(2020/C 282/09)(Dz.U.UE C z dnia 26 sierpnia 2020 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 121 ust. 2 i art. 148 ust. 4,
uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych 1 , w szczególności jego art. 5 ust. 2,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania 2 , w szczególności jego art. 6 ust. 1,
uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,
uwzględniając rezolucje Parlamentu Europejskiego,
uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej,
uwzględniając opinię Komitetu ds. Zatrudnienia,
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Finansowego,
uwzględniając opinię Komitetu Ochrony Socjalnej,
uwzględniając opinię Komitetu Polityki Gospodarczej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) W dniu 17 grudnia 2019 r. Komisja przyjęła roczną strategię zrównoważonego wzrostu gospodarczego, rozpoczynając tym samym europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej w 2020 r. Uwzględniła ona w należytym stopniu Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez Parlament Europejski, Radę i Komisję w dniu 17 listopada 2017 r. W dniu 17 grudnia 2019 r. na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1176/2011 Komisja przyjęła również sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania, w którym wskazała Hiszpanię jako jedno z państw członkowskich, w przypadku których przeprowadzona zostanie szczegółowa ocena sytuacji. W tym samym dniu Komisja przyjęła również zalecenie dotyczące zalecenia Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro.
(2) Sprawozdanie krajowe na 2020 r. dotyczące Hiszpanii zostało opublikowane w dniu 26 lutego 2020 r. Zawiera ono ocenę postępów Hiszpanii w realizacji zaleceń dla tego kraju, przyjętych przez Radę w dniu 9 lipca 2019 r. 3 (zwanych dalej "zaleceniami z 2019 r."), działań następczych podjętych w związku z zaleceniami z poprzednich lat, a także postępów Hiszpanii w realizacji jej krajowych celów w ramach strategii "Europa 2020". Sprawozdanie to objęło również szczegółową ocenę sytuacji przeprowadzoną na podstawie art. 5 rozporządzenia (UE) nr 1176/2011, której wyniki także opublikowano w dniu 26 lutego 2020 r. W wyniku analizy Komisja doszła do wniosku, że w Hiszpanii występują zakłócenia równowagi makroekonomicznej. W kontekście wciąż wysokiego bezrobocia powody do niepokoju dawał w dalszym ciągu wysoki poziom zadłużenia zewnętrznego i wewnętrznego, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Związane z tym ryzyko miało wymiar transgraniczny.
(3) W dniu 11 marca 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie uznała epidemię COVID-19 za globalną pandemię. Stanowi ona poważne zagrożenie w zakresie zdrowia publicznego dla obywateli, społeczeństw i gospodarek. Znacznie obciąża krajowe systemy ochrony zdrowia, zakłóca globalne łańcuchy dostaw, powoduje wahania na rynkach finansowych, wywołuje wstrząsy popytu konsumpcyjnego oraz negatywne efekty w różnych sektorach. Stwarza zagrożenie dla zatrudnienia i dochodów obywateli oraz dla działalności przedsiębiorstw. Spowodowała silny wstrząs gospodarczy, który już teraz wywołuje w Unii poważne konsekwencje. W dniu 13 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat wzywający do skoordynowanej reakcji gospodarczej na kryzys, obejmującej wszystkie podmioty na poziomie krajowym i unijnym.
(4) Kilka państw członkowskich ogłosiło stan nadzwyczajny lub wprowadziło środki nadzwyczajne. Wszelkie tego typu środki powinny być ściśle proporcjonalne, konieczne, ograniczone w czasie i zgodne ze standardami europejskimi i międzynarodowymi. Powinny one podlegać nadzorowi demokratycznemu i niezależnej kontroli sądowej.
(5) W dniu 20 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie uruchomienia ogólnej klauzuli korekcyjnej w ramach paktu stabilności i wzrostu. Ogólna klauzula korekcyjna określona w art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 3, art. 9 ust. 1 i art. 10 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1466/97 oraz w art. 3 ust. 5 i art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 4 ułatwia koordynację polityk budżetowych w czasie poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej. W swoim komunikacie z dnia 20 marca 2020 r. Komisja uznała, że w świetle spodziewanego poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej w związku z pandemią COVID-19 spełnione zostały warunki uruchomienia tej ogólnej klauzuli korekcyjnej, oraz zwróciła się do Rady o zatwierdzenie tego stwierdzenia. W dniu 23 marca 2020 r. ministrowie finansów państw członkowskich zgodzili się z oceną Komisji. Uzgodnili, że poważne pogorszenie koniunktury gospodarczej wymaga zdecydowanej, ambitnej i skoordynowanej reakcji. Uruchomienie ogólnej klauzuli korekcyjnej pozwala na czasowe odstępstwo od ścieżki dostosowawczej prowadzącej do średniookresowego celu budżetowego, pod warunkiem że nie zagraża to stabilności fiskalnej w średnim okresie. W przypadku części naprawczej Rada może również zdecydować, na podstawie zalecenia Komisji, o przyjęciu zmienionego kursu polityki fiskalnej. Ogólna klauzula korekcyjna nie zawiesza procedur paktu stabilności i wzrostu. Pozwala ona państwom członkowskim na odstąpienie od wymogów budżetowych, które miałyby zastosowanie w normalnych warunkach, a jednocześnie umożliwia Komisji i Radzie wprowadzenie koniecznych środków koordynacji polityki w ramach paktu stabilności i wzrostu.
