OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGOz dnia 29 listopada 2012 r.
w sprawie projektu dyrektywy ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych
(CON/2012/99)
(2013/C 39/01)
(Dz.U.UE C z dnia 12 lutego 2013 r.)
Wprowadzenie i podstawa prawna
W dniu 10 lipca 2012 r. Europejski Bank Centralny (EBC) otrzymał wniosek Rady Unii Europejskiej o wydanie opinii w sprawie projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającej dyrektywy Rady 77/91/EWG i 82/891/EWG, dyrektywy 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE i 2011/35/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010(1) (zwanego dalej "projektem dyrektywy"). W dniu 27 lipca 2012 r. EBC otrzymał wniosek Parlamentu Europejskiego o wydanie opinii w sprawie projektu dyrektywy.
Właściwość EBC do wydania opinii wynika z art. 127 ust. 4 oraz art. 282 ust. 5 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jako że projekt dyrektywy zawiera postanowienia dotyczące przyczyniania się przez Europejski System Banków Centralnych (ESBC) do należytego wykonywania przez właściwe organy polityk w odniesieniu do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi oraz stabilności systemu finansowego, do definiowania i realizacji polityki pieniężnej Unii oraz do wspierania sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych. Rada Prezesów wydała niniejszą opinię zgodnie ze zdaniem pierwszym art. 17 ust. 5 Regulaminu Europejskiego Banku Centralnego.
Uwagi ogólne
EBC w pełni popiera rozwój ram dotyczących restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz usunięcie przeszkód dla skutecznego zarządzania instytucjami finansowymi w sytuacji kryzysu. Powinna zostać zapewniona możliwość przeprowadzenia upadłości wszelkich instytucji finansowych w sposób zorganizowany, zapewniający stabilność systemu finansowego jako całości oraz przy ograniczeniu do minimum kosztów społecznych oraz zakłóceń gospodarczych. EBC w szczególności popiera unijne ramy dotyczące restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych dla utrzymania stabilności finansowej w Unii i tym samym zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego również w czasie kryzysu. W tym celu kluczowy jest rozwój wspólnych instrumentów wsparcia służących poprowadzeniu upadłości instytucji finansowych - takich jak plany naprawy oraz plany restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji czy instrument banku pomostowego, instrument umorzenia lub konwersji długu, instrument zbycia wyodrębnionej części przedsiębiorstwa i instrument wydzielenia aktywów. EBC wyraża zadowolenie, że projekt zgodny jest z uzgodnionymi na poziomie międzynarodowym kluczowymi właściwościami skutecznych systemów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych(2), które wymagają ujednolicenia krajowych systemów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji z odpowiednimi instrumentami i kompetencjami do prowadzenia skutecznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Wdrożenie tych kluczowych właściwości pozwoli na terminową interwencję w celu zapewnienia ciągłości podstawowych funkcji. EBC wyraża pogląd, że dyrektywa, która stanowi bardzo ważny krok w kierunku zintegrowania ram dotyczących restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w Unii, powinna zostać przyjęta jak najprędzej. Jednocześnie niezbędne będą kolejne kroki w celu stworzenia jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, który jest jednym z trzech filarów unii bankowej. EBC wzywa zatem Komisję do pilnego przedstawienia odrębnego projektu dotyczącego niezależnego europejskiego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w tym wspólnego europejskiego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Fundusz ten byłby finansowany co najmniej przez instytucje finansowe. Spójność pomiędzy tymi trzema filarami jest kluczowa dla powodzenia unii rynku finansowego.
UWAGI SZCZEGÓŁOWE
1. Definicja restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji
Projekt dyrektywy definiuje restrukturyzację i uporządkowaną likwidację jako restrukturyzację instytucji w celu zapewnienia ciągłości jej podstawowych funkcji, utrzymania stabilności finansowej i przywrócenia rentowności części lub całości tej instytucji(3). EBC jest zdania, że restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja wymaga jasnej hierarchii. W tym kontekście restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja instytucji będących na progu upadłości lub zagrożonych upadłością powinna co do zasady, w zależności od decyzji organów ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, zostać przeprowadzona przy zastosowaniu odpowiednich instrumentów o ile zostanie to uznane za niezbędne oraz leżące w interesie publicznym, w tym również w celu zapobieżenia ryzyku systemowemu. W sytuacjach, gdy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji stwierdzi, że w danym przypadku nie zachodzi zagrożenie dla interesu publicznego, instytucja taka powinna być likwidowana w ramach zwykłego postępowania upadłościowego, stosowanego na podstawie prawa krajowego. Wreszcie powinno się rozważać restrukturyzację instytucji przy założeniu kontynuowania przez nią działalności jedynie wtedy, gdy jest to uzasadnione interesem publicznym polegającym na utrzymaniu stabilności finansowej oraz wtedy, gdy zorganizowana restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja instytucji kredytowej spowodowałaby poważne negatywne skutki dla stabilności systemu finansowego, w tym zwiększenie ryzyka efektu domina w wymiarze transgranicznym. Projekt dyrektywy powinien jasno określać, że celem dyrektywy nie jest utrzymanie instytucji będącej na progu upadłości jako takiej, lecz zapewnienie ciągłości jej podstawowych funkcji(4).
