Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie kompleksowego podejścia UE i jego skutków dla spójności działań zewnętrznych UE (2013/2146(INI)).

Kompleksowe podejście UE a spójność działań zewnętrznych UE

P7_TA(2014)0286

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie kompleksowego podejścia UE i jego skutków dla spójności działań zewnętrznych UE (2013/2146(INI))

(2017/C 408/03)

(Dz.U.UE C z dnia 30 listopada 2017 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając sprawozdanie roczne Rady dla Parlamentu Europejskiego na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,

- uwzględniając art. 2, 3, 21, 24 i 36 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

- uwzględniając tytuł V TUE i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

- uwzględniając art. 21 ust. 3 TUE, który stanowi, że Wysoki Przedstawiciel wspomaga Radę i Komisję przy zapewnianiu spójności różnych dziedzin działań zewnętrznych Unii,

- uwzględniając art. 24 ust. 3 TUE, zgodnie z którym państwa członkowskie popierają, aktywnie i bez zastrzeżeń, politykę zewnętrzną i bezpieczeństwa Unii w duchu lojalności i wzajemnej solidarności i szanują działania Unii w tej dziedzinie, powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności jako spójnej sile w stosunkach międzynarodowych oraz fakt, że Rada i Wysoki Przedstawiciel czuwają nad poszanowaniem tych zasad,

- uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z dnia 14 grudnia 2012 r.,

- uwzględniając konkluzje Międzyparlamentarnej Konferencji ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony z dnia 6 września 2013 r.,

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej skierowany do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kompleksowego podejścia UE do konfliktów i kryzysów zewnętrznych JOIN(2013) 0030 z dnia 11 grudnia 2013 r.,

- uwzględniając swoje zalecenie z dnia 13 czerwca 2013 r. dla wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa/wiceprzewodniczącej Komisji, a także dla Rady i Komisji w sprawie przeglądu organizacji i funkcjonowania ESDZ w roku 2013 ¹  oraz uwzględniając przegląd ESDZ z 2013 r. przedstawiony przez wysoką przedstawiciel w lipcu 2013 r. ² ,

- uwzględniając rezolucje Parlamentu w sprawie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), w szczególności swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie roli wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony w przypadku klęsk spowodowanych warunkami klimatycznymi i katastrofami naturalnymi ³ ,

- uwzględniając Konsensus europejski w sprawie rozwoju,

- uwzględniając sprawozdanie wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej w sprawie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony z dnia 15 października 2013 r.,

- uwzględniając sprawozdanie ESDZ w sprawie przeglądu procedur zarządzania kryzysowego WPBiO przyjęte przez Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (KPiB) w dniu 18 czerwca 2013 r.,

- uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,

- uwzględniając art. 48 Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinie Komisji Rozwoju i Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A7-0138/2014),

A. mając na uwadze, że traktat lizboński i obecne procesy podejmowania decyzji wymagają już "czuwania nad spójnością różnych dziedzin działań zewnętrznych Unii oraz nad ich spójnością z innymi strategiami politycznymi Unii"; mając na uwadze, że realizacji tego celu sprzyjałaby większa rola Parlamentu w stosunkach zewnętrznych;

B. mając na uwadze, że kompleksowość odnosi się nie tylko do wspólnego wykorzystywania narzędzi i środków UE, ale również do wspólnej odpowiedzialności podmiotów UE i państw członkowskich, których polityka, działania i wsparcie powinny przyczyniać się do spójniejszych i efektywniejszych działań zewnętrznych UE;

C. mając na uwadze, że wraz z traktatem lizbońskim UE uzyskała niedawno nowe narzędzia do podejmowania działań zewnętrznych, które umożliwiają jej rozwijanie aktywniejszej, ujednoliconej i prawdziwie własnej polityki zagranicznej;

Unia Europejska w zmieniającym się świecie

1. uważa, że zachodzą znaczące zmiany geostrategiczne, zwłaszcza z uwagi na powstanie wielobiegunowej sceny międzynarodowej, na której nowe podmioty realizują ambicje związane z konkurencyjnością na szczeblu regionalnym i globalnym, rosnącą współzależność, powstanie wielowymiarowych, asymetrycznych zagrożeń, zmianę ukierunkowania polityki bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych wobec Azji i Pacyfiku, nasilającą się rywalizację w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego i zasobów, coraz poważniejsze skutki zmian klimatycznych oraz poważny, długotrwały globalny kryzys finansowy i gospodarczy, który dotyka wszystkich państw członkowskich UE;

