| Sprawozdawca: |
Karl VANLOUWE (BE/EA) Członek zgromadzenia regionalnego - poseł do Parlamentu Flamandzkiego
|
| Dokument |
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu |
| źródłowy: |
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów "Plan dla UE w dziedzinie zwalczania terroryzmu: przewidywanie, zapobieganie, ochrona i reagowanie" COM(2020) 795 final
|
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW
Wprowadzenie
1. Z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji w dziedzinie zwalczania terroryzmu 1 w którym uznaje się kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych, w tym także w zakresie zapobiegania radykalizacji postaw i ochrony przestrzeni publicznej.
2. Zgadza się z Komisją, że transgraniczny charakter sieci terrorystycznych wymaga ściślejszej współpracy w celu ochrony i wspierania naszych wspólnych wartości i norm, europejskiego stylu życia oraz pluralistycznego społeczeństwa.
3. Zwraca uwagę, że walka z terroryzmem jest częścią polityki bezpieczeństwa, która należy do kompetencji dzielonych między Unię a państwa członkowskie, przy czym zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej utrzymanie porządku publicznego i ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego leżą w gestii państw członkowskich 2 , i zwraca w tym kontekście także uwagę na rolę regionalnych organów ścigania w niektórych państwach członkowskich.
4. Wskazuje, że zamachy terrorystyczne w UE mają różne podłoże i że Europol dzieli je na pięć kategorii: terroryzm dżihadystyczny, terroryzm lewicowy i anarchistyczny, terroryzm prawicowy, etnonacjonalistyczny, separatystyczny i terroryzm jednej sprawy, i zwraca uwagę na coraz powszechniejsze zjawisko sprawców działających w pojedynkę (tzw. "samotnych wilków") 3 .
5. Zwraca uwagę, że ograniczenie swobody przemieszczania się za pomocą środków przeciwko COVID-19 utrudnia działalność terrorystów i że niestety znajdują oni sposoby na ich obchodzenie oraz że należy uwzględnić społeczno-gospodarcze skutki pandemii, stwarzające dodatkowe ryzyko radykalizacji postaw i sytuacji kryzysowej, co terroryści mogą wykorzystać do dalszej realizacji swoich celów i działań 4 (5 .
Przewidywanie
Strategiczne dane wywiadowcze i ocena zagrożenia
6. W związku z transgranicznym charakterem sieci terrorystycznych uznaje, że dla bezpieczeństwa wewnętrznego UE kluczowe znaczenie ma Centrum Analiz Wywiadowczych Unii Europejskiej (EU INTCEN) i z zadowoleniem przyjmuje apel Komisji o lepsze uwzględnienie strategicznych danych wywiadowczych oraz o dalsze zapewnianie EU INTCEN jakościowych ocen zagrożenia, prowadzonych przez krajowe służby bezpieczeństwa i wywiadu, jak również niezbędnych środków.
Zwiększenie zdolności wczesnego wykrywania
7. Z zadowoleniem przyjmuje, że w ramach prowadzonego przez UE badania w dziedzinie bezpieczeństwa zwiększono zdolność wczesnego wykrywania potencjalnych zagrożeń terrorystycznych, i podkreśla znaczenie interoperacyjności dla wymiany informacji.
8. Popiera dalsze włączenie aspektu badawczego do cyklu polityki bezpieczeństwa w programie "Horyzont Europa", przy czym Europol może wspierać określanie istotnych tematów badawczych oraz przygotowanie i realizację odpowiednich programów ramowych UE.
Działanie z wyprzedzeniem: rola nowych technologii
9. Dostrzega możliwości związane z nowymi innowacyjnymi technologiami, takimi jak sztuczna inteligencja i drony, w zakresie proaktywnego wykrywania zagrożeń terrorystycznych i przyczyniania się do bezpieczeństwa przestrzeni publicznej. Z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji w finansowanie projektów na rzecz rozwoju nowych technologii w ramach agendy miejskiej dla UE 6 , oraz wzywa do wymiany najlepszych praktyk między rządami, przemysłem i ekspertami.
