Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych[COM(2020) 591 final].

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych"

[COM(2020) 591 final]

(2021/C 155/04)

(Dz.U.UE C z dnia 30 kwietnia 2021 r.)

Sprawozdawca: Petru Sorin DANDEA

Współsprawozdawca: Jörg Freiherr FRANK VON FÜRSTENWERTH

Wniosek o konsultację Podstawa prawna Sekcja odpowiedzialna	Komisja Europejska, 11.11.2020 Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Data przyjęcia przez sekcję Data przyjęcia na sesji plenarnej Sesja plenarna nr Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się)	12.2.2021 24.2.2021 558 237/0/5

1. Wnioski i zalecenia

1.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje przedstawiony przez Komisję pakiet dotyczący finansów cyfrowych i wyraża przekonanie, że zawiera on strategiczne elementy ustawodawcze i nieustawodawcze służące rozwojowi tego sektora.

1.2. Przedłożony przez Komisję program oparty na czterech priorytetach obejmuje zasadniczo prawie wszystkie istotne obszary działalności w dziedzinie transformacji cyfrowej sektora finansowego UE. EKES wyraża poparcie dla takich rozwiązań przyjętych przez Komisję.

1.3. Komisja zmierza do tego, by polegać na silnych europejskich uczestnikach rynku, którzy wdrożą cyfrowe usługi finansowe, ale EKES uważa, że nie można pominąć szczególnej roli odgrywanej w sektorze finansowym przez wyspecjalizowanych dostawców usług działających w regionie i/lub na zasadzie współpracy lub wzajemnych powiązań.

1.4. Ze względu na trwający proces cyfryzacji sektor finansowy UE stoi w obliczu ogromnych zmian, którym towarzyszą daleko idące zmiany restrukturyzacyjne, zamykanie lokalnych oddziałów, zmiany w zakresie kwalifikacji zawodowych pracowników oraz zupełnie nowe metody pracy. Nie można ignorować tych poważnych przemian. Stanowią one wielkie wyzwanie dla dostawców usług i - oczywiście - dla pracowników sektora finansowego.

1.5. Komisja zapowiada potrzebę rozpatrzenia możliwości utworzenia unijnej platformy finansów cyfrowych. EKES podziela to stanowisko i zaleca włączenie do tego procesu partnerów społecznych oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.

1.6. EKES wyraża przekonanie, że wobec wyzwań i zagrożeń związanych z transformacją cyfrową kluczowe znaczenie dla utworzenia jednolitego rynku cyfrowego usług finansowych mają regulacje dotyczące dostawców technologii, ochrona konsumentów, zapewnienie dostępu do usług finansowych, odporność operacyjna oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informatycznych.

1.7. W dziedzinie cyberbezpieczeństwa EKES z zadowoleniem przyjmuje projekt GAIA-X, którego celem jest zakwestionowanie dominacji USA i Chin w usługach w chmurze. Projekt ten, w który zaangażowana jest również Komisja Europejska, ma doprowadzić do osiągnięcia przez UE suwerenności danych lub zarządzania danymi za pośrednictwem unijnej sieci w chmurze.

1.8. Zaangażowanie Komisji na rzecz zasady "taka sama działalność, takie samo ryzyko, takie same przepisy" jest ogromnie ważne i ma decydujące znaczenie dla sprostania nowym wyzwaniom, w tym zapewnienia takiego samego nadzoru. EKES uważa, że szczególnie istotne jest stworzenie równych warunków działania dla wszystkich instytucji finansowych.

2. Propozycje Komisji

2.1. W dniu 24 września 2020 r. Komisja zatwierdziła pakiet dotyczący finansów cyfrowych, na który składają się: strategia w zakresie finansów cyfrowych ¹ , strategia w zakresie płatności detalicznych ² , wnioski ustawodawcze dotyczące ram regulacyjnych UE w zakresie kryptoaktywów ³  i leżącej u ich podstaw technologii rozproszonego rejestru ⁴ , a także wnioski dotyczące ram regulacyjnych UE w zakresie operacyjnej odporności cyfrowej ⁵ .

