Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 stycznia 2024 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości tiakloprydu w określonych produktach lub na ich powierzchni (COM(2023)0739 - 2023/3005(RPS))(C/2024/5710)
(Dz.U.UE C z dnia 17 października 2024 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości tiakloprydu w określonych produktach lub na ich powierzchni (COM(2023)0739),
- uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG 1 , w szczególności jego art. 14 ust. 1 lit. a) i art. 49 ust. 2,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG 2 , w szczególności jego art. 4 ust. 1, art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. a) oraz pkt 3.6.4 załącznika II,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności 3 , w szczególności jego art. 5 ust. 1,
- uwzględniając art. 11, 13, 168 i 191 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
- uwzględniając uzasadnioną opinię Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 9 lutego 2023 r. opublikowaną 15 marca 2023 r. 4 ,
- uwzględniając opinię Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z dnia 17 stycznia 2019 r., opublikowaną w dniu 14 marca 2019 r. 5 ,
- uwzględniając opinię przyjętą przez Komitet ds. Oceny Ryzyka (RAC) Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) w dniu 12 marca 2015 r. 6 ,
- uwzględniając art. 5a ust. 4 lit. e) i art. 5a ust. 5 decyzji Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającej warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji 7 ,
- uwzględniając art. 112 ust. 2, ust. 3 i ust. 4 lit. c) Regulaminu,
- uwzględniając projekt rezolucji Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,
A. mając na uwadze, że tiaklopryd jest substancją czynną środków owadobójczych stosowanych głównie w bawełnie, owocach ziarnkowych, warzywach i ziemniakach;
B. mając na uwadze, że zatwierdzenie substancji czynnej tiaklopryd wygasło 3 lutego 2020 r. i nie zostało odnowione zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2020/23 8 ; mając na uwadze, że dodatkowy okres na zużycie zapasów środków ochrony roślin zawierających tiaklopryd upłynął 3 lutego 2021 r.;
C. mając na uwadze, że nie odnowiono zatwierdzenia substancji czynnej tiaklopryd, ponieważ nie można było ustalić w odniesieniu do reprezentatywnego zastosowania lub reprezentatywnych zastosowań co najmniej jednego środka ochrony roślin, że kryteria zatwierdzenia przewidziane w art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 zostały spełnione; mając w szczególności na uwadze, że EFSA zidentyfikował dwie kluczowe kwestie budzące obawy; mając na uwadze, że pierwsza kluczowa kwestia budząca obawy dotyczyła wskazania zanieczyszczenia wód podziemnych kilkoma potencjalnie rakotwórczymi istotnymi metabolitami tiakloprydu (M30, M34 i M46) powyżej granicy stanowiącej parametr dla wody pitnej, tj. 0,1 pg/l, dla wszystkich reprezentatywnych zastosowań 9 ; mając na uwadze, że druga kluczowa kwestia budząca obawy dotyczyła wprowadzonej przez ECHA zharmonizowanej klasyfikacji tiakloprydu jako wpływającego szkodliwie na płodność i na rozwój płodu (substancja reprotoksyczna kategorii 1B), zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 10 , w wyniku czego tiaklopryd stał się substancją wykluczoną zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009;
D. mając na uwadze, że EFSA stwierdził też, że nie udało się zakończyć oceny ryzyka dla pszczół i roślin lądowych niebędących przedmiotem zwalczania;
E. mając na uwadze, że tiaklopryd jest również sklasyfikowany zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 jako podejrzewany o działanie rakotwórcze (substancja rakotwórcza kategorii 2), bardzo toksyczny dla organizmów wodnych (substancja ostro toksyczna dla organizmów wodnych kategorii 1) oraz bardzo toksyczny dla organizmów wodnych i powodujący długotrwałe skutki (substancja przewlekle toksyczna dla organizmów wodnych kategorii 1);
