RADA UNII EUROPEJSKIEJ,PRZYPOMINAJĄC, że art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej stanowi, że Unia opiera się na takich wartościach, jak: poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokracja, równość, państwo prawne oraz poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości.
PODKREŚLAJĄC zobowiązanie Unii do propagowania i utrzymywania tych wartości oraz przyczyniania się do ich zachowania i rozwoju, zgodnie z art. 3 ust. 1 i 5 Traktatu o Unii Europejskiej oraz z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej.
PRZYWOŁUJĄC KONTEKST POLITYCZNY przedstawiony w załączniku do niniejszych konkluzji,
UZNAJĄC, że:
1. Wszystkie państwa członkowskie stoją przed wyzwaniami wynikającymi ze skutków zmian gospodarczych, politycznych, społecznych, kulturowych i technologicznych, globalnej migracji i innych źródeł obaw społecznych i polaryzacji politycznej, takich jak utrzymujące się nierówności społecznoekonomiczne, wraz ze wzrostem powodujących podziały tendencji nacjonalistycznych, ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu, homofobii, bifobii, transfobii, interfobii i nietolerancji ze względu na płeć lub orientację seksualną, nawoływania do nienawiści i radykalizacji postaw prowadzącej do brutalnego ekstremizmu. Do tego dochodzi trudne dziesięciolecie dla Unii Europejskiej, w którym rosły w siłę populistyczne i antyeuropejskie ruchy oraz miał miejsce proces dezintegracji - brexit.
2. Niedawny kryzys światowy, w tym pandemia COVID-19, wywarł również głęboki wpływ na nasze demokratyczne społeczeństwa, stwarzając bezprecedensowe wyzwania dla relacji między państwem a społeczeństwem, wiarygodności informacji, a ostatecznie zdolności instytucji demokratycznych do radzenia sobie z szybko zmieniającymi się potrzebami i wymogami społecznymi. Ma to również wpływ na jakość, równość i sprawiedliwość w kształceniu i szkoleniu.
3. Niczym nieuzasadniona wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie i towarzyszący jej stały strumień dezinformacji na dużą skalę stanowi nie tylko atak na Ukrainę, ale także lekceważenie prawa międzynarodowego i uniwersalnych wartości, takich jak pokój, oraz bezpośrednie zagrożenie dla UE jako przestrzeni pokoju, bezpieczeństwa i wolności.
4. Podstawą funkcjonowania naszych otwartych społeczeństw demokratycznych jest debata publiczna, która umożliwia świadomym obywatelom wyrażenie woli i opinii za pośrednictwem wolnych i uczciwych procesów politycznych. Umiejętność korzystania z mediów, bezpieczne, krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych w perspektywie ukierunkowanej na człowieka oraz właściwe zrozumienie bieżących wyzwań związanych ze zjawiskiem wprowadzania w błąd i dezinformacji mają zatem zasadnicze znaczenie dla świadomego uczestnictwa w życiu demokratycznym, a ostatecznie dla procesów uczenia się. Także w kontekście zmian w dziedzinie sztucznej inteligencji, wiążących się zarówno z zagrożeniami, jak i szansami, widoczna jest istotna rola tych czynników, które są również kluczowe w zwalczaniu stereotypów i szkodliwych norm.
5. Wyzwania związane ze zrównoważonym rozwojem i zmianą klimatu wymagają sprawiedliwej i inkluzywnej transformacji ekologicznej, a także zaangażowania społeczeństwa jako całości w ten proces oraz zwalczania kontrowersyjnych stanowisk.
6. Wszystkie te wyzwania i zagrożenia mogą mieć konsekwencje, takie jak polaryzacja społeczna, niezadowolenie polityczne i dystans do instytucji demokratycznych i ich procesów partycypacyjnych, co wzbudza coraz większe obawy w społeczeństwach europejskich. Wyzwania pokazują, że istnieje potrzeba dalszej obrony naszych demokracji, i wzmocnienia naszych wspólnych wartości europejskich, o których mowa w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Widać przy tym wartość dodaną, jaką wnosi Unia Europejska w mierzeniu się z tymi wyzwaniami i zagrożeniami oraz znajdowaniu wspólnych rozwiązań.
7. Dążenie do utworzenia europejskiego obszaru edukacji opiera się na wielu kluczowych wartościach i zasadach edukacyjnych, które należy nadal wzmacniać, takich jak jakość, równość, sprawiedliwość, sukces dla wszystkich, włączenie, szacunek i różnorodność 1 .
