(Pełny tekst niniejszej opinii jest dostępny w wersji angielskiej, francuskiej i niemieckiej na stronie internetowej EIOD www.edps.europa.eu)(2022/C 145/11)
(Dz.U.UE C z dnia 1 kwietnia 2022 r.)
W dniu 25 listopada 2021 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej ("wniosek") w ramach szerszego pakietu ustawodawczego "Demokracja i wiarygodność wyborów europejskich".
Celem wniosku jest wspieranie funkcjonowania jednolitego rynku usług reklamy politycznej, a także promowanie wysokich europejskich standardów przejrzystości kampanii politycznych oraz wolnych i uczciwych wyborów w UE, wzmocnienie odporności procesów demokratycznych w UE oraz zwalczanie dezinformacji, manipulacji informacjami i ingerencji w wybory.
Europejski Inspektor Ochrony Danych uważa, że komunikacja polityczna ma zasadnicze znaczenie dla udziału obywateli, partii politycznych i kandydatów w demokratycznym życiu społecznym oraz dla zagwarantowania podstawowego prawa do wolności wypowiedzi. Przypomina jednocześnie, że te prawa i wolności są nierozerwalnie związane z prawami określonymi w art. 7 Karty do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się oraz w art. 8 Karty do ochrony danych osobowych.
EIOD z zadowoleniem przyjmuje cel wniosku, jakim jest ustanowienie zharmonizowanych zasad dotyczących obowiązków w zakresie przejrzystości spoczywających na dostawcach reklamy politycznej i usług pokrewnych oraz dotyczących stosowania technik targetowania i amplifikacji. Wcześniej wyraził poważne zastrzeżenia co do istotnych zagrożeń związanych z reklamą targetowaną, które przedstawił ostatnio w opinii nr 1/2021 w sprawie wniosku dotyczącego aktu o usługach cyfrowych, a także w swojej opinii nr 3/2018 w sprawie możliwości manipulowania w internecie i danych osobowych.
Europejski Inspektor Ochrony Danych zgadza się, że należy uzupełnić przepisy mające zastosowanie do przetwarzania danych osobowych w kontekście reklamy politycznej zawarte w RODO i DPR. Dlatego też uważa, że wniosek powinien obejmować dalsze działania i wprowadzać dodatkowe ograniczenia w zakresie przetwarzania danych osobowych w kontekście targetowanej reklamy politycznej. Biorąc pod uwagę liczne zagrożenia związane z targetowaną reklamą zamieszczaną w internecie, Europejski Inspektor Ochrony Danych zwraca się do współprawodawców, aby rozważyli zaostrzenie przepisów poprzez:
1) wprowadzenie całkowitego zakazu mikrotargetowania do celów politycznych; oraz
2) wprowadzenie dalszych ograniczeń kategorii danych, które mogą być przetwarzane do celów reklamy politycznej, z uwzględnieniem targetowania i amplifikacji, w szczególności zakazu reklamy targetowanej opartej na powszechnym śledzeniu.
We wspomnianej opinii EIOD przedstawia również inne szczegółowe uwagi i zalecenia dotyczące niektórych aspektów wniosku, takich jak związek z istniejącymi ramami prawnymi w zakresie ochrony danych, role i obowiązki podmiotów zaangażowanych w reklamę polityczną oraz współpraca między organami odpowiedzialnymi za nadzór i egzekwowanie przepisów, w tym organami ochrony danych.
1. WPROWADZENIE I INFORMACJE OGÓLNE
1. Komisja Europejska przyjęła w dniu 25 listopada 2021 r. wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej ("wniosek") 1 . Wprowadzenie wniosku przewidywał już europejski plan działania na rzecz demokracji przedstawiony przez Komisję w grudniu 2020 r 2 .
2. Przedmiotowy wniosek stanowi część szerszego pakietu ustawodawczego pt. "Demokracja i wiarygodność wyborów europejskich", w którym uwzględniono również wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (wersja przekształcona) 3 oraz dwa wnioski dotyczące dyrektywy w sprawie warunków wykonywania prawa głosowania i kandydowania w wyborach europejskich i lokalnych przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami (wersja przekształcona). W sprawie pozostałych trzech wniosków przeprowadzono odrębne konsultacje z EIOD.