2. podkreśla, że w obliczu takiej atmosfery geopolitycznej UE musi zachować swoje wartości, interesy i stabilność oraz promować je na arenie międzynarodowej, a także chronić bezpieczeństwo i dobrobyt swoich obywateli; podkreśla, że w związku z tym konieczne jest świeże podejście do kształtowania - we współpracy z naszymi strategicznymi partnerami - nowego, wielobiegunowego porządku na świecie, który sprzyja włączeniu, jest wiarygodny, sprawiedliwy i oparty na współpracy, jego podstawą jest poszanowanie praw człowieka, praworządność i demokracja, a celem - rozstrzyganie sporów bez uciekania się do konfliktów zbrojnych;

Kompleksowe podejście UE: stan aktualny w zakresie wdrażania ram politycznych

3. podkreśla, że potęga UE leży w jej potencjale do mobilizowania zasobów w pełnym zakresie instrumentów dyplomatycznych, gospodarczych, handlowych i humanitarnych, a także instrumentów w dziedzinie bezpieczeństwa, obrony i rozwoju - w pełnej zgodności z postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych - oraz że korzystanie z tych instrumentów w ramach kompleksowego podejścia nadaje jej wyjątkową elastyczność, by skutecznie reagować na kwestie międzynarodowe stanowiące największe wyzwania oraz osiągać cele prowadzonej przez siebie polityki;

4. podkreśla znaczenie skutecznej koordynacji i spójności działań zewnętrznych Unii Europejskiej; zgadza się z opinią, że obszary rozwoju, polityki i bezpieczeństwa są od siebie wzajemnie zależne oraz że wartość dodana, jaką wnosi UE w odpowiedzi na złożone sytuacje kryzysowe, polega na jej zdolności do tworzenia międzysektorowych i międzyinstytucjonalnych synergii w celu zapewnienia trwałych wyników w danym zakresie oraz osiągnięcia długoterminowych celów strategicznych;

5. podkreśla, że kompleksowe podejście jest obecnie uważane przez wszystkie istotne podmioty międzynarodowe (w tym organizacje wielostronne i państwa) za najlepszy sposób ujęcia skutecznej odpowiedzi na wielowymiarowe kryzysy w ramy oraz dbania o bezpieczeństwo obywateli w skali globalnej, co bezpośrednio wynika z długotrwałego przekonania, że próba zapewnienia stabilności wyłącznie w drodze jednego podejścia prawdopodobnie zakończy się niepowodzeniem;

6. w szczególności przypomina, że Narody Zjednoczone od 2006 r. rozwijają koncepcję "zintegrowanego podejścia" do sytuacji konfliktowych i pokonfliktowych oraz że członkowie NATO w trakcie szczytu lizbońskiego w 2010 r. przyjęli nową koncepcję strategiczną wzywającą do kompleksowego podejścia do zarządzania kryzysowego;

7. podkreśla, że w traktacie lizbońskim zapewniono ramy z myślą o osiągnięciu przez Unię spójniejszego, wspólnego i kompleksowego podejścia na rzecz skutecznych starań w zakresie stosunków zewnętrznych Unii, w tym poprzez stworzenie trójfunkcyjnego urzędu Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, który jest jednocześnie wiceprzewodniczącym Komisji i przewodniczącym Rady do Spraw Zagranicznych, oraz poprzez ustanowienie jednoczącej i skutecznej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ);

8. ubolewa, że pomimo innowacji traktatu lizbońskiego zauważalny jest brak postępu w spójności działań zewnętrznych Unii w dziedzinie bezpieczeństwa, kwestii humanitarnych, rozwoju, handlu, energii, środowiska, migracji i innych kwestii globalnych; wyraża zaniepokojenie, że Komisja często przyjmuje podejście ograniczające, chroniące jej własne kompetencje w tych dziedzinach oraz sprowadzające do minimum koordynację działań z ESDZ;

9. wzywa państwa członkowskie do spełniania wynikających z traktatów zobowiązań do aktywnego popierania stosunków zewnętrznych i polityki bezpieczeństwa Unii w duchu wzajemnej solidarności oraz do szanowania działania Unii w tej dziedzinie podczas realizacji własnych strategii politycznych; apeluje do państw członkowskich, aby odgrywały konstruktywną rolę, promując strategiczną koordynację polityki na szczeblu UE; podkreśla, że polityka zagraniczna UE może być efektywna tylko wtedy, gdy państwa członkowskie chcą i są w stanie formułować wspólne stanowiska dotyczące prowadzenia działań, zwłaszcza w organizacjach wielostronnych, takich jak Narody Zjednoczone;