8. W tym kontekście systemy kształcenia i szkolenia muszą nie tylko przewidywać nowe wyzwania, dostosowywać się do nich i odpowiednio na nie reagować, ale także wnosić wkład w przyszłość naszych demokracji i przyszłość UE poprzez kształtowanie aktywnych, zaangażowanych i kreatywnych obywateli, którzy są świadomi swoich wspólnych wartości i są w stanie ulepszać swoje środowisko życia. Wspólny europejski zbiór wartości propagowany poprzez kształcenie i szkolenie umożliwia Unii osiągnięcie i utrzymanie pozycji społeczno-gospodarczej, którą cieszy się na świecie.
ODNOTOWUJE:
1. Strategię UE na rzecz młodzieży na lata 2019-2027 2 , w której podkreślono potrzebę wyposażenia młodych ludzi w niezbędne zasoby, aby mogli stać się aktywnymi obywatelami i inicjatorami pozytywnych zmian inspirowanych wartościami UE i tożsamością europejską 3 , oraz unijny dialog młodzieżowy, w którym podkreślono potrzebę wzmocnienia kompetencji obywatelskich wśród młodych ludzi i ich poczucia przynależności do społeczeństwa i Unii Europejskiej.
2. Strategię UE na rzecz praw dziecka 4 , w której jednym z priorytetowych obszarów tematycznych jest wzmocnienie pozycji dzieci, aby stały się aktywnymi obywatelami i członkami demokratycznych społeczeństw.
3. Wyniki Konferencji w sprawie przyszłości Europy dotyczące edukacji, w ramach których obywatele zalecili m.in. rozwijanie "dostosowanych do przyszłych wyzwań edukacji i uczenia się przez całe życie w Europie", koncentrujących się m.in. na "edukacji obywatelskiej na temat procesów demokratycznych, a także unijnych wartościach i historii Europy" oraz "zagwarantowaniu minimalnego poziomu edukacji na temat UE, a zwłaszcza jej procesów demokratycznych, w tym historii integracji europejskiej i obywatelstwa europejskiego" 5 .
4. Rezolucje Parlamentu Europejskiego z 2021 i 2022 r., w których zaproponowano kompleksowy zestaw zaleceń dotyczących odnowionej europejskiej edukacji obywatelskiej i podkreślono wolę propagowania wspólnej tożsamości europejskiej, m.in. poprzez wspólny program akademicki, oraz wolę zdecydowanego włączenia wymiaru europejskiego do edukacji 6 , a także wspólne ramy edukacji obywatelskiej o wymiarze europejskim, w tym uczenia się o wartościach europejskich oraz opracowywania wspólnych materiałów i podejść pedagogicznych 7 .
5. Komunikat Komisji z 18 listopada 2022 r. w sprawie postępów w realizacji europejskiego obszaru edukacji 8 , w którym zachęca się państwa członkowskie, instytucje UE i interesariuszy do wspólnego rozważenia poważnych wyzwań i środków zorientowanych na przyszłość, takich jak "wzmocnienie europejskiej edukacji obywatelskiej", a także przyjęte przez Komisję strategie Unii równości 9 , w których podkreśla się ważną rolę wysokiej jakości, włączającego kształcenia i szkolenia jako czynnika umożliwiającego postępy w kierunku Unii równości dla wszystkich, niezależnie od płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej.
PODKREŚLA kluczową rolę kształcenia i szkolenia w kształtowaniu przyszłości Europy. Działania związane ze strategicznymi priorytetami ustanowionymi w rezolucji Rady w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia na rzecz europejskiego obszaru edukacji i w szerszej perspektywie (2021-2030) obejmują między innymi uwzględnienie europejskiej perspektywy w kształceniu i szkoleniu oraz zapewnienie osobom uczącym się wglądu w to, co oznaczają Europa i Unia w ich codziennym życiu. Oznacza to wzmocnienie krytycznego myślenia i propagowanie kompetencji obywatelskich, międzykulturowych i społecznych, wzajemnego zrozumienia i szacunku, a także poczucia odpowiedzialności za wartości demokratyczne oraz prawa podstawowe i prawa człowieka na wszystkich poziomach i we wszystkich rodzajach kształcenia i szkolenia.
PODKREŚLA, że w kontekście przeglądu śródokresowego europejskiego obszaru edukacji w swojej rezolucji z maja 2023 r. pt. "Europejski obszar edukacji: perspektywa na rok 2025 i dalsze lata" 10 Rada uznaje, że szczególną uwagę należy poświęcić usprawnieniu nabywania kluczowych kompetencji, aby umożliwić wszystkim europejskim obywatelom pełen rozwój osobisty, społeczny, obywatelski i zawodowy.
