a także mając na uwadze, co następuje:(1) Ustawodawstwo i polityki Unii w zakresie środowiska, klimatu i odpowiednich kwestii energetycznych zapewniły znaczną poprawę stanu środowiska. Główne wyzwania związane ze środowiskiem i klimatem wciąż jednak pozo- stają aktualne, a zaniechanie działań w tym zakresie będzie miało poważne negatywne skutki dla Unii oraz dobrostanu jej obywateli.
(2) Program działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE), ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1293/2013 4 na lata 2014-2020, jest najnowszym z wprowadzanej od 1992 r. serii programów Unii wspierających realizację priorytetów ustawodawstwa i polityki w dziedzinie środowiska i klimatu. LIFE został pozytywnie oceniony w ramach niedawnej oceny śródokresowej, która wykazała, że program staje się coraz bardziej skuteczny, wydajny i adekwatny. Realizację programu LIFE 2014-2020 należy zatem kontynuować z pewnymi modyfikacjami, które zostały zidentyfikowane w ocenie śródokresowej oraz późniejszych ocenach. W związku z powyższym należy ustanowić Program działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE (zwany dalej "programem LIFE") na okres siedmiu lat w celu dostosowania czasu jego trwania do okresu obowiązywania wieloletnich ram finansowych określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 5 .
(3) Dążąc do osiągania celów i wartości docelowych Unii określonych w ustawodawstwie, polityce, planach - w szczególności celów określonych w komunikacie Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (zwanym dalej "Europejskim Zielonym Ładem") - zobowiązaniach międzynarodowych Unii w zakresie środowiska, klimatu i odpowiednich kwestii energetycznych program LIFE powinien przyczyniać się do sprawiedliwej transformacji w kierunku zrównoważonej, energooszczędnej, opartej na energii ze źródeł odnawialnych, neutralnej dla klimatu i odpornej na zmianę klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym, ochrony, odbudowy i poprawy jakości środowiska, w tym powietrza, wody i gleby, oraz zdrowia, a także do zatrzymania i odwrócenia procesu utraty różnorodności biologicznej, także poprzez wspieranie wdrażania sieci Natura 2000 i zarządzania nią oraz zwalczanie degradacji ekosystemów, w drodze bezpośrednich interwencji albo działania na rzecz włączania tych celów do innych polityk. Program LIFE powinien także przyczyniać się do realizacji ogólnych programów działania przyjętych zgodnie z art. 192 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), takich jak 7. program działań w zakresie środowiska 6 i wszelkie kolejne unijne programy działań w zakresie środowiska.
(4) Unia z zaangażowaniem kształtuje swoją kompleksową odpowiedź na cele zrównoważonego rozwoju Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych, w których podkreślono nierozerwalny związek między zarządzaniem zasobami naturalnymi w celu zapewnienia ich długoterminowej dostępności a usługami ekosystemowymi, i ich związkiem zarówno ze zdrowiem ludzi, jak i zrównoważonym wzrostem gospodarczym sprzyjającym włączeniu społecznemu. W tym kontekście program LIFE powinien odzwierciedlać zasady solidarności wnosząc jednocześnie istotny wkład zarówno w rozwój gospodarczy, jak i w spójność społeczną.
(5) Aby promować zrównoważony rozwój, przy określaniu i wdrażaniu wszystkich strategii politycznych i działań Unii należy uwzględniać wymogi ochrony środowiska i klimatu. Należy zatem wspierać synergie i komplementar- ność z innymi unijnymi programami finansowania, między innymi przez ułatwianie finansowania działań, które uzupełniają strategiczne projekty zintegrowane i strategiczne projekty przyrodnicze, a także wspierają upowszechnianie i powielanie rozwiązań opracowanych w ramach programu LIFE. Aby wyeliminować ryzyko podwójnego finansowania niezbędna jest koordynacja. Komisja i państwa członkowskie powinny podjąć kroki w celu uniknięcia nakładania się obowiązków administracyjnych i obciążenia administracyjnego beneficjentów projektów, wynikających ze zobowiązań sprawozdawczych w zakresie różnych instrumentów finansowych.
(6) Program LIFE powinien przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju i osiągnięcia celów i wartości docelowych określonych w ustawodawstwie, strategiach, planach i zobowiązaniach międzynarodowych Unii w zakresie środowiska, klimatu i odpowiednich kwestii energetycznych, w szczególności w odniesieniu do Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych, Konwencji o różnorodności biologicznej 7 i porozumieniu paryskim przyjętym w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu 8 (zwanym dalej "porozumieniem klimatycznym z Paryża") oraz, między innymi, Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska 9 (zwanej dalej "konwencją z Aarhus") opracowanej przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ (EKG ONZ), Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości opracowanej przez EKG ONZ, oenzetowskiej Konwencji bazylejskiej o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych, oenzetowskiej konwencji rotterdamskiej w sprawie procedury zgody po uprzednim poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami oraz oenzetowskiej Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych.
(7) Unia przywiązuje dużą wagę do trwałości wyników projektów finansowanych przez program LIFE i zdolności do zabezpieczenia i utrzymania tych wyników po realizacji projektu, między innymi przez kontynuację projektów lub przez powielanie lub transfer rezultatów.
