Ustanowienie Instrumentu na rzecz Ukrainy Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 17 października 2023 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia Instrumentu na rzecz Ukrainy (COM (2023)0338 - C9-0210/2023 - 2023/0200(COD)) 1 (Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)(C/2024/2662)
(Dz.U.UE C z dnia 29 kwietnia 2024 r.)
Poprawka 1
POPRAWKI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 2
do wniosku Komisji
2023/0200 (COD)
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie ustanowienia Instrumentu na rzecz Ukrainy
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 212 oraz art. 322 ust. 1,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
uwzględniając opinię Trybunału Obrachunkowego,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Od 2014 r. Ukraina jest na ambitnej ścieżce reform prowadzącej do stopniowej integracji z Unią Europejską, co znalazło odzwierciedlenie w podpisaniu w dniu 27 czerwca 2014 r. układu o stowarzyszeniu między Unią a Ukrainą - obejmującego pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu - który wszedł w życie w dniu 1 września 2017 r.
(2) Od wybuchu 24 lutego 2022 r. niesprowokowanej i nieuzasadnionej wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie Unia, jej państwa członkowskie i europejskie instytucje finansowe uruchomiły bezprecedensowe wsparcie na rzecz gospodarczej, społecznej i finansowej odporności Ukrainy, łącząc wsparcie z budżetu Unii, w tym wyjątkową pomoc makrofinansową oraz wsparcie z Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, w pełni lub częściowo gwarantowane przez budżet Unii, a także dalsze wsparcie finansowe ze strony państw członkowskich.
(3) W dniu 23 czerwca 2022 r. Rada Europejska postanowiła 3 przyznać status kraju kandydującego Ukrainie, która wyraziła silną wolę połączenia rekonstrukcji z reformami na swojej europejskiej drodze. Stałe, intensywne wsparcie Ukrainy jest dla Unii priorytetem o kluczowym znaczeniu i właściwą odpowiedzią na silne polityczne zobowiązanie Unii do wspierania Ukrainy tak długo, jak to konieczne.
(4) Zapewnienie przez Unię pomocy makrofinansowej w wysokości do 18 mld EUR na 2023 r. na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2463 4 uznano za właściwą odpowiedź na lukę finansową Ukrainy w 2023 r. i pomogło zmobilizować znaczne finansowanie od innych darczyńców i międzynarodowych instytucji finansowych. Stanowiło to główny czynnik przyczyniający się do makroekonomicznej i finansowej odporności Ukrainy w kluczowym momencie.
(5) Unia zapewnia również znaczące wsparcie finansowe za pomocą dodatkowego pakietu łączącego fundusze w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" (ISWMR) ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 oraz pożyczki udzielane przez Europejski Bank Inwestycyjny. Ponadto władze, społeczności, organizacje pozarządowe i grupy wolontariuszy w państwach członkowskich udzielają stałego wsparcia.
(6) Ponadto w swojej decyzji (WPZiB) 2021/509 Rada zdecydowała o pozabudżetowych środkach pomocy mających na celu wsparcie ukraińskich sił zbrojnych w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w wysokości 5,6 mld EUR oraz misji pomocy wojskowej dla Ukrainy w wysokości 0,1 mld EUR na pokrycie wspólnych kosztów. Unia i jej państwa członkowskie udzieliły również bezprecedensowej pomocy rzeczowej w sytuacjach nadzwyczajnych za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności na podstawie decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/UE, zmienionej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/836, co stanowiło największą operację nadzwyczajną od czasu utworzenia tego mechanizmu.
(7) Ponadto korytarze solidarnościowe między UE a Ukrainą ustanowione w maju 2022 r. przyczyniły się do wygenerowania do końca maja 2023 r. szacunkowej wartości wywozu w wysokości 31 mld EUR dla ukraińskiej gospodarki.
(8) Wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie spowodowała w Ukrainie szkody w wysokości ponad 270 mld EUR według stanu na dzień 24 lutego 2023 r., a koszty rekonstrukcji szacuje się na 384 mld EUR; spowodowała także utratę dostępu do rynków finansowych i znaczny spadek dochodów publicznych, podczas gdy znacznie wzrosły wydatki publiczne na zaradzenie sytuacji humanitarnej i zachowanie ciągłości działania służb państwowych. Takie szacunki, jak również informacje analityczne ze wszystkich innych odpowiednich i późniejszych źródeł, stanowią właściwą podstawę do ustalenia odpowiednich potrzeb finansowych na nadchodzące lata, w tym kwestii regionalnych i sektorowych.
(9) W dniu 30 marca 2023 r. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) oszacował lukę w finansowaniu państwa do 2027 r. na 75,1 mld EUR i uzgodnił z Ukrainą czteroletni program o wartości 14,4 mld EUR w celu ugruntowania strategii politycznych, które podtrzymują stabilność fiskalną, zewnętrzną, cenową i finansową oraz wspierają ożywienie gospodarcze, zakładając jednocześnie poprawę zarządzania i wzmocnienie pozycji instytucji z myślą o propagowaniu długoterminowego wzrostu w kontekście powojennej rekonstrukcji i drogi Ukrainy do członkostwa w Unii Europejskiej.
(10) Zważywszy, że dopóki trwa wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie, dochody podatkowe pobierane przez rząd Ukrainy będą nadal w dużej mierze przeznaczane na działania wojenne oraz że luka w potrzebach finansowych Ukrainy pozostanie niewypełniona co najmniej do 2027 r., należy szybko udzielić znaczącego i elastycznego wsparcie rządowi ukraińskiemu, aby podtrzymać jego funkcjonowanie, zapewnić usługi publiczne, a także wesprzeć odbudowę, rekonstrukcję i modernizację kraju.
(11) Ze względu na szkody wyrządzone przez rosyjską wojnę napastniczą ukraińskiej gospodarce, społeczeństwu i infrastrukturze Ukraina będzie wymagała znacznego wsparcia i zdolności w zakresie kierowania instytucjami w celu utrzymania swoich funkcji, a także pomocy krótkoterminowej i wsparcia na rzecz szybkiej odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji kraju. Ukraina będzie wymagała kompleksowego wsparcia na potrzeby lepszego odbudowywania poprzez odbudowę skoncentrowaną na ludziach, która będzie ukierunkowana na zrównoważony rozwój, doprowadzi do poprawy w zakresie włączenia społecznego i spójności, ograniczy zjawisko nierówności oraz stworzy podstawy dla wolnego i dobrze prosperującego kraju o silnej gospodarce rynkowej, zakorzenionego w europejskich wartościach, mocno zintegrowanego z europejską i światową gospodarką oraz czyniącego szybkie postępy na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej.
(12) W tym kontekście niezbędne jest ustanowienie średnioterminowego jednolitego instrumentu, który połączy dwustronne wsparcie udzielane Ukrainie przez Unię, zapewniając koordynację i skuteczność. W związku z tym konieczne jest stworzenie Instrumentu na rzecz Ukrainy ("Instrument"), zapewniającego równowagę między elastycznością i możliwością programowania reakcji Unii mającej na celu wypełnienie luki finansowej Ukrainy, zaspokojenie potrzeb odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji, przy jednoczesnym wspieraniu starań Ukrainy w zakresie reform na drodze do członkostwa w Unii.
(13) Instrument na rzecz Ukrainy powinien opierać się na spójnym i uporządkowanym pod względem priorytetów planie odbudowy ("Plan dla Ukrainy"), przygotowanym przez rząd Ukrainy po konsultacjach z przedstawicielami organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zatwierdzonym przez Radę Najwyższą i Unię, zapewniającym ustrukturyzo- wane i przewidywalne ramy odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji Ukrainy przy unijnym wsparciu budżetowym, inwestycyjnym i w zakresie przeprowadzania reform i jasno powiązanym z wymogami przystąpienia do Unii.
(14) Wsparcie unijne dla Ukrainy w latach 2024-2027 powinno być udzielane przede wszystkim i głównie w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy, gdyż umożliwi to spójne podejście za pomocą ujednoliconego instrumentu, z zastąpieniem lub, w stosownych przypadkach, uzupełnieniem działań w ramach istniejących instrumentów.
(15) W tym względzie wsparcie unijne w ramach Instrumentu powinno zastąpić wsparcie dwustronne udzielane ze środków Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" (ISWMR) ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947, gdyż ten drugi instrument będzie stopniowo zastępowany przez Instrument na rzecz Ukrainy i będzie komplementarny względem finansowania na podstawie rozporządzeń dotyczących IPA, jeżeli Ukraina spełni kryteria kwalifikacji. Niemniej istotne jest, aby zapewnić Ukrainie możliwość dalszego korzystania ze wsparcia regionalnego, tematycznego, szybkiego reagowania i innych form wsparcia w ramach ISWMR, w tym programów współpracy transgranicz- nej, a bardziej ogólnie, możliwość dalszego rozwoju współpracy regionalnej, makroregionalnej i transgranicznej oraz rozwoju terytorialnego, także dzięki wdrażaniu unijnych strategii makroregionalnych.