ZGADZA SIĘ, ŻE:
1. Edukacja na rzecz obywatelstwa demokratycznego przyczynia się do wzmocnienia odporności Europy w czasach kryzysów oraz szybkich i głębokich zmian, a także musi mieć centralne miejsce w politykach dotyczących kształcenia i szkolenia, ponieważ jest to droga do uczenia się o wspólnych wartościach europejskich i obywatelstwie demokratycznym. Jest to szczególnie istotne nie tylko w kontekście kształcenia i szkolenia, ale również dla całego społeczeństwa, które musi być aktywnie angażowane w ten proces. Wszyscy obywatele w UE (w tym osoby nowo przybyłe i osoby ze środowisk migracyjnych) muszą rozwijać niezbędne kompetencje, aby aktywnie i odpowiedzialnie uczestniczyć w życiu naszych społeczeństw.
2. Edukacja na rzecz obywatelstwa demokratycznego powinna opierać się na rozwijaniu kluczowych kompetencji, w tym w wymiarze społecznym, kulturowym i emocjonalnym, a także zdolności do krytycznego myślenia i refleksji. Powinna opierać się na nauczaniu i uczeniu się za pośrednictwem demokracji, o niej i dla niej, a w szczególności na kompetencjach obywatelskich jako zdolności do działania w charakterze odpowiedzialnego obywatela i do pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim i społecznym 11 , zarówno w internecie, jak i poza nim, nie tylko na szczeblu lokalnym i krajowym, ale także na szczeblu europejskim i międzynarodowym. W związku z tym edukacja na rzecz obywatelstwa demokratycznego powinna być powiązana z edukacją na rzecz globalnego obywatelstwa i edukacją na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz z poszanowaniem praw człowieka jako podstawy demokracji, a wymiar europejski powinien obejmować, między innymi i zgodnie z uwarunkowaniami krajowymi:
a) zrozumienie wspólnych wartości europejskich, które leżą u podstaw Unii 12 ;
b) znajomość historii integracji europejskiej, UE, jej celów i funkcjonowania jej instytucji, tak aby wszyscy obywatele byli zdolni do refleksji nad jej znaczeniem i jej wartością dodaną oraz mogli aktywnie uczestniczyć w europejskich procesach demokratycznych;
c) posiadanie wiedzy, umiejętności i postaw umożliwiających praktyczne i aktywne zaangażowanie w procesy demokratyczne w UE 13 ;
d) uwrażliwienie na różnorodność oraz europejską i globalną tożsamość kulturową.
3. Kwestią zasadniczą jest, by propagować wspólne wartości europejskie i obywatelstwo demokratyczne na wszystkich poziomach i we wszystkich rodzajach kształcenia i szkolenia, a także w odniesieniu do osób w każdym wieku. Obejmuje to zbadanie nowych działań w dziedzinie kształcenia i szkolenia na szczeblu krajowym i europejskim oraz wzmocnienie istniejących działań, a także gotowość do współpracy i uzgodnienia, w stosownych przypadkach, wspólnych narzędzi, treści, podejść, definicji i celów, aby odpowiedzieć na potrzeby i oczekiwania obywateli europejskich oraz nadal wnosić wkład w projekt europejski i jego obronę przed zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi.
ZWRACA SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, by z należytym uwzględnieniem autonomii instytucjonalnej i wolności akademickiej oraz zgodnie z uwarunkowaniami krajowymi:
1. WZMOCNIŁY propagowanie wspólnych wartości europejskich i obywatelstwa demokratycznego jako nośników spójności i włączenia 14 na wszystkich poziomach i we wszystkich rodzajach kształcenia i szkolenia (formalnego, pozafor- malnego i nieformalnego) od najmłodszych lat i przez całe życie. W tym celu:
a) ZACHĘCAŁY do rozwijania edukacji obywatelskiej, opartej na kompetencjach obywatelskich i innych kompetencjach, w ramach krajowych polityk, strategii i planów w dziedzinie kształcenia i szkolenia, na wszystkich poziomach i we wszystkich rodzajach kształcenia i szkolenia, zwłaszcza w ramach kształcenia obowiązkowego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego (VET), a także za pośrednictwem innych instytucji publicznych, takich jak biblioteki.
b) POGŁĘBIAŁY zrozumienie UE i wiedzę o niej, zwłaszcza o jej historii, symbolach, celach i funkcjonowaniu, w tym o powiązaniach z procesami demokratycznymi państw członkowskich, a także o najważniejszych kwestiach kształtujących europejskie życie polityczne.
c) WSPIERAŁY wzmacnianie pozytywnego i włączającego poczucia tożsamości i przynależności na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym w oparciu o wspólne wartości europejskie.
