Parlament Europejski,- uwzględniając art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej,
- uwzględniając art. 15, 126, 174, 175, 177, 208, 209, 271, 308 i 309 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz Protokół nr 5 w sprawie statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI),
- uwzględniając art. 41-43 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,
- uwzględniając komunikat prasowy EBI z dnia 7 października 2016 r. w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikowanie przez UE porozumienia paryskiego,
- uwzględniając sprawozdanie z działalności EBI dotyczące oceny operacji za 2022 r. i program prac na lata 2023-2025, opublikowane 3 marca 2023 r.,
- uwzględniając procedury grupy EBI w ramach mechanizmu rozpatrywania skarg, opublikowane 13 listopada 2018 r.,
- uwzględniając dokument EBI zatytułowany "EIB energy lending policy" [Polityka EBI w zakresie pożyczek energetycznych], opublikowany 8 maja 2023 r.,
- uwzględniając plan działania banku klimatycznego grupy EBI na lata 2021-2025 przyjęty 11 listopada 2020 r. przez Radę Dyrektorów EBI oraz strategię klimatyczną EBI z 15 listopada 2020 r.,
- uwzględniając plan operacyjny grupy EBI na lata 2023-2025, opublikowany 2 lutego 2023 r.,
- uwzględniając sprawozdanie EBI dotyczące inwestycji za lata 2022-2023 zatytułowane "Resilience and renewal in Europe" [Odporność i odbudowa w Europie], opublikowane 28 lutego 2023 r.,
- uwzględniając sprawozdanie z działalności grupy EBI za 2022 r. zatytułowane "Secure Europe" [Bezpieczna Europa], opublikowane 2 lutego 2023 r.,
- uwzględniając przegląd działań EBI w dziedzinie klimatu i zrównoważenia środowiskowego za 2023 r., opublikowany 2 lutego 2023 r.,
- uwzględniając ramy środowiskowe EBI, opublikowane 14 listopada 2022 r.,
- uwzględniając sprawozdanie grupy EBI dotyczące ładu korporacyjnego za 2022 r., opublikowane 8 września 2023 r.,
- uwzględniając publikację EBI z dnia 29 listopada 2023 r. zatytułowaną "EIB Global Strategic Roadmap: EU Finance for a Sustainable Future" [Strategiczny plan działania EBI Global: finanse UE na rzecz zrównoważonej przyszłości],
- uwzględniając podejście EBI Global do sprawiedliwej transformacji i sprawiedliwej odporności, opublikowane 27 listopada 2023 r.,
- uwzględniając sprawozdanie grupy EBI za 2022 r. dotyczące ujawniania informacji na temat zarządzania ryzykiem, opublikowane 9 sierpnia 2023 r.,
- uwzględniając badanie EBI dotyczące klimatu za lata 2022-2023,
- uwzględniając ramy grupy EBI dotyczące zrównoważonego ekologicznie i społecznie rozwoju zatytułowane "The EIB Group Environmental and Social Policy" [Polityka środowiskowa i społeczna Grupy EBI], przyjęte 2 lutego 2022 r.,
- uwzględniając publikację EBI z dnia 10 lutego 2023 r. zatytułowane "EIB Global - partnership, people, impact" [EBI Global - partnerstwo, ludzie, wpływ],
- uwzględniając podejście EBI do praw człowieka, opublikowane 6 lutego 2023 r.,
- uwzględniając sprawozdanie EBI z 29 czerwca 2023 r. zatytułowane "EIB Group activities in EU cohesion regions in 2022" [Działania grupy EBI w regionach objętych polityką spójności UE w 2022 r.],
- uwzględniając strategię grupy EBI na rzecz równouprawnienia płci i upodmiotowienia ekonomicznego kobiet oraz plan działania w sprawie równości płci,
- uwzględniając kodeks postępowania pracowników grupy EBI, opublikowany 3 lutego 2023 r.,
- uwzględniając kodeks postępowania Komitetu Kontroli i Audytu grupy EBI, opublikowany 30 listopada 2021 r.,
- uwzględniając kodeks postępowania Komitetu Zarządzającego grupy EBI, opublikowany 14 października 2021 r.,
- uwzględniając publikację EBI z dnia 27 listopada 2023 r. zatytułowaną "EIB Group PATH Framework - Version 1.2 November 2023 - Supporting counterparties on their pathways to align with the Paris Agreement" [Ramy PATH grupy EBI - wspieranie kontrahentów w dążeniu do dostosowania się do porozumienia paryskiego", wersja 1.2 z listopada 2023 r.],
- uwzględniając Pakiet Solidarnościowy EBI dla Ukrainy, zatwierdzony przez Radę EBI 4 marca 2022 r.,
- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany "Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 - Przywracanie przyrody do naszego życia" (COM(2020)0380),
- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany "Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego" (COM(2020)0381),
- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 maja 2021 r. zatytułowany "Droga do zdrowej planety dla wszystkich - Plan działania UE: na rzecz eliminacji zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby" (COM(2021)0400),
- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 lutego 2023 r. zatytułowany "Plan przemysłowy Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej" (COM(2023)0062),
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji 1 ,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1229 z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego w ramach mechanizmu sprawiedliwej transformacji 2 ,
- uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ,
- uwzględniając porozumienie trójstronne między Komisją, Europejskim Trybunałem Obrachunkowym i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, które weszło w życie w listopadzie 2021 r.,
- uwzględniając pismo Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 22 lipca 2016 r. do prezesa EBI w sprawie kwestii dotyczących konfliktu interesów oraz odpowiedź prezesa EBI z 31 stycznia 2017 r.,
- uwzględniając zalecenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich wydane 20 listopada 2023 r.