2. Warunki uruchomienia procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz ocena konieczności nadzwyczajnego publicznego wsparcia finansowego
2.1. Projekt dyrektywy stanowi, że jednym z warunków podjęcia działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest stwierdzenie przez właściwy organ lub organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, że instytucja jest na progu upadłości lub jest zagrożona upadłością(5). EBC wyraża pogląd, że obowiązki dotyczące stwierdzania, czy instytucja jest na progu upadłości lub jest zagrożona upadłością, powinny być wyraźnie przydzielone właściwemu organowi w interesie sprawnego i skutecznego prowadzenia działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.
2.2. Projekt dyrektywy stanowi dalej, że konieczność pomocy ze strony państwa stanowi wskaźnik, że instytucja jest na progu upadłości lub jest zagrożona upadłością. Jednakże w tym samym przepisie projekt dyrektywy stanowi, że dwa określone rodzaje pomocy państwa nie stanowią takiego wskaźnika(6). Chociaż EBC popiera proponowany maksymalny okres stosowania takiej pomocy państwa(7), to jednak zwraca uwagę, że znaczna liczba instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych obecnie otrzymujących pomoc państwa mogłaby zostać uznana za instytucje będące na progu upadłości lub zagrożone upadłością na podstawie wyżej wspomnianego wskaźnika. EBC jest zdania, że określenie okoliczności, w jakich instytucja jest na progu upadłości lub jest zagrożona upadłością, powinno być opierane wyłącznie na ocenie sytuacji ostrożnościowej danej instytucji. Zatem konkretna konieczność udzielenia pomocy przez państwo nie powinna sama w sobie stanowić odpowiedniego obiektywnego kryterium(8). Okoliczności będące przyczyną udzielenia pomocy państwa powinny natomiast być objęte oceną sytuacji ostrożnościowej danej instytucji.
3. Udział banków centralnych w restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji
3.1. Banki centralne odpowiedzialne są za stabilność makroostrożnościową i finansową, a także dysponują specjalistyczną wiedzą w zakresie rynków finansowych. Z tego względu powinny one być zaangażowane w procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, przyczyniając się do osiągnięcia celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przy jednoczesnym zmniejszaniu ryzyka niezamierzonego negatywnego wpływu na wykonywanie zadań banków centralnych oraz na funkcjonowanie systemów płatności i systemów rozrachunku. W tym kontekście banki centralne mogą brać udział w ocenie planów naprawy oraz planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji z punktu widzenia stabilności finansowej, np. prawdopodobieństwa wystąpienia warunków, które mogą prowadzić do niekontrolowanego procesu eliminacji dźwigni finansowej. Banki centralne mogą również zostać włączone w ocenę możliwych działań organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, biorąc pod uwagę to, że jednym z głównych celów jest uniknięcie zakłóceń systemowych(9). EBC uważa zatem za niezbędne zapewnienie przez państwa członkowskie, aby w przypadkach, gdy bank centralny sam nie jest organem ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, właściwy organ i organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji prowadził odpowiednią wymianę informacji z bankiem centralnym(10).
3.2. Projekt dyrektywy stanowi, że plany naprawy sporządzane i utrzymywane przez instytucje, służące przywróceniu stabilnej sytuacji finansowej danej instytucji w przypadku znaczącego pogorszenia się tej sytuacji, nie przewidują dostępu do nadzwyczajnego publicznego wsparcia finansowego lub otrzymania takiego wsparcia. Zawierają one natomiast - w stosownych przypadkach - analizę, w jaki sposób i kiedy dana instytucja może się zwrócić o skorzystanie z instrumentów banku centralnego w trudnych warunkach rynkowych, z wykorzystaniem dostępnego zabezpieczenia(11). EBC pragnie podkreślić, że przepis ten nie powinien w żaden sposób naruszać uprawnienia banków centralnych do decydowania w sposób niezależny i swobodny o dostarczaniu płynności banku centralnego wypłacalnym instytucjom kredytowym, zarówno w standardowych operacjach polityki pieniężnej, jak i awaryjnego wsparcia płynności, w granicach wyznaczonych przez zakaz finansowania ze środków banku centralnego zawarty w Traktacie(12).