(16) Pomoc humanitarną, obronę lub wsparcie na rzecz państw członkowskich, które udzielają ochrony ukraińskim uchodźcom uciekającym przed wojną, należy zapewniać w sposób humanitarny, odpowiedni, spójny i terminowy poza zakresem Instrumentu oraz konstruktywnie koordynować ją z innymi darczyńcami. Ponadto Ukraina może nadal korzystać z odpowiednich istniejących programów unijnych.
(17) Instrument powinien przyczynić się do wypełnienia luki w finansowaniu Ukrainy do 2027 r., zapewniając dotacje i wysoce preferencyjną pomoc finansową w przewidywalny, ciągły, uporządkowany i terminowy sposób. Takiego wsparcia należy udzielać w oparciu o konkretne reformy i inwestycje, w tym projekty odbudowy zaproponowane przez Ukrainę z jasno określonymi etapami pośrednimi i harmonogramami. Pomoc powinna wspierać stabilność makrofinansową w Ukrainie i osłabić jej ograniczenia w zakresie finansowania zewnętrznego. Celem zagwarantowania, że Ukraina będzie posiadała długookresową zdolność do obsługi długu, w miarę możliwości należy preferować dotacje. Pożyczki nie powinny osłabiać długoterminowej zdolności obsługi zadłużenia. Ponowna ocena dynamiki ukraińskiego długu publicznego i potrzeby zmniejszenia odsetka, jaki stanowi w odniesieniu do PKB Ukrainy, powinna nastąpić w 2026 r., przed przyjęciem kolejnych wieloletnich ram finansowych i niezbędnych mechanizmów finansowania.
(18) W ramach nowego Instrumentu inwestycje w zrównoważoną odbudowę, rekonstrukcję i modernizację Ukrainy powinny rozpocząć się w trybie pilnym, aby zapewnić godne warunki życia ukraińskiej ludności oraz odbudować infrastrukturę krytyczną, tworzyć miejsca pracy i dochody oraz stopniowo zmniejszać wielkość potrzebnej pomocy międzynarodowej, a jednocześnie łagodzić szkody dla środowiska wymagające pilnej interwencji - na tyle, na ile jest to możliwe w kraju ogarniętym wojną - i wspierać Ukrainę w dwojakiej transformacji - ekologicznej i cyfrowej.
(19) Instrument powinien ściśle powiązać odbudowę, rekonstrukcję i modernizację z wymogami przystąpienia do Unii oraz procesem akcesyjnym, łącząc wsparcie finansowe z przeprowadzeniem reform i inwestycji w perspektywie przystąpienia.
(20) Średnioterminowa perspektywa zapewniona w "Planie dla Ukrainy" za pośrednictwem pojedynczego instrumentu powinna również zachęcać do lepszego odbudowywania, a jednocześnie prowadzić Ukrainę do skierowania inwestycji i reform ku przejściu na zieloną, zrównoważoną, cyfrową i sprzyjającą włączeniu społecznemu gospodarkę oraz pomóc zmobilizować podobnie myślących darczyńców, w tym również z sektora prywatnego, do wieloletniego wkładu we wsparcie Ukrainy. W miarę możliwości inwestycje powinny być zgodne z dorobkiem Unii w zakresie klimatu i środowiska, a także powinny przyczyniać się do realizacji ukraińskiego krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu.
(21) Działania na rzecz odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji powinny opierać się na odpowiedzialności Ukrainy, ścisłej współpracy i koordynacji z krajami i organizacjami wspierającymi oraz na drodze Ukrainy do członkostwa w Unii. Oczekuje się, że w tym procesie ważną rolę odegrają również administracja regionalna i lokalna, jak również ukraińskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego i eksperci, w pełni uczestnicząc w projektowaniu działań i ich kontroli. Współpraca partnerska i programy oparte na partnerstwie między miastami i regionami w Unii i w Ukrainie już ułatwiły dostarczanie pomocy humanitarnej do Ukrainy, a tym samym stanowią podstawę do wzbogacenia i przyspieszenia procesu odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji.
(22) Unia powinna również zapewnić zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w kształtowanie polityki, ścisłe konsultacje z nimi i włączenie ich w prace - przy czym władze te obejmują organy wielu różnych niższych szczebli i działów władz państwowych, w tym regionów, gmin, rejonów i hromad oraz ich stowarzyszenia - oraz ścisłe konsultacje i udział ukraińskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego i ekspertów. Unia powinna zagwarantować ich znaczący udział w odbudowie, rekonstrukcji i modernizacji Ukrainy w oparciu o zrównoważony rozwój i poprzez realizację celów zrównoważonego rozwoju na szczeblu lokalnym i regionalnym. Unia powinna dostrzec i wspierać liczne funkcje pełnione przez władze lokalne i regionalne oraz podmioty społeczeństwa obywatelskiego jako promotorów terytorialnego i inkluzywnego podejścia do rozwoju lokalnego i regionalnego, uwzględniającego procesy decentralizacji, uczestnictwo i rozliczalność, co należy rozwijać wraz z wprowadzeniem statusu publicznej osoby prawnej w odniesieniu do gmin, a także nadal zwiększać swoje wsparcie dla budowania potencjału władz lokalnych i regionalnych, jak również w dalszym stopniu zapewniać wiedzę ekspercką niezbędną do realizacji projektów w ramach niniejszego Instrumentu.
(23) Unia powinna udzielać Ukrainie - korzystając z doświadczenia państw członkowskich - wsparcia w zakresie transformacji w związku z przystąpieniem. Współpraca taka powinna w szczególności obejmować wymianę doświadczeń zdobytych przez państwa członkowskie w trakcie ich własnych procesów reform.
(24) Wsparcie w ramach Instrumentu powinno również opierać się na synergiach z kluczowymi organizacjami wspierającymi reformy i odbudowę Ukrainy, takimi jak Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Bank Światowy, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy, a także maksymalizować takie synergie.
(25) Biorąc pod uwagę niepewność związaną z wojną, właściwe jest, aby Instrument mógł zapewnić Ukrainie wsparcie w należycie uzasadnionych wyjątkowych okolicznościach, w szczególności w przypadku znacznego pogorszenia się sytuacji wojennej, oraz w celu utrzymania stabilności makrofinansowej i zapewnienia osiągnięcia celów Instrumentu. Takie finansowanie wyjątkowe należy zapewniać wyłącznie w drodze aktu delegowanego, jeżeli zostanie stwierdzone, że Ukraina nie jest w stanie spełnić warunków związanych z formami wsparcia na mocy niniejszego rozporządzenia, gdy jest beneficjentem wsparcia, i powinno zostać wstrzymane, gdy tylko spełnienie warunków stanie się ponownie możliwe. Takie finansowanie nie powinno wpływać na finansowanie z innych określonych instrumentów unijnych, które należy uruchomić w przypadku klęsk żywiołowych lub innych sytuacji wymagających pomocy humanitarnej lub ochrony ludności.
(26) Ramy polityki rozszerzenia określone przez Radę Europejską i Radę, układ o stowarzyszeniu, umowa o partnerstwie i współpracy, umowy wielostronne, których Unia jest stroną, oraz inne umowy ustanawiające prawnie wiążące stosunki z Ukrainą, a także rezolucje Parlamentu Europejskiego, komunikaty Komisji oraz wspólne komunikaty Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa powinny stanowić ogólne ramy polityki służące wykonaniu niniejszego rozporządzenia. Komisja powinna zapewnić spójność między pomocą udzielaną na podstawie Instrumentu a ramami polityki rozszerzenia.
(27) Artykuł 49 Traktatu o Unii Europejskiej stanowi, że każde państwo europejskie, które szanuje wartości poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, praworządności, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości, i zobowiązuje się wspierać te wartości, może złożyć wniosek o członkostwo w Unii. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na włączeniu społecznym, pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.
(28) Państwo europejskie, które złożyło wniosek o przystąpienie do Unii, może zostać jej członkiem dopiero wtedy, gdy zostanie potwierdzone, że spełnia ono całkowicie kryteria przystąpienia ustalone podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze w czerwcu 1993 r. (zwane dalej "kryteriami kopenhaskimi") i o ile Unia ma zdolność do przyjęcia nowego członka. Kryteria kopenhaskie odnoszą się do stabilności instytucji, które gwarantują demokrację, praworządność, prawa człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości, istnienie funkcjonującej gospodarki rynkowej oraz możliwości radzenia sobie z presją konkurencyjną i siłami rynkowymi wewnątrz Unii, a także zdolność do przyjęcia nie tylko praw, lecz także obowiązków wynikających z Traktatów, w tym do realizacji celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.