(6) Potrzebne są stałe działania, aby ograniczać i kontrolować rozprzestrzenianie się pandemii COVID-19, wzmocnić odporność krajowych systemów ochrony zdrowia, złagodzić społeczno-gospodarcze skutki pandemii za pomocą środków wspierających przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe oraz zapewnić odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy w celu wznowienia działalności gospodarczej. Unia powinna w pełni wykorzystywać różne dostępne jej narzędzia, aby wspierać wysiłki państw członkowskich w tych obszarach. Jednocześnie państwa członkowskie i Unia powinny wspólnie przygotowywać środki konieczne do przywrócenia normalnego funkcjonowania naszych społeczeństw i gospodarek oraz zrównoważonego wzrostu gospodarczego, uwzględniając między innymi transformację ekologiczną i cyfrową oraz wyciągając wnioski z kryzysu.
(7) Kryzys związany z COVID-19 uwypuklił elastyczność, jaką zapewnia rynek wewnętrzny, umożliwiając dostosowanie się do nadzwyczajnych sytuacji. Aby jednak zapewnić szybkie i sprawne przejście do etapu odbudowy gospodarki oraz przywrócenia swobodnego przepływu towarów, usług i pracowników, należy znieść środki wyjątkowe utrudniające normalne funkcjonowanie rynku wewnętrznego, gdy tylko przestaną one być konieczne. Obecny kryzys pokazał, że sektor ochrony zdrowia musi dysponować planami gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej. Kluczowymi elementami koniecznymi do opracowania szerzej zakrojonych planów gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej są między innymi ulepszone strategie zakupów, zdywersyfikowane łańcuchy dostaw oraz rezerwy strategiczne podstawowych produktów i materiałów.
(8) Prawodawca Unii już znowelizował odpowiednie uregulowania, przyjmując rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/460 5 oraz (UE) 2020/558 6 , aby umożliwić państwom członkowskim uruchomienie wszystkich niewykorzystanych zasobów z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w celu przeciwdziałania nadzwyczajnym skutkom pandemii COVID-19. Zmiany te zapewnią dodatkową elastyczność oraz uproszczą i usprawnią procedury. Aby zmniejszyć presję na przepływy środków pieniężnych, państwom członkowskim umożliwiono również skorzystanie w roku obrachunkowym 2020-2021 ze stopy współfinansowania z budżetu Unii w wysokości 100 %. Zachęca się Hiszpanię do pełnego wykorzystania tych możliwości w celu wspierania najbardziej dotkniętych osób i sektorów.
(9) Społeczno-ekonomiczne skutki pandemii COVID-19 najprawdopodobniej będą rozkładać się nierównomiernie w poszczególnych regionach Hiszpanii ze względu na różne modele specjalizacji. Dotyczy to na przykład regionów najbardziej uzależnionych od turystyki, takich jak regiony położone na wybrzeżu Morza Śródziemnego, Andaluzja, Baleary i Wyspy Kanaryjskie, gdzie ponad jedna czwarta miejsc pracy jest związana z tym sektorem. Wiąże się to ze znacznym ryzykiem pogłębienia się dysproporcji regionalnych w Hiszpanii. Obecna sytuacja, która grozi również przejściowym cofnięciem procesu konwergencji między państwami członkowskimi, wymaga ukierunkowanych działań politycznych.
(10) W dniu 1 maja 2020 r. Hiszpania przedłożyła krajowy program reform na 2020 r. oraz program stabilności na 2020 r. W celu uwzględnienia powiązań między tymi dwoma programami poddano je jednoczesnej ocenie.
(11) Hiszpania jest obecnie objęta częścią zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu oraz podlega przejściowym ustaleniom w zakresie reguły dotyczącej zadłużenia.