d) PODKREŚLAŁY znaczenie formalnego, pozaformalnego i nieformalnego kształcenia i szkolenia z zakresu kultury, które ma ułatwiać zdobywanie wiedzy zarówno na temat różnorodności społeczeństw europejskich, jak i ich wspólnych wartości i odniesień kulturowych.
e) WZMACNIAŁY niezbędne powiązania między edukacją na rzecz wspólnych europejskich wartości i obywatelstwa demokratycznego, z jednej strony, a edukacją na rzecz zrównoważonego rozwoju i edukacją na rzecz obywatelstwa cyfrowego, umożliwiając europejskim osobom uczącym się i obywatelom dostosowanie się do demokratycznych, sprawiedliwych, zrównoważonych i cyfrowych społeczeństw, uczestniczenie w nich oraz aktywne angażowanie się w nie poprzez proces uczenia się przez całe życie.
f) Uwzględniając wyzwania społeczne, takie jak bezpieczeństwo cyfrowe i prywatność, cyberprzemoc, dezinformacja, nawoływanie do nienawiści i radykalizacja postaw, ZWIĘKSZAŁY umiejętności sprawnego korzystania z mediów, zwłaszcza w kontekstach cyfrowych i sieciach społecznościowych, ze szczególnym naciskiem na krytyczne myślenie i świadomość etyczną, by umożliwić ludziom podejmowanie świadomych decyzji.
2. WŁĄCZAŁY stałą troskę o zwracanie uwagi na równość i różnorodność w szczególny kontekst nauczania wspólnych wartości europejskich i obywatelstwa demokratycznego. W tym kontekście:
a) BUDOWAŁY kulturę włączenia za pomocą mechanizmów służących wykrywaniu możliwej dynamiki wykluczenia, dyskryminacji i przemocy ze względu na takie przyczyny jak pochodzenie, przynależność do mniejszości, niepełnosprawność, płeć, orientacja seksualna lub inne warunki osobiste lub społeczne, oraz podejmowaniu działań przeciwko tym zjawiskom.
b) WSPIERAŁY działania ukierunkowane na nowo przybyłych do UE, by ułatwić nabywanie kompetencji obywatelskich, mając na uwadze ich kulturowe ramy pochodzenia oraz, zgodnie z uwarunkowaniami krajowymi, ZACHĘCAŁY do opracowywania materiałów, projektów i procesów edukacyjnych w oparciu o podejście międzykulturowe.
3. WSPIERAŁY wysokiej jakości innowacyjne, sprzyjające uczestnictwu i włączające edukacyjne wytyczne treści, metodyki oraz działania w dziedzinie kształcenia i szkolenia, dostosowane do kontekstu Unii Europejskiej i do specyfiki różnych systemów kształcenia i szkolenia, ułatwiające rozwijanie kompetencji obywatelskich, nabywanie wspólnych wartości europejskich i uczenie się o UE. W związku z powyższym i w stosownych przypadkach:
a) UZNAŁY, że współpraca z organizacjami międzynarodowymi może przyczynić się do wzmocnienia rozwoju kompetencji obywatelskich i nabywania wspólnych wartości europejskich. W szczególności, w odniesieniu do Rady Europy, LEPIEJ WYKORZYSTYWAŁY w kontekście UE Kartę edukacji obywatelskiej i edukacji o prawach człowieka oraz ramy odniesienia dla kompetencji sprzyjających kulturze demokratycznej. BRAŁY POD UWAGĘ jej inicjatywy i narzędzia pozwalające propagować demokrację i prawa człowieka oraz pogłębiać wiedzę na temat naszej wspólnej historii europejskiej i świadomość naszej jedności w wielokulturowym wymiarze społeczeństw europejskich 15 .
b) PROPAGOWAŁY współpracę poprzez wymianę dobrych praktyk między instytucjami kształcenia i szkolenia oraz wszystkimi odpowiednimi podmiotami edukacyjnymi na szczeblu UE w zakresie opracowywania, realizacji i oceny programów nauczania. ROZWAŻYŁY współpracę w zakresie wspólnych treści i podejść.
c) WŁĄCZAŁY różne osoby uczące się, tworząc łatwe do czytania i zrozumienia materiały o globalnej dostępności, dostosowując formaty i treści do różnych grup.
d) WSPIERAŁY wolontariat oraz działania w zakresie kształcenia i szkolenia pozaformalnego i nieformalnego w rozwijaniu kompetencji związanych z propagowaniem wspólnych wartości, solidarności, zaangażowania społecznego i obywatelstwa demokratycznego. PROPAGOWAŁY uznawanie i aktualizowanie takich doświadczeń kształtujących, na przykład poprzez mikropoświadczenia.
e) UŁATWIAŁY stosowanie podejścia cyfrowego i PROPAGOWAŁY generowanie treści informacyjnych, edukacyjnych i komunikacyjnych związanych z obywatelstwem demokratycznym i wspólnymi wartościami europejskimi w formatach dostosowanych do nowych kanałów społeczeństwa informacyjnego i komunikacyjnego.