(28a) Ukraina z powodzeniem zajęła się reformą dwóch kluczowych organów zarządzania, w sądownictwie - Wyższej Rady Sprawiedliwości i Wyższej Komisji Kwalifikacyjnej Sędziów. Jeśli chodzi o reformę Trybunału Konstytucyjnego, Unia potwierdziła "zadowalające postępy". Niezwykle ważne jest, aby członkowie nominowani na szczeblu międzynarodowym odgrywali decydującą rolę, zgodnie z propozycją rządu i zaleceniami Komisji Weneckiej. Jeśli chodzi o "walkę z korupcją" i "deoligarchizację", Ukraina poczyniła "pewne postępy", mianując nowych szefów Specjalnej Prokuratury Antykorupcyjnej i Narodowego Biura Antykorupcyjnego Ukrainy, a także przedstawiając plan działania mający na celu zmniejszenie wpływów oligarchów.
(29) Wsparcie starań Ukrainy na rzecz zreformowania jej systemu politycznego, prawnego i gospodarczego z myślą o członkostwie w Unii leży we wspólnym interesie Unii i Ukrainy. Przyznanie Ukrainie statusu kraju kandydującego jest narzędziem strategicznego zaangażowania Unii na rzecz pokoju, bezpieczeństwa, stabilności i dobrobytu w Europie i daje Unii lepszą pozycję, by mierzyć się z globalnymi wyzwaniami. Takie uznanie zwiększa również możliwości gospodarcze i handlowe, co jest korzystne zarówno dla Unii, jak i Ukrainy, a jednocześnie wspiera stopniowe przemiany zachodzące w tym kraju. Perspektywa członkostwa w Unii ma potężny transformacyjny wpływ i prowadzi do pozytywnych przemian demokratycznych, politycznych, gospodarczych i społecznych.
(30) Przyjęcie podstawowych europejskich wartości i zobowiązanie się do ich przestrzegania to decyzja, którą musi podjąć Ukraina aspirująca do członkostwa w Unii. W związku z tym Ukraina powinna wziąć na siebie odpowiedzialność i zobowiązać się w pełni do przestrzegania europejskich wartości, a także do utrzymywania ładu światowego, opartego na zasadach i wartościach, oraz energicznego realizowania niezbędnych reform w interesie swoich mieszkańców.
(31) Odbudowa ze zniszczeń spowodowanych rosyjską wojną napastniczą nie może ograniczać się do odbudowy tego, co zostało zniszczone do stanu sprzed wojny. Rekonstrukcja oferuje możliwość wsparcia Ukrainy w procesie sprzyjania integracji gospodarczej z Unią i promowania rozwoju społeczno-gospodarczego, pomocy w zakresie współpracy transgranicznej, integracji z jednolitym rynkiem i przyspieszenia zrównoważonej transformacji ekologicznej i cyfrowej, zgodnie z politykami Unii. Instrument powinien zatem wspierać odbudowę, a także rekonstrukcję i odnowę zasobów przyrodniczych i środowiskowych w sposób modernizujący i usprawniający gospodarkę Ukrainy oraz przynoszący korzyści całemu społeczeństwu. Instrument powinien być spójny z krajowym planem odbudowy Ukrainy przyjętym przez Krajową Radę ds. Odbudowy w czerwcu 2022 r. i promować odbudowę, rekonstrukcję i modernizację Ukrainy, przy czym priorytetowo i w sposób gwarantujący odporność traktować należy infrastrukturę krytyczną, zdolności produkcyjne i kapitał ludzki, z uwzględnieniem rosnącego ryzyka w cyberprzestrzeni i ogólnie złożonego krajobrazu zagrożeń. Instrument powinien ponadto opierać się na unijnych regułach i normach oraz być wykorzystywany do inwestycji w transformację Ukrainy w kierunku zielonej, zrównoważonej, cyfrowej i sprzyjającej włączeniu społecznemu gospodarki, aby Ukraina stała się nowoczesnym europejskim państwem opiekuńczym o gospodarce rynkowej. Taka odbudowa powinna mieć na celu zaspokojenie w jak największym stopniu potrzeb najsłabszych grup społecznych.
(32) Instrument powinien przyczyniać się do przestrzegania porozumienia paryskiego i Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Konwencji ONZ o różnorodności biologicznej i Konwencji ONZ w sprawie zwalczania pustynnienia, nie powinien zaś przyczyniać się do degradacji środowiska ani szkodzić środowisku lub klimatowi. W szczególności środki finansowe przydzielone w kontekście Instrumentu powinny być spójne z długoterminowym celem zakładającym utrzymanie wzrostu średniej temperatury na świecie znacznie poniżej 2 °C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej i dążenie do ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 °C. Powinny też być spójne z celem, jakim jest zwiększenie zdolności do przystosowania się do negatywnych skutków zmiany klimatu i podniesienie odporności na zmianę klimatu, a także ze wsparciem ochrony różnorodności biologicznej, gospodarki o obiegu zamkniętym i zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń. Szczególną uwagę należy zwrócić na działania, które przynoszą dodatkowe korzyści i służą osiągnięciu wielorakich celów, w tym w odniesieniu do klimatu, różnorodności biologicznej i środowiska. Instrument powinien również przyczyniać się do złagodzenia i naprawy ogromnych szkód środowiskowych spowodowanych przez rosyjskich agresorów, w tym przez powódź wywołaną wysadzeniem kachowskiej zapory wodnej oraz bombardowania i minowanie prowadzone na znacznej części terytorium Ukrainy. W tym celu działania przewidziane w "Planie dla Ukrainy" w ramach Instrumentu powinny w jak największym stopniu przyczyniać się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej, ochrony środowiska, zielonej transformacji, w tym do różnorodności biologicznej, lub do sprostania związanym z tym wyzwaniom i powinny odpowiadać kwocie co najmniej 20% łącznej alokacji w ramach "Planu dla Ukrainy" w oparciu o metodykę monitorowania wydatków na cele związane z klimatem określoną w załączniku do niniejszego rozporządzenia.
(33) W tym kontekście środki finansowane w ramach Instrumentu powinny - w stopniu, w jakim jest to możliwe w kraju ogarniętym wojną - być zgodne z unijnymi normami klimatycznymi i środowiskowymi oraz z zasadami: "nie czyń poważnych szkód" (w rozumieniu art. 17 rozporządzenia (UE) 2020/852) i "nie pozostawiać nikogo w tyle". Instrument powinien opierać się na stosownym do potrzeb, wydajnym i skutecznym przydziale i wykorzystaniu zasobów oraz powinien unikać niepotrzebnej lub nadmiernej koncentracji sektorowej lub geograficznej, tak aby potrzeby finansowe wszystkich regionów, sektorów i przedsiębiorstw były sprawiedliwie oceniane na podstawie ich osiągnięć i potrzeb.
(34) We wdrażaniu niniejszego rozporządzenia należy kierować się zasadami równości, włączającego charakteru i niedyskryminacji, opracowanymi w strategiach Unii równości. Należy przy tym zapewnić znaczący udział kobiet w procesach decyzyjnych, wspierać i propagować równość płci, uwzględnianie aspektu płci i wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt, a także chronić i promować ich prawa zgodnie z unijnymi planami działania w sprawie równości płci oraz odpowiednimi konkluzjami Rady i konwencjami międzynarodowymi. Instrument powinien stanowić odpowiedź na potrzeby Ukrainy w zakresie opieki zdrowotnej oraz wspierać odbudowę ukraińskiego społeczeństwa, które doświadczyło ogromnej traumy, poprzez proaktywną i ukierunkowaną opiekę w zakresie zdrowia psychicznego i traumy, która jest niezbędna do zapewnienia zdrowia powojennego społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci. Wdrażanie Instrumentu powinno być zgodne z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i zapewniać odpowiednie zaangażowanie zainteresowanych stron w procesy decyzyjne, a także dostępność inwestycji i pomocy technicznej. Instrument powinien również wspierać i promować reformy systemu opieki nad dziećmi.
(35) Nadal istnieją kluczowe wyzwania, które mają zasadnicze znaczenie dla zbliżenia Ukrainy do Unii i przygotowania się do pełnego przyjęcia zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii. Obejmują one: wzmocnienie praworządności, w tym niezawisłości sądownictwa; walkę z korupcją, w szczególności z korupcją na wysokim szczeblu, strukturami oligarchicznymi, jak również ze wszelkiego rodzaju faworyzowaniem, praniem pieniędzy, unikaniem opodatkowania, uchylaniem się od opodatkowania, oszustwami podatkowymi i przestępczością zorganizowaną; poprawę przejrzystości, co obejmuje również publiczny dostęp do informacji; dobre rządy na wszystkich szczeblach poprzez zagwarantowanie osobowości prawnej gminom oraz udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego i ekspertów, a także poprzez zapewnienie bezpiecznych i sprzyjających warunków działalności dla obrońców praw człowieka; ochronę wolnych i pluralistycznych mediów oraz zwalczanie dezinformacji, zagranicznej manipulacji informacjami i ingerencji w informacje; wzmocnienie reformy administracji publicznej, w tym w dziedzinie zamówień publicznych, konkurencji i pomocy państwa |. Z uwagi na bardziej długotrwały charakter reform przeprowadzanych w tych obszarach i na konieczność wykazania postępów, wsparcie w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy powinno jak najszybciej zostać wykorzystane do rozwiązania tych kwestii.