2.2. W wyjątkowo dynamicznym kontekście innowacji cyfrowych, przyspieszonych przez kryzys związany z COVID-19, Komisja proponuje strategię opartą na jednym celu strategicznym i czterech priorytetach oraz powiązanych działaniach w zakresie finansów cyfrowych. Strategia ta jest przedmiotem niniejszej opinii EKES-u.

2.3. Strategicznym celem określonym przez Komisję jest przyjęcie finansów cyfrowych z korzyścią dla konsumentów i przedsiębiorstw. Cztery priorytety są następujące:

1) wyeliminowanie rozdrobnienia jednolitego rynku cyfrowego usług finansowych, co umożliwiłoby europejskim konsumentom uzyskanie dostępu do usług transgranicznych i pomogło europejskim przedsiębiorstwom finansowym zwiększyć skalę ich działalności w środowisku cyfrowym;

2) zapewnienie, aby ramy regulacyjne UE ułatwiały innowacje cyfrowe leżące w interesie konsumentów i sprzyjające efektywności rynku;

3) stworzenie europejskiej przestrzeni danych finansowych mającej na celu promowanie innowacji opartych na danych w oparciu o europejską strategię w zakresie danych, w tym zwiększenie dostępu do danych i udostępnianie danych w obrębie sektora finansowego;

4) sprostanie nowym wyzwaniom i zagrożeniom związanym z transformacją cyfrową.

3. Uwagi ogólne i szczegółowe

3.1. Inicjatywa Komisji na rzecz utworzenia i wdrożenia nowej strategii w zakresie finansów cyfrowych w Europie (w ramach pakietu Komisji dotyczącego finansów cyfrowych) potwierdza ogromne znaczenie cyfryzacji w sektorze finansowym (cyfrowe usługi finansowe). Znaczenie to nabrało szczególnej wagi w czasie kryzysu związanego z COVID-19. Przedstawiony przez Komisję program oparty na czterech priorytetach obejmuje zasadniczo prawie wszystkie istotne obszary działalności w dziedzinie transformacji cyfrowej sektora finansowego UE. EKES wyraża poparcie dla takich rozwiązań przyjętych przez Komisję.

3.2. Komisja zmierza do tego, by polegać na silnych europejskich uczestnikach rynku, którzy wdrożą cyfrowe usługi finansowe, ale EKES uważa, że należy wziąć pod uwagę szczególną rolę odgrywaną w sektorze finansowym przez wyspecjalizowanych dostawców usług działających w regionie i/lub na zasadzie współpracy lub wzajemnych powiązań, ponieważ różnorodność tego sektora umożliwia zaspokajanie szczególnych potrzeb konsumentów i MŚP oraz przyczynia się do konkurencyjności rynków. EKES zachęca Komisję, by dążyła do zachowania proporcjonalności w odniesieniu do charakteru, skali i złożoności instytucji finansowych i ich produktów.

3.3. Komunikat Komisji ma niezwykle techniczny charakter, ale nie poruszono w nim jednej kwestii: ze względu na trwający proces cyfryzacji sektor finansowy UE stoi w obliczu ogromnych przemian. Procesowi temu towarzyszą daleko idące zmiany restrukturyzacyjne, zamykanie lokalnych oddziałów, zmiany w zakresie kwalifikacji zawodowych pracowników oraz zupełnie nowe metody pracy. Nie można ignorować tych poważnych przemian. Stanowią one wielkie wyzwanie dla dostawców usług i - oczywiście - dla pracowników sektora finansowego. EKES zaleca prowadzenie dialogu społecznego dotyczącego obszarów, w których odbywa się transformacja.