(12) W dniu 13 lipca 2018 r. Rada zaleciła Hiszpanii zapewnienie, by nominalna stopa wzrostu publicznych wydatków pierwotnych netto 7 nie przekroczyła 0,6 % w 2019 r., co odpowiadałoby rocznej korekcie strukturalnej wynoszącej 0,65 % produktu krajowego brutto (PKB). Ocena ogólna Komisji potwierdza znaczne odchylenie od zalecanej ścieżki dostosowania prowadzącej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w 2019 r. Jest to istotny aspekt sprawozdania Komisji przygotowanego zgodnie z art. 126 ust. 3 Traktatu, dotyczącego oceny przestrzegania przez Hiszpanię kryterium długu w 2019 r.
(13) W programie stabilności na 2020 r. rząd planuje pogorszenie salda nominalnego z deficytu na poziomie 2,8 % PKB w 2019 r. w kierunku deficytu w wysokości 10,3 % PKB w 2020 r. W programie stabilności na 2020 r. przewiduje się, że relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB, po spadku w 2019 r. do 95,5 % PKB, wzrośnie w 2020 r. do 115,5 %. Na perspektywy makroekonomiczne i fiskalne wpływa duża niepewność spowodowana pandemią COVID-19.
(14) W odpowiedzi na pandemię COVID-19 oraz w ramach skoordynowanego unijnego podejścia Hiszpania przyjęła w odpowiednim czasie środki budżetowe mające na celu zwiększenie zdolności swojego systemu ochrony zdrowia, powstrzymanie pandemii oraz pomoc tym osobom i sektorom, które zostały szczególnie nią dotknięte. Zgodnie z programem stabilności na 2020 r. łączna wartość środków budżetowych wynosi 3,2 % PKB. Ujęcie ilościowe środków zwiększających deficyt w dużej mierze pokrywa się z szacunkami Komisji, po uwzględnieniu odmiennego traktowania kosztów automatycznych stabilizatorów. Środki te obejmują wzmocnienie usług opieki zdrowotnej, zapewnienie wsparcia dochodu dla pracowników objętych mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy, ukierunkowane zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne i specjalny zasiłek dla osób samozatrudnionych, którzy zaprzestaną prowadzenia działalności, gdy działalność ta została zawieszona lub gdy odnotowano znaczny spadek dochodów. Ponadto Hiszpania zapowiedziała środki, które nie mając bezpośredniego wpływu na budżet, przyczynią się do wsparcia płynności przedsiębiorstw. Wartość tych środków oszacowano w programie stabilności na 2020 r. na 9,2 % PKB. Środki te obejmują w szczególności gwarancje kredytowe (8,8 % PKB). Ogólnie rzecz biorąc, działania podjęte przez Hiszpanię są zgodne z wytycznymi określonymi w komunikacie Komisji z dnia 13 marca 2020 r. Pełne wdrożenie środków nadzwyczajnych i wspierających środków fiskalnych, a następnie przeorientowanie polityk fiskalnych na osiągnięcie ostrożnej sytuacji fiskalnej w średnim terminie, kiedy pozwolą na to warunki ekonomiczne, przyczyni się do ochrony stabilności fiskalnej w średnim terminie.
(15) Według prognozy Komisji z wiosny 2020 r. przy założeniu niezmiennego kursu polityki saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych Hiszpanii w 2020 r. wyniesie -10,1 % PKB, a w 2021 r. osiągnie -6,7 % PKB. Prognozuje się, że wskaźnik zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych osiągnie poziom 115,6 % PKB w 2020 r. i 113,7 % w 2021 r.
(16) W dniu 20 maja 2020 r. Komisja opublikowała sprawozdanie sporządzone zgodnie z art. 126 ust. 3 Traktatu w związku z nieprzestrzeganiem przez Hiszpanię reguły dotyczącej zadłużenia w 2019 r. oraz planowanym przekroczeniem w 2020 r. progu deficytu wynoszącego 3 % PKB. Ogólnie rzecz biorąc, analiza Komisji wskazuje, że kryteria deficytu i długu określone w Traktacie i rozporządzeniu (WE) nr 1467/97 nie zostały spełnione.