4. WSPIERAŁY instytucje kształcenia i szkolenia w celu stworzenia odpowiednich warunków umożliwiających praktyczne korzystanie z obywatelstwa i uczestnictwa demokratycznego oraz uczenie się o obywatelstwie i demokratycznym uczestnictwie. W tym celu:
a) ELIMINOWAŁY wszelkie rodzaje dyskryminacji i segregacji w środowiskach edukacyjnych, tak aby były to bezpieczne i włączające przestrzenie wolne od wszelkiego rodzaju przemocy i zgodne z wartościami pluralizmu, tolerancji, szacunku, sprawiedliwości, solidarności, sprawiedliwości i równouprawnienia płci.
b) PROPAGOWAŁY prawo dzieci i młodzieży do bycia wysłuchanymi i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, edukacyjnym, kulturalnym, artystycznym i rekreacyjnym w ich środowisku, aby ułatwić im stopniowe uczenie się aktywnego obywatelstwa.
c) ZACHĘCAŁY do angażowania osób uczących się, nauczycieli, trenerów, edukatorów, kadry kierowniczej instytucji kształcenia i szkolenia, rodziców, rodzin i opiekunów w prace organów partycypacyjnych, zarówno formalnych, jak i nieformalnych, oraz we współpracę i wymianę między nimi.
d) NADAL PROPAGOWAŁY współpracę między instytucjami szkolnictwa wyższego, szkołami, ośrodkami szkoleniowymi, organizacjami młodzieżowymi, instytucjami kulturalnymi i całą społecznością, jako synergie między formalnym, pozaformalnym i nieformalnym kształceniem i szkoleniem, z zastosowaniem całościowego podejścia ogól- noszkolnego, tak aby wszyscy ich członkowie 16 aktywnie i wspólnie uczestniczyli w nich oraz przyczyniali się do tworzenia pozytywnej, bezpiecznej i godnej zaufania przestrzeni sprzyjającej dobrostanowi osób uczących się, nauczycieli i edukatorów.
e) ZAPEWNIŁY odpowiednie wsparcie i zasoby nauczycielom, trenerom, edukatorom, kadrze kierowniczej instytucji kształcenia i szkolenia, rodzicom, rodzinom i opiekunom, którzy odgrywają kluczową rolę polegającą na pomaganiu osobom uczącym się w rozwijaniu kompetencji w życiu społecznym i obywatelskim oraz w korzystaniu z obywatelstwa demokratycznego.
f) WSPIERAŁY nabywanie kompetencji związanych ze wspólnymi wartościami europejskimi i obywatelstwem demokratycznym w ramach kształcenia oraz ciągłego doskonalenia zawodowego kadry kierowniczej instytucji kształcenia i szkolenia, nauczycieli i trenerów na wszystkich poziomach. ZWIĘKSZYŁY wartość tych doświadczeń kształtujących w przypadku dostępu do zawodu nauczyciela i rozwijania się w tym zawodzie.
g) PROPAGOWAŁY demokratyzację i przekształcanie instytucji kształcenia i szkolenia we wzorce do naśladowania, jeśli chodzi o budowanie wartości obywatelskich, poprzez wspieranie zarządzania i uczestnictwa w ramach ich procesów organizacyjnych i zarządczych w oparciu o wspólne wartości europejskie.
5. PROPAGOWAŁY udział instytucji kształcenia i szkolenia, nauczycieli, kadry edukacyjnej i kadry kierowniczej w istniejących instrumentach, programach i inicjatywach na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym, w których priorytetowo traktuje się i usprawnia nauczanie i propagowanie wspólnych wartości europejskich, obywatelstwa demokratycznego, zaangażowania obywatelskiego, wiedzy na temat Unii i jej funkcjonowania oraz aktywnego udziału w procesach demokratycznych. Podobnie WSPIERAŁY lepsze wyeksponowanie i sprawniejsze rozpowszechnianie, a także innowacje i wymianę dobrych praktyk w tych dziedzinach.
