Sprawozdawca: Philip VON BROCKDORFF
| Wniosek o konsultację |
Komisja Europejska, 27.10.2022 |
| Podstawa prawna |
Artykuł 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji |
| Data przyjęcia przez sekcję |
10.11.2022 |
| Wynik głosowania |
51/0/3 |
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
|
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
14.12.2022 |
| Sesja plenarna nr |
574 |
| Wynik głosowania |
|
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
206/0/2 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny wzywa do stałego dialogu z Komisją na temat dalszych działań niezbędnych do wzmocnienia funkcjonowania jednolitego rynku.
1.2. EKES apeluje do Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji o ciągłe monitorowanie programów zatwierdzonych przez samą Komisję i uruchomionych przez państwa członkowskie w odpowiedzi na pandemię COVID-19 i wojnę w Ukrainie, aby uniknąć przekierowywania funduszy do nierentownych przedsiębiorstw.
1.3. W związku z powyższym EKES wzywa Komisję, by zastosowała maksymalną elastyczność dozwoloną przez zasady pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim wdrażanie programów zapewniających efektywną pomoc przedsiębiorstwom, na które ma wpływ wojna w Ukrainie.
1.4. EKES pozytywnie ocenia nowe wytyczne Komisji w sprawie zasad pomocy państwa w dziedzinie ochrony klimatu i środowiska oraz celów związanych z energią i uważa je za krok we właściwym kierunku.
1.5. EKES popiera postępowania wyjaśniające w sprawie praktyk niekonkurencyjnych stosowanych przez gigantów technologicznych; jest to zgodne z jego stanowiskiem w sprawie aktu o rynkach cyfrowych.
1.6. EKES wzywa do ściślejszej współpracy między organami krajowymi w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji w celu dalszego egzekwowania unijnego prawa konkurencji wobec przedsiębiorstw, które stosują transgraniczne praktyki biznesowe ograniczające konkurencję i szkodliwe dla klientów.
1.7. EKES wzywa do zapewnienia równych warunków konkurencyjnych w całym sektorze lotnictwa. Ostrzegałby jednak przed takim rozwojem rynku lotniczego, który z czasem prowadziłby do zdominowania rynku przez niewielką liczbę przewoźników lotniczych.
1.8. EKES popiera wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie zakłócających rynek subsydiów zagranicznych przyznawanych przedsiębiorstwom spoza UE prowadzącym działalność w UE, ale wzywa Komisję do zwrócenia uwagi również na subsydia zakłócające rynek i inne praktyki antykonkurencyjne zarówno w przedsiębiorstwach państwowych, jak i prywatnych poza UE.
1.9. EKES ostrzega przed ewentualnymi porozumieniami antykonkurencyjnymi lub nadużywaniem pozycji dominującej w branży hipermarketów i sklepów spożywczych, które mają wpływ na konsumentów poprzez wyższe ceny, a na producentów - poprzez niższe ceny dostaw.
1.10. EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji w sprawie nowego nadzwyczajnego instrumentu jednolitego rynku, który uzupełnia inne środki ustawodawcze UE w zakresie zarządzania kryzysowego.
1.11. EKES wzywa do podjęcia dalszych kroków w celu wzmocnienia konkurencji i jednolitego rynku w czasach, gdy gospodarki wciąż zmagają się z wyzwaniami wynikającymi z wysokich cen energii, ograniczeń po stronie podaży i z niepewności gospodarczej.
1.12. EKES wyraża głębokie przekonanie, że realizacja programu UE na rzecz gospodarki ekologicznej i cyfrowej opartego na fundamencie społecznej gospodarki rynkowej nie powinna ulec zmianie z powodu wojny w Ukrainie.
1.13. Ponadto EKES zaleca stosowanie pomocy państwa dozwolonej na mocy prawodawstwa UE w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom wojny w Ukrainie, ze szczególnym uwzględnieniem równości płci i szerszej perspektywy płci, zwłaszcza w przypadku uchodźców w państwach członkowskich sąsiadujących z Ukrainą.