10. z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat w sprawie kompleksowego podejścia UE do konfliktów i kryzysów zewnętrznych z dnia 11 grudnia 2013 r.; ubolewa jednakże, iż polega ona bardziej na istniejących już procesach, a nie próbuje wprowadzać nowych konkretnych sposobów ułatwiających współpracę praktyczną i instytucjonalną;

11. podkreśla, że kompleksowe podejście jest przedmiotem wspólnej odpowiedzialności wszystkich podmiotów UE w unijnych instytucjach, państwach członkowskich UE i w państwach trzecich oraz że w ramach tego podejścia należy w pełni szanować szczególne uprawnienia każdej instytucji i każdego podmiotu;

12. wzywa do aktywnego zaangażowania się oraz dialogu z obywatelami i społeczeństwem obywatelskim w celu potwierdzenia zasadności i powszechnego zrozumienia kompleksowego podejścia oraz ogólnie polityki zagranicznej UE;

13. uważa, że aby w ramach dążenia do kompleksowego podejścia przejść od pojęcia do działania, należy działać w następujących czterech obszarach:

1. Spójność instytucjonalna

14. uważa, że pojęcie kompleksowego podejścia należy rozumieć jako skoordynowaną pracę wszystkich właściwych instytucji (ESDZ i odpowiednich służb Komisji, w tym DG ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności, DG ds. Rozwoju i Współpracy EuropeAid, DG ds. Handlu i DG ds. Rozszerzenia, ale również Parlamentu i Rady), w ramach której dąży się do osiągnięcia wspólnych celów zgodnie z uzgodnionymi ramami stworzonymi na szczeblu UE oraz mobilizuje najważniejsze instrumenty, w tym WPBiO, jeżeli wymaga tego sytuacja w zakresie bezpieczeństwa; uważa, że do tej pory braki instytucjonalne i proceduralne w dużym stopniu uniemożliwiały takie spójne działania zewnętrzne UE na większości obszarów dotkniętych kryzysem, w których Unia podejmowała działania, szkodząc swojej wiarygodności jako podmiotu globalnego i zapewniającego bezpieczeństwo;

15. przypomina, że w traktacie lizbońskim ustanowiono ESDZ i trójfunkcyjny urząd Wysokiego Przedstawiciela/ Wiceprzewodniczącego z myślą o zapewnieniu jedności, spójności i skuteczności działań zewnętrznych Unii oraz ich wyeksponowaniu; podkreśla, że do tej pory potencjał wszystkich trzech funkcji nie był w pełni wykorzystywany; wzywa do wzmocnienia w ramach samej Komisji istotnej roli koordynatora Wysokiego Przedstawiciela/Wiceprzewodniczącego jako wiceprzewodniczącego Komisji poprzez zinstytucjonalizowane, regularne posiedzenia kolegium komisarzy RELEX, któremu przewodniczy Wysoki Przedstawiciel/Wiceprzewodniczący i którego skład zostanie powiększony, tak aby obejmował innych odpowiednich komisarzy; wzywa do natychmiastowej reformy ESDZ w oparciu o przegląd z 2013 r. i wytyczne Parlamentu, aby jak najlepiej wykorzystać niewielkie środki finansowe;

16. podkreśla, że chociaż konieczna jest współpraca, należy szanować uprawnienia i procedury wszystkich instytucji i państw członkowskich; wzywa zatem wszystkie podmioty UE do działania w dobrej wierze i dokładania wszelkich starań z myślą o umożliwieniu dążenia do kompleksowego podejścia;

17. uważa, że kompleksowe podejście wymaga ustanowienia w ramach ESDZ elastycznych i skutecznych struktur umożliwiających podjęcie stosownych działań; przypomina swoje stanowisko, zgodnie z którym struktury instytucjonalne ESDZ powinny być uproszczone, aby zapewnić skuteczne podejmowanie decyzji i wykorzystanie jej instrumentów, w tym cywilnych i wojskowych instrumentów WPBiO, zgodnie z wymogiem zawartym w dotyczącym tej kwestii sprawozdaniu Parlamentu z 2013 r.;

18. podkreśla, że rozwój kompleksowego podejścia powinien również gwarantować uwzględnianie aspektów płci i równowagę w odniesieniu do formułowania, opracowywania i realizacji wszystkich działań zewnętrznych Unii;