(8) Do spełnienia zobowiązań Unii wynikających z porozumienia klimatycznego z Paryża konieczne jest przekształcenie Unii w zrównoważone społeczeństwo funkcjonujące w gospodarce o obiegu zamkniętym, energooszczędne, wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych, neutralne dla klimatu i odporne na zmianę klimatu. Takie przekształcenie wymaga z kolei podejmowania działań - ze szczególnym uwzględnieniem sektorów, które w największym stopniu przyczyniają się do obecnych poziomów emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń - propagujących efektywność energetyczną i energię ze źródeł odnawialnych, a także wnoszących wkład w realizację ram polityki klimatyczno-energetycznej na okres do 2030 r. i zintegrowanych krajowych planów państw członkowskich w dziedzinie energii i klimatu, a także w realizację unijnej długoterminowej strategii w dziedzinie klimatu i energii, zgodnie z celami długoterminowymi zapisanymi w porozumieniu klimatycznym z Paryża. Program LIFE powinien również obejmować środki przyczyniające się do realizacji unijnej polityki przystosowania się do zmiany klimatu w celu zmniejszenia wrażliwości na niekorzystne skutki zmiany klimatu.
(9) Projekty w ramach podprogramu "Przejście na czystą energię" programu LIFE powinny skupiać się na budowaniu potencjału i rozpowszechnianiu wiedzy, umiejętności i innowacyjnych technik, metod i rozwiązań służących osiągnięciu celów ustawodawstwa i polityk Unii w zakresie przechodzenia na energię ze źródeł odnawialnych i większą efektywność energetyczną. Takie budowanie potencjału i rozpowszechnianie są zazwyczaj działaniami koordynacyjnymi i wspierającymi o wysokiej wartości dodanej na poziomie Unii, które mają na celu zniesienie barier rynkowych utrudniających społeczno-gospodarcze przejście na zrównoważoną energię i obejmują głównie podmioty małe i średniej wielkości, jak również wiele podmiotów, w tym lokalnych i regionalnych organów publicznych oraz organizacji nienastawionych na zysk. Takie działania przynoszą wiele dodatkowych korzyści, takich jak walka z ubóstwem energetycznym, poprawa jakości powietrza w pomieszczeniach, redukcja lokalnych zanieczyszczeń dzięki poprawie efektywności energetycznej oraz zwiększeniu wykorzystania rozproszonych odnawialnych źródeł energii, a także przyczynianie się do pozytywnych lokalnych skutków gospodarczych i zwiększenia wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.
(10) Aby przyczynić się do łagodzenia zmiany klimatu i realizacji międzynarodowych zobowiązań Unii w odniesieniu do dekarbonizacji, należy przyspieszyć transformację sektora energii. Do podprogramu "Przejście na czystą energię" programu LIFE powinny zostać włączone działania na rzecz budowania potencjału wspierające efektywność energetyczną i energię ze źródeł odnawialnych, finansowane do 2020 r. w ramach programu "Horyzont 2020" 10 ponieważ ich celem nie jest finansowanie doskonałości i generowanie innowacji, lecz ułatwienie upowszechniania dostępnych już technologii w zakresie energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej, które przyczynią się do łagodzenia zmiany klimatu. Program LIFE powinien angażować wszystkie zainteresowane strony i sektory biorące udział w przechodzeniu na czystą energię. Włączenie do programu LIFE takich działań na rzecz budowania potencjału stwarza możliwości wytworzenia synergii między podprogramami i zwiększa ogólną spójność unijnego finansowania. Należy zatem gromadzić i rozpowszechniać dane dotyczące upowszechniania istniejących rozwiązań w zakresie badań naukowych i innowacji w projektach programu LIFE, w tym dane pochodzące z programu "Horyzont Europa" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/... 11 (12 (zwanego dalej "programem »Horyzont Europa«") i poprzedzających go programów.
(11) W ocenie skutków towarzyszących wnioskowi Komisji w sprawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2008 13 , która zmieniła dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE 14 stwierdzono, że realizacja unijnych celów w dziedzinie energii na 2030 r. będzie wymagała dodatkowych inwestycji w wysokości 177 mld EUR rocznie w okresie od 2021 do 2030. Największe braki odnoszą się do inwestycji w dekarbonizację budynków w celu zwiększenia efektywności energetycznej i użycia małoskalowych odnawialnych źródeł energii, w przypadku których kapitał powinien być kierowany w stronę projektów o wysoce rozproszonym charakterze. Jednym z celów podprogramu "Przejście na czystą energię", który obejmuje efektywność energetyczną i szybkie wprowadzanie energii ze źródeł odnawialnych, jest budowanie potencjału w zakresie tworzenia i agregacji takich projektów, co pomaga jednocześnie w absorpcji środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz pełnieniu roli katalizatora dla inwestycji w energię ze źródeł odnawialnych i efektywność energetyczną, w tym z wykorzystaniem instrumentów finansowych przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) 2021/. 15 (16 .
(12) Program LIFE jest jedynym programem ukierunkowanym konkretnie na działania na rzecz środowiska i na rzecz klimatu, w związku z czym odgrywa kluczową rolę we wspieraniu wdrażania ustawodawstwa i polityk Unii w tych obszarach.