ZWRACA SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH I KOMISJI, by zgodnie ze swoimi kompetencjami:
1. NADAWAŁY WIĘKSZE ZNACZENIE edukacji w zakresie wspólnych wartości europejskich i propagowaniu obywatelstwa demokratycznego w programie polityki w dziedzinie kształcenia i szkolenia. W tym celu:
a) ROZWAŻYŁY WŁĄCZENIE tego wymiaru jako wzmocniony i bardziej widoczny wymiar do propozycji dotyczących dalszego rozwoju europejskiego obszaru edukacji do 2025 r. oraz drugiego cyklu (lata 2026-2030) strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia na rzecz europejskiego obszaru edukacji i w szerszej perspektywie (2021-2030).
b) NADAL PROPAGOWAŁY rozpowszechnianie i wymianę dobrych praktyk, działań w zakresie partnerskiego uczenia się i informacji na temat środków, które sprzyjają rozwojowi wspólnych wartości, poczucia przynależności do UE i kompetencji obywatelskich oraz poprawiają jakość edukacji obywatelskiej we wszystkich państwach członkowskich, w tym poprzez wykorzystanie technologii cyfrowych. Ciągle NASILAŁY tworzenie sieci kontaktów, współpracę i badania w celu uzyskania najlepszych dowodów i informacji oraz dzielenia się najlepszymi praktykami edukacyjnymi w tej dziedzinie.
c) WZMACNIAŁY synergie i koordynację między politykami w obszarach związanych ze wspólnymi wartościami i obywatelstwem demokratycznym, zwłaszcza skierowanymi do dzieci i młodzieży, by zwiększyć ich wpływ systemowy.
d) PROPAGOWAŁY znaczenie uznawania krajowych i transnarodowych doświadczeń, projektów w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz inspirujących postaci związanych ze wspólnymi wartościami europejskimi, obywatelstwem demokratycznym oraz wiedzą na temat Unii Europejskiej i jej procesów demokratycznych, na przykład za pomocą znaków jakości, odznak i innych odpowiednich inicjatyw.
e) PROPAGOWAŁY organizację wspólnych i symbolicznych obchodów, konkursów, symulacji i inicjatyw jako sposobu doświadczania demokracji i przybliżenia rzeczywistości Unii Europejskiej społeczności edukacyjnej 17 , zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim.
2. PROPAGOWAŁY edukację na rzecz obywatelstwa cyfrowego i DALEJ PROWADZIŁY opartą na wartościach transformację cyfrową w kształceniu i szkoleniu poprzez rozwijanie podejść skoncentrowanych na prawach człowieka i cyfrowym humanizmie 18 .
3. WSPIERAŁY interakcję i zrozumienie między wszystkimi obywatelami Europy. W tym celu:
a) ZACHĘCAŁY do mobilności, partnerstw i współpracy transnarodowej w ramach całej europejskiej społeczności edukacyjnej - uczniów, studentów, stażystów, nauczycieli, kadry edukacyjnej, wolontariuszy i kadry kierowniczej - na wszystkich poziomach i we wszystkich rodzajach kształcenia i szkolenia. KŁADŁY NACISK NA możliwości, jakie daje mobilność i wymiana, jeśli chodzi o szkolenie na rzecz dialogu międzykulturowego, aktywność obywatelską, propagowanie wspólnych wartości i rozwijanie poczucia przynależności do Unii Europejskiej, a także w kwestii wzmacniania europejskiego wymiaru edukacji i doświadczania bardziej intensywnego i bezpośredniego bycia Europejczykiem.
b) WZMACNIAŁY uczenie się i znajomość języków (w tym języków regionalnych i języków mniejszości) i kultur państw członkowskich, w stosownych przypadkach oraz w kontekście formalnym, pozaformalnym i nieformalnym 19 , by propagować zrozumienie i jedność wszystkich Europejczyków w ich różnorodnych tożsamościach, a także rozwijać kompetencje obywatelskie.
4. WZMACNIAŁY i POGŁĘBIAŁY europejską i międzynarodową współpracę w dziedzinie kształcenia i szkolenia w oparciu o nasze wspólne wartości europejskie oraz kluczowe wartości i zasady edukacyjne określające europejskie systemy kształcenia i szkolenia. W związku z tym:
a) Na wszystkich szczeblach i we wszystkich rodzajach kształcenia i szkolenia, w stosownych przypadkach, INSPIROWAŁY SIĘ procesem integracji europejskiej przeprowadzonym w ramach europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego oraz europejskiej strategii na rzecz wzmacniania pozycji instytucji szkolnictwa wyższego 20 ,
- np. sojuszami w ramach inicjatywy "Uniwersytety Europejskie" lub w sektorze kształcenia i szkolenia zawodowego - centrami doskonałości zawodowej, w celu pogłębienia współpracy i postępów na drodze do utworzenia europejskiego obszaru edukacji opartego na naszych wspólnych wartościach europejskich.
