Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego plan wieloletni dotyczący połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego" [COM(2018) 115 final - 2018/0050 (COD)].

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego plan wieloletni dotyczący połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego"

[COM(2018) 115 final - 2018/0050 (COD)]

(2018/C 367/20)

(Dz.U.UE C z dnia 10 października 2018 r.)

Sprawozdawca: Gabriel SARRÓ IPARRAGUIRRE

Wniosek o konsultację	Parlament Europejski, 15.3.2018 Rada, 20.3.2018
Podstawa prawna	Art. 43 ust. 2, art. 114 ust. 1 i art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Decyzja Zgromadzenia Plenarnego	13/02/2018 (w oczekiwaniu na wniosek)
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego
Data przyjęcia przez sekcję	26.6.2018
Data przyjęcia na sesji plenarnej	11.7.2018
Sesja plenarna nr	536
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się)	165/0/2

1. Wnioski i zalecenia

1.1. EKES podziela zdanie Komisji co do stosowności przyjęcia wieloletniego planu dotyczącego połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego. Obejmuje on środki umożliwiające odwrócenie sytuacji, w której dochodzi do przełowienia większości udokumentowanych zasobów stad dennych. W tym kontekście EKES uważa za właściwe zastosowanie systemu nakładów połowowych w oparciu o dni połowowe i jednostki zarządzania w odniesieniu do połowu prowadzonego za pomocą włoków i przyjmuje z zadowoleniem możliwość ustanowienia systemu całkowitego dopuszczalnego połowu (TAC) w przypadku fiaska zarządzania opartego na nakładach.

1.2. Zdaniem EKES-u celem planu powinno być osiągnięcie rybołówstwa zrównoważonego w trzech wymiarach, tj. pod względem środowiskowym, społecznym i gospodarczym. W związku z tym przyjęte środki muszą być proporcjonalne, aby rybacy z regionu Morza Śródziemnego mogli sprostać skutkom społeczno-gospodarczym oraz by skutki te były rozsądne. W tym kontekście osiągnięcie maksymalnego podtrzymywalnego połowu (MSY) w odniesieniu do wszystkich stad w 2020 r. będzie trudne przed przewidywanym terminem zatwierdzenia i wejścia w życie wnioskowanego aktu prawnego (nie wcześniej niż w połowie 2019 r.). Niemniej Komitet popiera międzynarodowe zaangażowanie UE w osiągnięcie celu MSY do 2020 r. i ma ono kluczowe znaczenie w realizacji wieloletniego planu, zwłaszcza w odniesieniu do gatunków najbardziej przełowionych i zagrożonych załamaniem. Należałoby zatem osiągnąć MSY dla wszystkich stad w bardziej realistycznych i racjonalnych terminach.

1.3. Uznając specyfikę regionalną rybołówstwa, EKES uważa, że szczególny charakter Morza Śródziemnego wymaga podjęcia reformy w zakresie rybołówstwa, i zaleca współprawodawcom wsparcie odpowiedniego systemu zarządzania, gwarantującego europejskim regionom morskim równość warunków działania i umożliwiającego regionowi śródziemnomorskiemu pełną realizację celów wspólnej polityki rybołówstwa.

1.4. Komitet odnotowuje, że w ostatnich latach znacznie ograniczono liczbę statków rybackich, lecz ubolewa, że te wysiłki sektora rybołówstwa nie umożliwiły ograniczenia rzeczywistej śmiertelności połowowej kluczowych stad, zwłaszcza z powodu nadwyżki strukturalnych mocy produkcyjnych niektórych segmentów floty, na przykład połowów włokiem, oraz z powodu przyrostu wydajności rybołówstwa dzięki modernizacji silników, a także narzędzi i technologii połowowych.