(13) Dzięki synergiom z programem "Horyzont Europa", podczas procesu strategicznego planowania badań i innowacji w ramach tego programu łatwiejsze powinno być zidentyfikowanie i ustalenie potrzeb w zakresie badań i innowacji w odniesieniu do podejmowania wyzwań w zakresie środowiska, klimatu i energii w Unii. Program LIFE powinien nadal pełnić rolę katalizatora we wdrażaniu ustawodawstwa i polityk Unii w zakresie środowiska, klimatu i odpowiednich kwestii energetycznych, w tym poprzez uwzględnianie i stosowanie wyników badań i innowacji realizowanych w ramach programu "Horyzont Europa" oraz pomoc we wprowadzaniu ich na większą skalę, jeżeli mogą one pomóc rozwiązać problemy związane ze środowiskiem, klimatem lub transformacją energetyczną. Europejska Rada ds. Innowacji w ramach programu "Horyzont Europa" może zapewnić wsparcie w zintensyfikowaniu rozwoju i komercjalizacji nowych przełomowych rozwiązań, które mogą pojawić się w wyniku realizacji projektów LIFE. Podobnie uwzględnić należy synergie z funduszem innowacyjnym w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji, ustanowionym na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 17 .
(14) Działanie, które otrzymało wkład z programu LIFE, powinno móc również otrzymywać wkład z innych programów unijnych, pod warunkiem że takie wkłady nie pokrywają tych samych kosztów. Działania, które otrzymują finansowanie skumulowane z różnych programów unijnych powinny być poddawane tylko jednemu audytowi i w taki sposób, aby obejmował on wszystkie przedmiotowe programy unijne oraz mające do nich zastosowanie przepisy.
(15) W komunikacie Komisji z dnia 3 lutego 2017 r. pt. "Przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska UE - Wspólne wyzwania i jak łączyć wysiłki by uzyskiwać lepsze wyniki" stwierdzono, że należy poczynić znaczny postęp, aby przyspieszyć wdrażanie unijnego dorobku prawnego w obszarze środowiska i w większym stopniu włączać cele środowiskowe i klimatyczne do innych polityk i integrować je z tymi politykami. Program LIFE powinien zatem pełnić rolę katalizatora w podejmowaniu systemowych wyzwań horyzontalnych, a także usuwaniu podstawowych przyczyn niedociągnięć we wdrażaniu, które zidentyfikowano w przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska, oraz w osiąganiu wymaganych postępów poprzez opracowywanie, testowanie i powielanie nowych podejść; wspieranie tworzenia, monitorowania i przeglądu polityki; usprawnianie zarządzania w dziedzinach środowiska, zmiany klimatu oraz pokrewnych dziedzinach związanych z transformacją energetyczną, w tym przez zwiększanie zaangażowania zainteresowanych stron na wszystkich poziomach, budowanie potencjału, działania komunikacyjne i kampanie informacyjne; uruchamianie inwestycji pochodzących z unijnych programów inwestycyjnych lub innych źródeł finansowania oraz poprzez wspieranie działań mających na celu pokonywanie różnych przeszkód w skutecznej realizacji kluczowych planów wymaganych w ustawodawstwie dotyczącym ochrony środowiska.
(16) Zatrzymanie i odwrócenie procesu utraty różnorodności biologicznej oraz degradacji ekosystemów, także w ekosystemach morskich, wymaga wsparcia na rzecz opracowywania, wdrażania, egzekwowania i oceny odpowiedniego ustawodawstwa i polityki Unii, w tym komunikatu Komisji z dnia 20 maja 2020 r. dotyczącego unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 - Przywracanie przyrody do naszego życia, dyrektywy Rady 92/43/EWG 18 , dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE 19 oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 20 , w szczególności poprzez stworzenie bazy wiedzy na potrzeby tworzenia i wdrażania polityki oraz poprzez opracowywanie, testowanie, demonstrowanie i stosowanie najlepszych praktyk i rozwiązań, takich jak skuteczne zarządzanie, na małą skalę lub w formie dostosowanej do konkretnych uwarunkowań lokalnych, regionalnych lub krajowych, w tym zintegrowanych podejść do realizacji priorytetowych ram działań przyjętych zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG. Niniejsze rozporządzenie powinno przyczynić się do włączenia działań na rzecz różnorodności biologicznej do głównego nurtu polityki Unii oraz do osiągnięcia ogólnego celu zakładającego przeznaczenie 7,5 % rocznych wydatków w ramach wieloletnich ram finansowych na cele związane z różnorodnością biologiczną w 2024 r. oraz 10 % rocznych wydatków w ramach wieloletnich ram finansowych na cele związane z różnorodnością biologiczną w 2026 r. i 2027 r., przy uwzględnieniu istniejącego nakładania się na siebie celów w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej.
Aby wypełnić swoje obowiązki sprawozdawcze wynikające z Konwencji o różnorodności biologicznej, Unia i państwa członkowskie powinny śledzić swoje wydatki związane z różnorodnością biologiczną. Należy również spełnić wymogi dotyczące śledzenia wydatków określone w innych odnośnych przepisach Unii. Unijne wydatki związane z różnorodnością biologiczną powinny być mierzone zgodnie ze skuteczną, przejrzystą i kompleksową metodyką określoną przez Komisję, we współpracy z Parlamentem Europejskim i Radą, o której to metodyce mowa w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych 21 .
(17) Z niedawnych ocen i przeglądów, w tym przeglądu śródokresowego unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r. i oceny adekwatności ustawodawstwa dotyczącego przyrody, wynika, że jedną z głównych przyczyn, dla których nie wdrożono w wystarczającym stopniu ustawodawstwa Unii w dziedzinie przyrody oraz strategii ochrony różnorodności biologicznej, jest brak odpowiedniego finansowania.