b) NADAL WSPÓŁPRACOWAŁY na rzecz dalszego rozwijania bardziej rygorystycznych systemów zapewniania jakości, by wzmocnić wspólne normy jakości, przejrzystości, uznawania i mobilności w europejskim obszarze edukacji i europejskim obszarze szkolnictwa wyższego, a także by przyczynić się do większej spójności Europy.
c) NADAL stopniowo ROZSZERZAŁY i WZMACNIAŁY tę współpracę opartą na wartościach nie tylko z partnerami z państw kandydujących, ale również z państwami trzecimi, zwłaszcza państwami objętymi europejską polityką sąsiedztwa, by propagować powiązania i wzmacniać systemy kształcenia, szkolenia i badań naukowych na całym świecie. Wszystko to przyczyni się do pogłębienia wiedzy na temat Unii Europejskiej, propagowania wspólnych wartości Unii i jej państw członkowskich, ułatwienia międzynarodowego dialogu politycznego i dyplomacji europejskiej, a także wspierania rozwoju demokratycznego obywatelstwa.
ZWRACA SIĘ DO KOMISJI, by zgodnie z Traktatami i z należytym uwzględnieniem zasady pomocniczości i uwarunkowań krajowych:
1. ZWIĘKSZAŁA widoczność edukacji obywatelskiej oraz lepiej eksponowała wkład, jaki sektor kształcenia i szkolenia może wnieść w europejskie inicjatywy i strategie związane ze wzmacnianiem wspólnych wartości europejskich, demokratycznego obywatelstwa i wiedzy na temat UE.
2. We współpracy z państwami członkowskimi, WZMACNIAŁA edukację na rzecz obywatelstwa demokratycznego w grupach roboczych ds. strategicznych ram europejskiego obszaru edukacji, a zwłaszcza w grupie roboczej ds. równości i wartości w kształceniu i szkoleniu, oraz PRIORYTETOWO TRAKTOWAŁA taką edukację.
3. WŁĄCZAŁA edukację na rzecz demokratycznego obywatelstwa i wspólne wartości europejskie do istniejących procesów monitorowania systemów i polityk w dziedzinie kształcenia i szkolenia, unikając przy tym nakładania dodatkowych obciążeń administracyjnych na państwa członkowskie. W tym celu:
a) Biorąc pod uwagę porównywalne, już dostępne lub przyszłe, międzynarodowe źródła danych, WYKORZYSTYWAŁA - wiedzę ekspercką stałej grupy ds. wskaźników i benchmarków w celu opracowania ulepszonego podejścia do wskaźników ilościowych i jakościowych w dziedzinie kompetencji obywatelskich w UE, zarówno w odniesieniu do już istniejących, jak i opracowywanych wskaźników.
b) UZGLĘDNIAŁA monitorowanie rozwoju kompetencji obywatelskich w nadchodzących edycjach Monitora Kształcenia i Szkolenia jako jednej z kluczowych kompetencji w krajowych systemach kształcenia i szkolenia, o ile dostępne są nowe dane i inne dowody, wraz z aktualizacją krajowych środków politycznych.
4. PRZYCZYNIAŁA SIĘ do poszerzania wiedzy i wspierania państw członkowskich w dysponowaniu kluczowymi danymi i narzędziami umożliwiającymi refleksję nad ich praktykami edukacyjnymi oraz wyciąganie wniosków i czynienie postępów w zakresie tych praktyk, przy jednoczesnym unikaniu nakładania dodatkowych obciążeń administracyjnych na państwa członkowskie, które mogłyby podjąć decyzję o dobrowolnym udziale w planowanych inicjatywach. W tym celu:
a) OPRACOWYWAŁA bardziej porównawcze i oparte na dowodach analizy, sprawozdania i badania, by pogłębiać wiedzę na temat działań podejmowanych w ramach systemów kształcenia i szkolenia na rzecz rozwoju kompetencji obywatelskich i ich wpływu na efekty uczenia się, propagowania wspólnych wartości europejskich, demokratycznego obywatelstwa i wiedzy o UE 21 . W związku z tym, między innymi:
- OPRACOWAŁA kompendium licznych inicjatyw i dobrych praktyk, które państwa członkowskie wdrażają w odniesieniu do wszystkich tych tematów, aby uzyskać bardziej kompleksowy ogląd.
- OPRACOWAŁA nowe sprawozdanie Eurydice w sprawie obywatelskiego kształcenia i szkolenia w europejskich instytucjach kształcenia i szkolenia.