(17) Środki przyjęte w celu powstrzymania rozprzestrzeniania się wirusa powodującego pandemię COVID-19 mają istotny wpływ na gospodarkę i mogą spowodować w tym roku spadek PKB o 9,4 %. Wpływ na zatrudnienie, choć trudny do obliczenia na tym etapie, również będzie znaczny. Od początku kryzysu związanego z COVID-19, od lutego do maja, niemal 700 000 osób straciło pracę. Wpływ na zatrudnienie jest obecnie złagodzony przez mechanizm zmniejszonego wymiaru czasu pracy (ERTE), którym objęto blisko 3,5 mln pracowników, dzięki czemu uniknięto jak dotąd wielu natychmiastowych zwolnień. Konsekwencje pandemii COVID-19 w Hiszpanii nasilą się z powodu wysokiego udziału zatrudnienia w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP), dużego znaczenia sektorów, które zostały szczególnie mocno dotknięte przez pandemię i które prawdopodobnie będą się odbudowywać w wolniejszym tempie, w tym turystyki i handlu detalicznego, oraz wysokiego odsetka pracowników zatrudnionych na podstawie umów na czas określony (26,3 % w 2019 r.). Wszystkie te czynniki mogą prowadzić do znacznych strat w zatrudnieniu i zwiększyć wstrząs gospodarczy. Prognoza Komisji z wiosny 2020 r. przewiduje, że stopa bezrobocia (wynosząca 13,6 % w lutym 2020 r.) wzrośnie w 2020 r. do 18,9 %, a w 2021 r. spadnie do 17 %.
(18) Władze Hiszpanii starały się złagodzić skutki pandemii COVID-19 oraz skrócić okres izolacji za pomocą różnych pakietów środków o łącznej wartości 145 mld EUR. W ramach wysiłków na rzecz zwalczania choroby COVID-19 władze zwiększyły wydatki na służbę zdrowia i usługi społeczne. Ułatwiły również korzystanie z ERTE w celu utrzymania zatrudnienia i wsparcia dochodów gospodarstw domowych. Pracownicy, których dotyczy ERTE, otrzymują świadczenie w wysokości 70 % podstawy ich składki na ubezpieczenie społeczne, w określonym przedziale wynoszącym od 502 EUR do 1 402 EUR. W okresie obowiązywania ERTE stosunek pracy pozostaje niezmieniony, a możliwość skorzystania z tego instrumentu prawnego z powodu działania siły wyższej w związku z COVID-19 przedłużono ostatnio co najmniej do dnia 30 czerwca 2020 r. Przedsiębiorstwa, które korzystają z ERTE, są zwolnione z obowiązku uiszczania bardzo dużej części składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników objętych tym mechanizmem, pod warunkiem utrzymania ich miejsc pracy przez co najmniej sześć miesięcy po wznowieniu działalności. Środki te idą w parze ze specjalną pomocą dla MŚP i osób samozatrudnionych, stanowiących podstawę hiszpańskiej gospodarki, (odroczenie płatności podatków, obniżenie składek na ubezpieczenie społeczne i gwarancje państwowe) i są próbą udzielenia im pomocy w uniknięciu upadłości i szybkim wznowieniu działalności po zakończeniu kryzysu związanego z COVID-19. Przyjęto również środki mające na celu tymczasowe zagwarantowanie wsparcia dochodu osobom samozatrudnionym, osobom pracującym w ramach niestandardowych form zatrudnienia i pracownikom o słabszej pozycji na rynku, którzy w normalnych warunkach nie mają dostępu do środków ochrony socjalnej.
(19) Mimo stosunkowo niskiego poziomu inwestycji system ochrony zdrowia w Hiszpanii zapewniał dobre efekty zdrowotne. Pandemia COVID-19 spowodowała jednak bezprecedensowe obciążenie systemu i ujawniła jego podatność na wstrząsy. Podejmowane natychmiastowo działania skupiają się na wzmacnianiu zdolności w zakresie personelu medycznego, kluczowych produktów medycznych i krytycznej infrastruktury, aby ratować życie i umożliwiać powrót do zdrowia w czasie pandemii. W czasie kryzysu związanego z COVID-19 szczególnie narażone były osoby niepełnosprawne i osoby starsze w domach opieki. Należy im zapewnić stały dostęp do opieki medycznej i społecznej, w tym usług w zakresie ratownictwa i intensywnej opieki medycznej. W dalszej kolejności wysiłki powinny koncentrować się na poprawie odporności systemu ochrony zdrowia, tak aby mógł on jak najszybciej wznowić optymalne funkcjonowanie i lepiej radzić sobie z nowymi wstrząsami. Pandemia COVID-19 ujawniła istniejące problemy strukturalne, z których część wynika z pewnych niedoborów inwestycji w infrastrukturę fizyczną oraz z niedostatków w rekrutacji i warunkach pracy pracowników służby zdrowia. Istnieją różnice regionalne pod względem wydatków, zasobów fizycznych i personelu, a koordynacja między różnymi szczeblami instytucji rządowych i samorządowych nie zawsze jest skuteczna. W perspektywie średniookresowej świadczenie opieki zdrowotnej mogłoby lepiej reagować na wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa, rosnącą liczbą przypadków chorób przewlekłych i niepełnosprawnością. Główną rolę w tym zakresie odgrywa podstawowa opieka zdrowotna i opracowanie rozwiązań w zakresie e-zdrowia. W perspektywie średniookresowej istotne będzie zagwarantowanie, by prawdopodobne zmniejszenie zasobów w wyniku pogorszenia koniunktury gospodarczej nie miało wpływu na zakres usług opieki zdrowotnej i nie prowadziło do nierówności w dostępie do niej.