10. Zwraca uwagę, że nowe technologie stwarzają również nowe zagrożenia, i z zadowoleniem przyjmuje m.in. plany Komisji dotyczące lepszego wykrywania, śledzenia i identyfikowania potencjalnie szkodliwych dronów.
11. Wskazuje, że nadal, szczególnie w przypadku nowych technologii, trzeba dążyć do równowagi między, z jednej strony, prawem do bezpieczeństwa i integralności cielesnej a, z drugiej strony, innymi podstawowymi prawami i wolnościami. Należy w tym przypadku stworzyć mechanizmy kontroli i równowagi, a sprawą o pierwszorzędnym znaczeniu muszą być proporcjonalność i niezależność sądów.
Zapobieganie
Zwalczanie ideologii ekstremistycznych w internecie
12. Z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji, by - we współpracy z Europolem, którego właściwą jednostkę trzeba wzmocnić pod względem środków i zdolności - wspierać dalsze wdrażanie unijnego protokołu reagowania w sytuacjach kryzysowych, a tym samym zwalczać gwałtowne rozprzestrzenianie się terrorystycznych treści w internecie.
13. Przyjmuje do wiadomości zaangażowanie Komisji na rzecz rozszerzenia wykazu przestępstw na szczeblu UE 7 o przestępstwa z nienawiści i nawoływanie do nienawiści oraz wniosek Komisji dotyczący aktu o usługach cyfrowych 8 . Podkreśla potrzebę uwzględnienia przy tym ram prawnych państw członkowskich oraz zwraca uwagę, że należy zawsze respektować wszystkie podstawowe prawa i wolności, w tym prawo do wolności wypowiedzi.
14. Podkreśla wagę rozpowszechniania kontrnarracji i narracji alternatywnych w walce z radykalizacją postaw, terroryzmem i dezinformacją oraz z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji na rzecz wspierania państw członkowskich w opracowywaniu tej strategicznej komunikacji.
Wspieranie lokalnych podmiotów na rzecz bardziej odpornych społeczności
15. Podkreśla swe zaangażowanie, by nadal odgrywać czynną rolę w walce z radykalizacją postaw i pozytywnie odnosi się do wsparcia, jakie Komisja udziela sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw 9 oraz inicjatywie "Miasta UE przeciwko radykalizacji postaw" 10 .
16. Podkreśla - w szczególności odnośnie do wczesnego wykrywania radykalizacji postaw - wagę multidyscyplinarnego podejścia we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim. Wskazuje na najlepsze praktyki, takie jak lokalne zintegrowane komórki ds. bezpieczeństwa, w ramach których spotykają się przedstawiciele instytucji samorządowych na szczeblu lokalnym, organów policji, organizacji prewencji społecznej, służb edukacji (pozaformalnej), doradcy religijni itd., by wypracować podejście do osób zradykalizowanych ukierunkowane na konkretne przypadki 11 . Zwraca w tym kontekście uwagę na zasadę wspólnej tajemnicy zawodowej, która ma kluczowe znaczenie. Wzywa do wymiany najlepszych praktyk w tym zakresie i podkreśla, że należy przy tym mieć na uwadze prawodawstwo państw członkowskich dotyczące ochrony prywatności.
17. Przypomina, że władze lokalne i regionalne mają najbardziej bezpośrednio do czynienia z szansami i wyzwaniami związanymi z integracją i oczekuje, że Komisja udzieli na tym szczeblu wyjątkowego wsparcia w celu ochrony i zwiększenia spójności społecznej, między innymi za pomocą planu działania na rzecz integracji i włączenia społecznego 12 .