w sprawie 2252/2022/OAM,
- uwzględniając zalecenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich wydane 21 kwietnia 2022 r.
w sprawie 1251/2020/PB,
- uwzględniając zalecenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich wydane 27 lipca 2022 r.
w sprawie 1016/2021/KR,
- uwzględniając art. 54 Regulaminu,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A9-0031/2024),
A. mając na uwadze, że w skład grupy EBI wchodzą Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) oraz że jest ona największą wielostronną instytucją finansową na świecie i jednym z największych podmiotów zapewniających finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu, prowadzącym działalność na międzynarodowych rynkach kapitałowych oraz oferującym klientom konkurencyjne i korzystne warunki w celu wspierania polityki i projektów UE, zarówno w Unii, jak i poza nią;
B. mając na uwadze, że zgodnie z art. 309 TFUE zadaniem EBI jest przyczynianie się do osiągnięcia celów UE;
C. mając na uwadze, że do osiągnięcia celów klimatycznych UE potrzebne są inwestycje w wysokości 1 bln EUR rocznie w UE; mając na uwadze, że EBI może pomóc w zniwelowaniu luki dzięki przyciągnięciu kapitału prywatnego;
D. mając na uwadze, że w latach 2021-2027 gwarancja InvestEU w wysokości 26,2 mld EUR, finansowana z wieloletnich ram finansowych (WRF) i NextGenerationEU, ma zmobilizować dodatkowe inwestycje prywatne i publiczne w Europie o wartości ponad 372 mld EUR, głównie w dziedzinie zrównoważonej infrastruktury, badań, innowacji i cyfryzacji, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz inwestycji społecznych i umiejętności;
Przegląd strategii politycznych i działalności
1. przypomina o ważnej roli EBI jako unijnego banku publicznego i jedynej międzynarodowej instytucji finansowej będącej w całości własnością państw członkowskich, która działa w sposób w pełni zgodny ze strategiami politycznymi UE i podlega unijnym normom prawnym oraz ma wspierać odbudowę społeczną i ekonomiczną oraz ukierunkowane inwestycje przyczyniające się do osiągania celów Unii;
2. docenia, że EBI jest zawsze gotowy dostosowywać się i zmieniać profil swojej działalności zgodnie ze zmieniającymi się wymogami polityki UE, jednocześnie mając na uwadze swoje długoterminowe cele;
3. ponawia apel o podwyższenie kapitału, aby umożliwić EBI proponowanie większego długoterminowego zwrotnego wsparcia finansowego i liczniejszych instrumentów innowacyjnych; zauważa, że jest to konieczne dla sprawiedliwego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, wspierającego kluczowe inwestycje w gospodarkę realną, które w przeciwnym razie nie zostałyby zrealizowane i które mogą zmaksymalizować korzyści z innowacji w kluczowych obszarach polityki UE, takich jak cyfryzacja i transformacja ekologiczna; zauważa, że inwestycje te powinny pomóc łagodzić skutki czynników ograniczających konkurencyjność, takich jak wysokie ceny energii, braki kwalifikacji oraz niewystarczające inwestycje w innowacje i nowe technologie, a także pomóc we wdrażaniu Europejskiego filaru praw socjalnych i celów zrównoważonego rozwoju ONZ; oczekuje, że EBI będzie pilnował, by jego finansowanie przyczyniało się do eliminowania niedoskonałości rynku i nie powodowało efektu wypierania oraz przynosiło wymierne skutki, bez zmniejszania ogólnej atrakcyjności oferty finansowej;
4. podkreśla, że EBI musi utrzymać swój rating kredytowy AAA i zachować pełne zaufanie rynków kapitałowych do swojej działalności;
5. zauważa, że finansowanie EBI odgrywa coraz ważniejszą rolę w świetle poważnych skutków społecznych i gospodarczych kryzysu związanego z COVID-19, a następnie inwazji Rosji na Ukrainę, do których należą zwłaszcza inflacja, wysokie stopy procentowe i przeciążenie finansów publicznych; zwraca ponadto uwagę na większą rolę, jaką ogrywa finansowanie EBI przy mało optymistycznych perspektywach gospodarczych i zwiększonej globalnej konkurencji, co również wpływa na bieżące projekty;
6. uważa, że EBI mógłby zrobić więcej, aby zwiększyć równowagę sektorową i dostosować się do różnorodności regionalnej UE, co pozwoliłoby zwiększyć atrakcyjność jego funduszy; wzywa EBI, aby zajął się kwestią systemowych niedociągnięć, które uniemożliwiają niektórym regionom lub krajom pełne wykorzystanie jego działań finansowych z poszanowaniem stymulowanego popytem charakteru operacji finansowych EBI; zwraca się do Komisji, aby oceniła w szczególności, czy rozkład geograficzny finansowania z programu InvestEU jest zrównoważony, zwłaszcza w odniesieniu do mniejszych państw członkowskich;