(20) Pomimo, że od lat intensywnie generowano zatrudnienie, przed pandemią COVID-19 na rynku pracy w Hiszpanii nadal odnotowywano wysoki poziom bezrobocia oraz segmentację. Wstępne dane wskazują na znaczny wzrost poziomu bezrobocia w Hiszpanii w wyniku kryzysu związanego z COVID-19, co wpłynie na usługi społeczne oraz ograniczoną już teraz zdolność służb zatrudnienia do wspierania pracowników i pracodawców. W perspektywie średnioterminowej droga do odbudowy gospodarki powinna być przygotowana za pomocą środków wspierających zatrudnienie przyjmowanych w porozumieniu z partnerami społecznymi, takich jak stopniowe wycofywanie mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, przegląd systemu zachęt do zatrudniania w celu lepszego promowania zrównoważonych form zatrudnienia, zwłaszcza młodych pracowników, a także elastyczność warunków pracy. Zwiększenie liczby studentów nauk ścisłych i związanych z technologiami cyfrowymi, podniesienie atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego oraz zapewnienie elastycznych możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji mogą przyczynić się do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na umiejętności techniczne niezbędne do transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej, które towarzyszyć będą odbudowie gospodarki. Ogólnie rzecz biorąc, poprawa poradnictwa edukacyjnego i zawodowego oraz zapewnienie odpowiedniego wsparcia defa- woryzowanym uczniom i regionom słabiej rozwiniętym może przyczynić się do poprawy wyników kształcenia. Sukces ewentualnych środków przyjętych z myślą o osiągnięciu tych celów będzie w dużym stopniu zależał od czasu potrzebnego na zbudowanie szerokiego i długotrwałego konsensusu społecznego i politycznego wokół reform.
(21) Skutki pandemii COVID-19 dla rynku pracy wywołały pilną potrzebę wsparcia dochodów gospodarstw domowych dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19. Ułatwienie korzystania z mechanizmu zmniejszonego wymiaru czasu pracy miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia tego celu. Jednak pracownicy zatrudnieni na czas określony na podstawie bardzo krótkich umów, którzy stanowią znaczną część nowych bezrobotnych i wśród których znajduje się wielu młodych pracowników, często nie kwalifikują się do standardowej ochrony przed bezrobociem. Zapewnienie, by wszyscy pracownicy, w tym pracownicy tymczasowi i osoby samozatrudnione, mieli dostęp do odpowiedniej ochrony socjalnej i aktywnej polityki rynku pracy, wykraczających poza środki nadzwyczajne już przyjęte przez rząd, jest potrzebne do wspierania trwałej odbudowy gospodarki i spójności społecznej.
(22) Kryzys związany z COVID-19 prawdopodobnie zwiększy już i tak wysoki poziom ubóstwa lub wykluczenia społecznego w Hiszpanii, zwłaszcza wśród rodzin z dziećmi. W 2019 r. Hiszpania była państwem członkowskim o najniższej średniej wysokości świadczeń rodzinnych na dziecko. Rodziny o dochodach od niskich do średnich nie mają prawa do świadczeń na dzieci przyznawanych zgodnie z surowymi zasadami, a ulgi podatkowe zapewniają im jedynie ograniczone korzyści. Wydatki na ochronę socjalną są nadal bardzo ukierunkowane na osoby starsze, a poziom wydatków na emerytury znacznie wzrośnie w perspektywie średnio- i długookresowej, jeżeli zapowiedziane odstępstwa od reformy emerytalnej z 2013 r. będą miały charakter stały i nie zostaną przyjęte żadne odpowiednie środki wyrównawcze. Trudna sytuacja gospodarcza i społeczna wynikająca z pandemii COVID-19 wymaga zamiast tego solidarności międzypokoleniowej, której celem będzie wsparcie młodszych pokoleń. Pomoc dla bezrobotnych w odniesieniu do osób długotrwale bezrobotnych oraz pracowników niekwalifikujących się do systemów składkowych jest obecnie rozproszona w wielu systemach, przez co niewiele osób jest w stanie z nich skorzystać. Istniejące regionalne systemy dochodu minimalnego docierają jedynie do 20 % potencjalnych beneficjentów, w warunkach dużych regionalnych dysproporcji pod względem zakresu, czasu trwania, warunków dostępu i adekwatności. W obecnej napiętej sytuacji przyjęto stały krajowy mechanizm dochodu gwarantowanego, obejmujący wg szacunków ponad dwa miliony beneficjentów, który zostanie uzupełniony istniejącymi regionalnymi systemami dochodu minimalnego. Mechanizm czeka na zatwierdzenie przez parlament. Nie jest możliwe dokonanie oceny jego wpływu na ograniczanie ubóstwa ani jego stabilności w perspektywie krótko- i średniookresowej.