Zakłady karne, resocjalizacja i reintegracja
18. Z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do skupienia się w większym stopniu na kwestii radykalizacji w zakładach karnych za pomocą deradykalizacji, resocjalizacji i reintegracji zradykalizowanych więźniów. Podkreśla potrzebę zintegrowanego podejścia, w ramach którego personel więzienny, pracownicy socjalni, doradcy ds. religii itp. otrzymywaliby specjalistyczne szkolenie na temat sposobu postępowania ze zradykalizowanymi więźniami, a opieka mentorska nad zradykalizowanymi osobami nie kończyłaby się po ich zatrzymaniu lub zaprzestaniu przez nich stosowania przemocy. Wskazuje na znaczenie wymiany najlepszych praktyk.
Konsolidacja wiedzy i wsparcia
19. Popiera zaangażowanie Komisji we wspieranie dalszego rozwoju krajowych sieci właściwych podmiotów. Oczekuje na propozycje utworzenia unijnego centrum wiedzy w zakresie zapobiegania radykalizacji postaw, które oprócz dzielenia się wiedzą i know-how powinno promować optymalne wykorzystanie możliwości finansowania w ramach różnych programów UE, a także odnotowuje obecny już wysoki poziom wiedzy i know-how władz lokalnych i regionalnych 13 oraz apeluje o udział kompetentnych regionalnych organów ścigania i służb wywiadowczych w rozwoju krajowych sieci właściwych podmiotów i unijnego centrum wiedzy w zakresie zapobiegania radykalizacji postaw.
20. Podkreśla ponadto znaczenie Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (FBW) w europejskiej walce z terroryzmem i domaga się zadbania o to, by część funduszy zarządzana przez państwa członkowskie trafiła do wszystkich władz krajowych i regionalnych posiadających kompetencje w tej dziedzinie.
Ochrona
Ochrona ludzi w przestrzeni publicznej
21. Podkreśla podatność przestrzeni publicznych na zamachy terrorystyczne. Z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do większego skupienia się na zasadzie "uwzględniania bezpieczeństwa na etapie projektowania", oczekuje na wirtualną książkę architektoniczną Komisji służącą uwzględnieniu aspektów bezpieczeństwa w projektowaniu przyszłych i przebudowie istniejących przestrzeni publicznych, a także wskazuje na konieczność zachowania równowagi między ochroną przestrzeni publicznej a jej otwartością i dostępnością oraz jakością życia w tejże przestrzeni.
22. Uznaje wysoką symboliczną wartość miejsc kultu, która sprawia, że często są one celem terrorystów, i oczekuje na projekty, które Komisja pragnie wesprzeć we współpracy z państwami członkowskimi w celu poprawy ich ochrony fizycznej, przy czym również w tym wypadku należy zachować równowagę z takimi aspektami jak otwartość i dostępność tej przestrzeni oraz jakość życia w niej.
Miasta jako podstawa bezpieczeństwa publicznego
23. Odnosi się pozytywnie do propozycji Komisji dotyczących zobowiązania UE w zakresie bezpieczeństwa i odporności obszarów miejskich oraz do nowej inicjatywy "Miasta UE przeciwko radykalizacji postaw i terroryzmowi" i wzywa do działania w oparciu o zasadę punktu kompleksowej obsługi w celu zapewnienia pojedynczego punktu kontaktowego.
24. Apeluje, by Komisja włączyła go jako pełnoprawnego partnera do zobowiązania UE dotyczącego bezpieczeństwa i odporności obszarów miejskich oraz by stale zasięgała jego opinii w sprawie stosownych propozycji.
25. Podkreśla, że fundusze polityki spójności UE mogą być również wykorzystywane do zapobiegania radykalizacji postaw i modernizacji infrastruktury publicznej dzięki inwestycjom na rzecz spójności społecznej, integracji i odporności.
Zwiększenie odporności infrastruktury krytycznej
26. Podkreśla ryzyko, że infrastruktura krytyczna stanie się celem zamachu terrorystycznego, zwraca uwagę na znaczenie zgłaszania cyberataków na mocy przepisów dotyczących bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych 14 , oraz oczekuje na propozycje Komisji dotyczące zwiększenia odporności operatorów i ochrony przed zagrożeniami fizycznymi i cyfrowymi.
27. Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zakres zastosowania wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie odporności podmiotów krytycznych 15 został znacznie rozszerzony na sektory energii, transportu, zdrowia, wody pitnej, ścieków, infrastruktury cyfrowej, administracji publicznej i przestrzeni kosmicznej. Ponawia apel 16 do Komisji Europejskiej, by w przyszłości rozważyła dalsze zwiększenie liczby sektorów, które mają zostać uwzględnione w dyrektywie, między innymi o łańcuchy dystrybucji towarów pierwszej potrzeby.
Bezpieczeństwo granic
28. Przypomina, że swobodny przepływ osób w obrębie UE musi być nierozerwalnie związany z odpowiednią ochroną granic zewnętrznych. Zgadza się z Komisją, że należy uczynić więcej, aby stworzyć skuteczny system zarządzania granicami w celu systematycznej kontroli wszystkich podróżnych na granicach zewnętrznych i tym samym wykrywania osób podejrzanych o terroryzm i odmawiania im wjazdu do UE. Oczekuje na propozycje Komisji dotyczące nowej strategii Schengen.
29. Uznaje potrzebę osiągnięcia interoperacyjności między systemem wjazdu/wyjazdu (EES) 17 , europejskim systemem informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS) 18 oraz europejskim systemem informacji o wyrokach skazujących wydanych wobec obywateli państw trzecich i bezpaństwowców (ECRIS-TCN) 19 , a także potrzebę ich szybkiego i pełnego wdrożenia.
30. W kontekście nowych rozporządzeń w sprawie Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) 20 dostrzega potrzebę wdrożenia zautomatyzowanego systemu identyfikacji daktyloskopijnej (AFIS) oraz uwzględnienia w SIS dostarczanych przez zaufane państwa trzecie informacji na temat zagranicznych bojowników terrorystycznych.
Pozbawianie terrorystów dostępu do środków służących do przeprowadzania ataków
31. Odnotowuje zagrożenie związane z materiałami wybuchowymi wytwarzanymi domowym sposobem, popiera apel Komisji o pełne wdrożenie i egzekwowanie przepisów dotyczących prekursorów materiałów wybuchowych 21 oraz podkreśla znaczenie ich regularnej oceny i aktualizacji.
Reagowanie
Wsparcie operacyjne: wzmocnienie Europolu
32. Uznaje kluczową rolę Europolu i jego Europejskiego Centrum ds. Zwalczania Terroryzmu (ECTC). Wskazuje potrzebę zapewnienia dodatkowych środków i z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do wzmocnienia mandatu Europolu 22 , tak by mógł on skutecznie współpracować ze podmiotami prywatnymi, wspierać krajowe postępowania przygotowawcze w sprawie terroryzmu odnośnie do przetwarzania i analizy dużych zbiorów danych oraz spożytkować wiedzę fachową w zakresie badań naukowych i innowacji.
Współpraca w zakresie egzekwowania prawa
33. Podkreśla konieczność współpracy transgranicznej i międzysektorowej w walce z terroryzmem, apeluje o ścisłą współpracę między regionalnymi i krajowymi organami ścigania a Europolem, wskazuje wartość dodaną odpowiednich szkoleń Agencji Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania (CEPOL-u) 23 , oczekuje wniosku Komisji dotyczącego unijnego "kodeksu współpracy policyjnej" i wzywa Komisję, by uwzględniła zdecentralizowaną strukturę niektórych państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa, z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji w dalsze wspieranie i ochronę sieci specjalnych jednostek interwencyjnych ATLAS 24 oraz apeluje o zbadanie możliwości wspólnego pozyskiwania i wykorzystywania zdolności wojskowych.