2. Kontekst
2.1. W sprawozdaniu Komisji Europejskiej dotyczącym polityki konkurencji za 2021 r. przedstawiono najważniejsze zmiany polityki oraz inicjatywy ustawodawcze przeprowadzone w ubiegłym roku, a także wybór działań w zakresie egzekwowania. W 2021 r. Komisja dokonała przeglądu zasadniczych przepisów, wytycznych i obwieszczeń dotyczących konkurencji, jak wskazano w jej komunikacie "Polityka konkurencji gotowa na nowe wyzwania" 1 , w którym określono rolę polityki konkurencji w dążeniu Europy do odbudowy, w transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz w tworzeniu odpornego jednolitego rynku.
2.2. Komisja przyjęła też wniosek dotyczący nowego rozporządzenia w celu wyeliminowania zakłóceń spowodowanych zniekształcającymi rynek subsydiami zagranicznymi przyznawanymi przez państwa trzecie przedsiębiorstwom działającym na jednolitym rynku 2 , czyniąc to w następstwie wniosków z 2020 r. dotyczących aktu o rynkach cyfrowych i aktu o usługach cyfrowych, które zmierzały do stawienia czoła szerokiej gamie wyzwań cyfrowych 3 . W akcie o rynkach cyfrowych w szczególności wprowadzono obowiązki, które pełnią rolę strażników dostępu dla przedsiębiorstw i konsumentów na jednolitym rynku.
2.3. W celu sprostania wyzwaniom zaktualizowano zasady i wytyczne dotyczące ochrony konkurencji i łączenia przedsiębiorstw. Objęło to przegląd przepisów dotyczących porozumień wertykalnych w sprawie dostaw i horyzontalnych porozumień kooperacyjnych, przy czym w przypadku tych ostatnich chodziło zwłaszcza o ułatwienie przedsiębiorstwom współpracy w sposób zwiększający efektywność ekonomiczną. Ponadto Komisja opublikowała wyniki swojej oceny obwieszczenia w sprawie definicji rynku, która zawiera wytyczne co do sposobu egzekwowania reguł konkurencji na rynkach produktowych i geograficznych.
2.4. Komisja zaktualizowała także zasady pomocy państwa i wytyczne, aby pomóc w radzeniu sobie ze zmieniającymi się okolicznościami i wesprzeć transformację ekologiczną i cyfrową. Szczególnie istotna jest potrzeba zwiększenia odporności jednolitego rynku w obliczu niepewności gospodarczej. Komisja czyni to poprzez monitorowanie rozwoju sytuacji na rynku. W porę i zasadnie zaproponowała też tymczasowe ramy środków pomocy państwa, które pozwalają zapewnić wsparcie przedsiębiorstwom w całej UE. Wydarzenia powodowane napaścią Rosji na Ukrainę wymagają dalszego dostosowywania polityki przez Komisję. Komisja tymczasem wprowadziła wsparcie inwestycyjne do końca 2022 r. i wsparcie na potrzeby wypłacalności do dnia 31 grudnia 2023 r., co umożliwia państwom członkowskim pozyskiwanie funduszy prywatnych i udostępnianie ich MŚP.
2.5. Równie istotne znaczenie miał przegląd wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowisko oraz na obniżenie emisyjności działalności gospodarczej. Konieczne było rozszerzenie zakresu tych wytycznych o nowe rodzaje działalności gospodarczej, takie jak czysta mobilność i obniżenie emisyjności przemysłu. Zmienione wytyczne wspierają zatem Europejski Zielony Ład.
2.6. Ponadto Komisja poddała przeglądowi rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych dotyczących porozumień wertykalnych i wytyczne wertykalne. Celem jest aktualizacja wcześniejszych zasad, które uznano za nieodpowiednie do zakładanych celów, biorąc pod uwagę zmiany na rynku, takie jak wzrost sprzedaży przez internet.
2.7. Rozszerzono także zakres ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych, aby ułatwić realizację programów finansowanych przez UE. Zasadniczo przyczynia się to do uproszczenia zasad pomocy państwa mających zastosowanie do finansowania krajowego wchodzącego w zakres niektórych programów UE.
