Język postępowania: włoski(2022/C 257/27)
Sąd odsyłający
Ufficio del Giudice di pace di Rimini
Strony w postępowaniu głównym
Strona powodowa: BL
Strona pozwana: Presidenza del Consiglio dei Ministri
Pytania prejudycjalne
1) Czy prawo Unii, a w szczególności art. 15, 20, 30 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, klauzule 2 i 4 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, wykonanego dyrektywą Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. 1 , zasada niezawisłości i nieusuwalności sędziego europejskiego w rozumieniu wyjaśnionym w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości w wyroku UX/Governo della Repubblica italiana (EU:C:2020:572), sprzeciwiają się przepisowi prawa krajowego, takiemu jak art. 29 dekretu ustawodawczego nr 116 z dnia 13 lipca 2017 r., zwanego dalej "dekretem ustawodawczym nr 116/2017", który bez obiektywnych przyczyn dyskryminuje powódkę będącą sędzią pokoju pod względem warunków pracy porównywalnych sędziów zawodowych w następującej sytuacji faktycznej:
- powódka będąca sędzia pokoju nieprzerwanie od 2002 r. nie ukończyła 70 roku życia, co nastąpi w 2022 r., i na dzień 15 sierpnia 2017 r. nie wypracowała więcej niż 16 lat faktycznej służby w charakterze sędziego honorowego;
- w związku z tym, mimo że przepis prawa krajowego (art. 29 ust. 1 dekretu ustawodawczego nr 116/2017) pozwalał jej na dalsze sprawowanie urzędu sędziego aż do ukończenia 70 roku życia, powódka nie może uczestniczyć w pierwszej procedurze weryfikacyjnej celem potwierdzenia wpisu w zamkniętym wykazie jako sędzia honorowy, która zostanie ogłoszona przez Consiglio superiore della magistratura (najwyższą radę sądownictwa) w roku 2022, jak wskazano w art. 29 ust. 3 dekretu ustawodawczego nr 116/2017;
- jako dalsza konsekwencja, nie mogąc złożyć wniosku o dopuszczenie do udziału w przewidzianej w 2022 r. procedurze weryfikacyjnej celem potwierdzenia wpisu w zamkniętym wykazie, powódka, która na podstawie poprzednich przepisów z dniem 31 grudnia 2021 r. przestała już sprawować urząd sędziego z powodu ukończenia 68 roku, nie mogła już wznowić służby począwszy od dnia 1 stycznia 2022 r., ponieważ nowe przepisy, chociaż przewidują ciągłość służby aż do ukończenia 70 roku życia dla osób pełniących służbę w dniu 15 sierpnia 2017 r., przewidują również zakończenie służby w przypadku osób, które nie są w stanie złożyć wniosku o potwierdzenie powołania do służby (art. 29 ust. 9 dekretu ustawodawczego nr 116/2017);
- na podstawie wyżej wymienionych przepisów prawa krajowego powódka otrzyma od rządu włoskiego jedynie odszkodowanie w wysokości od 1 500 do 2 500 EUR rocznie za każdy rok służby w stosunku do liczby rozpraw przeprowadzonych w ciągu roku, maksymalnie 50 000 EUR, zrzekając się również wszelkich praw w zakresie wynagrodzeń, uprawnień i składek dochodzonych w postępowaniu toczącym się przed TAR [Tribunale Amministrativo Regionale] Emilia Romagna (regionalnym sądem administracyjnym dla Emilii - Romanii) i gwarantowanych prawem Unii za świadczenie służby sądowej wykonywanej jako pracownik, ale bez uznania za takiego przez włoski rząd, w tym objęcie stosunku pracy składkami na zabezpieczenie społeczne i wynikającymi z tego świadczeniami;
- TAR Emilia Romagna wydanym 9 lutego 2022 r. postanowieniem o zastosowaniu środka zabezpieczającego, w wykonaniu wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie UX i wbrew przepisom prawa krajowego oraz opinii najwyższej rady sądownictwa z dnia 16-17 lutego 2022 r., zarządził ponowne objęcie [przez powódkę] funkcji sędziego pokoju aż do ukończenia 70 lat;
- Prezes Tribunale di Rimini (sądu w Rimini) zgodnie z treścią postanowienia o zastosowaniu środka zabezpieczającego TAR Emilia Romagna decyzją z dnia 1 marca 2022 r. zarządził natychmiastowe ponowne włączenie powódki do służby;
- do tutejszego sądu odsyłającego wystąpiono z żądaniem, tytułem odszkodowania za rażące i ciągłe naruszanie przez rząd włoski prawa Unii w zakresie statusu prawnego i praw sędziów honorowych, kwoty odpowiadającej wynagrodzeniu, które powódka powinna była otrzymać w okresie od 10 do 28 lutego 2022 r., w wysokości należnej porównywalnemu sędziemu zawodowemu, którego podstawą prawną jest postanowienie TAR Emilia Romagna o zastosowaniu środka zabezpieczającego w postaci ponownego włączenia do służby, ale jest sprzeczne z przepisami prawa krajowego, co, mimo przyznania naruszenia prawa Unii, z jednej strony wyklucza jakąkolwiek możliwość ponownego włączenia do służby do czasu ukończenia 70 roku życia sędzi honorowej będącej powódką, która wbrew swojej woli została zwolniona ze służby z dniem 31 grudnia 2021 r. w oparciu o orzeczenie sądowe wydane przez Consiglio di Stato (radę stanu) w ramach postępowania w przedmiocie środka zabezpieczającego z naruszeniem wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie UX, zaś z drugiej ogranicza odszkodowanie za poniesioną przez powódkę szkodę do uprzednio określonego w przepisach prawa ryczałtu w wysokości o wiele niższej niż faktycznie poniesiona szkoda wynikająca z naruszenia praw gwarantowanych przez Unię?
2) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze: czy art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 267 TFUE, klauzule 2 i 4 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, wykonanego dyrektywą Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r., podstawowa zasada niezawisłości i nieusuwalności sędziego europejskiego sprzeciwiają się przepisowi prawa krajowego - takiemu jak art. 21 dekretu ustawodawczego nr 116/2017 - który naraża odsyłającego sędziego pokoju, pozbawionego skutecznej ochrony prawnej, ekonomicznej i w zakresie zabezpieczenia społecznego, który zamierza stosować prawo Unii zgodnie z jego wykładnią Trybunału Sprawiedliwości zawartą w wyroku UX, nie stosując przepisów krajowych utrudniających uznanie wnioskowanej ochrony, na automatyczne zakończenie służby sędziowskiej przez organy państwa włoskiego w ramach postępowania głównego, takie jak najwyższa rada sądownictwa i ministerstwo sprawiedliwości, bez zachowania kontradyktoryjności i z pominięciem postępowania dyscyplinarnego przewidzianego przed wejściem w życie dekretu ustawodawczego nr 116/2017?
3) W świetle odpowiedzi twierdzącej odpowiedzi na pierwsze dwa pytania: czy stanowi naruszenie "państwa prawnego" w rozumieniu pojęcia zawartego w art. 2 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii 2 sytuacja wewnętrzna państwa włoskiego, w której:
- będąca powódką sędzia pokoju i inni 4 769 sędziowie honorowi pełniący służbę w dniu 15 sierpnia 2017 r., między którymi znajduje się niniejszy sędzia odsyłający, pozbawieni są ochrony normatywnej, ekonomicznej i w zakresie zabezpieczenia społecznego w ramach warunków pracy zapewnianych porównywalnym sędziom zawodowym, a zatem nie mogą sprawować urzędu sędziego w warunkach niezawisłości i nieusuwalności;
- rząd włoski i "pracodawca" ministerstwo sprawiedliwości, parlament narodowy, najwyższa rada sądownictwa, Suprema Corte di Cassazione (najwyższy sąd kasacyjny) i Consiglio di Stato (rada stanu) systematycznie odmawiają uznania pierwszeństwa prawa unijnego i stosowania orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w sprawie statusu prawnego i praw gwarantowanych przez prawodawstwo UE będącej powódką sędzi pokoju i 4 769 sędziom honorowym w identycznych warunkach wykonywania funkcji sędziowskich w stosunku do sędziów zawodowych;
- 4 769 sędziów honorowych, w tym niniejszy sędzia odsyłający, ale z wyłączeniem powódki, którzy pełnili służbę w dniu 15 sierpnia 2017 r., będzie zmuszonych do zrzeczenia się wszelkich praw gwarantowanych prawem Unii, jeżeli zamierzają poddać się, z wynikiem pozytywnym, nowej procedurze weryfikacyjnej celem kontynuowania służby sędziowskiej aż do ukończenia 70 roku życia, mimo otrzymania przez wszystkich wyżej wskazanych sędziów honorowych ze strony najwyższej rady sądownictwa i ministerstwa sprawiedliwości, na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2021 r., postanowienia potwierdzającego powołanie do służby do dnia 31 maja 2024 r., a w każdym razie do dnia automatycznego zakończenia służby ze względu na wiek, przy czym po "ustabilizowaniu" powołania nadal występują warunki naruszające niezawisłość i nieusuwalność "ustabilizowanego" sędziego honorowego;
- pokrywane z budżetu Unii interwencje finansowe na reformę sądownictwa cywilnego i karnego we Włoszech w kierunku sprawiedliwego i szybkiego procesu, zgodnie z definicją zawartą w PNRR [Piano Nazionale di Ripresa e Resilienza (narodowym planie odbudowy i reagowania)], nie przewidują żadnych środków wspierających sędziów honorowych i są nakierowane głównie na włączenie do rynku pracy na czas określony 16 500 urzędników administracyjnych będących "pracownikami urzędu ds. procesów sądowych", zatrudnionych na podstawie stosunku pracy podporządkowanej w ministerstwie sprawiedliwości na takich samych warunkach ekonomicznych jak w wypadku "ustabilizowanych" sędziów honorowych, ale na warunkach nieusuwalności na poziomie dyscyplinarnym przez cały okres trwania tego stosunku, które nie są uznawane w odniesieniu do sędziów honorowych nawet po "stabilizacji"?
4) Czy w świetle odpowiedzi twierdzącej na pierwsze trzy pytania art. 278 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i art. 160 Regulaminu postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, z powodu sprzeczności z art. 2, 6 i 19 Traktatu [o Unii Europejskiej], są niezgodne z prawem w części, w której nie pozwalają Trybunałowi Sprawiedliwości, w ramach postępowań prejudycjalnych na podstawie art. 267 TFUE, na przyjęcie niezbędnych środków tymczasowych również w postaci zawieszenia krajowych aktów ustawodawczych naruszających zasadę państwa prawa i interesy finansowe Unii zgodnie z zasadami i warunkami określonymi w rozporządzeniu 2020/2092?