Główne unijne instrumenty finansowania, w tym Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 22 (zwany dalej "Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego") i Fundusz Spójności, ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 23 (zwany dalej "Funduszem Spójności"), Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 24 (zwany dalej "Europejskim Funduszem Rolnym na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich") oraz Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury, ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury oraz uchylającym rozporządzenie (UE) nr 508/2014 (zwany dalej "Europejskim Funduszem Morskim, Rybackim i Akwakultury"), mogłyby znacząco przyczynić się do zaspokojenia tych potrzeb, pełniąc rolę uzupełniającą. Program LIFE mógłby dodatkowo poprawić skuteczność włączania celów środowiskowych i klimatycznych do innych polityk dzięki strategicznym projektom przyrodniczym poświęconym pełnieniu roli katalizatora we wdrażaniu ustawodawstwa i polityk Unii w dziedzinie przyrody i różnorodności biologicznej, w tym działaniom określonym w priorytetowych ramach działań przyjętych zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG. Strategiczne projekty przyrodnicze powinny wspierać programy działań podejmowane w państwach członkowskich mające na celu włączanie odnośnych celów w zakresie przyrody i różnorodności biologicznej do innych polityk i programów finansowania, zapewniając tym samym uruchomienie odpowiednich funduszy na realizację tych polityk.
W ramach strategicznego planu dotyczącego wspólnej polityki rolnej państwa członkowskie powinny mieć możliwość podjęcia decyzji o wykorzystaniu pewnej części przydziału środków z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w celu pozyskania wsparcia dla działań uzupełniających strategiczne projekty przyrodnicze określone w niniejszym rozporządzeniu.
(18) Propagowanie gospodarki o obiegu zamkniętym i zasobooszczędności wymaga zmiany w sposobie projektowania, produkcji, konsumpcji, naprawy, ponownego używania, recyklingu i unieszkodliwiania materiałów i produktów, w tym tworzyw sztucznych, oraz położenia nacisku na cały cykl życia produktów. Program LIFE powinien przyczynić się do przejścia na model gospodarki o obiegu zamkniętym dzięki wsparciu finansowemu skierowanemu do różnych podmiotów takich jak przedsiębiorstwa, organy publiczne i konsumenci, w szczególności poprzez stosowanie, rozwijanie i powielanie najlepszych technologii, praktyk i rozwiązań dostosowanych do konkretnych uwarunkowań lokalnych, regionalnych lub krajowych, w tym poprzez zintegrowane podejścia do stosowania hierarchii postępowania z odpadami oraz wdrażanie planów gospodarowania odpadami i zapobiegania powstawaniu odpadów. Poprzez wsparcie realizacji komunikatu Komisji z dnia 16 stycznia 2018 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym możliwe byłoby podjęcie działań w celu rozwiązania w szczególności problemu odpadów morskich.
(19) Wysoki poziom ochrony środowiska ma zasadnicze znaczenie dla zdrowia i dobrostanu obywateli Unii. Program LIFE powinien wspierać cele Unii dotyczące produkcji i stosowania chemikaliów w sposób prowadzący do minimalizacji poważnych negatywnych skutków dla zdrowia ludzi i dla środowiska z myślą o osiągnięciu celu nietoksycznego środowiska w Unii. Program LIFE powinien wspierać również działania ułatwiające wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE 25 w celu osiągnięcia takich poziomów hałasu, które nie powodują poważnych negatywnych skutków ani zagrożeń dla zdrowia ludzi.
(20) Długoterminowym celem Unii w odniesieniu do polityki dotyczącej powietrza jest osiągnięcie takich poziomów jakości powietrza, które nie powodują poważnych negatywnych skutków ani zagrożeń dla zdrowia ludzi i dla środowiska, a przy tym zwiększają synergię między poprawą jakości powietrza a redukcją emisji gazów cieplarnianych. Świadomość społeczna na temat zanieczyszczenia powietrza jest wysoka, a obywatele oczekują od władz podjęcia działań, zwłaszcza na obszarach, na których ludność i ekosystemy są narażone na wysoki poziom zanieczyszczeń powietrza. W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 26 podkreślono rolę, jaką finansowanie unijne może odegrać w osiągnięciu celów związanych z czystym powietrzem. W związku z tym w ramach programu LIFE należy wspierać projekty, w tym strategiczne projekty zintegrowane, które mają potencjał pozyskania środków publicznych i prywatnych, aby stały się przykładami najlepszych praktyk i pełniły rolę katalizatora we wdrażaniu planów i ustawodawstwa dotyczących jakości powietrza, na poziomie lokalnym, regionalnym, międzyregionalnym, krajowym i ponadnarodowym.
(21) W dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 27 ustanowiono ramy ochrony unijnych wód powierzchniowych, wód przybrzeżnych, wód przejściowych i wód podziemnych. Cele tej dyrektywy byłyby wspierane poprzez skuteczniejszą realizację oraz lepsze włączanie celów polityki wodnej do innych obszarów polityki. W związku z tym program LIFE powinien wspierać projekty, które przyczyniają się do skutecznego wdrożenia dyrektywy 2000/60/WE oraz innych odpowiednich przepisów unijnych dotyczących wody, sprzyjających osiąganiu dobrego stanu wód w Unii poprzez stosowanie, opracowywanie i powielanie najlepszych praktyk, jak również poprzez uruchamianie działań uzupełniających w ramach innych unijnych programów lub źródeł finansowania.