3.4. Komisja twierdzi, że dobrze funkcjonujący jednolity rynek cyfrowych usług finansowych przyczyni się do poprawy dostępu do usług finansowych dla konsumentów i inwestorów detalicznych w UE. EKES wyraża poparcie dla takiego podejścia przyjętego przez Komisję. Zmniejszenie rozdrobnienia jednolitego rynku cyfrowego usług finansowych jest niezbędne, by rynki te mogły się rozwijać.

3.5. Komisja wskazuje na potrzebę rozpatrzenia możliwości utworzenia unijnej platformy finansów cyfrowych. EKES podziela to stanowisko i zaleca włączenie do tego procesu partnerów społecznych oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.

3.6. Z doświadczenia wynika, że jednolity rynek cyfrowych usług finansowych będzie funkcjonował tylko wtedy, gdy nowi klienci będą mogli szybko i łatwo uzyskać dostęp do usług finansowych (tzw. on-boarding). EKES dostrzega zasadniczy problem w obszarach wskazanych przez Komisję.

3.7. Rozdrobnienie przepisów dotyczących prania pieniędzy między państwami członkowskimi znacznie utrudnia, a nawet uniemożliwia transgraniczne korzystanie z tożsamości cyfrowych. Przepisy dotyczące identyfikacji klienta powinny zostać zharmonizowane w całej UE. EKES zaleca zatem, by zapewnić ogólnoeuropejską interoperacyjność prawną tożsamości cyfrowych.

3.8. Przy tworzeniu strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych nie można zapominać o bezpieczeństwie obywateli. Do strategii należy włączyć zalecenie dla państw członkowskich, by równolegle z realizacją strategii wprowadziły środki prawne i organizacyjne w celu przeciwdziałania zjawisku kradzieży tożsamości. Problem ten staje się coraz bardziej powszechny wraz z rozwojem usług i produktów cyfrowych, a jeżeli nie zostaną podjęte żadne działania, może stać się czynnikiem hamującym realizację strategii.

3.9. EKES popiera propozycje Komisji dotyczące opracowania sprzyjających innowacjom i konkurencyjnych ram dla rynków finansowych, na których skorzystają konsumenci i branża. W tym celu należy jednak zapewnić, by praktyki nadzorcze i przepisy UE nadal opierały się na przewodniej zasadzie neutralności technologicznej, oraz dokonać przeglądu istniejących wymogów dotyczących dokumentacji papierowej.

3.10. Jednakże na rynku cyfrowym niektóre spółki z branży technologii finansowych oferują usługi przedsiębiorstwom finansowym, podczas gdy inne z nimi konkurują. EKES uważa, że Komisja powinna uwzględnić te kwestie przy opracowywaniu nowych przepisów. W związku z tym zaleca, by nowe uregulowania były ukierunkowane na wspieranie partnerstw między obecnymi instytucjami finansowymi a sektorem technologii finansowych (FinTech). Nie ulega wprawdzie wątpliwości, że banki są najważniejszymi instytucjami, jednak w prawodawstwie należy unikać prostego kopiowania wymogów, które mogą nie odpowiadać wszystkim rodzajom usług finansowych. Należy wprowadzić rozróżnienie między produktami zorientowanymi na konsumenta, które mogą być postrzegane jako towary, a bardziej złożonymi produktami, w przypadku których zakres i usługi posprzedażne mają istotne znaczenie.