19. podkreśla ważną rolę mediacji i dialogu w pokojowym zapobieganiu konfliktom i rozwiązywaniu ich; gratuluje ESDZ postępów, które poczyniła we wzmacnianiu swoich możliwości mediacyjnych oraz ponownie przypomina o swoim poparciu dla dalszego wzmacniania możliwości Europy w tym obszarze i wzywa do uczynienia mediacji ważnym standardowym elementem przyszłego kompleksowego podejścia do konkretnego regionu ogarniętego kryzysem; podkreśla rolę Parlamentu w formułowaniu i nadzorowaniu wspólnej polityki zagranicznej oraz wzywa Parlament, aby w swojej kolejnej kadencji zapewnił jej efektywność, a przede wszystkim jej spójność; przypomina o zaangażowaniu się Parlamentu w aktywne uczestnictwo w obserwacje wyborów, mediacje i wspieranie demokracji; uważa, że zaangażowanie Parlamentu w procesy mediacyjne na Ukrainie i w byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii dowodzi ważnej roli parlamentarzystów w tej dziedzinie;

20. przypomina, że szanowanie zasad pomocy humanitarnej (niezależności, bezstronności, neutralności) wymaga szczególnej uwagi; uważa, że bezpieczny dostęp do dotkniętej kryzysem ludności i bezpieczeństwo pracowników organizacji niosących pomoc humanitarną zależą przede wszystkim od sposobu postrzegania ich przez wpływowe podmioty w tym obszarze oraz że należy ich uznawać za niezależnych od wszelkich stronniczych względów politycznych; zwraca jednak uwagę, że służba Komisji do spraw pomocy humanitarnej i ochrony ludności (ECHO) w dalszym ciągu jest częścią Unii Europejskiej i z tego powodu zdecydowanie uważa, że należy wzmóc działania zmierzające do usprawnienia współpracy i koordynacji między ECHO a ESDZ;

21. z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat pt. "Kompleksowe podejście UE do konfliktów i kryzysów zewnętrznych" (JOIN(2013)30) z dnia 11 grudnia 2013 r., który stanowi okazję do wyjaśnienia i wdrożenia tego podejścia w nowych warunkach instytucjonalnych zaistniałych po wejściu w życie traktatu lizbońskiego oraz do wzmocnienia zaangażowania UE na rzecz kompleksowych ram działań w stosunkach zewnętrznych; dostrzega poważne wyzwania związane z upowszechnianiem i wdrażaniem tak ambitnej strategii politycznej; wyraża szczególne zadowolenie z powodu wagi, jaką w komunikacie przywiązuje się do powiązań między bezpieczeństwem a rozwojem, które powinny być najważniejszą i podstawową zasadą w stosowaniu kompleksowego podejścia UE;

22. zdecydowanie opowiada się za większą spójnością działań zewnętrznych; podkreśla, że UE nie powinna przyjmować wąskiej definicji kompleksowego podejścia; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że we wspólnym komunikacie promuje się koncepcję kompleksowego podejścia obejmującą wszystkie etapy konfliktu lub innego kryzysu zewnętrznego poprzez wczesne ostrzeganie i gotowość, zapobieganie konfliktom, reagowanie na sytuacje kryzysowe i zarządzanie do rozpoczęcia fazy wczesnej odbudowy oraz stabilizację i zaprowadzanie pokoju, aby pomóc krajom w powrocie na ścieżkę zrównoważonego i długoterminowego rozwoju; przypomina, że cele polityki zagranicznej należy przeciwstawiać zasadom dotyczącym rozwoju i działań humanitarnych, ponieważ wszystkie te trzy dziedziny polityki uzupełniają się;

23. przypomina, że art. 208 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) ustanawia zasadę spójności polityki na rzecz rozwoju i podkreśla, że istnieje możliwość wystąpienia konfliktu pomiędzy polityką na rzecz rozwoju i kompleksowym podejściem do zarządzania kryzysowego poza UE; podkreśla, że głównym celem unijnej polityki na rzecz rozwoju jest eliminacja ubóstwa i dlatego cele walki z ubóstwem nie mogą być marginalizowane w polityce zagranicznej UE, a kompleksowe podejście nie może podważać cywilnego charakteru współpracy rozwojowej; zwraca uwagę na fakt, że we wspólnym komunikacie wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej oraz przewodniczącemu Komisji powierza się odpowiedzialność za strategiczną i operacyjną spójność w stosunkach zewnętrznych, w tym również w odniesieniu do zewnętrznych skutków wewnętrznych strategii politycznych; wzywa wysoką przedstawiciel/ wiceprzewodniczącą i przewodniczącego Komisji do tego, aby zobowiązali się do odpowiedniego postępowania;