(36) Zgodnie z zasadą demokracji uczestniczącej oraz z myślą o mechanizmach kontroli i równowagi Unia powinna zachęcać Ukrainę do wzmocnienia zdolności parlamentarnych, nadzoru parlamentarnego, procedur demokratycznych i sprawiedliwej reprezentacji, a także do znaczącego udziału regionów i gmin oraz społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich etapach procesu demokratycznego, co umożliwi lepszą kontrolę demokratyczną. W "Planie dla Ukrainy" należy wykazać, w jaki sposób zaplanowano i osiągnięto znaczący udział zainteresowanych stron za pośrednictwem konsultacji przy zagwarantowaniu odpowiednich ram czasowych, przejrzystości oraz jasnych procedur i działań następczych w związku z przekazanymi informacjami. Na wszystkich etapach funkcjonowania Instrumentu Radę Najwyższą Ukrainy należy informować i zasięgać jej opinii.
(37) Zacieśniona współpraca strategiczna i operacyjna dotycząca bezpieczeństwa pomiędzy Unią a Ukrainą ma kluczowe znaczenie dla skutecznego i efektywnego zwalczania zagrożeń dla bezpieczeństwa, zagrożeń związanych z przestępczością zorganizowaną i zagrożeń terrorystycznych.
(38) Działania realizowane w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy powinny również wspierać, w stosownych przypadkach, środki budowania zaufania i procesy, które promują sprawiedliwość, poszukiwanie prawdy, reparacje za szkody wyrządzone przez agresora i gwarancje niepowtórzenia, a także gromadzenie dowodów zbrodni popełnionych podczas wojny w celu ścigania zbrodni popełnionych przez Rosję, jej sojuszników i popleczników podczas prowadzonej przez nią na pełną skalę wojny w Ukrainie.
(39) Wsparcie w ramach Instrumentu powinno być udostępniane z zastrzeżeniem warunku wstępnego, zgodnie z którym Ukraina ma nadal respektować demokrację parlamentarną, skuteczne mechanizmy i instytucje demokratyczne, w tym odpowiednie mechanizmy kontroli i równowagi, wielopartyjny system parlamentarny, dobre rządy na wszystkich szczeblach, wolne i uczciwe wybory zgodne z konstytucją Ukrainy, a także praworządność wraz z niezależnym sądownictwem i prokuraturą generalną, jak również w dalszym ciągu czynić postępy w walce z korupcją. Ukraina nadal powinna gwarantować poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości, oraz dążyć do zwiększenia udziału kobiet w procesach decyzyjnych.
(40) Wsparcia w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy, w tym na drodze Ukrainy do przystąpienia, należy udzielać na potrzeby osiągnięcia ogólnych i szczegółowych celów, na podstawie ustalonych kryteriów opatrzonych jasnymi warunkami.
(41) Do ogólnych celów Instrumentu na rzecz Ukrainy powinny należeć m.in.: pomoc Ukrainie w radzeniu sobie ze społecznymi, gospodarczymi, psychologicznymi i środowiskowymi konsekwencjami wojny przez wkład w rekonstrukcję, w tym odbudowę, odnowę i modernizację kraju, wspieranie demokratycznej spójności społecznej, gospodarczej, środowiskowej i terytorialnej oraz odporności, a także stopniowej integracji z Unią i światową gospodarką i rynkami, a także pozytywnej konwergencji gospodarczej, społecznej i środowiskowej zgodnie z normami unijnymi, co będzie stanowić dla Ukrainy przygotowanie do przyszłego członkostwa w Unii i ułatwi proces akcesyjny. Cele te należy osiągać we wzajemnie uzupełniający się sposób, regularnie monitorując zmieniającą się sytuację społeczną i gospodarczą w Ukrainie. Ukraina powinna zagwarantować publiczny dostęp do informacji o możliwościach finansowania z niniejszego Instrumentu, a także wolną i uczciwą konkurencję podczas procesu przetargowego i przyznawania dotacji w ramach niniejszego Instrumentu.
41a) Komisja powinna zadbać o ustanawianie i koordynację zdecentralizowanych ram wdrażania i know-how w zakresie alokacji i wykorzystania zasobów, ze szczególnym naciskiem na wspieranie MŚP i podmiotów społeczeństwa obywatelskiego.
(42) Zgodnie z Europejskim filarem praw socjalnych Instrument powinien wspierać solidarność, integrację i sprawiedliwość społeczną, aby tworzyć i utrzymywać wysokiej jakości miejsca pracy oraz generować trwały i inkluzywny wzrost gospodarczy, zapewniać równość możliwości i ochrony socjalnej oraz dostęp do nich, chronić grupy szczególnie wrażliwe, zwłaszcza kobiety, młodzież, sieroty, osoby z niepełnosprawnościami i weteranów wojennych, i podnosić poziom życia. Instrument powinien wspierać reformy systemu opieki nad dziećmi. Instrument powinien również wnosić wkład w walkę z ubóstwem, bezdomnością i bezrobociem oraz prowadzić do tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy oraz włączenia i integracji grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Instrument powinien zapewniać możliwości inwestowania w umiejętności, w tym przez kształcenie i szkolenie zawodowe, w celu przygotowania siły roboczej do transformacji cyfrowej i ekologicznej. Powinien również wspierać i poprawiać dialog społeczny, infrastrukturę i usługi.
(43) Instrument powinien zapewniać spójność i komplementarność z ogólnymi celami działań zewnętrznych Unii określonymi w art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej, między innymi z poszanowaniem podstawowych praw i zasad, a także ochroną i propagowaniem praw człowieka, demokracji i podstawowych zasad państwa prawnego, w tym w zakresie przeciwdziałania korupcji, sądownictwa, administracji publicznej i dobrych rządów.
(44) Biorąc pod uwagę niepewność związaną z rosyjską wojną napastniczą, Instrument powinien być elastycznym instrumentem umożliwiającym Unii zaspokojenie potrzeb Ukrainy za pomocą zróżnicowanego zestawu narzędzi, który zapewnia finansowanie państwa ukraińskiego, wsparcie krótkoterminowych priorytetów w zakresie odbudowy i rekonstrukcji, wsparcie inwestycji i dostępu do finansowania, a także pomoc techniczną i budowanie zdolności oraz inne odpowiednie działania.
(45) Wsparcie unijne powinno być zorganizowane wokół trzech filarów, a mianowicie (i) wsparcia finansowego dla państwa ukraińskiego w celu wdrożenia reform i inwestycji, a także utrzymania stabilności makrofinansowej kraju, zgodnie z "Planem dla Ukrainy"; (ii) ram inwestycyjnych dla Ukrainy w celu zmobilizowania inwestycji i zwiększenia dostępu do finansowania; (iii) pomocy akcesyjnej w celu wykorzystania fachowej wiedzy technicznej i budowania potencjału.
(46) Potrzeby w zakresie odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji są znaczne i nie można ich pokryć wyłącznie z budżetu Unii, dlatego pewną rolę powinny odegrać zarówno inwestycje publiczne, jak i prywatne. Instrument powinien umożliwiać terminowe uruchomienie zarówno publicznych, jak i prywatnych inwestycji i przewidywać opcję zwiększenia wsparcia inwestycji w długoterminową rekonstrukcję, gdy pozwolą na to okoliczności, biorąc również pod uwagę zdolność Ukrainy do wdrażania i absorpcji. Mobilizacja inwestycji prywatnych za pośrednictwem Instrumentu powinna przyczynić się do długoterminowej konkurencyjności i innowacyjności Ukrainy.
(46a) Rosja i jej sojusznicy muszą zapłacić za szkody wyrządzone Ukrainie. Unia i jej państwa członkowskie, ściśle współpracując z innymi instytucjami i krajami, powinny ustanowić podstawę prawną do konfiskaty rosyjskiego majątku publicznego w celu sfinansowania rekonstrukcji Ukrainy i zadośćuczynienia ofiarom rosyjskiej agresji, co jest dozwolone na mocy prawa międzynarodowego zwyczajowego albo jako zbiorowy środek zaradczy w odpowiedzi na naruszenie przez Rosję podstawowej zasady zakazującej wojen napastniczych, albo jako akt zbiorowej samoobrony na mocy art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych.
(46b) W świetle konkluzji przyjętych przez Radę Europejską na posiedzeniu w dniach 29-30 czerwca 2023 r., w których wezwano do dalszych prac w tej kwestii, należy już teraz przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu mechanizm prawny umożliwiający dodawanie kwot jako zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel w rozumieniu rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046, które będzie można później otrzymać z wszelkich skonfiskowanych aktywów Federacji Rosyjskiej lub innych państw, podmiotów bądź osób fizycznych bezpośrednio w związku z rosyjską wojną napastniczą za pomocą unijnych środków ograniczających, albo z dochodów uzyskanych w wyniku zarządzania tymi aktywami lub z narosłych odsetek na podstawie wszelkich odpowiednich unijnych aktów prawnych, które zostaną przyjęte w przyszłości, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami międzynarodowego prawa zwyczajowego. Wszelkie takie dochody powinny stanowić uzupełnienie środków już dostępnych w ramach niniejszego Instrumentu i zostać wykorzystane w formie dotacji.