7. wzywa EBI, by wspierał projekty, które przyczyniają się do wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych i realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ, zwiększają włączenie społeczne oraz zmniejszają nierówności zgodnie z normami środowiskowymi i społecznymi; wzywa EBI, by odgrywał większą rolę w ocenianiu i wypełnianiu luk inwestycyjnych w zakresie infrastruktury społecznej i dobrobytu w sektorach takich jak przystępne cenowo i energooszczędne budownictwo socjalne, publiczna opieka zdrowotna, usługi użyteczności publicznej, transport publiczny, zrównoważony transport, kultura i edukacja, przy jednoczesnym zapewnieniu dodatkowości i komplementarności w stosunku do innych środków publicznych i kredytodawców komercyjnych; zachęca EBI, by zwiększył wagę korzyści społecznych w ocenie projektów, aby zapewnić długoterminowe, przystępne cenowo rozwiązania w obliczu kryzysu kosztów utrzymania i wyzwań dla gospodarstw domowych powodowanych ogólną sytuacją gospodarczą; zwraca się do EBI o podejmowanie większego ryzyka w związku z projektami zapewniającymi podstawowe usługi, przynoszącymi długoterminowe, wyraźne i wymierne korzyści; wzywa EBI, by w miarę możliwości priorytetowo traktował finansowanie projektów, w których uczestniczą osoby znajdujące się w trudnej sytuacji lub zmarginalizowane, zwłaszcza młodzież, oraz projekty kierowane przez obywateli;
Europejski bank klimatyczny: działania w dziedzinie klimatu i cele w zakresie zrównoważonego środowiskowo rozwoju
8. odnotowuje ustalenia zawarte w sprawozdaniu EBI dotyczącym inwestycji za lata 2022-2023 zatytułowane "Resilience and renewal in Europe", w którym przeanalizowano inwestycje w działania na rzecz klimatu w całej UE i luki inwestycyjne w różnych sektorach; odnotowuje również plan operacyjny grupy EBI na lata 2023-2025, który potwierdza, że EBI dostosowuje się do priorytetów politycznych UE oraz że zobowiązuje się zwiększyć ambicje w zakresie transformacji ekologicznej i cyfrowej; wzywa Komisję, by opracowała metody oceny luki w zielonym finansowaniu w UE oraz oceniła, jaką rolę EBI mógłby odegrać w niwelowaniu tej luki;
9. przypomina, że EBI jest największym na świecie emitentem zielonych obligacji w wielu walutach; zwraca uwagę, że zwiększenie udziału obligacji denominowanych w euro jeszcze bardziej wzmocniłoby międzynarodową rolę euro;
10. przypomina, że transformacja ekologiczna musi sprzyjać włączeniu społecznemu i być sprawiedliwa, a inwestycje ekologiczne muszą być rentowne oraz że oczekuje się, iż EBI będzie wykorzystać swoje pożyczki, instrumenty finansowe, pomoc techniczną i usługi doradcze do wspierania obywateli i przedsiębiorstw stojących przed wyzwaniami społeczno- gospodarczymi wynikającymi z działań na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.; zachęca EBI, by wspierał projekty, które zapewniają przystępny cenowo dostęp do energii ze źródeł odnawialnych, mieszkań i usług publicznych, a także by wspierał inicjatywy kierowane przez lokalną społeczność i małe projekty ukierunkowane zwłaszcza na zwalczanie ubóstwa energetycznego i traktował je jako priorytet;
11. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że EBI zrealizował już cel polegający na przeznaczeniu co najmniej połowy swoich zasobów na działania w dziedzinie klimatu i zrównoważenia środowiskowego oraz że jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu polegającego na przekazaniu inwestycjom ekologicznym wsparcia w wysokości 1 bln EUR do 2030 r.; oczekuje, że przegląd planu działania banku klimatycznego w 2024 r. zdecydowanie przybliży EBI do celu 1,5 stopnia i celu neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r. oraz zapewni sprawiedliwą transformację dla wszystkich; uważa, że punktem odniesienia powinny być najbardziej ambitne praktyki bankowości publicznej; ponownie apeluje, by w każdym projekcie uwzględniano rzetelną ocenę rozwiązań alternatywnych o mniejszej intensywności emisji i emisji zakresu 3;
12. z zadowoleniem przyjmuje dostosowanie się kontrahentów do porozumienia paryskiego (PATH) i oczekuje, że zostanie w pełni wdrożone pod względem zarówno maksymalizacji redukcji emisji, jak i zwiększenia odporności na zmianę klimatu; odnotowuje reakcję EBI na nadzwyczajną sytuację energetyczną w UE, tj. dostosowanie ram PATH; oczekuje, że odstępstwa przyznane w ramach PATH, by wesprzeć REPowerEU, będą wyjątkiem, wprowadzonym tymczasowo i z dobrych powodów, aby móc przyspieszyć transformację ekologiczną i zakończyć zależność Europy od importu paliw kopalnych, m.in. z Rosji; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje zwiększenie przez EBI wsparcia REPowerEU do obecnego poziomu 45 mld EUR w pożyczkach i finansowaniu kapitałowym na projekty w dziedzinie odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej, sieci i magazynowania, infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych oraz przełomowych technologii na kolejne lata;