- PROPAGOWAŁA konkretne badania i ankiety na szczeblu europejskim, by ocenić poziom wiedzy na temat UE i jej funkcjonowania, poczucie przynależności, aktywne uczestnictwo i wiedzę na temat praw i obowiązków związanych z byciem obywatelem europejskim, łącząc kształcenie i szkolenie między innymi z sektorem młodzieży, kultury i wymiaru sprawiedliwości.
b) Opierając się na wynikach prac grupy roboczej ds. równości i wartości w kształceniu i szkoleniu, we współpracy z Radą Europy i wykorzystując jako podstawę jej ramy odniesienia dla kompetencji sprzyjających kulturze demokratycznej, ROZWAŻYŁA możliwość OPRACOWANIA konkretnych, uzupełniających ram kompetencji na potrzeby edukacji na rzecz aktywnego i demokratycznego obywatelstwa, dostosowanych do kontekstu UE, dla osób uczących się i edukatorów. Umożliwiłoby to również ocenę kompetencji w podobny sposób jak w innych istniejących ramach UE 22 , z myślą o synergii z nimi.
c) OPRACOWAŁA wytyczne dotyczące metodyki, treści i szkolenia nauczycieli, by poprawić ofertę i jakość edukacji na rzecz obywatelstwa demokratycznego we wszystkich państwach członkowskich, mające służyć decydentom politycznym jako punkt odniesienia.
d) PROPAGOWAŁA, jako dobrowolną opcję dla państw członkowskich, opracowanie specjalnych modułów szkoleniowych dotyczących edukacji na rzecz obywatelstwa demokratycznego w UE dla nauczycieli, trenerów i kadry kierowniczej, a także dla decydentów politycznych, które to moduły opierałyby się na wspólnych wartościach europejskich, obywatelstwie demokratycznym, kompetencjach w zakresie obywatelstwa UE i innych powiązanych kompetencjach kluczowych, w szczególności za pośrednictwem odpowiednich programów UE 23 i platform internetowych, takich jak europejska platforma edukacji szkolnej (ESEP).
5. Jeśli chodzi o program Erasmus+ 24 , DALEJ NADAWAŁA IMPULS czwartemu z nadrzędnych priorytetów realizacji programu, "uczestnictwo w życiu demokratycznym, wspólne wartości i zaangażowanie obywatelskie", a także wiedzy na temat UE i mobilności. W tym celu:
a) Podczas realizacji tych działań PODKREŚLAŁA potrzebę lepszego zapoznania się z UE, jej celami, procesami demokratycznymi i funkcjonowaniem oraz jej wartością dodaną. W tym celu, między innymi, ROZWAŻYŁA ZASTOSOWANIE narzędzi służących zapewnieniu lepszej wiedzy na temat UE i wspólnych wartości europejskich, przed podjęciem mobilności edukacyjnej lub zawarciem partnerstwa na rzecz współpracy lub w trakcie ich trwania, takich jak moduł edukacyjny dostosowany do wieku i profilu uczestnika. Należy dołożyć należytej staranności, aby uniknąć tworzenia barier w dostępie do programu.
b) KŁADŁA NACISK na edukację obywatelską i wspólne wartości europejskie w modułach szkoleniowych i możliwościach uczenia się w ramach inicjatywy akademie nauczycielskie Erasmus+.
c) NADAL WZMACNIAŁA koordynację, eksponowanie i rozpowszechnianie wszystkich inicjatyw na szczeblu UE przyczyniających się do wzmocnienia wspólnych wartości europejskich i unijnego obywatelstwa demokratycznego, a także do tworzenia prawdziwych sieci interakcji zdolnych do angażowania społeczności sektora kształcenia i szkolenia we wspólną budowę UE, czyli inicjatyw takich jak eTwinning i europejska platforma edukacji szkolnej, ePlatforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie (EPALE), akcje "Jean Monnet", sojusze w ramach inicjatywy "Uniwersytety Europejskie" lub centra doskonałości zawodowej.
d) NADAL USUWAŁA bariery biurokratyczne i UŁATWIAŁA uczestnictwo w programie, z uwzględnieniem szczególnych uwarunkowań małych instytucji oraz instytucji na obszarach wiejskich, oddalonych, peryferyjnych i słabiej rozwiniętych i w regionach najbardziej oddalonych lub w środowiskach defaworyzowanych.
e) DALEJ ŁĄCZYŁA działania w ramach programu z innymi inicjatywami prowadzonymi w ramach programu "Obywatele, równość, prawa i wartości" (CERV) 25 lub programu "Europejski Korpus Solidarności" 26 .