(47) Całkowita maksymalna kwota wsparcia unijnego przeznaczona na Instrument powinna wynosić 50 mld EUR w cenach bieżących na okres od 2024 r. do 2027 r., dla wszystkich rodzajów wsparcia. W świetle zmieniających się okoliczności i celów samego Instrumentu wsparcie unijne musi zapewniać równowagę między elastycznością a możliwością programowania. Ponieważ wszelka pomoc dwustronna dla Ukrainy będzie udzielana w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy, oprócz puli środków finansowych określonej w art. 6 potrzebne są dodatkowe fundusze w postaci zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel, aby zapewnić dodatkowe dotacje na dalsze wspieranie Ukrainy.
(48) Jeśli chodzi o wsparcie unijne, inne niż w formie pożyczek, niniejsze rozporządzenie powinno być finansowane z Rezerwy na rzecz Ukrainy i zgodnie z nią, jak zaproponowano w zmianie rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093, do kwoty 50 mld EUR w latach 2024-2027. Taka maksymalna kwota podczas corocznej procedury budżetowej nie stanowi dla Parlamentu Europejskiego i Rady głównej kwoty odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami, oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych.
(49) Uruchomienie Rezerwy na rzecz Ukrainy powinno mieć na celu zapewnienie co najmniej rocznej orientacyjnej kwoty na wsparcie inne niż w formie pożyczek, zgodnie z art. 10b proponowanej zmiany rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093.
(50) W ramach unijnych środków ograniczających przyjętych na podstawie art. 29 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i art. 215 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) środki finansowe ani zasoby gospodarcze nie mogą być udostępniane, bezpośrednio lub pośrednio, dla lub na rzecz wyznaczonych osób prawnych, podmiotów lub organów. Takie wyznaczone podmioty oraz podmioty będące ich własnością lub przez nie kontrolowane nie mogą być zatem wspierane z Instrumentu.
(51) Środki na zobowiązania i odpowiadające im środki na płatności z Rezerwy na rzecz Ukrainy powinny być uruchamiane corocznie w budżecie powyżej pułapów określonych w wieloletnich ramach finansowych. Aby skutecznie umożliwić organom budżetowym nadzór i swobodę działania, Rezerwa na rzecz Ukrainy powinna składać się z co najmniej trzech dodatkowych linii budżetowych odpowiadających każdemu z filarów, na których opiera się wniosek.
(52) W odniesieniu do części wsparcia w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy udzielanej w formie pożyczek należy rozszerzyć gwarancję budżetową Unii, aby objąć pomoc finansową udostępnianą Ukrainie, zatwierdzoną zgodnie z art. 220 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046. W związku z tym w zmianie rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093 proponuje się uruchomienie niezbędnych środków w budżecie Unii poza pułapami wieloletnich ram finansowych na pomoc finansową dla Ukrainy dostępną do końca 2027 r.
(53) Przy poszanowaniu zasady jednoroczności budżetu Unii należy zapewnić możliwość zastosowania mechanizmów elastyczności zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) 2018/1046 w ramach innych obszarów polityki, mianowicie w odniesieniu do przeniesień i ponownego przydzielania środków, aby zadbać o wydajne wykorzystanie unijnych środków, maksymalnie zwiększając w ten sposób pulę środków finansowych Unii dostępnych w ramach Instrumentu.
(54) Ograniczenia kwalifikowalności w procedurach udzielania zamówień w ramach Instrumentu powinny być dozwolone ze względu na szczególny charakter działalności lub gdy działalność ma wpływ na bezpieczeństwo lub porządek publiczny.
(55) Aby skutecznie wdrożyć Instrument, w tym ułatwić integrację Ukrainy z europejskimi łańcuchami wartości, wszystkie dostawy i materiały finansowane i zamawiane w ramach tego Instrumentu powinny pochodzić z państw członkowskich, Ukrainy, umawiających się stron Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, państw objętych zakresem załącznika I do rozporządzenia (UE) 2021/947 i załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1529 oraz państw, dla których Komisja ustanowiła wzajemny dostęp do pomocy zewnętrznej w Ukrainie, chyba że dostawy i materiały nie mogą być pozyskane na rozsądnych warunkach w żadnym z tych państw.
(56) Unia powinna dążyć do jak najefektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów w celu optymalizacji wpływu prowadzonych przez nią działań zewnętrznych. Cel ten należy osiągnąć przez zapewnienie spójności, zgodności i komplementarności z pozostałymi unijnymi instrumentami finansowania zewnętrznego, a także przez synergie z innymi politykami i programami Unii. Aby zmaksymalizować wpływ połączonych interwencji na osiągnięcie wspólnego celu, należy przewidzieć, aby w Instrumencie została zapewniona możliwość wnoszenia wkładów do działań podejmowanych w ramach innych programów.
(57) Unia powinna propagować wielostronne i oparte na zasadach i wartościach podejście do globalnych dóbr i wyzwań, a także współpracować w tym zakresie z państwami członkowskimi, krajami partnerskimi, organizacjami międzynarodowymi i innymi darczyńcami.
(58) Ze względu na potrzebę koordynacji międzynarodowego wsparcia na rzecz odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji Ukrainy państwa członkowskie, państwa trzecie, organizacje międzynarodowe, międzynarodowe instytucje finansowe i inne źródła powinny mieć możliwość wnoszenia wkładów we wdrażanie Instrumentu. Takie wkłady powinny być wdrażane na tych samych zasadach i warunkach oraz powinny stanowić zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel w rozumieniu art. 21 ust. 2 lit. a) ppkt (ii), lit. d) i e) rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046.
(59) Komisja - w porozumieniu Parlamentem Europejskim - oraz państwa członkowskie powinny zapewnić zgodność, przejrzystość, spójność i komplementarność swojej pomocy, w szczególności przez regularne konsultacje oraz częste wymiany informacji na poszczególnych etapach cyklu udzielania pomocy ze wszystkimi odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym na szczeblu lokalnym i regionalnym. W świetle obecności różnych darczyńców międzynarodowych należy również poczynić kroki niezbędne do zapewnienia lepszej koordynacji z innymi darczyńcami i komplementarności wobec nich, w tym przez umowę w sprawie wspólnych norm i regularne konsultacje. W tym względzie wielostronną platformę koordynacji darczyńców należy wykorzystywać jako już ugruntowane forum takiej wymiany. Parlament Europejski oraz Rada Najwyższa Ukrainy i Kongres USA, jako parlamenty trzech podmiotów, które wspólnie przewodniczą platformie, powinny otrzymać status obserwatora w jej komitecie sterującym, aby zapewnić pełną kontrolę parlamentarną, demokratyczny nadzór, przejrzystość i rozliczalność. W ramach platformy należy przewidzieć komponent terytorialny, w ramach którego europejski sojusz miast i regionów na rzecz odbudowy Ukrainy odgrywałby rolę koordynatora.
(60) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie powinny mieć horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu (UE, Euratom) 2018/1046 i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, nagród, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej i zwrotu kosztów ekspertom zewnętrznym oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych.
(61) Rodzaje finansowania oraz metody wdrożenia określone na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane na podstawie stopnia, w jakim umożliwiają osiągnięcie celów Instrumentu i uzyskanie rezultatów, z uwzględnieniem w szczególności kosztów kontroli, obciążeń administracyjnych oraz spodziewanego ryzyka braku zgodności. Powinno to obejmować uwzględnianie korzystania z płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych i kosztów jednostkowych, a także finansowanie niepowiązane z kosztami, o których mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046.
(62) Należy zawrzeć umowę ramową z Ukrainą, aby ustalić zasady współpracy finansowej między Unią a Ukrainą, w tym niezbędne mechanizmy kontroli i audytu wydatków. W stosownych przypadkach, w zależności od poszczególnych filarów, aby określić warunki uruchamiania funduszy, należy również zawierać z Ukrainą umowy w sprawie finansowania i umowy pożyczki.
62a) Odbiorcy finansowania unijnego powinni wskazywać na jego pochodzenie i zapewniać jego wyeksponowanie, w stosownych przypadkach również poprzez umieszczenie godła Unii i odpowiedniego oświadczenia o finansowaniu w brzmieniu "sfinansowane przez Unię Europejską".
(63) Na zasadzie odstępstwa od art. 209 ust. 3 akapit pierwszy, drugi i czwarty rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 należy uznać, że spłaty i dochody wygenerowane przez instrument finansowy powinny stanowić wewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel na rzecz Instrumentu lub programu będącego jego następcą.
(64) Na zasadzie odstępstwa od art. 213 ust. 4 lit. a) rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 właściwe jest, aby nadwyżka z rezerw na Gwarancję dla Ukrainy stanowiła wewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel na rzecz Instrumentu lub programu będącego jego następcą.