1.5. EKES wzywa Komisję do uwzględnienia również innych czynników i rodzajów działalności człowieka warunkujących stan stad ryb i ekosystemów Morza Śródziemnego zgodnie z pkt 3.5 niniejszej opinii oraz do zaproponowania środków uznanych za właściwe w celu ograniczenia wpływu tych czynników i działań na stada ryb.

1.6. Mając na uwadze fakt, że Morze Śródziemne jest morzem półzamkniętym graniczącym z dwudziestoma dwoma państwami, z których większość nie leży w Europie, EKES zaleca Komisji, by dołożyła jak największych starań w celu skoordynowania z pozostałymi państwami środków zarządzania wspólnymi gatunkami, w szczególności w ramach Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego.

1.7. W kontekście znacznego przełowienia w regionie EKES dostrzega konieczność przyjęcia środków polegających na czasowo-przestrzennym ograniczeniu stosowania włoków - głównego narzędzia połowowego używanego w połowach uwzględnionych w planie - tak aby znacznie zmniejszyć, w razie potrzeby na podstawie sprawozdań naukowych, wpływ tego narzędzia na przypadkowe połowy gatunków dennych, zwłaszcza ryb młodych, a także na podstawowe siedliska ryb (tarliska i obszary dojrzewania narybku).

1.8. EKES zaleca współprawodawcom zniesienie zakazu stosowania włoków na obszarze określonym izobatą 100 m w okresie od 1 maja do 31 lipca każdego roku z przyczyn wskazanych w pkt 4.3 niniejszej opinii.

1.9. Komitet zaleca Komisji zaproponowanie uwzględnienia nadzwyczajnych środków towarzyszących w celu rekompensaty strat poniesionych przez rybaków w związku z ograniczeniem nakładów połowowych i śmiertelności połowowej. W tym kontekście dobrym rozwiązaniem byłoby rozszerzenie pomocy z tytułu czasowego zaprzestania działalności połowowej i ponowne uwzględnienie pomocy z tytułu trwałego zaprzestania połowów.

1.10. Ponadto EKES zaleca, aby Komisja wzięła pod uwagę wszystkie spostrzeżenia zawarte w uwagach ogólnych i szczegółowych w niniejszej opinii.

2. Streszczenie wniosku Komisji

2.1. Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawiającego plan wieloletni dotyczący połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego, który ma wpływ na połowy krewetki niebieskoczerwonej, krewetki głębokowodnej różowej, krewetki czerwonej, morszczuka europejskiego, homarca i barbaty prowadzone głównie przy użyciu włoków przez floty z Włoch, Francji i Hiszpanii.

2.2. Ogólne cele wniosku obejmują osiągnięcie MSY w odniesieniu do wymienionych gatunków, zastosowanie podejścia ostrożnościowego i ekosystemowego oraz ułatwienie stosowania obowiązku wyładunku. Chodzi o zapewnienie zrównoważonego charakteru działalności połowowej pod względem środowiskowym w perspektywie długoterminowej oraz zarządzanie nią w sposób zapewniający korzyści gospodarcze, społeczne oraz korzyści w dziedzinie zatrudnienia.

2.3. Komisja Europejska przedstawiła przedmiotowy wniosek, ponieważ uważa, że rozporządzenie Rady (WE) nr 1967/ 2006 ¹  oraz krajowe plany zarządzania nie sprawdziły się dostatecznie dobrze, biorąc pod uwagę fakt, że według europejskiej i międzynarodowej społeczności naukowej ponad 80 % badanych stad podlega przełowieniu w omawianym podregionie ze względu na eksploatację na poziomie znacznie przekraczającym wskaźnik śmiertelności połowowej, który umożliwiłby osiągnięcie docelowych poziomów maksymalnego podtrzymywalnego połowu.