(22) Ochrona i odbudowa środowiska morskiego jest jednym z ogólnych celów unijnej polityki ochrony środowiska. W ramach programu LIFE należy wspierać następujące działania: zarządzanie różnorodnością biologiczną i ekosystemami morskimi, ich ochronę, odbudowę i monitorowanie, w szczególności na obszarach morskich Natura 2000, oraz ochronę gatunków zgodnie z priorytetowymi ramami działań przyjętymi zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG; dążenie do osiągnięcia dobrego stanu środowiska zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE 28 ; działania na rzecz czystych i zdrowych mórz; realizację komunikatu Komisji z dnia 16 stycznia 2018 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym, w szczególności w celu rozwiązania problemu zagubionych narzędzi połowowych i odpadów morskich; oraz propagowanie zaangażowania Unii w międzynarodowe zarządzanie oceanami, które jest niezbędne do osiągnięcia celów Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych i do tego, by zagwarantować przyszłym pokoleniom zdrowe oceany. Strategiczne projekty zintegrowane i strategiczne projekty przyrodnicze w ramach programu LIFE powinny obejmować odpowiednie działania mające na celu ochronę środowiska morskiego.
(23) Usprawnienie zarządzania w dziedzinach dotyczących środowiska, zmiany klimatu oraz pokrewnych dziedzinach związanych z transformacją energetyczną wymaga udziału społeczeństwa obywatelskiego poprzez podnoszenie świadomości społecznej, w tym za pomocą strategii komunikacyjnej, która uwzględnia nowe media i sieci społecz- nościowe, zaangażowania konsumentów oraz zwiększenia zaangażowania zainteresowanych stron, w tym organizacji pozarządowych, w konsultacjach i realizacji odnośnych polityk na wszystkich poziomach. W ramach programu LIFE należy zatem wspierać szerokie spektrum organizacji pozarządowych oraz sieci podmiotów nienas- tawionych na zysk, które realizują cel leżący w ogólnym interesie Unii i są aktywne przede wszystkim w obszarze działań na rzecz środowiska lub klimatu, poprzez przyznawanie - w sposób konkurencyjny i przejrzysty - dotacji na działalność, aby pomóc takim organizacjom pozarządowym, sieciom i podmiotom we wnoszeniu rzeczywistego wkładu w politykę Unii oraz budować i wzmacniać ich potencjał, tak by stawały się efektywniejszymi partnerami.
(24) Usprawnienie zarządzania na wszystkich poziomach powinno być przekrojowym celem wszystkich podprogramów programu LIFE, a jednocześnie w ramach programu LIFE należy wspierać rozwój, wdrażanie, egzekwowanie oraz przestrzeganie dorobku prawnego w obszarze środowiska i klimatu, w szczególności ustawodawstwa horyzontalnego dotyczącego zarządzania środowiskiem, w tym ustawodawstwa wdrażającego konwencję z Aarhus.
(25) W ramach programu LIFE należy przygotować podmioty działające na rynku do przejścia na zrównoważoną, energooszczędną, opartą na energii ze źródeł odnawialnych, neutralną dla klimatu i odporną na zmianę klimatu gospodarkę o obiegu zamkniętym, a także wspierać te podmioty w tym zakresie, poprzez testowanie nowych możliwości rynkowych, podnoszenie umiejętności zawodowych, ułatwianie konsumentom dostępu do zrównoważonych produktów i usług, zaangażowanie i wzmocnienie pozycji osób wpływających na decyzje konsumentów oraz testowanie nowych metod dostosowywania istniejących procesów i otoczenia biznesowego. Aby wspierać szerszą absorpcję rynkową zrównoważonych rozwiązań, należy zwiększać ich akceptację wśród ogółu społeczeństwa i sprzyjać zaangażowaniu konsumentów.
(26) Program LIFE ma wspierać prezentowanie technik, podejść i najlepszych praktyk, które mogą być powielane i stosowane na większą skalę. Innowacyjne rozwiązania przyczyniłyby się do poprawy efektywności środowiskowej i zrównoważoności, w szczególności do rozwoju zrównoważonych praktyk rolniczych na obszarach podejmujących działania w dziedzinie klimatu, wody, gleby, różnorodności biologicznej i odpadów. Należy w związku z tym uwypuklić synergię z innymi programami i politykami, takimi jak europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa oraz unijny system ekozarządzania i audytu.
(27) Na poziomie Unii duże inwestycje w działania na rzecz środowiska i klimatu są finansowane przede wszystkim przez główne unijne programy finansowania. W związku z tym należy zintensyfikować starania na rzecz włączania celów środowiskowych i klimatycznych do innych politykach w celu zapewnienia, by działania podejmowane w ramach innych programów finansowania unijnego uwzględniały zasadę zrównoważonego rozwoju oraz nie przyczyniały się do utraty różnorodności biologicznej, zmian klimatu i były na te zmiany odporne oraz w celu zapewnienia, by do wszystkich instrumentów Unii włączano gwarancje na rzecz zrównoważonego rozwoju.. Pełniąc rolę katalizatora, strategiczne projekty zintegrowane oraz strategiczne projekty przyrodnicze, które zostaną opracowane w ramach programu LIFE, powinny zwiększać możliwości pozyskiwania środków w ramach tych programów finansowania oraz innych źródeł finansowania, takich jak fundusze krajowe, oraz tworzyć synergie.
(28) Powodzenie strategicznych projektów przyrodniczych oraz strategicznych projektów zintegrowanych zależy od ścisłej współpracy między władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi oraz podmiotami niepaństwowymi, których dotyczą cele programu LIFE. Należy zatem stosować zasady przejrzystości i upubliczniania w odniesieniu do decyzji dotyczących opracowywania, realizacji, oceny i monitorowania projektów, w szczególności w przypadku uwzględniania celów środowiskowych i klimatycznych w innych politykach lub gdy w grę wchodzi wiele źródeł finansowania.