F. mając na uwadze, że Stały Komitet ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz nie wydał opinii w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady; mając na uwadze, że podczas posiedzenia Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz, które odbyło się w dniach 18-19 września 2023 r., "osiem państw członkowskich nie poparło projektu rozporządzenia. Sześć z nich zgłosiło przede wszystkim zastrzeżenia co do utrzymania najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości zgodnych z Kodeksem żywnościowym (CXL) i utrzymania tolerancji importowych dla niezatwierdzonych substancji spełniających jedno z kryteriów granicznych określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 (szkodliwy wpływ na rozrodczość). Ponadto jedno państwo członkowskie, które nie poparło projektu rozporządzenia, zgłosiło zastrzeżenie co do tego, że EFSA wskazał przekroczenia ostrej dawki referencyjnej w przypadku niektórych produktów w pewnych nietypowych sytuacjach, a jedno wspomniało o dyskryminacji rolników w UE, którzy nie mogliby już stosować środków ochrony roślin zawierających tę substancję czynną, podczas gdy rolnicy w państwach trzecich nadal mogliby to robić, co prowadziłoby do nieuczciwej konkurencji" 11 ;
G. mając na uwadze, że Niemcy zwróciły się o włączenie następującego oświadczenia do sprawozdania podsumowującego z posiedzenia Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz, które odbyło się w dniach 18-19 września 2023 r.: "zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1107/2009 tiaklopryd jest wykluczoną substancją czynną. Podczas procedury odnowienia zatwierdzenia tej substancji czynnej ustalono, że spełnia ona kryteria graniczne, ponieważ została sklasyfikowana jako substancja reprotoksyczna kategorii 1B. W związku z tym ta substancja czynna nie została ponownie zatwierdzona. Niemcy zasadniczo nie popierają określenia [najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP)] dla substancji czynnych, które nie zostały zatwierdzone w UE ze względów zdrowotnych. Decydującym czynnikiem jest to, że kryteria graniczne zostały ustalone w ramach procedury (ponownego) zatwierdzenia substancji czynnej na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1107/2009" 12 ;
H. mając na uwadze, że zgodnie z art. 17 tego rozporządzenia w związku z jego art. 14 ust. 1 lit. a) należy zatem skreślić obecne NDP tiakloprydu określone w załączniku II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005;
I. mając na uwadze, że we wniosku dotyczącym rozporządzenia Rady Komisja proponuje jednak utrzymanie NDP tiakloprydu powyżej granicy oznaczalności dla ponad 30 produktów do celów przywozu na podstawie uzasadnionej opinii EFSA 13 ;
J. mając na uwadze, że zastosowania, w przypadku których NDP przekraczające granicę oznaczalności są uważane za bezpieczne, dotyczą tiakloprydu w papajach, herbacie, orzechach z drzew orzechowych, pigwach, owocach nieszpułki zwyczajnej, owocach nieśplika japońskiego/owocach miszpelnika japońskiego, morelach, czereśniach, śliwkach, truskawkach, jeżynach, jeżynach popielicach, innych drobnych owocach i jagodach, kiwi, ziemniakach, pomidorach, oberżynach/bakłażanach, melonach, arbuzach, ryżu, pszenicy zwyczajnej, produktach pochodzenia zwierzęcego (świnie, bydło, owce, konie, drób oraz inne zwierzęta gospodarskie) z tkanek (mięśni, wątroby, nerek oraz podrobów jadalnych), mleku i jajach, malinach, ogórkach, cukiniach, nasionach rzepaku, nasionach gorczycy i nasionach bawełny; mając na uwadze, że NDP proponowane dla tych zastosowań wahają się od dwukrotności granicy oznaczalności do tysiąckrotności granicy oznaczalności (w przypadku herbat);
K. mając na uwadze, że wniosek o tolerancje importowe odrzucono natomiast tylko dla dwóch zastosowań (brzoskwinie i papryka roczna), ponieważ nie można wykluczyć przekroczenia ostrej dawki referencyjnej, w związku z czym Komisja zaproponowała obniżenie NDP tiakloprydu do granicy oznaczalności tylko dla tych zastosowań;
L. mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 396/2005 pozostałości nie powinny występować w ilościach, które stanowią niedopuszczalne ryzyko dla ludzi oraz, w stosownych przypadkach, dla zwierząt;
