6743
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 28 lutego 2024 r. Sprawozdanie w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2023 r. (2023/2113(INI))
• Data aktu: 28/02/2024
• Data ogłoszenia: 26/11/2024