(29) Program LIFE, który jest odzwierciedleniem znaczenia, jakie ma przeciwdziałanie zmianie klimatu w sposób skoordynowany i ambitny zgodnie z zobowiązaniami Unii do realizacji porozumienia klimatycznego z Paryża i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, przyczyni się do włączenie działań na rzecz klimatu do innych polityk i do osiągnięcia ogólnego celu, jakim jest przeznaczenie co najmniej 30 % wydatków z budżetu UE na cele w zakresie klimatu. Oczekuje się, że w ramach działań objętych programem LIFE 61 % ogólnej puli środków finansowych programu LIFE będzie przeznaczone na osiąganie celów w zakresie klimatu. W trakcie przygotowania i realizacji programu LIFE zidentyfikowane zostaną odpowiednie działania, które zostaną poddane ponownej ocenie w ramach stosownych procedur oceny i przeglądu. Zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem działania w ramach programu LIFE powinny być zgodne z zasadą "nie szkodzić".
(30) Przy wdrażaniu programu LIFE należy odpowiednio uwzględnić strategię dla regionów najbardziej oddalonych, zawartą w komunikacie Komisji z dnia 24 października 2017 r. w sprawie silniejszego i odnowionego partnerstwa strategicznego z regionami najbardziej oddalonymi UE w świetle art. 349 TFUE, a także szczególnych potrzeb i trudności tych regionów. Należy również uwzględnić inne polityki Unii poza politykami w zakresie środowiska, klimatu i odpowiednimi kwestii energetycznych.
(31) W celu wsparcia procesu realizacji programu LIFE Komisja powinna: współpracować z siecią krajowych punktów kontaktowych programu LIFE aby stymulować współpracę mającą na celu usprawnienie świadczonych przez te punkty usług i zwiększenie ich skuteczności w całej Unii w celu podniesienia ogólnej jakości przedkładanych wniosków; powinna organizować seminaria i warsztaty; publikować wykazy projektów finansowanych w ramach programu LIFE lub podejmować inne działania, takie jak kampanie w mediach, aby skuteczniej rozpowszechniać rezultaty projektów oraz ułatwiać wymianę doświadczeń, wiedzy i najlepszych praktyk oraz powielanie rezultatów projektów w całej Unii, wspierając tym samym współpracę i komunikację. Takie działania powinny być w szczególności ukierunkowane na państwa członkowskie o niskiej absorpcji funduszy oraz powinny ułatwiać komunikację i współpracę między beneficjentami projektów, wnioskodawcami i zainteresowanymi stronami uczestniczącymi w zakończonych lub trwających projektach w tej samej dziedzinie. Istotne jest, aby takie działania w zakresie komunikacji i współpracy były adresowane do władz na poziomie regionalnym i lokalnym oraz zainteresowanych stron.
(32) Kryterium stosowanym przy ocenie projektów i przyznawaniu finansowania w ramach programu LIFE powinna być jakość. Aby ułatwić realizację celów programu LIFE w całej Unii i działać na rzecz wysokiej jakości wniosków projektowych, należy udostępnić finansowanie projektów dotyczących pomocy technicznej mających na celu skuteczne uczestnictwo w programie LIFE. Komisja powinna dbać o faktyczny, geograficzny rozkład wsparcia w całej Unii na podstawie kryteriów jakościowych, w tym poprzez wspieranie państw członkowskich w podnoszeniu jakości projektów przez budowanie potencjału. W oparciu o wskaźniki uczestnictwa i powodzenia wnioskodawców z odnośnych państw członkowskich w wieloletnim programie prac należy sprecyzować niski poziom skutecznego uczestnictwa, działania kwalifikowalne oraz kryteria przyznawania finansowania w ramach programu LIFE, z uwzględnieniem, między innymi, liczby ludności i gęstości zaludnienia, całkowitej powierzchni obszarów Natura 2000 w każdym z państw członkowskich wyrażonej jako odsetek całkowitej powierzchni obszarów Natura 2000, oraz odsetka powierzchni terytorium państwa członkowskiego, jaki zajmują obszary Natura 2000. Kwali- fikowalne działania powinny mieć na celu poprawę jakości wniosków projektowych.
(33) Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie działań UE na rzecz poprawy przestrzegania prawa ochrony środowiska i zarządzania środowiskiem Europejska Sieć Wdrażania i Egzekwowania Prawa Ochrony Środowiska (IMPEL), Europejska Sieć Prokuratorów ds. Przestępczości przeciwko Środowisku (ENPE) oraz Europejskie Forum Sędziów na rzecz Środowiska (EUFJE) zostały utworzone w celu ułatwienia współpracy między państwami członkowskimi i odgrywania szczególnej roli w egzekwowaniu unijnego ustawodawstwa w dziedzinie ochrony środowiska. Wnoszą one istotny wkład w zwiększenie spójności wdrażania i egzekwowania unijnego ustawodawstwa w dziedzinie ochrony środowiska w całej Unii, w unikanie zakłóceń konkurencji oraz w poprawę jakości kontroli środowiskowych i mechanizmów egzekwowania prawa dzięki tworzeniu sieci zarówno na poziomie Unii, jak i na poziomie państw członkowskich, a także zapewniają wymianę informacji i doświadczeń na różnych poziomach administracyjnych poprzez szkolenia i pogłębione dyskusje na temat kwestii środowiskowych i aspektów związanych z egzekwowaniem prawa, w tym procedur monitorowania i wydawania pozwoleń. Z uwagi na wkład IMPEL, ENPE i EUFJE w realizację celów programu LIFE należy zezwolić im na otrzymywanie dotacji bez zaproszenia do składania wniosków, aby nadal wspierać działania tych organów. Ponadto w innych przypadkach zaproszenie do składania wniosków może nie być wymagane na mocy ogólnych wymogów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 29 (zwanego dalej "rozporządzeniem finansowym"), np. w przypadku organów wyznaczonych przez państwa członkowskie i działających na ich odpowiedzialność, jeżeli te państwa członkowskie są określone jako beneficjenci dotacji aktem ustawodawczym Unii.