M. mając na uwadze, że zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 pozostałości środków ochrony roślin nie mogą mieć szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi, w tym grup szczególnie wrażliwych, lub na zdrowie zwierząt, z uwzględnieniem znanego wpływu w postaci kumulacji w organizmie i działania synergicznego; mając na uwadze, że zgodnie z pkt 3.6.4 załącznika II do tego rozporządzenia substancja czynna sklasyfikowana na mocy rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 jako działająca toksycznie na rozrodczość kategorii 1A lub 1B nie może zostać zatwierdzona, chyba że "pozostałości substancji czynnej [...] w żywności lub paszach nie przekraczają wartości wzorcowej określonej zgodnie z art. 18 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 396/2005"; mając na uwadze, że w art. 18 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 396/2005 wartość wzorcową ustalono na poziomie 0,01 mg/kg;
N. mając na uwadze, że zgodnie z art. 3 ust. 2 lit. g) rozporządzenia (WE) nr 396/2005 tolerancja importowa to NDP ustalone dla środków wwożonych, jeżeli "stosowanie danej substancji czynnej w środku ochrony roślin na danym produkcie jest niedozwolone we Wspólnocie z przyczyn innych niż ochrona zdrowia publicznego w odniesieniu do konkretnego produktu i konkretnego użycia"; mając na uwadze, że tiaklopryd nie spełnia tych kryteriów, ponieważ został sklasyfikowany jako substancja działająca toksycznie na rozrodczość kategorii 1B i w związku z tym zakazany ze względów zdrowotnych;
O. mając na uwadze, że zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 prawo żywnościowe służy realizacji co najmniej jednego z ogólnych celów dotyczących wysokiego poziomu ochrony zdrowia i życia ludzi oraz ochrony interesów konsumentów, z uwzględnieniem uczciwych praktyk w handlu żywnością, biorąc w stosownych przypadkach pod uwagę ochronę zdrowia i warunków życia zwierząt, zdrowia roślin i środowiska naturalnego;
P. mając na uwadze, że obecny kryzys związany z owadami zapylającymi jest jednym z głównych zagrożeń dla różnorodności biologicznej oraz globalnego i lokalnego bezpieczeństwa żywnościowego; mając na uwadze, że kryzys ten może pogłębić problemy związane z ukrytym głodem, a ponadto osłabia odporność ekosystemów i może zdestabilizować ekosystemy, które są kluczowe dla naszego życia 14 ;
Q. mając na uwadze, że w komunikacie z 20 maja 2020 r. pt. "Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego" 15 Komisja stwierdziła, że "UE będzie wspierać globalną transformację w kierunku zrównoważonych systemów rolno-spożywczych - zgodnie z celami tej strategii i celami zrównoważonego rozwoju" oraz że "UE może odegrać kluczową rolę w ustanawianiu globalnych standardów dzięki [tej] strategii"; mając na uwadze, że Komisja wyraźnie stwierdziła w tej strategii: "Bardziej zrównoważony system żywnościowy UE wymaga również coraz bardziej zrównoważonych praktyk ze strony naszych partnerów handlowych. W celu wsparcia stopniowego przejścia na stosowanie bezpieczniejszych środków ochrony roślin UE rozważy, zgodnie z zasadami WTO i po dokonaniu oceny ryzyka, przegląd tolerancji importowych w odniesieniu do substancji spełniających »kryteria graniczne« i wykazujących wysoki poziom ryzyka dla zdrowia ludzi.";
R. mając na uwadze, że w przypadku dwóch neonikotynoidów stwarzających wysokie ryzyko dla owadów zapylających w 2022 r. Komisja obniżyła 16 NDP do najniższego poziomu, jaki można zmierzyć za pomocą najnowszych technologii, dlatego przywożone produkty nie mogą już zawierać pozostałości chlotianidyny i tiametoksamu;
S. mając na uwadze, że w tym kontekście Komisja stwierdziła, że "biorąc pod uwagę wszystkie czynniki istotne dla rozpatrywanej kwestii zgodnie z art. 14 ust. 2, interpretowanym w świetle art. 11 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którym »[p]rzy ustalaniu i realizacji polityk i działań Unii, w szczególności w celu wspierania zrównoważonego rozwoju, muszą być brane pod uwagę wymogi ochrony środowiska«, wszystkie obecne NDP chlotianidyny i tiametoksamu określone w rozporządzeniu (WE) nr 396/2005 należy obniżyć do granicy oznaczalności" 17 ;