2.4. We wniosku przedstawiono szereg środków, w tym ustanowienie docelowych wskaźników śmiertelności połowowej (F_MSY), punktów odniesienia do celów ochrony, środków nadzwyczajnych oraz maksymalnej liczby dni połowowych przy znacznym zmniejszeniu nakładu w pierwszym roku. Na wypadek gdyby te środki nie sprawdziły się, zaproponowano przyjęcie systemu całkowitych dopuszczalnych połowów oraz, za pośrednictwem aktów delegowanych, szerokiej gamy technicznych środków ochronnych. Ponadto zaproponowano zamknięcie czasowo-przestrzenne na całym terytorium geograficznym będącym przedmiotem wniosku, które polega na zakazie stosowania włoków na obszarze określonym izobatą 100 m od dnia 1 maja do dnia 31 lipca każdego roku.

3. Uwagi ogólne

3.1. Uwzględniając opublikowane badania naukowe dotyczące tej kwestii, EKES dostrzega skalę problemu związanego z przełowieniem i związany z tym poważny kryzys ekologiczny i zgadza się co do konieczności przyjęcia dodatkowych środków zarządzania umożliwiających ograniczenie nakładów połowowych i śmiertelności połowowej w celu odbudowy głównych stad ryb dennych przeławianych w zachodniej części Morza Śródziemnego.

3.2. Jednocześnie EKES uważa, że należy tego dokonać w sposób proporcjonalny, bez ryzyka ewentualnej utraty możliwości utrzymania się przez rybaków z regionu Morza Śródziemnego, którzy w ostatnich latach doświadczyli już skutków istotnego ograniczenia liczby statków rybackich, co pociągnęło za sobą zmniejszenie zatrudnienia.

3.3. Ponadto Komitet ocenia, że mając na uwadze obecny stan zasobów oraz przewidywany termin zatwierdzenia i wejścia w życie omawianego wniosku (nie wcześniej niż w połowie 2019 r.) - osiągnięcie MSY w odniesieniu do wszystkich stad w 2020 r. będzie trudne. W związku z tym wyraża życzenie, by szczególną uwagę zwrócono na gatunki najbardziej przełowione i zagrożone załamaniem (np. morszczuk europejski, barbata), tak by spełniono te cele. Byłoby zatem wskazane, aby wartości docelowe MSY dla wszystkich stad mogły zostać osiągnięte w bardziej realistycznych i racjonalnych terminach.

3.4. Ponadto Komitet uważa, że po raz kolejny na etapie analizy stanu zasobów i proponowania środków na rzecz ich poprawy Komisja Europejska zdaje się zapominać o innych czynnikach i formach działalności człowieka mających wpływ na te zasoby, takich jak m.in. zmiana klimatu, zakwaszenie, zanieczyszczenie, działalność związana z ropą naftową i gazem, transport morski, odpady morskie, niewłaściwe zarządzanie działalnością przybrzeżną itp. W związku z tym ocenia, że odpowiedzialność za stan stad ryb nie może spoczywać wyłącznie na sektorze rybołówstwa i że należałoby przyjąć prawdziwie ekosystemowe podejście z uwzględnieniem wszystkich wyżej wymienionych czynników i form działalności.

3.5. Co więcej, EKES opowiada się za uznaniem znaczenia narzędzi ciągnionych ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia w regionie Morza Śródziemnego. Około 75 % połowów gatunków dennych odbywa się za pomocą włoków. Należy zatem postawić na ich odpowiednie uregulowanie (środki czasowo-przestrzenne) i poprawę selektywności. Włok to jedyne narzędzie połowowe umożliwiające połowy w Morzu Śródziemnym dużych ilości takich gatunków, jak m.in. krewetka biała i krewetka niebieskoczerwona, homarzec, rawka wieszczka, błękitek, widlak, rekinek psi, kalmar illeks, małe kałamarnice. Bardziej selektywne i mniej inwazyjne metody istnieją niemniej w odniesieniu do niektórych gatunków, na przykład dzięki zastosowaniu więcierzy, pułapek, sieci skrzelowych lub drygawic.