13. przypomina, że wszyscy klienci korporacyjni korzystający z finansowania EBI mają umowny obowiązek tworzenia i publikowania wiarygodnej strategii dostosowywania się do porozumienia paryskiego ("planu dekarbonizacji"), która zawiera średnioterminowe, stopniowe i ilościowe cele w zakresie redukcji emisji oraz ujęte w dłuższej perspektywie opcje osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.; oczekuje od EBI, że przed podpisaniem jakiegokolwiek nowego zobowiązania finansowego będzie przeprowadzał systematyczną ocenę wiarygodności tych planów z zastosowaniem kryteriów dekarbonizacji zgodnych z celem 1,5 stopnia; ponawia apel, by EBI współpracował wyłącznie z pośrednikami finansowymi, którzy opracowali wiarygodne plany dekarbonizacji, w tym wyznaczyli cele krótkoterminowe zgodne ze ścieżką osiągania celu 1,5 stopnia i przewidziane do realizacji jak najszybciej, a najpóźniej do 2025 r.; podkreśla, że wprowadzenie takich nowych wymogów nie może odbywać się ze szkodą dla dostępu MŚP do finansowania;
14. podkreśla kluczową rolę, jaką EBI odgrywa w zapewnianiu sprawiedliwej transformacji; apeluje do EBI o obniżenie minimalnej wielkości pożyczki w przypadku indywidualnych projektów lub programów pożyczek przyczyniających się do sprawiedliwej transformacji; zachęca EBI do zintensyfikowania współpracy z krajowymi i regionalnymi instytucjami finansowymi z myślą o zapewnieniu ukierunkowanego finansowania; wzywa EBI, by przyczynił się w tym kontekście do osiągnięcia celów UE w zakresie równości kobiet i mężczyzn; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie EBI w unijny mechanizm sprawiedliwej transformacji, co pozwoli zająć się społeczno-gospodarczymi skutkami przejścia na gospodarkę neutralną emisyjnie i stworzyć nowe możliwości zrównoważonego rozwoju w kwalifikujących się regionach;
15. wzywa EBI, by dostosował swoje działania zmniejszające ryzyko w celu ukierunkowania finansowania prywatnego na projekty charakteryzujące się wysokim poziomem dodatkowości i przyczyniające się do sprawiedliwej transformacji, przy czym nie powinno to zagrażać komercyjnej rentowności jego portfela; zachęca EBI do wyciągnięcia wniosków z wdrażania takich produktów jak fundusze klimatyczne i infrastrukturalne, w tym do uwzględnienia znaczenia kapitału dostępnego przy udziale pośredników i konieczności poprawienia stosunku ryzyka do zysku w przypadku projektów zielonej infrastruktury prowadzonych na mniejszą skalę;
16. z zadowoleniem odnotowuje zwiększone inwestycje w wodór; domaga się, aby rola wodoru polegała na wnoszeniu wkładu w osiągnięcie neutralności klimatycznej przez ograniczanie emisji z sektorów przemysłu, z których emisje trudno zredukować; oczekuje zapewnienia dodatkowości, aby uniknąć przekierowywania zasobów z istniejącej odnawialnej energii elektrycznej zgodnie z odpowiednim aktem delegowanym 3 ; wyraża zaniepokojenie możliwym wpływem projektów wodorowych na zaopatrzenie w wodę w pewnych regionach oraz na różnorodność biologiczną; zachęca EBI, aby poszerzył swoją specjalistyczną wiedzę doradczą na potrzeby unijnego ekosystemu wodorowego i rynku;
17. podkreśla, że polityka środowiskowa i społeczna EBI wzmacnia zobowiązanie do promowania i wdrażania celów Konwencji o różnorodności biologicznej i globalnych ram różnorodności biologicznej na okres po 2020 r., w szczególności wymogu, aby finansowane projekty nie powodowały znaczących szkód dla różnorodności biologicznej i ekosystemów; z zadowoleniem przyjmuje zmianę z "zerowej utraty netto" na "zerową utratę" różnorodności biologicznej; dąży do pełnego stosowania polityki środowiskowej i społecznej EBI, w szczególności w projektach dotyczących energii odnawialnej; wzywa EBI, aby w pełni dostosował swoją politykę środowiskową i społeczną do globalnych ram różnorodności biologicznej na okres po 2020 r.;
18. z zadowoleniem przyjmuje pierwsze wspólne zasady finansowania przyjaznego dla przyrody opublikowane przez EBI wraz z innymi wielostronnymi bankami rozwoju podczas COP 28; oczekuje, że EBI będzie dalej aktywniej angażował się w inwestycje korzystne dla środowiska i zwiększające różnorodność biologiczną oraz w sektorach przynoszących największe dodatkowe korzyści dla różnorodności biologicznej, takich jak gospodarka wodna i sanitarna, leśnictwo i oceany, z zachowaniem najwyższego poziomu integralności i gwarancji, zwłaszcza w odniesieniu do praw społeczności lokalnych, oraz z uwzględnieniem wniosków wyciągniętych z mechanizmu finansowego na rzecz kapitału naturalnego; oczekuje, że EBI zwiększy finansowanie na rzecz rozwiązań zmniejszających zanieczyszczenie plastikiem;