2.8. Ponadto przyjęto zmienione wytyczne w sprawie pomocy regionalnej, aby umożliwić państwom członkowskim wspieranie regionów mniej uprzywilejowanych i regionów stojących przed wyzwaniami natury strukturalnej.
2.9. Ważnym krokiem było dostosowanie się Komisji do obecnych i przyszłych potrzeb w zakresie egzekwowania prawa odnośnie do wyzwań związanych z transformacją cyfrową. Za niezwykle istotną uznano efektywność i skuteczność, z jaką Komisja może reagować na praktyki antykonkurencyjne stosowane przez firmy Apple, Amazon czy Facebook.
2.10. Komisja przeprowadziła też reorganizację, aby odpowiednio potraktować ważne projekty stanowiące przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania. Istotne było również utworzenie grupy zadaniowej, aby wspierać wdrażanie aktu o rynkach cyfrowych.
2.11. Aby poprawić funkcjonowanie jednolitego rynku, przewidziano budżet w wysokości 4,2 mld EUR na Program na rzecz jednolitego rynku, mający służyć egzekwowaniu unijnej polityki konkurencji.
2.12. Skuteczne egzekwowanie unijnych reguł konkurencji i reformy regulacyjne mają kapitalne znaczenie dla transformacji cyfrowej gospodarki UE i dla zwiększenia odporności jednolitego rynku w bardzo trudnych czasach.
2.13. Dlatego też ogromnie ważne są postępowania wyjaśniające w obszarze ochrony konkurencji i dotyczące nadużyć popełnianych przez duże przedsiębiorstwa międzynarodowe. Ponadto kontrola połączeń przez Komisję zapewnia dokonywanie konsolidacji w sposób umożliwiający konkurencję na rynkach i pozwalający zaradzić dominacji rynkowej. Przyjęto 396 decyzji dotyczących połączeń w różnorakich sektorach, co jest imponującą liczbą.
2.14. Kolejnym ważnym posunięciem było ukierunkowanie wytycznych w sprawie infrastruktury szerokopasmowej, która zaspokajałaby zapotrzebowanie na bardzo szybką transmisję danych, jak określono w unijnej wizji społeczeństwa gigabitowego do 2025 r. i w strategii cyfrowej UE, a także w celach szczegółowych, o których mowa w cyfrowym kompasie na 2030 r. Pomoc państwa wspiera infrastrukturę szerokopasmową w całej UE w sytuacjach, gdy brakuje bodźca dla prywatnych operatorów do zapewnienia odpowiedniego zasięgu łączności szerokopasmowej.
2.15. Działania Komisji wniosły też wkład w osiąganie celów środowiskowych, zwłaszcza jeśli chodzi o obniżenie emisyjności gospodarek oraz stopniowe, lecz nieprzerwane przestawianie sektora transportu z paliw kopalnych na alternatywne. Unikanie zakłóceń konkurencji jest niezwykle ważne dla wspierania Europejskiego Zielonego Ładu i również w tej sferze Komisja zatwierdziła szereg środków pomocy państwa zmierzających do ułatwienia transformacji ekologicznej UE.
2.16. Istotne były też egzekwowanie ochrony konkurencji i kontrola połączeń w przemyśle motoryzacyjnym, co przyczynia się do zielonej transformacji. To działanie Komisji wiązało się z nałożeniem grzywien sięgających setek milionów euro.
2.17. Ogromnie ważne jest to, że rola Komisji we wspieraniu polityki konkurencji wiąże się ze sposobem, w jaki konkurencja sprzyja konsumentom w całej UE. Jak słusznie wskazano w sprawozdaniu, społeczna gospodarka rynkowa jest jednym z filarów UE, a stałe egzekwowanie reguł konkurencji i ochrona konkurencji wspierają dalszy rozwój tej gospodarki.
2.18. To samo uzasadnienie odnosi się do usług finansowych - Komisja zajęła się sprawą potencjalnych karteli w sektorze usług finansowych, nakładając ogromne grzywny na szereg instytucji finansowych.