3. Celem wniosku, jak stwierdziła Komisja, jest wspieranie funkcjonowania jednolitego rynku usług reklamy politycznej, a także promowanie wysokich europejskich standardów przejrzystości kampanii politycznych oraz wolnych i uczciwych wyborów w UE, wzmocnienie odporności procesów demokratycznych w UE oraz zwalczanie dezinformacji, manipulacji informacjami i ingerencji w wybory poprzez ustanowienie zharmonizowanych przepisów dotyczących:
- obowiązków w zakresie przejrzystości spoczywających na dostawcach reklamy politycznej i powiązanych usług w zakresie przechowywania, ujawniania i publikowania informacji związanych ze świadczeniem takich usług; oraz
- stosowania technik targetowania i amplifikacji w kontekście publikacji, rozpowszechniania lub promowania reklam politycznych, które wiążą się z wykorzystaniem danych osobowych 4 .
4. Wniosek uzupełnia wniosek dotyczący aktu o usługach cyfrowych 5 , który zawiera pewne ogólne obowiązki pośredników internetowych w zakresie przejrzystości w odniesieniu do reklamy internetowej. W porównaniu z aktem o usługach cyfrowych rozszerza on kategorie informacji, które należy ujawnić w kontekście działalności w zakresie reklamy politycznej, jak również zakres dostawców usług, których te wymogi dotyczą. O ile akt o usługach cyfrowych nakłada wymogi przejrzystości na platformy internetowe, wniosek obejmuje całe spektrum wydawców reklamy politycznej, jak również innych odpowiednich dostawców usług zaangażowanych w przygotowanie, zamieszczanie, promocję, publikację i rozpowszechnianie reklamy politycznej 6 . Ponadto istnieje komplementarność i synergia z wymogiem określonym w akcie o usługach cyfrowych dotyczącym posiadania przez bardzo duże platformy internetowe ocen ryzyka systemowego wynikającego z funkcjonowania i wykorzystywania systemów selekcji i wyświetlania reklam, których rzeczywiste lub przewidywalne skutki są związane z procesami wyborczymi 7 .
5. W dniu 25 listopada 2021 r. Komisja zwróciła się do Europejskiego Inspektora Ochrony Danych o wydanie opinii w sprawie wniosku, zgodnie z art. 42 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1725. W trakcie sporządzania wniosku przeprowadzono również nieformalne konsultacje z EIOD, który przekazał swoje wstępne uwagi w dniu 10 listopada 2021 r. EIOD z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zasięgnięto jego opinii na wczesnym etapie procedury, i zachęca Komisję do dalszego stosowania tej dobrej praktyki. Uwagi i zalecenia zawarte w przedmiotowej opinii ograniczają się do tych przepisów wniosku, które są najistotniejsze z punktu widzenia ochrony danych.
4. WNIOSKI
51. W świetle powyższego EIOD wydaje następujące główne zalecenia:
- uściślenie, że wniosek uzupełnia i pozostaje bez uszczerbku dla stosowania zarówno RODO, jak i DPR w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych w kontekście reklamy politycznej;
- wprowadzenie całkowitego zakazu mikrotargetowania do celów politycznych oraz dalszego ograniczenia kategorii danych, które mogą być przetwarzane do celów reklamy politycznej, w szczególności zakazu reklamy targetowa- nej opartej na powszechnym śledzeniu;
- doprecyzowanie ról i obowiązków podmiotów zaangażowanych w reklamę polityczną, z którą wiąże się przetwarzanie danych osobowych oraz stosowanie technik targetowania i amplifikacji;
- doprecyzowanie, które z podmiotów są odpowiedzialne za przekazywanie informacji innym zainteresowanym stronom;
- wyraźne odniesienie do "właściwych organów" i "organów nadzorczych" w art. 15 ust. 6 wniosku.
Bruksela, dnia 20 stycznia 2022 r.
Wojciech Rafał WIEWIÓROWSKI