3.6. EKES uznaje znaczenie skutecznej ochrony funkcjonalnych stref połowowych oraz wrażliwych siedlisk w głębokich akwenach, zwłaszcza gdy opinie naukowe wskazują na nagromadzenie ryb młodych lub na tarliska gatunków dennych takich jak morszczuk europejski, homarzec lub krewetki. Te strefy istotne dla odbudowy zasobów powinny zostać ostatecznie lub tymczasowo zamknięte dla rybołówstwa, zgodnie z art. 8 rozporządzenia dotyczącego WPRyb w sprawie ustanowienia obszarów odbudowy zasobów rybnych. Komitet popiera wprowadzenie kilku stref w tym planie, na przykład w delcie rzeki Ebro, w Zatoce Lwiej i na wodach płytkich w Carloforte.

3.7. Komitet uważa, że po raz kolejny Komisja Europejska proponuje nadmierne wykorzystywanie aktów delegowanych. Wiele z zaproponowanych środków leży w zakresie procedury współdecyzji (art. 13, 16 i 18).

4. Uwagi szczegółowe

4.1. Komitet odnotowuje opinię STECF (17-02) w sprawie relatywnej nieskuteczności zarządzania w oparciu o nakłady połowowe, jeżeli chodzi o skuteczne zmniejszenie śmiertelności połowowej, oraz fakt, że do odbudowy stad do poziomu odnawialności potrzebne byłoby drastyczne ograniczenie. Zatem pragnie zachęcić do przestawienia się na podejście do zarządzania oparte na limitach połowowych, które jest zgodne z opiniami naukowymi i jako jedyne umożliwia rzeczywistą kontrolę nad śmiertelnością połowową.

4.2. EKES ocenia, że w motywie 5 dotyczącym celów wspólnej polityki rybołówstwa (WPR) należy wspomnieć o zrównoważeniu społecznym i gospodarczym, a nie tylko środowiskowym.

4.3. W odniesieniu do motywu 26 związanego z art. 8 EKES proponuje, aby wzmiankę o przyjęciu środków zarządzania opartych na całkowitych dopuszczalnych połowach (MSY) zachować jako długoterminowy cel zarządzania obszarami połowowymi Morza Śródziemnego, w których występuje wiele gatunków. Byłoby wskazane, by STECF mógł informować o najważniejszych stadach, które mogą być przedmiotem opinii naukowych o TAC przezornościowym dotyczącym maksymalnego podtrzymywalnego połowu.

4.4. W motywie 28 i w art. 11 ust. 1 zaproponowano zakaz stosowania włoków na obszarze określonym izobatą 100 m od dnia 1 maja do dnia 31 lipca każdego roku. EKES uważa, że jest to środek nieproporcjonalny i nieuzasadniony. W prawodawstwie UE oraz w przepisach krajowych istnieją już wystarczające gwarancje zapobiegające stosowaniu włoków na wrażliwych obszarach dna morskiego. Ponadto Morze Śródziemne obejmuje też płytsze obszary, a zaproponowane zamknięcie uniemożliwiałoby połowy w wielu przypadkach w których wykorzystuje się trawlery. Zamiast zakazu EKES opowiada się za ustanowieniem określonych obszarów zamkniętych, odpowiednio uzasadnionych z naukowego punktu widzenia, jak te proponowane przez sam sektor rybołówstwa w wielu państwach UE.

4.5. W odniesieniu do motywu 37 związanego z art. 19, w którym jest mowa o Europejskim Funduszu Morskim i Rybackim (EFMR) i proponuje się zastosowanie środków czasowego zaprzestania, EKES wzywa Komisję Europejską do uwzględnienia również trwałego zaprzestania połowów z możliwością finansowania ze środków EFMR zarówno obecnie, jak i po 2021 r. ze względu na obowiązek ograniczenia nakładów połowowych i zdolności połowowej, co będzie wymagało zastosowania środków wyrównawczych dla właścicieli statków oraz ich pracowników.