2.19. Równie istotna była reakcja Komisji na gospodarcze i społeczne skutki pandemii COVID-19, polegająca na zastosowaniu elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa za pośrednictwem tymczasowych ram środków pomocy państwa. Dzięki temu państwa członkowskie mogły zapewnić przedsiębiorstwom takie programy jak gwarancje kredytowe. Komisja na podstawie tymczasowych ram zatwierdziła szereg programów opiewających na miliardy euro w wielu sektorach dotkniętych ograniczeniami związanymi z COVID-19, m.in. w sektorze lotnictwa, aby zaspokoić potrzeby w zakresie płynności i kapitału.
2.20. Istotnym wkładem Komisji były także wytyczne i wsparcie zapewnione w celu ułatwienia realizacji planów odbudowy i zwiększania odporności przedłożonych przez państwa członkowskie. Było to konieczne do tego, by plany były zgodne z zasadami pomocy państwa.
2.20.1. W 2021 r. Komisja wciąż zapewniała spójne stosowanie art. 101 i 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Ponadto monitorowała i wspierała wysiłki państw członkowskich na rzecz włączenia dyrektywy w sprawie Europejskiej Sieci Konkurencji Plus 4 do prawa krajowego. Ta dyrektywa upoważnia organy ochrony konkurencji w całej UE do skuteczniejszego egzekwowania reguł konkurencji i zapewniania właściwego funkcjonowania jednolitego rynku.
2.21. Ponadto Komisja była nadal aktywna w Komitecie OECD ds. Konkurencji, w Międzynarodowej Sieci Konkurencji oraz w Konferencji Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju.
3. Uwagi ogólne
3.1. EKES dostrzega konstruktywną pracę wykonaną przez Komisję w celu dalszego wzmacniania jednolitego rynku poprzez egzekwowanie reguł konkurencji i ochronę konkurencji w całej UE.
3.2. EKES odnotowuje również sprawność, z jaką Komisja zareagowała w celu złagodzenia skutków ograniczeń związanych z COVID-19, przyjmując tymczasowe ramy środków pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim niezbędne wspieranie przedsiębiorstw, a jednocześnie zachować integralność jednolitego rynku.
3.3. Tak samo skutecznie Komisja zareagowała na kryzys, który wywołała napaść Rosji na Ukrainę. EKES jest zdania, że szybkie przyjęcie tymczasowych kryzysowych ram pomocy państwa miało równie doniosłe znaczenie jak działania podjęte w związku z ograniczeniami wynikającymi z pandemii COVID-19. W związku z tym EKES wzywa Komisję do zastosowania wszelkiej elastyczności dozwolonej w ramach zasad pomocy państwa w przypadku wstrząsów gospodarczych w państwach członkowskich.
3.4. EKES zwraca też uwagę na pracę, jaką Komisja wykonała w związku z przeglądem podstawowych rozporządzeń, wytycznych i obwieszczeń, aby uczynić je adekwatnymi do zakładanych celów, zwłaszcza w przypadku zmiany rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych dotyczących porozumień wertykalnych i wytycznych wertykalnych.
3.5. EKES uważa, że przyjęcie rozporządzenia rozszerzającego zakres ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych i publikacja wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz na cele związane z energią są ważnymi krokami wspierającymi realizację głównych celów polityki UE. Za istotne uznaje również przyjęcie zmienionego komunikatu w sprawie ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI).
3.6. EKES dostrzega wysiłki podjęte w celu przyjęcia aktu o rynkach cyfrowych. Sądzi, że ten akt prawny stanowi ogromny krok w kierunku egzekwowania reguł konkurencji i ochrony klientów w korzystaniu z usług cyfrowych.
3.7. EKES zauważa również, że w toku jest przyjmowanie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających rynek wewnętrzny. EKES w licznych opiniach wyrażał sprzeciw wobec udzielania zakłócających rynek subsydiów zagranicznych przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w UE. Proponowane rozporządzenie dałoby Komisji nowe uprawnienia do badania takich subsydiów i podejmowania w razie potrzeby środków kompensacyjnych. Według EKES-u jest to zgodne z zasadą uczciwej konkurencji na równych warunkach.