(23) Kolejnym czynnikiem obciążającym związanym z pandemią COVID-19 w Hiszpanii jest to, że duża liczba MŚP odpowiada za znaczną część zatrudnienia. Aby zapobiec bankructwom, których można uniknąć, w trybie pilnym przyjęto pewne środki mające na celu zapewnienie pomocy na utrzymanie płynności finansowej dla przedsiębiorstw poprzez pożyczki i gwarancje, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP i sektorów, które ucierpią z powodu kryzysu związanego z COVID-19 jeszcze bardziej i przez dłuższy okres, takich jak turystyka (która w 2019 r. odpowiadała za 12 % PKB Hiszpanii). Jeżeli środki te mają przynieść pożądane efekty, powinny zostać skutecznie i sprawnie wdrożone przez pośredników finansowych. Do poprawy przepływów środków pieniężnych MŚP przyczyni się również umożliwienie odroczenia płatności podatków i składek na ubezpieczenia społeczne oraz przyspieszenie płatności umownych przez organy publiczne. Przy opracowywaniu i wdrażaniu tych środków należy wziąć pod uwagę odporność sektora bankowego. Aby zapewnić skuteczność tych środków, ważne jest kontynuowanie starań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych i zapewnienia wydajnych cyfrowych usług publicznych. Dla skutecznej odbudowy gospodarki kluczowe znaczenie ma wspieranie przedsiębiorstw w sektorach najbardziej dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19 oraz ochrona konkurencyjności przedsiębiorstw eksportowych, a także propagowanie umiędzynarodowienia jako sposobu zwiększenia odporności przedsiębiorstw.
(24) W celu sprzyjania odbudowie gospodarki ważne będzie przyspieszenie realizacji gotowych projektów w zakresie inwestycji publicznych i promowanie inwestycji prywatnych, m.in. w drodze odpowiednich reform. Perspektywy odbudowy gospodarki Hiszpanii będą zależeć od jej zdolności do zwiększenia produktywności i wspierania innowacji, w tym poprzez transformację cyfrową i ekologiczną. We wszystkich regionach Hiszpanii wyniki w zakresie innowacyjności są poniżej średniej unijnej. Hiszpania uzyskuje słabe wyniki w zakresie zdolności przedsiębiorstw do wprowadzania innowacji, inwestowania w aktywa materialne oraz niematerialne i prawne oraz optymalnego wykorzystania umiejętności mieszkańców kraju, co może negatywnie wpłynąć na ich konkurencyjność w gospodarce opartej na wiedzy. Kryzys związany z COVID-19 uwypuklił znaczenie cyfryzacji dla utrzymania dostępu do usług rządowych oraz kształcenia i szkolenia, a także dla zachowania miejsc pracy i aktywności gospodarczej. Przed okresem stosowania środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa jedynie połowa szkół w Hiszpanii dysponowała odpowiednimi platformami cyfrowego uczenia się, przy czym istniały dodatkowo znaczne różnice między regionami. Nagłe przejście na cyfrowe uczenie się było również szczególnym wyzwaniem dla uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji, którzy nie mieli dostępu do rozwiązań cyfrowych w domu. Hiszpania powinna zapewnić wszystkim uczniom dostęp do cyfrowego uczenia się, w tym na obszarach wiejskich i w gospodarstwach domowych znajdujących się w trudnej sytuacji. Wspieranie cyfryzacji przedsiębiorstw przyczyniłoby się również do zwiększenia konkurencyjności hiszpańskich firm w globalnych łańcuchach wartości i zwiększyłoby ich możliwości eksportowe, zwłaszcza w przypadku MŚP i mikroprzedsiębiorstw. Wdrożenie cyfrowych rozwiązań, w tym zaawansowanych technologii cyfrowych, oraz zmniejszenie przepaści cyfrowej między obszarami miejskimi i wiejskimi poprawiłoby zdolność gospodarki Hiszpanii do wprowadzania innowacji. Ponadto wzmocnienie zarządzania w zakresie badań naukowych i innowacji na wszystkich poziomach, podniesienie jakości badań poprzez systematyczne oceny i zachęcanie organizacji badawczych do współpracy z sektorem prywatnym mogłoby zwiększyć skuteczność polityki w zakresie badań naukowych i innowacji oraz przyspieszyć rozpowszechnianie innowacji w celu wsparcia odbudowy gospodarki.