19. oczekuje intensyfikacji działań na rzecz uwzględniania przyrody w analizach i operacjach oceniających ryzyko finansowe utraty różnorodności biologicznej na poziomie kontrahenta; oczekuje, że do dużych projektów infrastrukturalnych, zwłaszcza inwestycji miejskich, systematycznie włączane będą elementy przyjazne dla środowiska; ostrzega przed projektami, które przyczyniają się do osiągnięcia celów klimatycznych, ale niszczą różnorodność biologiczną;
20. odnotowuje trwające negocjacje w sprawie ekokonwersji długów; wyraża obawy co do rozwoju i adekwatności tej ekokonwersji w zakresie ochrony oraz jej wysokich kosztów transakcyjnych, zwłaszcza że wcześniejsze przypadki dowiodły zasadności takich obaw; podkreśla, że należy zapewnić wysoki poziom przejrzystości i odpowiedzialności krajowej;
21. oczekuje, że EBI będzie w dalszym ciągu stosować rygorystyczne unijne normy dobrostanu zwierząt i właściwe przepisy, również w odniesieniu do działalności hodowlanej i pasz w hodowli ryb, w oparciu o najwyższe standardy ustanowione przez UE oraz wielostronne instytucje finansowe;
22. podkreśla, że bezpieczeństwo dostaw krytycznych surowców ma kluczowe znaczenie dla transformacji ekologicznej i cyfrowej, sektora bezpieczeństwa oraz bazy przemysłowej UE w ogóle; przypomina o roli, jaką odgrywa EBI w unijnym sojuszu na rzecz surowców, oraz o celu Unii, jakim jest zapewnienie większej autonomii w zakresie dostaw surowców krytycznych; podkreśla, że w odniesieniu do surowców krytycznych należy przyjąć podejście oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym, uwzględniające recykling i ponowne wykorzystanie, aby zmniejszyć zależność UE od państw trzecich i zwiększyć jej strategiczną autonomię; w związku z tym wzywa EBI do zwiększenia inwestycji w sektor surowców krytycznych, by poprawić odporność surowców, ze szczególnym uwzględnieniem recyklingu surowców wtórnych, oraz do wspierania rozwiązań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, by pomóc w dywersyfikacji dostaw;
Wsparcie na rzecz innowacji, małych i średnich przedsiębiorstw, przemysłu i cyfryzacji
23. przypomina, że MŚP są podstawą gospodarki Europy; przypomina, że liczba MŚP u UE wynosi 23 miliony, stanowią one 99 % wszystkich przedsiębiorstw oraz zapewniają około trzech czwartych wszystkich miejsc pracy i 50 % łącznej wartości dodanej wytwarzanej przez unijne przedsiębiorstwa; podkreśla, że wspieranie MŚP jest jednym z zasadniczych celów grupy EBI; zwraca uwagę, że kryzys energetyczny i skutki rosyjskiej wojny w Ukrainie, jak również ceny surowców i coraz wyższe stopy procentowe, stawiają kolejne wyzwania przed MŚP;
24. przypomina, że w 2022 r. grupa EBI zapewniła finansowanie na łączną kwotę inwestycji w wysokości 16,35 mld EUR dla MŚP i spółek o średniej kapitalizacji; zauważa, że według oceny grupy EBI w latach 2010-2020 łączna wartość operacji tej grupy służących wsparciu dłużnemu MŚP wyniosła prawie 20 mld EUR w skali roku; wzywa grupę EBI, aby zastanowiła się nad sposobami dalszego ułatwiania wsparcia dla MŚP, zwłaszcza w przypadku mniejszych projektów finansowych;
25. podkreśla rolę EFI w poprawie dostępu do finansowania dla mniejszych przedsiębiorstw, spółek o średniej kapitalizacji i przedsiębiorstw typu startup w UE, a przez to jego wsparcia dla przedsiębiorczości, wzrostu, innowacji, badań i rozwoju oraz zatrudnienia w Unii; zwraca uwagę, że stabilne dostawy energii po konkurencyjnych cenach są jednym z fundamentów skutecznej polityki przemysłowej, w szczególności dla sukcesów MŚP; wzywa grupę EBI, by zapewniła dodatkowy kapitał wzrostu, aby umożliwić MŚP zwiększenie skali swojej działalności; wzywa grupę EBI, aby zwiększyła wsparcie dla rozwoju europejskich przedsiębiorstw typu startup, również dzięki podejmowaniu większego ryzyka przy wypłacaniu kapitału wysokiego ryzyka, co zapewni europejskim przedsiębiorstwom typu startup możliwość zwiększenia skali działalności w UE, zamiast poza nią;
26. podkreśla, że EFI powinien położyć zdecydowany nacisk na projekty tworzące i utrzymujące miejsca pracy o wysokiej jakości, m.in. projekty mające na celu rozwiązanie rosnącego problemu bezrobocia młodzieży - w tym tzw. dualny system kształcenia zawodowego, który okazał się skuteczny i odniósł sukces w niektórych państwach członkowskich - z myślą o tworzeniu bezpiecznych miejsc pracy o wysokiej jakości;
27. dostrzega, że MŚP często borykają się z problemem ograniczonych zasobów administracyjnych i ponoszą wyższe koszty pożyczek niż duże korporacje z powodu mniej korzystnych warunków udzielania pożyczek oferowanych przez banki, oraz uważa, że niezbędne jest oferowanie im prostych i łatwo dostępnych narzędzi finansowych; w związku z tym zdecydowanie zachęca grupę EBI, by w swoich programach upraszczała procedury administracyjne oraz zapewniała niezbędną pomoc techniczną i odpowiednie finansowanie usług doradczych oraz zwiększała tym samym ich dostępność dla MŚP;