3.8. EKES przyjmuje do wiadomości środki mające przeciwdziałać praktykom monopolistycznym oraz działania podjęte w zakresie kontroli połączeń. Takie kroki są niezbędne do zachowania integralności jednolitego rynku i ochrony obywateli UE, w szczególności w obliczu decyzji podejmowanych przez gigantów technologicznych.
3.9. Zatwierdzenie przez Komisję szeregu środków pomocy państwa wspierających transformację ekologiczną UE, w tym środków wsparcia na rzecz energii ze źródeł odnawialnych i czystej mobilności, toruje drogę do dalszych pozytywnych działań w przyszłości.
4. Zalecenia szczegółowe
4.1. EKES domaga się stałego dialogu z Komisją na temat dalszych działań niezbędnych do wzmocnienia funkcjonowania jednolitego rynku. W związku z tym zwraca uwagę na swoją niedawną opinię, w której wskazano niedociągnięcia jednolitego rynku UE.
4.2. EKES wprawdzie pochwalił tempo reakcji Komisji na ograniczenia związane z COVID-19, a ostatnio na skutki gospodarcze wojny w Ukrainie, jednak apeluje o stałe monitorowanie programów zatwierdzonych przez samą Komisję i uruchomionych przez państwa członkowskie w odpowiedzi na pandemię COVID-19 i wojnę w Ukrainie, aby uniknąć przekierowywania funduszy do nierentownych przedsiębiorstw. Poziom potrzebnego wsparcia oraz presja na rządy w całej UE, by udzielały pomocy państwa, są nadzwyczaj wysokie i mogą prowadzić do takich sytuacji.
4.3. W związku z powyższym EKES wzywa Komisję, by zastosowała maksymalną elastyczność dozwoloną przez zasady pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim wdrażanie programów zapewniających efektywną pomoc przedsiębiorstwom i społecznościom, na które wpływa wojna w Ukrainie. Zarazem podkreśla, że taka pomoc powinna być dozwolona przy minimalnych zakłóceniach konkurencji.
4.4. EKES zwraca uwagę na starania podejmowane w celu wsparcia zielonego programu działań UE za pomocą polityki konkurencji. Są one niezwykle ważne i nowe wytyczne Komisji w sprawie zasad pomocy państwa w dziedzinie ochrony klimatu i środowiska oraz celów związanych z energią to krok we właściwym kierunku. Ponieważ te trzy sektory są wzajemnie powiązane, EKES uważa, że nowe wytyczne stanowią solidną podstawę dla skutecznego wspierania Europejskiego Zielonego Ładu.
4.5. EKES zwraca uwagę na przeprowadzone przez Komisję postępowania wyjaśniające w sprawie praktyk niekonkurencyjnych stosowanych przez kilku gigantów technologicznych i w pełni popiera te postępowania, ponieważ wpisują się one w jego stanowisko w sprawie aktu o rynkach cyfrowych, w szczególności co do wagi tego aktu jako środka umożliwiającego konkurencję w dziedzinie usług cyfrowych oraz ochronę obywateli UE przed nadużyciami ze strony gigantów technologicznych. Świadczy to o tym, że Komisja ma obecnie większy wpływ na realizację swojego celu, jakim jest przejście na bardziej regulowany rynek cyfrowy.
4.6. EKES wzywa do ściślejszej współpracy między organami krajowymi w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji w celu dalszego egzekwowania unijnego prawa konkurencji wobec przedsiębiorstw, które stosują transgraniczne praktyki biznesowe ograniczające konkurencję i szkodliwe dla klientów. EKES uważa za bardzo istotną koordynację dochodzeń.
4.7. EKES zwracał uwagę na znaczenie decyzji Komisji dotyczących sektora lotnictwa, zwłaszcza w czasie pandemii, i apeluje o zapewnienie równych warunków konkurencyjnych w całym sektorze. Ostrzegałby jednak przed takim rozwojem sektora i rynku lotniczego, który z czasem mógłby prowadzić do zdominowania rynku przez niewielką liczbę przewoźników lotniczych.