(34) Należy określić pulę środków finansowych na program LIFE, która stanowić ma główną kwotę odniesienia - w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych - dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas corocznej procedury budżetowej.
(35) Maksymalne poziomy współfinansowania dotacji finansowanych w oparciu o program LIFE powinny być ustanowione na takich poziomach, jakie są niezbędne do utrzymania skutecznego poziomu wsparcia udzielanego w ramach programu LIFE. Aby uwzględnić niezbędną zdolność adaptacyjną, która jest konieczna z uwagi na istniejący zakres działań i podmiotów, szczegółowe poziomy współfinansowania powinny ułatwić uzyskanie pewności, a jednocześnie zapewniać pewną elastyczność proporcjonalnie do konkretnych potrzeb lub wymogów. Szczegółowe poziomy współfinansowania powinny zawsze odpowiadać ustalonym odpowiednim maksymalnym poziomom współfinansowania.
(36) Do niniejszego rozporządzenia stosuje się rozporządzenie finansowe, przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych oraz przewiduje kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują także ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.
(37) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 30 i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 31 , (Euratom, WE) nr 2185/96 32 i (UE) 2017/1939 33 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii.
Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 34 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO, niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.
(38) Rodzaje finansowania i metody realizacji budżetu programu LIFE powinny być wybierane w zależności od możliwości osiągnięcia szczegółowych celów działań i uzyskania wyników, biorąc pod uwagę w szczególności koszty kontroli, obciążenia administracyjne oraz przewidywane ryzyko nieprzestrzegania przepisów. W przypadku dotacji należy rozważyć zastosowanie kwot ryczałtowych, stawek ryczałtowych i stawek jednostkowych. Komisja powinna zapewniać zrozumiałość zasad realizacji i wspierać rzeczywiste uproszczenie procedur obowiązujących wykonawców projektów.
(39) W stosownych przypadkach strategiczne cele programu LIFE powinny być realizowane za pomocą instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/... * , w tym także poprzez wykorzystanie kwoty przyznanej z programu LIFE, określonej w wieloletnich programach prac tego programu.
(40) Zgodnie z art. 94 decyzji Rady 2013/755/UE 35 podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów programu LIFE oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane. Udział takich podmiotów w programie LIFE powinien być ukierunkowany przede wszystkim na projekty, które wchodzą w zakres podprogramu "Przyroda i różnorodność biologiczna".
(41) Dobrowolny Program różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych na europejskich terytoriach zamorskich (BEST) przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej, w tym różnorodności biologicznej mórz, i zrównoważonego korzystania z usług ekosystemowych, w tym ekosystemowych podejść do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej w najbardziej oddalonych regionach Unii oraz krajach i terytoriach zamorskich. Dzięki działaniu przygotowawczemu BEST przyjętemu w 2011 r. oraz zrealizowanemu następnie programowi BEST 2.0 i projektowi BEST RUP, BEST pomógł w podnoszeniu świadomości ekologicznego znaczenia regionów najbardziej oddalonych oraz krajów i terytoriów zamorskich i ich kluczowej roli, jeśli chodzi o zachowanie światowej różnorodności biologicznej. Komisja szacuje, że zapotrzebowanie na wsparcie finansowe na projekty w terenie realizowane na tych obszarach wynosi 8 mln EUR rocznie. W deklaracjach ministerialnych w 2017 i 2018 r. kraje i terytoria zamorskie wyraziły uznanie dla tego systemu drobnych dotacji na rzecz różnorodności biologicznej. Z programu LIFE należy zatem finansować drobne dotacje na rzecz różnorodności biologicznej, w tym na rzecz budowania potencjału i działań, które mają efekt katalizatora zarówno w regionach najbardziej oddalonych oraz w krajach i terytoriach zamorskich.
(42) Udział w programie LIFE powinien być otwarty dla państw trzecich zgodnie z umowami między Unią a tymi państwami, ustanawiającymi szczegółowe warunki ich uczestnictwa.
(43) Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym 36 , które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą także uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.
(44) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 37 program LIFE powinien być oceniany na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę oceny skutków w praktyce programu LIFE. Na całkowite oddziaływanie programu LIFE składają się pośrednie, długoterminowe i trudne do zmierzenia wkłady w osiąganie pełnego zakresu unijnych celów w zakresie środowiska i klimatu. W celu monitorowania programu LIFE bezpośrednie wskaźniki produktu i wymogi dotyczące monitorowania określone w niniejszym rozporządzeniu należy uzupełnić zagregowanymi wskaźnikami na poziomie projektu, które zostaną opisane w wieloletnich programach prac lub zaproszeniach do składania wniosków, między innymi w odniesieniu do sieci Natura 2000 oraz do emisji niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza.