28. ponownie apeluje do grupy EBI, aby uzupełnił wysiłki służące budowie rozwiązań opartych na danych, ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności MŚP, oraz ukierunkował inwestycje w tej dziedzinie na niwelowanie podziałów cyfrowych zarówno w UE, jak i między UE a innymi bardziej zaawansowanymi technologicznie regionami świata; wzywa grupę EBI, by zwiększyła inwestycje w cyfryzację, w rozwój najnowocześniejszych technologii, takich jak AI, oraz w podnoszenie i zmianę kwalifikacji pracowników o zasadniczym znaczeniu dla silnej bazy przemysłowej;
Ukraina
29. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę UE na rzecz Ukrainy, uruchomioną przez EBI w marcu 2023 r. w celu sfinansowania odbudowy i ożywienia gospodarczego w Ukrainie i pomyślaną jako tymczasowy program, który umożliwi dalsze zaangażowanie EBI w tym kraju do czasu wprowadzenia oczekiwanego średnioterminowego wsparcia UE; przypomina w tym kontekście o znaczeniu budżetu UE, dzięki któremu EBI może działać i udzielać pożyczki poza UE, co służy realizacji unijnych programów; apeluje o zwiększenie gwarancji udzielanych EBI z budżetu UE, aby umożliwić mu kontynuację istotnych operacji sektora publicznego i prywatnego w Ukrainie oraz rozszerzenie działalności na globalnym Południu; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wszystkie działania EBI w Ukrainie są ukierunkowane na priorytety odbudowy i ożywienia społecznego, ekonomicznego i środowiskowego zgodnie z zasadami "lepszego odbudowywania" oraz będą w pełni dostosowane do przygotowywanego planu dla Ukrainy; z zadowoleniem przyjmuje element pomocy technicznej zapewniający optymalne przygotowanie i realizację projektów, a także środki budowania potencjału; oczekuje, że w ramach planowanej szybkiej oceny szkód i potrzeb nr 3, którą Bank Światowy przeprowadzi we współpracy z Komisją, EBI i rządem ukraińskim, stwierdzone zostaną znacznie zwiększone potrzeby; z zadowoleniem przyjmuje działania EBI mające na celu zapobieganie nadużyciom finansowym i korupcji, ich powstrzymywanie oraz prowadzenie dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych i korupcji w związku z projektami EBI w Ukrainie;
30. podkreśla, że prowadzona przez Rosję wojna napastnicza wpłynęła również na regiony UE i spowodowała istotne skutki gospodarcze, zwłaszcza we wschodnich krajach granicznych UE i jej sąsiedztwo, oraz wywołała poważny kryzys humanitarny; podkreśla, że w planowaniu inwestycyjnym na przyszłość należy uwzględnić spowodowane wojną zmiany w łańcuchach dostaw oraz w stosunkach handlowych i gospodarczych; wzywa EBI, by wziął pod uwagę sytuację geopolityczną i inwestycje potrzebne w państwach pierwszej linii, m.in. inwestycje w infrastrukturę i zarządzanie granicami;
31. przypomina, że rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie ma przełomowe znaczenie, ponieważ diametralnie zmieniła europejskie środowisko bezpieczeństwa i wymaga zwiększenia gotowości obronnej, a tym samym wystarczających inwestycji; podkreśla, że należy jak najskuteczniej wykorzystywać wszystkie instrumenty, którymi dysponuje EBI; wzywa EBI, by zwiększył wsparcie dla inicjatywy strategicznej na rzecz bezpieczeństwa w Europie oraz dla europejskiego przemysłu obronnego, w tym MŚP, zwłaszcza aby przyczynić się do stałego wsparcia dla Ukrainy; wzywa EBI do reformy listy kwalifikowalności, aby amunicja i sprzęt wojskowy, które wykraczają poza technologie podwójnego zastosowania, nie były już wyłączone z finansowania EBI;
EBI Global
32. oczekuje, że działania EBI Global będą nadal dostosowane do unijnych interesów strategicznych i celów polityki zewnętrznej; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie EBI w inicjatywę Global Gateway, z której będą głównie wspierane inwestycje w infrastrukturę i MŚP, co przyczyni się do osiągnięcia celu UE, jakim jest zwiększenie jej strategicznej autonomii; oczekuje, że EBI Global zadba, aby inwestycje miały charakter jednoznacznie dodatkowy, generowały długoterminowe pozytywne skutki i przynosiły wyraźne korzyści społecznościom odbiorców poprzez ochronę dziedzictwa naturalnego i kulturowego, zwiększanie odporności na zmianę klimatu, tworzenie lokalnych miejsc pracy, podnoszenie poziomu życia i ograniczanie ubóstwa; uważa, że zainteresowane strony w krajach otrzymujących pomoc, takie jak władze publiczne, społeczeństwo obywatelskie i partnerzy społeczni, muszą być zaangażowane w podejmowanie decyzji w sprawie projektów Global Gateway i ich wdrażanie; przypomina ponadto, że pomyślne wdrożenie EBI Global wymaga odpowiedniej liczby pracowników w terenie, w tym pracowników lokalnych;