(65) W ramach filaru I Instrumentu należy zapewnić finansowanie, aby wesprzeć wdrażanie "Planu dla Ukrainy" określającego program reform i inwestycji Ukrainy, których celem jest osiągnięcie ogólnych i szczegółowych celów Instrumentu i które powinny być również zintegrowane z ramami polityki gospodarczej i fiskalnej. Finansowanie w ramach tego filaru należy zapewnić po zadowalającym spełnieniu warunków określonych w planie.
(66) Ukraina powinna przygotować plan jako spójną, kompleksową i odpowiednio wyważoną odpowiedź na potrzebę odbudowy i modernizacji Ukrainy, odpowiedź wspierającą odbudowę gospodarczą, społeczną i środowiskową Ukrainy, jej zrównoważony rozwój oraz postęp na drodze do członkostwa w Unii, zgodnie z celami i wymogami określonymi w Instrumencie. W związku z tym "Plan dla Ukrainy" stanowiłby również podstawę dla innych darczyńców do określenia priorytetowych obszarów finansowania odbudowy Ukrainy oraz wspierania odpowiedzialności, spójności i dodatkowych wkładów w tym względzie. W tym celu Ukraina powinna dopilnować, aby przygotowany plan w sposób zintegrowany obejmował jej potrzeby odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji oraz określał, w jakim zakresie środki przewidziane w planie mają być finansowane przez Unię za pośrednictwem Instrumentu. Przygotowując plan, Ukraina powinna wziąć pod uwagę wsparcie udzielane w ramach innych programów unijnych. Ukraina powinna tak opracować swój plan, aby zapewnić, by inni darczyńcy byli w stanie przyczynić się do wsparcia środków przewidzianych w planie, w tym przez zwiększenie finansowania dostępnego w ramach Instrumentu.
(67) "Plan dla Ukrainy" powinien stanowić podstawę wsparcia udzielanego w ramach pierwszego filaru Instrumentu, ale powinien również stanowić punkt odniesienia dla wsparcia udzielanego w ramach drugiego i trzeciego filaru Instrumentu. Środki finansowane w ramach drugiego i trzeciego filaru powinny wspierać cele planu i jego wdrażanie.
(68) "Plan dla Ukrainy" powinien obejmować środki dotyczące reform i inwestycji, wraz z etapami jakościowymi i ilościowymi, które gwarantują zadowalające wdrożenie tych środków, a także orientacyjny harmonogram wdrażania tych środków. Środki rozpoczęte od dnia 1 stycznia 2023 r. powinny być kwalifikowalne.
(69) W planie należy określić warunki odzwierciedlające oczekiwany postęp we wdrażaniu przewidzianych w nim środków. Warunki te powinny przyjąć formę etapów jakościowych lub ilościowych. Takie etapy należy zaplanować nie później niż do dnia 31 grudnia 2027 r., chociaż całkowite zakończenie środków, do których się odnoszą, może wykroczyć poza 2027 r. Biorąc pod uwagę potrzebę zapewnienia stabilności makrofinansowej Ukrainy przy jednoczesnym wspieraniu jej wysiłków na rzecz odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji w perspektywie przystąpienia do Unii, plan powinien w szczególności obejmować warunki związane z (i) podstawowymi wymogami, takimi jak stabilność makrofinansowa, nadzór budżetowy i zarządzanie finansami publicznymi, które można określić w taki sposób, aby odzwierciedlały zadowalające postępy w ich spełnianiu; oraz (ii) reformami sektorowymi i strukturalnymi oraz inwestycjami określonymi w planie. Płatności powinny być odpowiednio zorganizowane wokół takich kategorii warunków, odzwierciedlających cele Instrumentu.
(70) Przygotowanie i wdrożenie Planu przez Ukrainę powinno w szczególności uwzględniać sytuację w ukraińskich regionach i gminach, mając na uwadze ich szczególne potrzeby w zakresie odbudowy i rekonstrukcji, reform, modernizacji i decentralizacji, i powinno odbywać się w ramach znaczących i niedyskryminacyjnych konsultacji z władzami regionalnymi, lokalnymi, miejskimi i innymi władzami publicznymi oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i ekspertami, zgodnie z zasadą wielopoziomowego sprawowania rządów i z uwzględnieniem podejścia oddolnego. W tym kontekście Plan powinien w szczególności wzmocnić gospodarczy, społeczny, środowiskowy i terytorialny rozwój ukraińskich regionów i gmin, który należy uzupełnić wyraźnym uznaniem publicznej osobowości prawnej jednostek terytorialnych. Plan powinien wspierać reformę decentralizacyjną w Ukrainie i konwergencję z normami Unii; powinien również zapewnić zaangażowanie władz szczebla niższego niż krajowy, w szczególności gmin, i regionalnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w podejmowanie decyzji dotyczących wykorzystania wsparcia w procesie rekonstrukcji na szczeblu lokalnym, a także zapewnić, aby projekty rekonstrukcji wybrane i wdrożone przez takie władze szczebla niższego niż krajowy stanowiły odpowiednio znaczną część wsparcia. W jednym z rozdziałów Planu należy określić, w jaki sposób konsultowano się z odpowiednimi zainteresowanymi stronami w sposób wolny od uprzedzeń i w wystarczającym czasie, w których częściach Planu odzwierciedlono ich wkład, a w których pominięto. Wkład ten należy przedstawić szczegółowo w załączniku.
(71) Plan powinien również zawierać szczegółowe wyjaśnienie ukraińskiego systemu i planowanych środków mających na celu skuteczne zapobieganie nieprawidłowościom, korupcji, a w szczególności korupcji na wysokim szczeblu, nadużyciom finansowym i konfliktom interesów, oraz skutecznego prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz ścigania przestępstw mających wpływ na wykorzystanie funduszy w ramach Instrumentu, oraz ustalenia mające na celu unikanie podwójnego finansowania w ramach Instrumentu i innych programów unijnych, jak również podwójnego finansowania przez innych darczyńców. Środki przewidziane w Planie powinny zapewnić skuteczny system zarządzania i kontroli. Takie środki Ukraina powinna wdrożyć w orientacyjnym terminie, który należy ustalić, w zależności od poszczególnych działań, w trakcie obowiązywania Instrumentu. Zgodność z tym Planem będzie miała zasadnicze znaczenie zarówno dla zachowania interesów finansowych Unii, jak i dla włączenia wspólnotowego dorobku prawnego do wewnętrznego porządku prawnego Ukrainy, przybliżając Ukrainę do członkostwa w Unii.
(72) Komisja powinna ocenić Plan dla Ukrainy na podstawie wykazu kryteriów określonych w niniejszym rozporządzeniu. Ze względu na znaczenie skutków finansowych wsparcia dla Planu dla Ukrainy Komisja powinna być uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych. |
(73) Biorąc pod uwagę niepewność i potrzebę elastyczności we wdrażaniu Instrumentu, Ukraina powinna mieć możliwość zwrócenia się do Komisji z uzasadnionym wnioskiem o |zmianę aktu delegowanego, w przypadku gdy z powodu obiektywnych okoliczności związanych z wojną Plan dla Ukrainy, w tym odpowiednie etapy jakościowe i ilościowe, nie jest już, częściowo lub całkowicie, możliwy do osiągnięcia przez Ukrainę. Komisja może również, w porozumieniu z Ukrainą, złożyć wniosek dotyczący zmiany aktu delegowanego, w szczególności, aby uwzględnić zmiany dostępnych kwot. Ukraina powinna mieć również możliwość złożenia uzasadnionego wniosku o zmianę Planu, w tym w stosownych przypadkach przez zaproponowanie aneksów, aby uwzględnić dodatkowe dostępne fundusze od innych darczyńców lub z innych źródeł, takie jak |zamrożone i immobilizowane rosyjskie aktywa.
(74) Wsparcie finansowe dla Planu dla Ukrainy powinno być możliwe w formie pożyczki. W sytuacji, gdy potrzeby finansowania Ukrainy są pilne, należy zorganizować pomoc finansową w ramach zróżnicowanej strategii finansowania, o której mowa w art. 220a rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 i ustanowionej tamże jako jednolita metoda finansowania, która ma zwiększyć płynność obligacji unijnych oraz atrakcyjność i opłacalność emisji unijnej.
(75) Biorąc pod uwagę sytuację Ukrainy spowodowaną wojną napastniczą Rosji i w celu wsparcia Ukrainy na drodze do długoterminowej stabilności, należy udzielić Ukrainie pożyczek na wysoce preferencyjnych warunkach na maksymalny okres 35 lat i nie rozpoczynać spłaty kwoty głównej przed 2034 r. Należy również wprowadzić odstępstwo od art. 220 ust. 5 lit. e) rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 i umożliwić Unii pokrycie - w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2027 r. - kosztów stóp procentowych (kosztów finansowania i kosztów zarządzania płynnością) oraz znieść koszty administracyjne (koszty obsługi ogólnych administracyjnych kosztów), które w przeciwnym razie poniosłaby Ukraina. Dotację na pokrycie kosztów finansowania zewnętrznego należy przyznać w formie instrumentu, który uznaje się za odpowiedni do zapewnienia skuteczności wsparcia w ramach Instrumentu w rozumieniu art. 220 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046.