4.8. EKES całkowicie popiera proponowany wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie zniekształcających rynek subsydiów zagranicznych dla przedsiębiorstw spoza UE prowadzących działalność w UE. Takie subsydia w oczywisty sposób zakłócają konkurencję, a przedsiębiorstwa zagraniczne mogą również uzyskiwać korzyści podatkowe, co prowadzi do dalszych zakłóceń konkurencji. EKES wzywa również Komisję do podjęcia odpowiednich działań w sprawie zakłócających rynek subsydiów i innych praktyk antykonkurencyjnych stosowanych w przedsiębiorstwach (państwowych lub prywatnych) poza UE. Pomogłoby to również w osiągnięciu celów europejskiej strategii przemysłowej.
4.9. EKES odnotowuje, że Komisja i krajowe organy ochrony konkurencji monitorują sytuację łańcuchów dostaw żywności w Europie. Ostrzega przed możliwymi porozumieniami antykonkurencyjnymi lub nadużyciami pozycji dominującej, które wpływają na konsumentów poprzez wyższe ceny. EKES ostrzega również przed tym, że branża hipermarketów i sklepów spożywczych odgrywa dominującą rolę na rynku żywności ze szkodą dla konsumentów ze względu na wyższe ceny i ze szkodą dla producentów ze względu na niższe ceny dostaw. EKES zdaje sobie sprawę, że na państwach członkowskich spoczywa ciężar odpowiedzialności za wdrożenie dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w celu zaradzenia przypadkom, gdy występują zakłócenia równowagi w indywidualnych relacjach biznesowych 5 . Wzywa zatem Komisję do stałego monitorowania efektywności analizy rynku i działań przeprowadzanych przez organy krajowe.
4.10. EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji w sprawie nowego nadzwyczajnego instrumentu jednolitego rynku, który uzupełnia inne unijne środki ustawodawcze dotyczące zarządzania kryzysowego, takie jak Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, a także przepisy UE dotyczące konkretnych sektorów, łańcuchów dostaw oraz produktów, takich jak zdrowie, półprzewodniki i zapewnienie dostępu do żywności, które to przepisy już przewidują ukierunkowane środki reagowania kryzysowego. Zdaniem EKES-u zapewnia to wyważone ramy zarządzania kryzysowego pozwalające określić różnorakie zagrożenia dla jednolitego rynku i zapewnić jego sprawne funkcjonowanie poprzez: stworzenie struktury zarządzania kryzysowego, zaproponowanie nowych środków w celu skompensowania negatywnych skutków dla jednolitego rynku oraz dopuszczenie środków ostatecznych w sytuacjach nadzwyczajnych.
4.11. EKES wzywa do podjęcia dalszych kroków w celu wzmocnienia konkurencji i jednolitego rynku w czasach, gdy gospodarki wciąż zmagają się z wyzwaniami wynikającymi z wysokich cen energii, ograniczeń po stronie podaży i niepewności gospodarczej.
4.12. EKES wyraża głębokie przekonanie, że realizacja programu UE na rzecz gospodarki ekologicznej i cyfrowej opartego na fundamencie społecznej gospodarki rynkowej nie powinna ulec zmianie z powodu trwającego kryzysu w Ukrainie. Utrzymanie rynków zapewniających unijnym obywatelom konkurencyjne i sprawiedliwe ceny powinno pozostać celem UE, realizowanym za pomocą działań Komisji i organów krajowych z całej UE. W związku z tym należy odnieść się do niedawnego wniosku Komisji dotyczącego wspólnego udzielania zamówień na gaz ziemny jako do tymczasowego, lecz skutecznego rozwiązania służącego stabilizacji cen energii.
4.13. Ostatni punkt odnosi się do stosowania pomocy państwa dozwolonej na mocy przepisów UE w celu wsparcia środków przeciwdziałających społeczno-gospodarczym skutkom wojny w Ukrainie, w tym kryzysowi uchodźczemu dotykającemu państwa członkowskie graniczące z Ukrainą. Należy również zwrócić szczególną uwagę na równouprawnienie płci i szerszą perspektywę płci.
Bruksela, dnia 14 grudnia 2022 r.