24. zwraca uwagę, że zarówno art. 214 TFUE, jak i Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej z 2008 r. chronią oparte na określonych zasadach działania humanitarne; wzywa do ochrony zasad humanitarnych, tj. humanitaryzmu, neutralności, bezstronności i niezależności, które są kluczowe zarówno dla skuteczności działań humanitarnych, jak i dla bezpieczeństwa podmiotów biorących w nich udział; stanowczo podkreśla, że programy działania w zakresie walki z terroryzmem i bezpieczeństwa nie mogą osłabiać zdolności organizacji humanitarnych do udzielania pomocy i że pomoc humanitarna w żadnym wypadku nie powinna służyć osiągnięciu celów politycznych czy być postrzegana jako narzędzie zarządzania kryzysowego; zwraca uwagę na fakt, że pomoc humanitarna, aby dotrzeć do ludności w potrzebie, nie tylko musi być neutralna, ale także musi być w ten sposób postrzegana; uznaje, że należy pozostawić pewne pole manewru w zakresie udzielania pomocy humanitarnej w zależności od potrzeb oraz wzywa do ściślejszej współpracy z podmiotami niosącymi pomoc humanitarną w celu precyzyjniejszego określenia parametrów charakteryzujących ich akceptację kompleksowego podejścia;

25. uważa, że istnieje silny związek między rozwojem a zapobieganiem konfliktom, jako że bieda jest często głównym źródłem konfliktów oraz ich rezultatem; podkreśla, że działania prewencyjne służą pokojowi, bezpieczeństwu i trwałemu rozwojowi; z zadowoleniem przyjmuje uwypuklenie kwestii działań prewencyjnych we wspólnym komunikacie i wzywa do usprawnienia unijnych systemów wczesnego ostrzegania; zwraca się do UE o dalsze wspieranie krajów niestabilnych w celu zlikwidowania przyczyn leżących u źródła problemu oraz ustanowienia sprawnie działających i odpowiedzialnych instytucji, które mogą zapewnić podstawowe usługi i wesprzeć walkę z ubóstwem; podkreśla potrzebę opracowania unijnej strategii na rzecz państw niestabilnych, która włączyłaby do systemu UE zasady Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD dotyczące państw niestabilnych, a także cele nowego ładu na rzecz państw niestabilnych sformułowane w Pusanie w grudniu 2011 r.;

26. wyraża zadowolenie z powodu zobowiązania podjętego na rzecz długoterminowej strategii, które znalazło wyraz we wspólnym komunikacie, gdyż jedynie długoterminowe zaangażowanie i trwały rozwój mogą prowadzić do pokoju i bezpieczeństwa; apeluje o lepszą koordynację krótko- i długoterminowych celów strategii politycznych UE przy należytym uwzględnianiu opinii zainteresowanych stron na szczeblu lokalnym;

27. podkreśla, że dążenie do skuteczności wymaga, aby kompleksowe podejście UE w jak największym stopniu opierało się na wspólnej analizie i ocenie oraz na wspólnym planowaniu w ramach całego systemu unijnego przy jasnym podziale kompetencji; w tym kontekście zwraca uwagę na znaczenie wspólnego programowania jako narzędzia osiągnięcia spójności w działaniach zewnętrznych;

28. uważa, że kompleksowe podejście musi opierać się na wspólnej dla wszystkich podmiotów UE wizji rozwijającego się kontekstu strategicznego, w którym podejmowane są działania Unii; wzywa zatem do regularniejszej i bardziej przejrzystej wymiany informacji, koordynacji polityki i pracy zespołowej między podmiotami UE podczas wszystkich etapów unijnych działań; ponadto wzywa do rozwijania formalnych struktur, w ramach których odbywać by się mogła taka wymiana i można by przeprowadzać wczesne ostrzeganie, analizę sytuacji i monitorowanie kryzysowe i pokryzysowe, potencjalnie integrując w istniejące struktury (takie jak Centrum Sytuacyjne UE, Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego i ARGUS); ponownie przypomina potrzebę utworzenia w ramach ESDZ "rady reagowania w sytuacjach kryzysowych", której przewodniczyłby Wysoki Przedstawiciel/Wiceprzewodniczący oraz która łączyłaby wszystkie podmioty istotne dla zarządzania kryzysowego;

29. uważa, że dążenie do kompleksowego podejścia wymaga także poprawy koordynacji, pod przywództwem wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej, z wewnętrznymi strategiami politycznymi UE o znaczącym wpływie na politykę zagraniczną, takimi jak rynek wewnętrzny, migracja, środowisko i energia;