(25) Przekształcenie Hiszpanii w gospodarkę neutralną dla klimatu będzie wymagało znacznych inwestycji w długim przedziale czasu, między innymi w energię ze źródeł odnawialnych, zrównoważoną infrastrukturę energetyczną, sprawność energetyczną i zrównoważony transport. Konieczne jest skoncentrowanie inwestycji na pierwszym etapie działań, aby pomóc w przeprowadzeniu ekologicznej transformacji w okresie odbudowy gospodarki, zgodnie z hiszpańskim krajowym planem na rzecz energii i klimatu. Promowanie zintegrowanego systemu energetycznego powinno ułatwić upowszechnianie energii ze źródeł odnawialnych. Zmniejszenie zużycia energii w budynkach prywatnych i publicznych poprzez prowadzone na dużą skalę renowacje, a także rozwój inteligentnych sieci i magazynowania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych pomogłyby w lepszym zarządzaniu popytem na energię, przy równoczesnym wsparciu tworzenia miejsc pracy w okresie odbudowy gospodarki. Dalsze inwestycje w infrastrukturę energetyczną, w tym w połączenia międzysystemowe z resztą Unii, mogłyby przyczynić się do większej integracji wewnętrznego rynku energii Unii, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencji i ułatwieniu rozwoju energii ze źródeł odnawialnych. Należy również dokładać dodatkowych starań, by promować zrównoważony i efektywny transport, w tym udoskonalić usługi transportu publicznego i wspierać rozwój infrastruktury paliw alternatywnych, w szczególności do ładowania pojazdów elektrycznych. Inwestycje będą potrzebne również, by umożliwić większe wykorzystanie kolei w transporcie towarowym, w tym w ramach połączeń transgranicznych z Francją i Portugalią oraz połączeń z portami i centrami logistycznymi. Ponadto niektóre obszary Hiszpanii należą do najbardziej narażonych na zmianę klimatu w Europie. Zasoby wodne zmniejszają się, a jakość infrastruktury gospodarki wodnej i gospodarowania odpadami jest nierówna w różnych częściach kraju. Ekologiczne inwestycje, w tym ochrona lasów, mogą pomóc uporać się z negatywnymi skutkami zmiany klimatu, takimi jak fale upałów, susze, powodzie i pożary lasów, poprawić jakość powietrza oraz usprawnić gospodarowanie zasobami wodnymi i odpadami, a także rozwinąć potencjał gospodarki o obiegu zamkniętym. Programowanie przewidzianego we wniosku Komisji Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji na lata 2021-2027 mogłoby pomóc Hiszpanii sprostać niektórym wyzwaniom związanym z przejściem na gospodarkę neutralną dla klimatu, w szczególności na terytoriach objętych załącznikiem D do sprawozdania krajowego 2020. Pozwoliłoby to Hiszpanii optymalnie wykorzystać ten fundusz.
(26) Fragmentacja regulacyjna i bariery regulacyjne w Hiszpanii uniemożliwiają firmom korzystanie z ekonomii skali i negatywnie wpływają na ich wydajność. Ustawa o jedności rynku, która jest już egzekwowana przez sądy i organy ochrony konkurencji, powinna być bardziej aktywnie wykorzystywana do promowania lepszych uregulowań prawnych i konkurencji w procesie odbudowy gospodarki. W związku z tym niezwłocznie po ustaniu sytuacji nadzwyczajnej należy usunąć surowe ograniczenia własności i ograniczenia rynkowe, które miały na celu zapewnienie dostaw strategicznych towarów i świadczenia strategicznych usług w czasie pandemii COVID-19. Ogólniej rzecz biorąc, ściślejsza i trwała koordynacja działań na różnych szczeblach instytucji rządowych i samorządowych mogłaby zwiększyć skuteczność polityk ułatwiających odbudowę gospodarki. Zasadnicze znaczenie ma również zapewnienie, aby struktura zarządzania, już wprowadzona na mocy przepisów wdrażających dyrektywy w sprawie zamówień publicznych z 2014 r., mogła jak najszybciej sprawnie funkcjonować, aby zagwarantować efektywne wykorzystanie inwestycji publicznych, które mogą wesprzeć odbudowę gospodarki. Należy zintensyfikować prace nad kompleksową krajową strategią dotyczącą zamówień publicznych, w ścisłej współpracy z przedstawicielami wszystkich szczebli instytucji rządowych i samorządowych (centralnego, regionalnego i lokalnego) prowadzonej za pośrednictwem komitetu ds. współpracy.