4.6. Jak wspomniano w pkt 3.3, Komitet jest zdania, że z realistycznego punktu widzenia proponowane w art. 4 ust. 1 osiągnięcie przedziałów F_MSY dla przedmiotowych stad najpóźniej w 2020 r. będzie trudne bez wywołania skutków społeczno-gospodarczych dla floty, którym nie uda się sprostać. Wieloletnie plany zostały przedstawione ze znacznym opóźnieniem w stosunku do wejścia w życie rozporządzenia (UE) nr 1380/2013 w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa z przyczyn niezależnych od sektora rybołówstwa, dlatego EKES sądzi, że nie można teraz zakładać osiągnięcia celów, których realizacja jest niemożliwa.

4.7. W odniesieniu do art. 7 ust. 1 EKES uważa za właściwe zastosowanie systemu nakładów połowowych w oparciu o dni połowowe w odniesieniu do połowu prowadzonego za pomocą włoków. Nie opowiada się jednak za rozróżnianiem na kategorie długości określone w załączniku ani na grupy nakładu połowowego stosownie do poławianych gatunków, czy to krewetki niebieskoczerwonej i krewetki czerwonej na obszarach dalekomorskich, czy też barbaty, morszczuka, krewetki głębokowodnej różowej i homarca na szelfie kontynentalnym i górnej części stoku. EKES uważa, że stosowniejszym rozwiązaniem jest zarządzanie wszystkimi trawlerami w oparciu o jednostki zarządzania (GSA) bez rozróżniania na długości czy głębokości, co miałoby sztuczny charakter, ponieważ takie rozróżnienie nie istnieje w praktyce - statki dokonujące połowów za pomocą włoków w ramach jednego rejsu mogą poławiać gatunki występujące zarówno na szelfie kontynentalnym, jak i w wodach głębokich. Ponadto zarządzanie powinno odbywać się w oparciu o poszczególne GSA w sposób niezależny, przy uwzględnieniu konkretnych środków na rzecz odbudowy gatunków w przypadku każdej GSA bez rozpatrywania sytuacji gatunków uwzględnionych w pozostałych GSA.

4.8. W odniesieniu do poziomu bazowego, o którym mowa w art. 7 ust. 4, EKES ocenia, że aby uniknąć bezpowrotnej szkody dla rentowności przedsiębiorstw, należałoby uwzględnić minimalny i nieprzekraczalny wymiar dni.

4.9. EKES podziela zdanie, aby w ujęciu ogólnym zezwalano na połowy ograniczone do maksymalnie 12 godzin w dniu połowowym, pięciu dni połowowych w tygodniu lub ich równowartości, jak przewidziano w art. 9 ust. 3. Jednocześnie EKES zaleca umożliwienie stosowania - przy należytym uzasadnieniu i konkretnym upoważnieniu - wyjątków w przypadkach łowisk odległych lub wód pełnomorskich Morza Śródziemnego, aby umożliwić zwiększenie liczby godzin rejsu (a nie godzin połowów), co stanowi już praktykę w niektórych państwach.

4.10. EKES ocenia, że w art. 9 ust. 5 należałoby pozostawić otwartą możliwość wymiany zdolności między poszczególnymi obszarami zarządzania, o ile pozwala na to poprawa stanu zasobów (przy spełnieniu kryteriów ustanowionych w przepisach dotyczących łącznych pułapów zdolności połowowej).

Bruksela, dnia 11 lipca 2018 r.

	Luca JAHIER
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

1 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1967/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie środków zarządzania zrównoważoną eksploatacją zasobów rybołówstwa Morza Śródziemnego, zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 2847/93 i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1626/94 (Dz.U. L 409 z 30.12.2006, s. 11)

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2018.367.103
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego plan wieloletni dotyczący połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego" [COM(2018) 115 final - 2018/0050 (COD)].
• Data aktu: 10/10/2018
• Data ogłoszenia: 10/10/2018