33. zauważa, że od utworzenia nowego działu rozwoju EBI Global rekordowo wykorzystał specjalne okno inwestycyjne w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodoweji Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy"', przekazując w 2022 r. ponad 10 mld EUR m.in. na wsparcie Ukrainy i strategii Global Gateway; przyjmuje do wiadomości strategiczny plan działania EBI Global oraz oczekiwanie, że umożliwi on realizację co najmniej jednej trzeciej z inwestycji o wartości 300 mld EUR, które mają zostać uruchomione do końca 2027 r.; z zadowoleniem przyjmuje cel na 2025 r. przewidujący przeznaczanie ponad 50 % rocznych pożyczek na inwestycje w działania w dziedzinie klimatu i zrównoważenia środowiskowego; oczekuje, że finansowanie to przyczyni się do sprzyjającej włączeniu społecznemu i sprawiedliwej transformacji na całym świecie; ponadto oczekuje, że EBI Global w znaczący sposób przyczyni się do osiągnięcia celu UE, jakim jest wspieranie równouprawnienia płci w 85 % wszystkich nowych działań zewnętrznych do 2025 r.; z zadowoleniem odnotowuje postępy poczynione pod względem tworzenia funduszu Global Gateway w ramach gwarancji Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Plus, który ma finansować inwestycje sektora prywatnego o dużym oddziaływaniu oraz zapewniać finansowanie kapitałowe i dłużne dla projektów o dużym oddziaływaniu z obszaru infrastruktury, czystej energii i rozwoju społecznego na całym świecie; wyraża zaniepokojenie brakiem włączających i znaczących konsultacji z zainteresowanymi stronami, na które wywierają wpływ jego działania; apeluje o większe wsparcie projektów o ograniczonej opłacalności i wysokich korzyściach publicznych, a także o obniżenie minimalnej wielkości pożyczki w przypadku indywidualnych projektów, w szczególności w krajach mniej rozwiniętych;
34. ponawia swój apel do EBI Global o ograniczenie działań łączonych do obszarów, na których mogą one zapewnić wartość dodaną dla lokalnej gospodarki, o unikanie wypierania kapitału prywatnego oraz o dopilnowanie, aby finansowanie mieszane nie było wykorzystywane na potrzeby podstawowych usług publicznych, zwłaszcza związanych ze zdrowiem, edukacją i ochroną socjalną; przypomina, że inwestycjom EBI w tej dziedzinie powinny przyświecać cele polityki rozwojowej UE, zwłaszcza zwiększenie dostępu do powszechnej i przystępnej cenowo opieki zdrowotnej, aby zapewnić lepszy stan zdrowia wszystkim, w szczególności kobietom;
35. wyraża zaniepokojenie szybko rosnącymi poziomami zadłużenia i wyższymi kosztami pożyczek w gospodarkach wschodzących i rozwijających się, przy czym szacuje się, że 60 % krajów o niskich dochodach jest już w trudnej sytuacji pod względem długu publicznego lub istnieje w ich przypadku wysokie ryzyko wystąpienia takiej sytuacji 4 ; zwraca uwagę na ważną rolę EBI i innych instytucji wielostronnych pod względem finansowania na warunkach preferencyjnych w celu zmniejszenia niezrównoważonych poziomów zadłużenia;
36. jest zdania, że EBI Global powinien ponosić odpowiedzialność za przestrzeganie zasad określonych w Deklaracji paryskiej w sprawie skuteczności pomocy i Programie działania z Akry (podmiotowość, dostosowanie, harmonizacja, zarządzanie ukierunkowane na wyniki i wzajemna rozliczalność); w tym kontekście wyraża szczególne zaniepokojenie konfliktem interesów między agencjami kredytów eksportowych a finansowaniem rozwoju przez EBI Global oraz wpływem tego konfliktu na dodatkowość rozwojową inwestycji EBI Global, których to dotyczy;
37. zauważa notę informacyjną EBI podsumowującą jego podejście do praw człowieka; przypomina EBI, że powinien włączyć prawa człowieka do procedur należytej staranności, przeprowadzać oceny wpływu na prawa człowieka, wypełniać ogólne zobowiązanie w zakresie praw człowieka oraz działać w pełnej zgodności z art. 2 TFUE; ponawia swój apel o wprowadzenie jasnych i wiążących zasad uzupełniających notę informacyjną podsumowującą podejście EBI Global do praw człowieka, w szczególności w zakresie oceny i braku zaangażowania; wyraża szczególne zaniepokojenie faktem, że od 2015 r. EBI nie wymagał od promotorów projektów przeprowadzania odrębnych ocen wpływu na prawa człowieka; w związku z tym wzywa EBI, by przedstawił strategię w dziedzinie praw człowieka oraz oceny programów, również w terenie w krajach otrzymujących pomoc, z perspektywy praw człowieka, aby zagwarantować konsultacje ze społecznościami lokalnymi oraz systematyczne wdrażanie prawa do dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody; wzywa ponadto EBI do opracowania konkretnych strategii politycznych dotyczących obrońców praw człowieka i protokołów w celu reagowania na ryzyko represji; podkreśla, że należy podjąć szczególne środki w celu włączenia w konsultacje ludności rdzennej, kobiet, osób z niepełnosprawnościami i innych grup szczególnie podatnych na zagrożenia;