(76) Ukraina powinna mieć możliwość wystąpienia każdego roku o dotację na spłatę odsetek i zwolnienie z kosztów administracyjnych.
(77) Na zasadzie odstępstwa od art. 31 ust. 3 zdanie drugie rozporządzenia (UE) 2021/947 zobowiązania finansowe z tytułu pożyczek udzielanych na podstawie niniejszego rozporządzenia nie powinny być wspierane z gwarancji na działania zewnętrzne. Wsparcie w formie pożyczek w ramach Instrumentu powinno stanowić pomoc finansową w rozumieniu art. 220 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046. Biorąc pod uwagę ryzyko finansowe i pokrycie budżetowe, nie należy tworzyć rezerw na pomoc finansową w formie pożyczek w ramach Instrumentu, zgodnie z propozycją, aby były one gwarantowane powyżej pułapów, oraz, na zasadzie odstępstwa od art. 211 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046, nie należy ustalać wskaźnika zasilenia rezerw.
(78) Należy zagwarantować zarówno elastyczność, jak i możliwość programowania, a także stabilność w udzielaniu wsparcia unijnego dla Ukrainy. W tym celu płatności w ramach Instrumentu należy realizować zgodnie z ustalonym harmonogramem kwartalnym, z zastrzeżeniem dostępności finansowania, na podstawie wniosku o płatność składanego przez Ukrainę i po weryfikacji przez Komisję zadowalającego spełnienia odpowiednich warunków, w tym osiągnięcia wszystkich kamieni milowych i wartości docelowych. W przypadku gdy warunek nie zostanie spełniony zgodnie z orientacyjnym harmonogramem określonym w decyzji zatwierdzającej Plan, Komisja powinna potrącić z płatności kwotę odpowiadającą danym warunkom zgodnie z wcześniej ustaloną metodyką dotyczącą częściowego spełnienia. Wypłata odpowiednich wstrzymanych środków może nastąpić w kolejnym terminie płatności i do dwunastu miesięcy po pierwotnym terminie określonym w orientacyjnym harmonogramie, z zastrzeżeniem spełnienia warunków.
(79) Aby zapewnić Ukrainie dostęp do wystarczającego finansowania w celu zaspokojenia jej potrzeb stabilności makro- finansowej oraz zainicjowania odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji kraju, Ukraina powinna mieć dostęp do maksymalnie 7 % bezzwrotnego wsparcia finansowego i pożyczki w formie płatności zaliczkowych, z zastrzeżeniem dostępności środków i przestrzegania warunku wstępnego wsparcia dla Ukrainy w ramach Instrumentu.
(80) Na zasadzie odstępstwa od art. 116 ust. 2 i 5 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 należy ustalić termin płatności, począwszy od daty przekazania Ukrainie decyzji zatwierdzającej wypłatę, i wykluczyć płatność odsetek za zwłokę przez Komisję na rzecz Ukrainy.
(81) Przejrzystość we wszystkich fazach wdrażania Instrumentu jest stałym warunkiem wstępnym wsparcia unijnego. Ukraina powinna publikować aktualne dane dotyczące osób, podmiotów i beneficjentów końcowych otrzymujących finansowanie w kwotach przekraczających równowartość 100 000 EUR na potrzeby przeprowadzenia reform i inwestycji określonych w Planie dla Ukrainy. Ujawnienie beneficjenta rzeczywistego podmiotu prawnego powinno być obowiązkowym warunkiem wstępnym otrzymania finansowania. Ponadto Ukraina powinna aktualizować i publikować wykaz 2 000 największych beneficjentów końcowych. Informacji tych nie należy publikować, jeżeli jest to należycie uzasadnione, w przypadku, gdy ich ujawnienie zagraża prawom i wolnościom zainteresowanych osób lub podmiotów lub poważnie szkodzi interesom handlowym odbiorców. Umowa ramowa powinna zawierać dokładne zasady i ramy czasowe dotyczące gromadzenia danych przez Ukrainę oraz dostępu do nich przez Komisję, OLAF i, w stosownych przypadkach, Prokuraturę Europejską (EPPO), w tym w odniesieniu do formatu informacji i praw dostępu do informacji dla społeczeństwa europejskiego i ukraińskiego, a także Rady Najwyższej Ukrainy i Parlamentu Europejskiego.
(82) W ramach filaru II Instrumentu należy ustanowić ramy inwestycyjne mające na celu wspieranie inwestycji w odbudowę i rekonstrukcję, realizowanych przez firmy z sektora prywatnego, gminy, przedsiębiorstwa państwowe lub inne podmioty. Ramy inwestycyjne dla Ukrainy powinny uwzględniać priorytety określone w Planie dla Ukrainy oraz wspierać jego cele i realizację. Ramy inwestycyjne dla Ukrainy powinny zakładać zaangażowanie ukraińskich władz w zarządzanie nimi.
(82a) Ze względu na potrzebę koordynacji międzynarodowego wsparcia na rzecz odbudowy, rekonstrukcji i modernizacji Ukrainy organizacje międzynarodowe, międzynarodowe instytucje finansowe, w szczególności EBI i EBOR jako kluczowe instytucje finansowe, a także państwa członkowskie, krajowe banki rozwoju, państwa trzecie lub inni darczyńcy mogą odgrywać istotną rolę w finansowaniu lub jako partnerzy wykonawczy środków lub projektów wspieranych w ramach Instrumentu. Krajowe i lokalne prywatne i kontrolowane przez państwo instytucje finansowe w Ukrainie mogą być zaangażowane we wdrażanie tych instrumentów.
(83) Ramy inwestycyjne powinny stanowić zintegrowany pakiet finansowy zapewniający zdolność finansowania w formie instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych i działań łączonych w Ukrainie. Wsparcia na podstawie ram inwestycyjnych dla Ukrainy należy udzielać na zasadzie zarządzania pośredniego, w szczególności z wykorzystaniem możliwości finansowych i technicznych międzynarodowych instytucji finansowych i europejskich instytucji finansowania rozwoju, w tym ich udziału w ryzyku związanym z inwestycjami z ich zasobów własnych. Biorąc pod uwagę skalę inwestycji w odbudowę i rekonstrukcję w Ukrainie, które będą wymagały podziału ryzyka, konieczne jest, aby Unia ustanowiła specjalną możliwość gwarancyjną - Gwarancję dla Ukrainy. Działania objęte Gwarancją dla Ukrainy będą realizowane zgodnie z art. 208 ust. 4 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046. Agencje kredytów eksportowych i inne instytucje finansowe zapewniające wsparcie w zakresie ułatwień w handlu mogą działać jako pośrednicy finansowi. Wdrażając Gwarancję dla Ukrainy i zarządzając nią, Komisja powinna zapewnić ścisłą koordynację ze wsparciem udzielanym w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Plus ustanowionego rozporządzeniem (UE) 2021/947.
(84) Elastyczność wsparcia w ramach Instrumentu należy zwiększyć przez zapewnienie elastycznego wdrażania Gwarancji dla Ukrainy, której można udzielać stopniowo. Należy wprowadzić odstępstwo od art. 211 ust. 2 akapit drugi zdanie drugie rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046, aby umożliwić tworzenie rezerw do dnia 31 grudnia 2027 r. równych kwocie rezerw odpowiadającej udzielonej gwarancji, a nie globalnej kwocie rezerw. W ramach odstępstwa powinna również istnieć możliwość stopniowego tworzenia rezerw dla odzwierciedlenia postępów w wyborze i realizacji operacji w zakresie finansowania i inwestycji wspierających cele Instrumentu, zamiast odzwierciedlania oceny skutków finansowych, o której mowa w art. 211 ust. 2 akapit drugi zdanie drugie rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046.
(85) W celu efektywnego wykorzystania środków w ramach tego filaru należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmiany wskaźnika zasilenia rezerw na Gwarancję dla Ukrainy. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. W trakcie przygotowywania i opracowywania aktów delegowanych Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(85a) Aby ułatwić prywatne inwestycje i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, konieczne jest przeznaczenie części środków finansowych objętych Gwarancją dla Ukrainy na przedsiębiorstwa typu startup oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), zgodnie z definicją zawartą w art. 2 załącznika do zalecenia 2003/361/WE, a także zgłaszanie i śledzenie przydziału takiej części środków.
(86) W ramach filaru III Instrumentu wsparcie powinno mieć na celu przede wszystkim stopniowe dostosowanie do unijnych zasad, norm, polityk i praktyk ("dorobek prawny") z myślą o przyszłym członkostwie w Unii, przyczyniając się tym samym do wdrażania Planu dla Ukrainy. W procesie tym należy również uwzględnić odpowiednie zalecenia organów międzynarodowych i sojuszy regionalnych, takich jak Rada Europy i Komisja Wenecka. Wsparcie powinno również mieć na celu zwiększenie zdolności zainteresowanych stron, w tym instytucji demokratycznych, sądów, partnerów społecznych, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych, a także budowanie zdolności podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, w tym ich roli w zakresie kontroli publicznej.