(45) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do przyjmowania wieloletnich programów prac, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 38 .
(46) W celu zapewnienia, by wsparcie udzielane w ramach programu LIFE i realizacja tego programu były spójne z politykami i priorytetami Unii, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w celu zmiany niniejszego rozporządzenia poprzez dokonanie przeglądu lub uzupełnienie wskaźników lub w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia poprzez określenie szczegółowych wskaźników dla każdego podprogramu oraz typu projektu, oraz ustanowienie ram monitorowania i oceny. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(47) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie przyczynienie się do wysokiego poziomu ochrony środowiska i ambitnych działań na rzecz klimatu, do zrównoważonego rozwoju, a także do osiągania celów i wartości docelowych określonych w ustawodawstwie, strategiach, planach i zobowiązaniach międzynarodowych Unii dotyczących środowiska, różnorodności biologicznej, klimatu, gospodarki o obiegu zamkniętym i odpowiednich aspektów energii odnawialnej i efektywności energetycznej poprzez dobre zarządzanie i zastosowanie podejścia z udziałem wielu zainteresowanych stron, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na zakres i skutki niniejszego rozporządzenia, możliwe jest lepsze ich osiągniecie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(48) Należy zatem uchylić rozporządzenie (UE) nr 1293/2013.
(49) Należy zapewnić płynne i nieprzerwane przejście między poprzednim programem działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE) a obecnym programem LIFE oraz dostosować rozpoczęcie programu LIFE do początku obowiązywania wieloletnich ram finansowych określonych w rozporządzeniu (UE, Euratom) 2020/2093. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem wejść życie w trybie pilnym oraz powinno się je stosować z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
1 Dz.U. C 62 z 15.2.2019, s. 226.
2 Dz.U. C 461 z 21.12.2018, s. 156.
3 Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 17 kwietnia 2019 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz stanowisko Rady w pierwszym czytaniu z dnia 16 marca 2021 r. Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia ... (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).
4 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1293/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia programu działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE) i uchylające rozporządzenie (WE) nr 614/2007 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 185).
5 Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027 (Dz.U. L 433I z 22.12.2020, s. 11).
6 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1386/2013/UE z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie ogólnego unijnego programu działań w zakresie środowiska do 2020 r. "Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety" (Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 171).
7 Decyzja Rady 93/626/EWG z dnia 25 października 1993 r. dotycząca zawarcia Konwencji o różnorodności biologicznej (Dz.U. L 309 z 13.12.1993, s. 1).
8 Dz.U. L 282 z 19.10.2016, s. 4.
9 Dz.U. L 124 z 17.5.2005, s. 4.
10 Decyzja Rady 2013/743/UE z dnia 3 grudnia 2013 r. ustanawiająca program szczegółowy wdrażający program "Horyzont 2020" - program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014-2020) i uchylająca decyzje 2006/971/WE, 2006/972/WE, 2006/973/WE, 2006/974/WE i 2006/975/WE (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 965).
11 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/. z dnia. (Dz.U. L .).
12 Numer rozporządzenia zawartego w dokumencie ST 7064/20 (2018/0224(COD)).
13 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 210).
14 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 1).
15 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/. z dnia..(Dz.U. L .).
16 Numer rozporządzenia zawartego w dok. PE-CONS 74/20 (2020/0108(COD)).
17 Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32).
18 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7).
19 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. L 20 z 26.1.2010, s. 7).
20 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych (Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 35).
21 Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28.
22 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 289).
23 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 281).
24 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 487).
25 Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.U. L 189 z 18.7.2002, s. 12).
26 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych, zmiany dyrektywy 2003/35/WE oraz uchylenia dyrektywy 2001/81/WE (Dz.U. L 344 z 17.12.2016, s. 1).
27 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1).
28 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) (Dz.U. L 164 z 25.6.2008, s. 19).
29 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1).
30 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 z dnia 11 września 2013 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie Rady (Euratom) nr 1074/1999 (Dz.U. L 248 z 18.9.2013, s. 1).
31 Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 312 z 23.12.1995, s. 1).
32 Rozporządzenie Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 z dnia 11 listopada 1996 r. w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami (Dz.U. L 292 z 15.11.1996, s. 2).
33 Rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 z dnia 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej (Dz.U. L 283 z 31.10.2017, s. 1).
34 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii (Dz.U. L 198 z 28.7.2017, s. 29).
* Numer rozporządzenia zawartego w dok PE-CONS 74/20 (2020/0108(COD)).
35 Decyzja Rady 2013/755/UE z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich z Unią Europejską ("decyzja o stowarzyszeniu zamorskim") (Dz.U. L 344 z 19.12.2013, s. 1).
36 Dz.U. L 1 z 3.1.1994, s. 3.
37 Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s 1.
38 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).
39 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1316/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające instrument Łącząc Europę, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 680/2007 i (WE) nr 67/2010 (Dz.U. L 348 z 20.12.2013, s. 129).
* Numer rozporządzenia zawartego w dokumencie PE-CONS 74/20 (2020/0108(COD)).
* Numer rozporządzenia zawartego w dok. PE-CONS 74/20 (2020/0108 (COD)).
40 Rozporządzenie (WE) nr 614/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie instrumentu finansowego na rzecz środowiska (LIFE+) (Dz.U. L 149 z 9.6.2007, s. 1).
* Numer rozporządzenia zawartego w dok PE-CONS 74/20 (2020/0108(COD)).