Zwiększenie skuteczności wymiany informacji
34. Uznaje potrzebę ściślejszej koordynacji, współpracy i wymiany informacji między władzami lokalnymi i regionalnymi, państwami członkowskimi, policją, wymiarem sprawiedliwości, służbami bezpieczeństwa i wywiadu, a także z odpowiednimi agencjami europejskimi. Zwraca uwagę na najlepsze praktyki z wykorzystaniem multidyscy- plinarnych grup zadaniowych, grup roboczych i komórek ds. bezpieczeństwa na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym 25 . Oczekuje na wnioski Komisji dotyczące skutecznego mechanizmu wymiany informacji w sprawie zwalczania terroryzmu oraz podkreśla znaczenie dyskrecji i wzajemnego zaufania.
35. Dostrzega potrzebę lepszej wymiany profili DNA, odcisków palców, odbitek linii papilarnych dłoni oraz krajowych danych rejestracyjnych pojazdów między państwami członkowskimi w sposób zaspokajający potrzeby operacyjne organów ścigania i zgodny z ramami prawnymi UE w zakresie ochrony danych. Oczekuje na wnioski Komisji dotyczące przeglądu, aktualizacji i poszerzenia decyzji w sprawie konwencji z Prum 26 .
Wspieranie dochodzeń i ścigania
36. Stwierdza, że szyfrowanie informacji jest nie tylko ważnym narzędziem ochrony cyberbezpieczeństwa i praw podstawowych, lecz jest także wykorzystywane przez terrorystów, i oczekuje na zaproponowaną przez Komisję współpracę z państwami członkowskimi w celu wypracowania rozwiązań w zakresie legalnego dostępu do danych zgodnie z podstawowymi prawami i wolnościami oraz unijnymi ramami prawnymi w zakresie ochrony danych.
37. Jeśli chodzi o identyfikację, wykrywanie i ściganie powracających zagranicznych bojowników terrorystycznych, odnotowuje konieczność i złożoność gromadzenia dowodów i informacji z terenów operacyjnych. Oczekuje inicjatyw Komisji mających na celu wspieranie państw członkowskich w tym zakresie i z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do zacieśnienia współpracy z państwami trzecimi.
Zwiększone wsparcie dla ofiar terroryzmu
38. Podkreśla ogromny wpływ zamachów terrorystycznych na ofiary i zwraca uwagę, że pomoc dla ofiar musi opierać się na ich uznawaniu i upamiętnianiu, wymierzaniu sprawiedliwości wobec sprawców oraz dochodzeniu prawdy.
39. Zaznacza, że niezbędne jest odciążenie ofiar, i zwraca uwagę na dobrą praktykę, którą jest system zarządzania sprawami z udziałem trenerów oferujących ofiarom wsparcie indywidualne na płaszczyźnie administracyjnej i w sferze emocjonalnej.
40. Podkreśla wartość dodaną projektu pilotażowego, którym jest utworzenie unijnego centrum wiedzy specjalistycznej dla ofiar terroryzmu 27 . Wnosi o jego dalsze prowadzenie i rozszerzanie po 2021 r., tak by możliwa była realizacja większej liczby praktycznych działań w terenie. Apeluje o ścisłą współpracę z przyszłym unijnym centrum wiedzy w zakresie zapobiegania radykalizacji postaw, która nie prowadziłaby niemniej do połączenia tych obu organów.
41. Pochwala zaangażowanie Komisji na rzecz zbadania sposobów poprawy dostępu ofiar do odszkodowań, w tym w odniesieniu do ofiar terroryzmu w sytuacjach transgranicznych, zamieszkałych w państwie członkowskim innym niż to, w którym miał miejsce zamach terrorystyczny, oraz wnosi o rozważenie systemów takich jak fundusz gwarancyjny dla ofiar terroryzmu.
Bruksela, dnia 12 października 2021 r.
|
Apostolos TZITZIKOSTAS |
|
Przewodniczący |
|
Europejskiego Komitetu Regionów |