30. wzywa do lepszego wzajemnego dostosowania polityki handlowej i wspólnej polityki zagranicznej, z uwzględnieniem praw człowieka i rozwoju;

31. podkreśla, że niedostateczna koordynacja i nieodpowiednie planowanie polityki między właściwymi instytucjami częściowo przyczyniają się do słabego wdrożenia zagranicznych strategii politycznych UE w tym zakresie; zwraca uwagę, że następuje poprawa, odkąd delegatury UE przejęły funkcje koordynujące w tym zakresie, jednakże należy dokonać dalszego postępu we wzmacnianiu wdrożenia zagranicznych strategii politycznych UE w terenie, szczególnie gdy dotyczy to regionów kryzysowych oraz wiąże się z działaniami w ramach WPZiB;

32. wzywa do wzmocnienia możliwości UE w zakresie stawiania czoła globalnym wyzwaniom, szczególnie w dziedzinie dyplomacji klimatycznej; wzywa ESDZ do rozpoznania możliwości zawierania kompromisów i układów politycznych poprzez powiązanie kwestii klimatycznych i innych aspektów relacji UE z państwami partnerskimi; wyraża nadzieję, że w okresie poprzedzającym paryską konferencję klimatyczną ONZ w 2015 r. ESDZ rozpocznie wykorzystywanie swojej rozwiniętej sieci delegatur UE na całym świecie w celu lepszego zrozumienia przez UE interesów i polityki wewnętrznej państw partnerskich w odniesieniu do działań dotyczących klimatu;

2. Spójność finansowa

33. podkreśla determinację Parlamentu do takiego zaprojektowania unijnych zewnętrznych instrumentów finansowych na lata 2014-2020, które umożliwi dążenie do kompleksowego podejścia do stosunków zewnętrznych Unii, zwłaszcza poprzez tworzenie instrumentów działających w całym spektrum zapobiegania konfliktom, zarządzania kryzysowego, budowania pokoju, współpracy na rzecz rozwoju i umocnienia stosunków w ramach partnerstwa strategicznego; podkreśla, że nowy instrument partnerstwa stanowi dla UE również narzędzie do finansowego wspierania polityki zagranicznej wobec państw trzecich; podkreśla swoją determinację do pełnego wykorzystania swojej kontroli demokratycznej nad wdrażaniem tych instrumentów z myślą o zapewnieniu skutecznego i racjonalnego pod względem kosztów wykorzystania ważnych, jednak ograniczonych zasobów Unii w celu osiągnięcia rezultatów; podkreśla prawo Parlamentu do dokonania, w ramach śródokresowego przeglądu zewnętrznych instrumentów finansowych, oceny wdrożenia tych instrumentów i do wprowadzenia wszelkich niezbędnych zmian;

34. wyraża żal w związku z faktem, że cele budżetowe UE w obszarze działań zewnętrznych na lata 2014-2020 były mało ambitne; wzywa do lepszego przewidywania finansowania potrzebnego do wdrożenia strategii UE; z ubolewaniem stwierdza, że w pewnych przypadkach działania Unii były opóźnione z powodów finansowych; wzywa do tego, aby takie problemy strukturalne były w przyszłości rozwiązywane, w tym poprzez wykorzystanie nowych przepisów wzmacniających możliwości wdrażania cywilnych misji stabilizacyjnych i uczestnictwa w nich (artykuł 4c), co jest możliwe dzięki instrumentowi na rzecz stabilności i pokoju; przypomina również o potrzebie przeglądu mechanizmu finansowania operacji wojskowych w ramach WPBiO (mechanizm ATHENA) w celu umożliwienia adekwatniejszego i sprawiedliwszego dzielenia obciążeń w postaci kosztów operacji wojskowych UE, co umożliwi wszystkim państwom członkowskim ich wspieranie poprzez formowanie sił lub pokrywanie kosztów wsparcia;

35. przypomina wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej, że Parlament Europejski dokonał przeglądu unijnych zewnętrznych instrumentów finansowych na lata 2014-2020 w celu stworzenia obszaru dla wzmocnienia możliwości działania podobnie myślących podmiotów międzynarodowych, regionalnych i rządowych oraz społeczeństwa obywatelskiego, które pragną współpracować z Unią w dążeniu do realizacji celów przy jednoczesnym zachowaniu naszych fundamentalnych wartości, takich jak szerzenie demokracji;