38. ponownie apeluje do EBI, aby wszystkie jego operacje przynosiły korzyści kobietom i dziewczętom oraz przyczyniały się do wzmocnienia pozycji ekonomicznej i zatrudnienia kobiet; uważa, że EBI może jeszcze bardziej zwiększyć wartość pożyczek mikrofinansowych dla przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety, które nadal doświadczają dyskryminacji w dostępie do finansowania;
39. zwraca się do EBI, by we współpracy z innymi instytucjami dwustronnymi i wielostronnymi opracował i stosował wspólne metody analizy wpływu na rozwój, aby zapewnić długoterminowy pozytywny wpływ i wartość dodaną;
Przejrzystość i zarządzanie
40. przypomina, że fundusze EBI są środkami publicznymi, a ich wykorzystanie zawsze powinno podlegać publicznej kontroli i rozliczalności; odnotowuje, że w rankingu przejrzystości bezpośrednich inwestycji zagranicznych za 2023 r. EBI otrzymał ocenę wystarczającą (fair); zachęca EBI, by proaktywnie i w odpowiednim czasie publikował bardziej szczegółowe informacje o projektach, w tym ich uzasadnienia i kontekst, aby pokazywać, w jaki sposób są one zgodne z celami polityki UE i przyczyniają się do ich realizacji, oraz oczekuje, że EBI ograniczy nieujawnianie informacji do mających zastosowanie wyjątków wymienionych w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 5 i rozporządzeniu (WE) nr 1367/2006 6 ; domaga się, aby EBI wdrożył zalecenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z 20 listopada 2023 r. w sprawie 2252/2022/OAM i z 21 kwietnia 2022 r. w sprawie 1251/2020/PB, aby umożliwić rzetelną ocenę aspektów środowiskowych i społecznych projektów, których finansowanie rozważa;
41. apeluje o większą rozliczalność EIB wobec instytucji UE, zwłaszcza wobec Parlamentu, ponieważ przejrzystość jest jednym z fundamentów demokracji; w związku z tym wzywa EBI, by rozszerzył sprawozdawczość wobec Parlamentu na temat podejmowanych decyzji, osiąganych postępów i wpływu działalności pożyczkowej, w szczególności w drodze regularnego zorganizowanego dialogu między Parlamentem a EBI; ponownie przypomina o swoim wniosku dotyczącym zawarcia porozumienia międzyinstytucjonalnego między Parlamentem a EBI, aby poprawić dostęp do dokumentów i danych EBI oraz zwiększyć demokratyczną rozliczalność, przewidującym możliwość kierowania do EBI pytań wymagających odpowiedzi na piśmie, jak ma to miejsce w przypadku Europejskiego Banku Centralnego;
42. ponawia apel do EBI, aby zaostrzył politykę zwalczania oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania, w tym by nie finansował beneficjentów ani pośredników finansowych, którzy mają udowodnioną złą reputację; wzywa EBI do egzekwowania środków zapobiegawczych i regularnych ocen podatkowych w odniesieniu do jurysdykcji podatkowych niechętnych współpracy, oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania, a także nielegalnego i agresywnego unikania opodatkowania;
43. zachęca wiceprezesów EBI, aby nie angażowali się we wnioski projektowe z ich krajów pochodzenia; zwraca się do EBI, by w pełni wdrożył wszystkie zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich z 27 lipca 2022 r. w sprawie 1016/2021/KR i z 31 października 2023 r. w sprawie 611/2022/KR w odniesieniu do działań byłych członków jego Komitetu Zarządzającego; zachęca członków Komitetu Zarządzającego EBI, by publikowali informacje o zaplanowanych spotkaniach z zewnętrznymi zainteresowanymi stronami, oraz ponawia apel o systematyczne publikowanie treści posiedzeń organów zarządzających EBI w celu dalszej poprawy przejrzystości;
44. odnotowuje postępy poczynione przez EBI pod względem zwiększania równowagi płci wśród pracowników, choć kobiety są nadal niedostatecznie reprezentowane na stanowiskach wyższego szczebla i w głównych obszarach działalności; ubolewa, że EBI nie osiągnął celów dotyczących zaangażowania kobiet na poszczególnych szczeblach, określonych w strategii EBI na rzecz różnorodności i włączenia społecznego na lata 2018-2021; w związku z tym wzywa EBI, by wzmógł wysiłki na rzecz zwiększenia różnorodności płci w celu osiągnięcia parytetu płci i lepszej równowagi płci na wszystkich stanowiskach, w szczególności wyższych i kierowniczych, przy jednoczesnym zachowaniu równowagi geograficznej; wzywa EBI, aby intensywniej propagował w swojej strukturze wszelkie formy różnorodności i włączenia oraz by wyznaczał ambitne cele;
°
° °
45. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu.