(87) Zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) 2018/1046, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 oraz rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95, (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE) 2017/1939 i dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą skutecznych środków, z uwzględnieniem środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom, nadużyciom finansowym, korupcji, konfliktom interesów i podwójnemu finansowaniu, wykrywania i eliminowania tych zjawisk oraz prowadzenia postępowań w ich sprawie, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych, a także środków pozwalających na skuteczne prowadzenie postępowań przygotowawczych, ściganie i stawianie przed sądem sprawców przestępstw mających wpływ na fundusze udostępniane w ramach Instrumentu i osób biorących udział w cudzym przestępstwie w sposób niespra- wczy. Służby Komisji powinny dysponować wystarczającymi zdolnościami administracyjnymi i personelem, aby zapewnić osiągnięcie tych celów.
(87a) Mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 EPPO jest właściwa w sprawach przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, nawet jeżeli główny czyn zabroniony ma miejsce poza Unią, z zastrzeżeniem jurysdykcji eksterytorialnej państwa członkowskiego uczestniczącego w systemie EPPO w odniesieniu do przestępstwa naruszającego interesy finansowe Unii, oraz że istotne jest, zgodnie z art. 24 ust. 1 tego rozporządzenia, aby Komisja, Rada Audytowa i OLAF bez zbędnej zwłoki zgłaszały EPPO wszelkie czyny zabronione mające wpływ na środki finansowe przyznane na podstawie niniejszego rozporządzenia, co pozwoli Prokuraturze Europejskiej ocenić swoją właściwość i w stosownych przypadkach wszcząć postępowanie przygotowawcze. Ponadto istotne jest, aby właściwe organy ukraińskie bezzwłocznie rozpatrywały wnioski o wzajemną pomoc prawną i wnioski o ekstradycję wydane przez Prokuraturę Europejską i właściwe organy państw członkowskich dotyczące tych funduszy, zgodnie z odpowiednimi instrumentami dotyczącymi międzynarodowej współpracy w sprawach karnych.
(88) W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) powinien mieć możliwość prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu wykrycia i ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii, oraz w celu zgłaszania wszelkich przestępstw EPPO, zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/1939.
(89) Zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) 2018/1046 należy przyznać niezbędne prawa i dostęp Komisji, Parlamentowi Europejskiemu, OLAF-owi, Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w stosownych przypadkach, Prokuraturze Europejskiej (EPPO), w tym ze strony osób trzecich zaangażowanych we wdrażanie środków finansowych Unii. Ukraina powinna również korzystać z systemu wczesnego wykrywania i wykluczania oraz zgłaszać Komisji nieprawidłowości związane z wykorzystaniem funduszy.
(90) Wzmocnienie systemów kontroli wewnętrznej, w tym kontroli ex ante, walka z wszelkimi formami korupcji, nepotyzmu, faworyzowania czy oszustw, propagowanie przejrzystości, dobrej administracji i skutecznego zarządzania finansami publicznymi, a także weryfikacja przez niezależnego audytora zewnętrznego są priorytetami reform w Ukrainie i zwiększają zasadność wsparcia dla Ukrainy, a Instrument powinien je wspierać.
(91) Komisja powinna zapewnić skuteczną ochronę interesów finansowych Unii w ramach Instrumentu. W tym celu należy powołać niezależną Radę Audytową, która dostarczałaby Komisji informacji na temat ewentualnego niewłaściwego zarządzania funduszami i gwarantowałaby uzyskanie poświadczenia wiarygodności dzięki niezależnemu audytowi zewnętrznemu. Rada Audytowa powinna podlegać obowiązkom sprawozdawczym wobec Prokuratury Europejskiej zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/1939. Takie informacje powinny być udostępniane OLAF-owi, Prokuraturze Europejskiej i, w stosownych przypadkach, odpowiednim władzom ukraińskim, w szczególności Izbie Obrachunkowej Rady Najwyższej Ukrainy. Komisja, z pomocą delegatury Unii, powinna być uprawniona do przeprowadzania regularnych kontroli sposobu, w jaki Ukraina wdraża fundusze w całym cyklu życia projektu. Należy zapewnić Komisji wystarczające środki finansowe i zasoby ludzkie do przeprowadzania audytu i kontroli. Rada Audytowa powinna zapewnić regularny dialog i współpracę z Europejskim Trybunałem Obrachunkowym.
(92) Chociaż to przede wszystkim Ukraina jest odpowiedzialna za zadbanie, aby wdrażanie Instrumentu było zgodne z obowiązującymi normami, biorąc pod uwagę zasadę proporcjonalności i szczególne warunki, w których Instrument będzie funkcjonował, Komisja powinna mieć możliwość uzyskania wystarczającego zapewnienia od Ukrainy w tym zakresie. W tym celu Ukraina powinna zobowiązać się w Planie do poprawy obecnego systemu zarządzania i kontroli oraz do odzyskiwania kwot wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem. Ukraina powinna również zobowiązać się w ramach Planu do poprawy wykrywania przestępstw mających wpływ na fundusze przekazywane w ramach Instrumentu, prowadzenia w ich sprawie postępowań przygotowawczych i ich ścigania. W związku z tym Ukraina powinna zobowiązać się do zagwarantowania, że właściwe organy ukraińskie będą bezzwłocznie rozpatrywały wnioski o wzajemną pomoc prawną i wnioski o ekstradycję wydane przez EPPO i właściwe organy państw członkowskich. Ukraina powinna ustanowić system monitorowania, na podstawie którego sporządzane będzie roczne sprawozdanie z postępów. Ukraina powinna gromadzić dane i informacje umożliwiające zapobieganie nieprawidłowościom, nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów, a także wykrywanie i eliminowanie tych zjawisk, oraz pozwalające na skuteczne prowadzenie postępowań przygotowawczych, ściganie i stawianie przed sądem sprawców przestępstw mających wpływ na środki finansowe udostępniane w ramach Instrumentu i osób biorących udział w cudzym przestępstwie w sposób niesprawczy. Umowa ramowa oraz umowy w sprawie finansowania i umowy pożyczki powinny zawierać zobowiązania Ukrainy do zadbania o gromadzenie odpowiednich danych i informacji na temat osób i podmiotów otrzymujących finansowanie na wdrażanie środków przewidzianych w Planie dla Ukrainy oraz o dostęp do takich danych. Umowa ramowa, umowa w sprawie finansowania i umowa pożyczki powinny zostać udostępnione Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Radzie Najwyższej Ukrainy.
(93) Interesy finansowe Unii również należy chronić, gdy fundusze są realizowane w ramach zarządzania bezpośredniego przez dotacje i zamówienia publiczne oraz zarządzania pośredniego z podmiotami ocenianymi pod kątem spełnienia wymogów dotyczących filarów, w szczególności w ramach drugiego i trzeciego filaru Instrumentu.
(94) Na potrzeby wdrożenia pomocy w ramach Instrumentu należy przyjąć programy prac.
(95) Należy zwiększyć zdolności Ukrainy w zakresie komunikacji, by zapewnić istnienie silnych i pluralistycznych mediów oraz promować zrozumienie unijnych wartości oraz korzyści i obowiązków wynikających z potencjalnego członkostwa w Unii, zwalczając jednocześnie dezinformację, zagraniczne manipulacje informacjami i ingerencje w informacje. Należy również zapewnić widoczność finansowania unijnego.
(96) Komisja powinna zapewnić jasne mechanizmy monitorowania i oceny w celu zapewnienia skutecznej rozliczalności i przejrzystości przy wykonywaniu budżetu Unii, a także skutecznej oceny postępów w osiąganiu celów niniejszego rozporządzenia.
(97) Komisja powinna przeprowadzać raz w roku ocenę realizacji wsparcia w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy. Powinno to umożliwić komitetowi ustanowionemu niniejszym rozporządzeniem uzyskiwanie odpowiednich informacji w celu udzielania pomocy Komisji. Informacje te należy również udostępnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Na potrzeby skutecznego monitorowania realizacji Ukraina powinna raz w roku przedstawiać roczne sprawozdanie z postępów we wdrażaniu. Takie sprawozdania przygotowane przez rząd powinny znaleźć odpowiednie odzwierciedlenie w Planie dla Ukrainy. Na odbiorców finansowania unijnego wdrażanego w ramach drugiego i trzeciego filaru Instrumentu należy nałożyć proporcjonalne wymogi w zakresie sprawozdawczości.
(98) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011.
(99) Komisja w swojej ocenie Planu dla Ukrainy i podczas gromadzenia opinii na temat ram inwestycyjnych dla Ukrainy należycie uwzględni decyzję Rady 2010/427/UE i rolę ESDZ w stosownych przypadkach, a w szczególności podczas monitorowania, czy spełniono warunek wstępny przyznania wsparcia unijnego.
(100) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(101) Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