(27) Podczas gdy zalecenia zawarte w niniejszym zaleceniu (zwane dalej "zaleceniami z 2020 r.") koncentrują się na łagodzeniu społeczno-gospodarczych skutków pandemii COVID-19 i ułatwianiu odbudowy gospodarki, zalecenia z 2019 r. obejmowały również reformy, które są niezbędne do podjęcia średnio- i długoterminowych wyzwań strukturalnych. Zalecenia z 2019 r. pozostają aktualne i będą nadal monitorowane w ramach kolejnego europejskiego semestru w przyszłym roku. Obejmuje to zalecenia z 2019 r. dotyczące polityk gospodarczych związanych z inwestycjami. Wszystkie zalecenia z 2019 r. powinny być uwzględniane przy strategicznym programowaniu finansowania w ramach polityki spójności w okresie po 2020 r., w tym na potrzeby środków łagodzących i strategii wyjścia wdrażanych w odpowiedzi na obecny kryzys.
(28) Sprawne prowadzenie postępowań upadłościowych odegra również kluczową rolę w zapewnieniu płynności przedsiębiorstw i skutecznej realokacji zasobów, a także w promowaniu przedsiębiorczości i stabilności sektora finansowego. Konieczne jest zabezpieczenie zdolności systemu wymiaru sprawiedliwości do skutecznego prowadzenia takich postępowań. Jest to szczególnie ważne, ponieważ obecne zawieszenie działalności sądów i oczekiwany wzrost liczby spraw w związku z recesją wywołaną przez pandemię COVID-19 może jeszcze bardziej zwiększyć już istniejące wyzwania związane z coraz dłuższymi postępowaniami i coraz większymi zaległościami w rozpatrywaniu spraw.
(29) Europejski semestr zapewnia ramy stałej koordynacji polityki gospodarczej i zatrudnienia w Unii, co może przyczynić się do osiągnięcia gospodarki zrównoważonej. W swoich krajowych programach reform na 2020 r. państwa członkowskie podsumowały postępy w realizacji określonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych celów zrównoważonego rozwoju. Poprzez zapewnienie pełnej realizacji zaleceń z 2020 r. Hiszpania przyczyni się do postępów w realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz do wspólnych wysiłków na rzecz zapewnienia konkurencyjnej zrównoważoności w Unii.
(30) Zasadnicze znaczenie dla szybkiego zniwelowania skutków gospodarczych pandemii COVID-19 ma ścisła koordynacja między gospodarkami w unii gospodarczej i walutowej. Jako państwo członkowskie, którego walutą jest euro, Hiszpania powinna - uwzględniając wskazówki polityczne Eurogrupy - zapewnić, aby jej polityka była spójna z zaleceniami dla strefy euro na 2020 r. i skoordynowana z polityką innych państw członkowskich strefy euro.
(31) W ramach europejskiego semestru 2020 Komisja przeprowadziła wszechstronną analizę polityki gospodarczej Hiszpanii, a następnie opublikowała ją w sprawozdaniu krajowym 2020. Komisja oceniła również program stabilności na 2020 r. i krajowy program reform na 2020 r. oraz działania następcze podjęte w odpowiedzi na zalecenia skierowane do Hiszpanii w poprzednich latach. Komisja wzięła pod uwagę nie tylko ich znaczenie dla stabilnej polityki fiskalnej i społeczno-gospodarczej w Hiszpanii, ale także ich zgodność z unijnymi przepisami i wytycznymi, ze względu na konieczność wzmocnienia ogólnego zarządzania gospodarczego w Unii przez wnoszenie opracowanego na szczeblu unijnym wkładu w przyszłe decyzje krajowe.
(32) W świetle niniejszej oceny Rada przeanalizowała program stabilności na 2020 r., a jej opinia 8 znajduje odzwierciedlenie w szczególności w zaleceniu 1 poniżej.
(33) W świetle dokonanej przez Komisję szczegółowej oceny sytuacji i powyższej oceny Rada przeanalizowała krajowy program reform na 2020 r. i program stabilności na 2020 r. W zaleceniach z 2020 r. uwzględniono fakt, że w ramach dążenia do korekty zakłóceń równowagi należy w pierwszej kolejności stawić czoła pandemii COVID-19 i sprzyjać odbudowie gospodarki. Zalecenia z 2020 r. odnoszące się bezpośrednio do zakłóceń równowagi makroekonomicznej stwierdzonych przez Komisję na podstawie art. 6 rozporządzenia (UE) nr 1176/2011 znajdują odzwierciedlenie w zaleceniach 1, 2 i 4,
NINIEJSZYM ZALECA Hiszpanii podjęcie w latach 2020 i 2021 działań mających na celu:
Sporządzono w Brukseli dnia 20 lipca 2020 r.
|
W imieniu Rady |
|
J. KLOECKNER |
|
Przewodnicząca |