3. Spójność w praktyce

36. z zadowoleniem przyjmuje niedawny rozwój UE w zakresie strategii regionalnych na rzecz określania priorytetów politycznych, komunikowania celów polityki, koordynowania odpowiedzi w zakresie polityki, budowania stosunków partnerskich i skupienia się na wdrażaniu zasobów; wzywa do systematycznego rozwijania strategii UE służących ujęciu w ramy działań UE w tym zakresie oraz nadaniu spójności takim działaniom, wypracowanych wspólnie przez ESDZ i właściwe służby Komisji (zwłaszcza przez DEVCO i ECHO) pod przewodnictwem wysokiej przedstawiciel/ wiceprzewodniczącej; wzywa Komisję do aktywnej działalności w obszarach podlegających jej kompetencjom od momentu rozpoczęcia takiego koordynowania;

37. podkreśla, że w ramach takich strategii należy w przejrzysty sposób wyznaczać cele i priorytety UE oraz konkretne ramy czasowe na wdrożenie i określić, jakie instrumenty są najodpowiedniejsze dla działań (począwszy m.in. od pomocy humanitarnej i rozwojowej, działań i mediacji dyplomatycznych, aż po sankcje gospodarcze i WPBiO); nalega, aby rola i wkład wnoszony przez WPBiO były częścią wstępnej analizy politycznej i określenia celów politycznych, co umożliwiłoby wczesne zaangażowanie planistów WPBiO oraz odpowiednich organów parlamentarnych na szczeblu europejskim i krajowym; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje pozytywny rozwój ram politycznych podejścia do kryzysu obowiązujących dla misji i działań w ramach WPBiO i wzywa do rozszerzenia takich działań na wszystkie inicjatywy reagowania kryzysowego;

38. z zadowoleniem przyjmuje zwłaszcza ramy strategiczne UE dla Rogu Afryki, które to ramy mają na celu zapewnienie stabilności w tym strategicznym regionie dzięki zwalczaniu piractwa i jego przyczyn, ustanowieniu legalnych władz w Somalii i promowaniu regionalnej współpracy poprzez jednoczesne wykorzystanie zewnętrznych instrumentów UE, we współpracy z właściwymi partnerami w tej dziedzinie; przypomina jednak, że działania UE w tym regionie opierają się na pionierskich inicjatywach WPBiO (mianowicie EU NAVFOR Atlanta i EUTM Somalia), po których wykorzystano inne instrumenty UE, przez co kompleksowe podejście w Rogu Afryki uznaje się za empiryczne i pragmatyczne osiągnięcie ex post, a nie właściwie wypracowaną i zaplanowaną strategię; zdecydowanie uważa, że w przyszłości strategie UE muszą być tworzone, zanim UE zaangażuje się w danym regionie, a nie dopiero później;

39. ubolewa z powodu faktu, że nawet jeżeli strategie są określone, UE często nie radzi sobie z ich wdrażaniem i jest zmuszona do podejmowania działań awaryjnych i nadzwyczajnych; przypomina, że taka sytuacja miała miejsce zwłaszcza w regionie Sahelu, dla którego jednomyślnie przyjęto bardzo kompleksowy i odpowiednio przygotowany dokument strategiczny UE (strategia Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu - 2011 r.), co nie doprowadziło jednak do zadowalającego wdrożenia, zanim sytuacja w Mali dramatycznie się pogorszyła; wzywa do opartej na wnioskach analizy tego szczególnego przypadku, a także - w szerszym ujęciu - do analizy ulepszonego wczesnego ostrzegania w kluczowych podatnych regionach w celu ustanowienia określonych inicjatyw zapobiegania konfliktom oraz mediacji, a tym samym usprawnienia działania wyższego szczebla poprzez wprowadzenie zmiany polityki z podejścia reagującego na wydarzenia na bardziej odpowiednie i wydajne podejście skupione na zapobieganiu;

40. zwraca uwagę, że wiele obecnych krajowych, regionalnych i międzynarodowych konfliktów zostało również spowodowanych klimatem i w związku z tym kompleksowe podejście musi zawierać koncepcję bezpieczeństwa ludzi; przypomina wyniki analizy opublikowanej przez UNEP w grudniu 2011 r. dotyczącej sytuacji w regionie Sahelu, gdzie stwierdza się, że wzrost temperatury doprowadził do niedoborów wody i spowodował, że lokalne społeczności, których egzystencja zależy od zasobów naturalnych, takich jak rolnictwo, rybołówstwo i pasterstwo, znalazły się pod silną presją, co w niektórych przypadkach zakończyło się przemocą i konfliktami zbrojnymi;