T. mając na uwadze, że na posiedzeniu Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz, które odbyło się w dniach 11 maja 2023 r.-11 maja 2023 r., Komisja przypomniała, że tiaklopryd należy do substancji czynnych z grupy neoni- kotynoidów, lecz z uwagi na fakt, że ma inne właściwości niż chlotianidyna i tiametoksam, przy wdrażaniu strategii "od pola do stołu" na razie nie przewiduje się zastosowania takiego samego podejścia jak w przypadku chlotianidyny i tiametoksamu i obniżenia wszystkich NDP do granicy oznaczalności 18 ;
U. mając na uwadze, że literatura naukowa poddaje w wątpliwość fakt posiadania przez tiaklopryd innych właściwości niż pozostałe neonikotynoidy i przytacza dowody, z których wynika, że najwyższy czas zakwestionować przekonanie o względnie łagodnej naturze tego neonikotynoidu 19 ;
V. mając na uwadze, że stwierdzono w szczególności, że w przypadku rojów trzmieli narażonych na działanie tiakloprydu istnieje większe ryzyko przedwczesnej śmierci, a wśród osobników, które przeżyły, większe prawdopodobieństwo wystąpienia efektów subletalnych 20 ; mając na uwadze, że stwierdzono również, iż tiaklopryd wpływa na zachowanie i układ odpornościowy pszczół miodnych podobnie jak imidaklopryd, chlotianidyna i tiametoksam 21 (22 ;
W. mając na uwadze, że coraz więcej dowodów wskazuje na niszczący wpływ stosowania tiakloprydu na różnorodność biologiczną, a w szczególności na pszczoły i inne owady zapylające 23 ;
X. mając na uwadze, że w swoim sprawozdaniu z 22 października 2019 r. dotyczącym nieodnowienia 24 EFSA stwierdził, że dostępne informacje są niewystarczające, by spełnić wymogi określone w art. 4 ust. 1-3 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009, a w szczególności że nie można sfinalizować oceny ryzyka dla pszczół;
Y. mając na uwadze, że w przypadku tiakloprydu należy w związku z tym zastosować tę samą logikę i te same zasady co w przypadku chlotianidyny i tiametoksamu;
Z. mając na uwadze, że Komisja powinna chronić środowisko i obywateli Unii, opierając się na dostępnych informacjach naukowych i korzystając z obowiązków i możliwości prawnych przewidzianych w rozporządzeniach (WE) nr 396/2005 i (WE) nr 178/2002 w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska;
AA. mając na uwadze, że proponowane NDP nie chronią zdrowia obywateli w Unii i nie zapewniają wysokiego poziomu ochrony pszczół i innych owadów zapylających, a zatem są sprzeczne z rozporządzeniami (WE) nr 396/2005 i (WE) nr 178/2002;
AB. mając na uwadze, że nie należy określać NDP dla substancji czynnych, które z obawy o kwestie zdrowotne nie zostały w Unii zatwierdzone; mając na uwadze, że nie należy w związku z tym określać tolerancji importowych dla tiakloprydu, skoro został on sklasyfikowany jako substancja działająca toksycznie na rozrodczość kategorii 1B; mając ponadto na uwadze, że klasyfikacja tiakloprydu jako substancji działającej toksycznie na rozrodczość kategorii 1B powinna być dla Komisji wystarczającą podstawą do odrzucenia wniosków o tolerancje importowe ze względu na zagrożenia dla zdrowia obywateli państw trzecich;
1. sprzeciwia się przyjęciu wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady;
2. uważa, że wniosek dotyczący rozporządzenia Rady jest niezgodny z celem i treścią rozporządzenia (WE) nr 396/2005 i rozporządzenia (WE) nr 178/2002, jak również rozporządzenia (WE) nr 1107/2009, w tym pkt 3.6.4 załącznika II do tegoż rozporządzenia;
3. wzywa Komisję do wycofania wniosku dotyczącego rozporządzenia;
4. wzywa Komisję, by przedstawiła komisji nowy projekt, w którym obniży do granicy oznaczalności wszystkie NDP dla tiakloprydu w przypadku wszystkich jego zastosowań, i by odrzuciła wszelkie wnioski o tolerancje importowe;
5. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