3.11. EKES dostrzega potrzebę rozszerzenia zakresu dzielenia się danymi poza sektor finansowy i przypomina Komisji o swoim zaleceniu ⁶  dotyczącym komunikatu Komisji w sprawie europejskiej strategii w zakresie danych - EKES z zadowoleniem przyjął wniosek Komisji dotyczący strategii w zakresie danych, w której priorytetem jest międzysektorowa wymiana danych oraz poprawa wykorzystywania, udostępniania danych, dostępu do danych i zarządzania nimi za pomocą działań ustawodawczych i sektorowych, oraz podkreślił, że ramy te powinny obejmować wysokie standardy ochrony danych, międzysektorową i odpowiedzialną wymianę danych, jasne kryteria dotyczące zarządzania w poszczególnych sektorach i jakości danych oraz większą kontrolę osób fizycznych nad danymi. Należy zapewnić, aby dane gromadzone przez zajmującą się płatnościami spółkę zależną należącą do grupy gigantów technologicznych nie były przekazywane spółce dominującej ani łączone z danymi będącymi w jej posiadaniu. Warunkiem skutecznego działania tej zasady jest zastosowanie zapór sieciowych pomiędzy zajmującą się płatnościami spółką zależną a spółką dominującą.

3.12. EKES wyraża przekonanie, że wobec wyzwań i zagrożeń związanych z transformacją cyfrową kluczowe znaczenie dla utworzenia jednolitego rynku cyfrowego usług finansowych mają regulacje dotyczące dostawców technologii, ochrona konsumentów, zapewnienie dostępu do usług finansowych, odporność operacyjna oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informatycznych.

3.13. W dziedzinie cyberbezpieczeństwa EKES zwraca uwagę, że większość europejskich instytucji finansowych o znaczeniu systemowym korzysta z usług z zakresu technologii finansowych świadczonych przez przedsiębiorstwa spoza UE. Zaproponowana przez Komisję inicjatywa legislacyjna w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej (DORA) ⁷  może okazać się niewystarczająca w niektórych sytuacjach, w związku z czym EKES z zadowoleniem przyjmuje projekt GAIA-X, którego celem jest osłabienie dominacji USA i Chin w dziedzinie usług w chmurze. Projekt ten, w który zaangażowana jest również Komisja Europejska, ma doprowadzić do osiągnięcia przez UE suwerenności danych lub zarządzania danymi za pośrednictwem unijnej sieci w chmurze. Ponieważ w coraz większym stopniu polegamy na usługach cyfrowych, w interesie zainteresowanych podmiotów w UE leży zachowanie niezależności od zewnętrznych dostawców usług w chmurze, a w interesie samej UE - zwiększenie jej suwerenności gospodarczej i politycznej. Europejska sieć w chmurze ułatwiłaby również przepływ danych między państwami członkowskimi.

3.14. Zaangażowanie Komisji na rzecz zasady "taka sama działalność, takie samo ryzyko, takie same przepisy" jest ogromnie ważne i ma decydujące znaczenie dla sprostania nowym wyzwaniom, w tym zapewnienia takiego samego nadzoru. W związku z rosnącym wpływem gigantów technologicznych, platform i przedsiębiorstw technologicznych oraz użyteczną działalnością przedsiębiorstw technologicznych w sektorze finansowym EKES uważa, że szczególnie ważne w tej dziedzinie jest zapewnienie wszystkim podmiotom rynkowym równych warunków działania.

3.15. Komisja rozważa strategię wspierania ogólnej edukacji finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem cyfryzacji, i inwestowania w tę edukację. Może to przyczynić się zarówno do osiągnięcia większej otwartości w zakresie usług cyfrowych, jak i do zapewnienia lepszej ochrony konsumentów niezależnie od wieku, płci czy statusu zawodowego. EKES zachęca Komisję do dalszego podążania tą drogą.

Bruksela, dnia 24 lutego 2021 r.
	Christa SCHWENG
	Przewodnicząca
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

1 COM(2020) 591 final.

2 COM(2020) 592 final.

3 COM(2020) 593 final.

4 COM(2020) 594 final.

5 COM(2020) 595 final i COM(2020) 596 final.

6 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 290.

7 COM(2020) 595 final. Zob. również powiązaną opinię EKES-u w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej (ECO/536) (zob. s. 38 niniejszego Dziennika Urzędowego).

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2021.155.27
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych[COM(2020) 591 final].
• Data aktu: 30/04/2021
• Data ogłoszenia: 30/04/2021