41. jest przekonany, że w przypadkach, gdy uniknięcie kryzysu nie jest możliwe, Unia musi być w stanie planować i wykorzystywać właściwe zasoby cywilne i wojskowe, a także mobilizować uzupełniające instrumenty UE szybko i skutecznie, w całym spektrum operacji zarządzania kryzysowego, także w przypadkach kryzysów humanitarnych; wzywa do wdrożenia właściwych artykułów traktatu w dziedzinie szybkiego reagowania, w tym art. 44 TUE; w tym kontekście podkreśla potrzebę ustanowienia w ramach właściwych delegatur UE ekspertów w zakresie polityki i bezpieczeństwa;

42. podkreśla, że Unia powinna być w stanie utrwalać pokój i stabilność w ujęciu długofalowym; wzywa do określania jasnych strategii przejściowych z dużym wyprzedzeniem, pomiędzy wprowadzeniem krótkoterminowych instrumentów reagowania kryzysowego (zwłaszcza instrumentów dyplomatycznych, WPBiO, ECHO i nowego Instrumentu na rzecz Stabilności i Pokoju) a wprowadzeniem instrumentów pokryzysowych (zwłaszcza Instrumentu na rzecz Stabilności i Pokoju oraz pomocy rozwojowej), z myślą o utrzymaniu postępu, jaki osiągnięto w tej dziedzinie; z zadowoleniem przyjmuje - jako znaczący pierwszy krok - skuteczną współpracę między ESDZ i Komisją na rzecz wsparcia misji WPBiO w Mali oraz rozważenie, na wczesnym etapie, strategii wyjścia dla EUTM Mali;

43. wzywa Unię Europejską do dalszych postępów, jeżeli chodzi o jedność działania na szczeblu krajowym, a także do zachowania jasnego podziału obowiązków pod przewodnictwem szefa delegatury odpowiedzialnego za wdrażanie polityki zewnętrznej UE w danym kraju, przy jednoczesnym zapewnieniu koordynacji na szczeblu lokalnym z państwami członkowskimi oraz rządem danego państwa, jego społeczeństwem obywatelskim i innymi partnerami międzynarodowymi; wzywa państwa członkowskie do stosowania się do ujednoliconych działań UE wobec państw trzecich oraz zadbania o to, aby koordynowanie i formułowanie działań w terenie było należycie uzgadniane z instytucjami UE, a mianowicie z Komisją i ESDZ; w związku z tym wyraża ubolewanie, że autonomiczne działania państw członkowskich w państwach trzecich, szczególnie wobec społeczeństw demokratyzujących się i po okresie konfliktu, które nie były uprzednio właściwie sformułowane pomiędzy danymi państwami a lokalną delegaturą UE, okazały się szkodliwe dla celów i interesów UE, podobnie jak i jej wiarygodności wobec państwa trzeciego oraz innych partnerów międzynarodowych;

4. Partnerstwo

44. podkreśla, że skuteczne kompleksowe podejście wymaga także rozwoju stosunków partnerskich poza instytucjami UE i jej państwami członkowskimi, aby uwzględnić innych międzynarodowych i wielostronnych partnerów, partnerów strategicznych, państwa przyjmujące, organizacje regionalne, podmioty społeczeństwa obywatelskiego i sektora prywatnego, z zachowaniem należytego poszanowania autonomii decyzyjnej UE;

45. wzywa UE do skutecznego udziału w pracach Zgromadzenia Ogólnego ONZ dzięki uprawnieniom, jakie jej gwarantuje status regionalnej organizacji integracyjnej;

46. podkreśla zgodnie z założeniami traktatu lizbońskiego dotyczącymi umocnienia polityki zagranicznej i roli UE w dziedzinie pokoju na świecie, bezpieczeństwa i uregulowań, że obecność UE w Radzie Bezpieczeństwa w rozszerzonym składzie pozostaje głównym celem długoterminowym Unii Europejskiej; wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel do podjęcia inicjatywy celem opracowania przez państwa członkowskie wspólnego stanowiska w tej kwestii; aby osiągnąć ten cel w przyszłości, proponuje prace nad wcześniejszą koordynacją stanowisk w Radzie UE w kwestii przyjęcia nowych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz reformy jej procesu decyzyjnego celem ewentualnego wprowadzenia nadzwyczajnej większości głosów;

o

o o

47. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

1 Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0278.

2 http://eeas.europa.eu/library/publications/2013/3/2013_eeas_review_en.pdf

3 Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0458.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2017.408.21
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie kompleksowego podejścia UE i jego skutków dla spójności działań zewnętrznych UE (2013/2146(INI)).
• Data aktu: 03/04/2014
• Data ogłoszenia: 30/11/2017