3.3. Projekt dyrektywy nakazuje państwom członkowskim, aby do swoich "zestawów instrumentów" restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji włączyły uprawnienie do utworzenia i prowadzenia instytucji pomostowej i podmiotu zarządzającego aktywami. Projekt dyrektywy stanowi, że instytucja pomostowa jest w całości lub częściowo własnością co najmniej jednego organu publicznego oraz że podmiot zarządzający aktywami jest w całości własnością co najmniej jednego organu publicznego, którym może być również sam organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji(13). W przypadkach, gdy bank centralny występuje jako organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji(14), dla uniknięcia wątpliwości powinno być jasne, że bank centralny w żadnym przypadku nie przejmuje ani nie finansuje zobowiązań tych podmiotów. Rola banku centralnego jako właściciela takiej jednostki musi w każdych okolicznościach pozostać zgodna z zakazem finansowania ze środków banku centralnego wynikającym z art. 123 Traktatu, uzupełnionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 3603/93(15). Zakazuje on między innymi finansowania przez bank centralny zobowiązań sektora publicznego wobec osób trzecich. Ponadto rola ta musi być wykonywana bez uszczerbku dla niezależności banku centralnego, w szczególności dla jego niezależności finansowej i instytucjonalnej.
3.4. EBC zwraca uwagę, że projekt dyrektywy zawiera jedynie minimalne kryteria, jakie powinny spełniać instytucje pomostowe i podmioty zarządzające aktywami przed ich ustanowieniem przez organy publiczne. EBC pragnie zaakcentować, że jedną z najważniejszych kwestii mających wpływ na legitymację i odpowiedzialność przy korzystaniu z funduszy publicznych jest przejrzyste finansowanie, którego zapewnienie jest pożądane dla Eurosystemu. W tym względzie EBC wyraża zadowolenie, że zgodnie z projektem dyrektywy koszty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny co do zasady być ponoszone przez akcjonariuszy i wierzycieli, a w przypadku, gdy ich środki finansowe nie są wystarczające, przez mechanizmy finansowania(16). Jednakże EBC podkreśla, że w myśl zakazu finansowania ze środków banku centralnego banki centralne nie mogą finansować takich mechanizmów finansowania. Ma to w szczególności wpływ na wyliczenie alternatywnych sposobów finansowania(17) w projekcie dyrektywy(18).
4. Zaangażowanie krajowych wyznaczonych organów w ocenę planów naprawy
Projekt dyrektywy stanowi, że właściwe organy dokonują przeglądu planów naprawy w celu zapewnienia, między innymi, ich skutecznego wdrażania w trudnej sytuacji finansowej i bez wywoływania znaczących negatywnych skutków dla systemu finansowego, także w przypadku, gdy inne instytucje wdrażają plany naprawy w tym samym okresie(19). Dla zapewnienia, aby podczas dokonywania takiego przeglądu zostały wzięte pod uwagę wszelkie istotne kwestie o znaczeniu systemowym, w tym ogólne skutki jednoczesnego wdrażania planów naprawy, które może prowadzić do zachowań procyklicznych i "stadnych", EBC uważa za niezbędne, aby właściwe organy dokonywały oceny w porozumieniu z właściwymi krajowymi wyznaczonymi organami w przypadkach, gdy nie są one tożsame(20).
5. Wsparcie finansowe w ramach grupy
Projekt dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie zapewniają, aby podmioty należące do grupy mogły zawierać umowy dotyczące udzielenia wsparcia finansowego w ramach grupy(21). EBC dostrzega uzasadnienie tego wymogu, w szczególności polegające na tym, że umowy takie, po zatwierdzeniu przez właściwe organy, mogą być przedkładane do zatwierdzenia zgromadzeniu akcjonariuszy każdego podmiotu należącego do grupy, który zamierza zostać stroną umowy. EBC zwraca jednak uwagę, że wdrożenie tych dobrowolnych umów w krajowych systemach prawnych wiąże się ze skomplikowanymi kwestiami prawnymi. Korzystanie z nich będzie także zależało od tego, na ile ich postanowienia będą w stanie współistnieć z krajowymi przepisami w zakresie prawa podatkowego, upadłościowego i prawa spółek, na przykład w odniesieniu do zasady, że umowy w ramach grupy mają być zawierane na zasadach obowiązujących w obrocie między niezależnymi podmiotami(22). W związku z tym EBC jest zdania, że konieczne może okazać się dalsze rozważenie, czy dodatkowe przepisy są zasadne dla zapewnienia pewności prawa i wykonalności w odniesieniu do umów grupowych, które zostały zatwierdzone i wdrożone zgodnie z takimi dobrowolnymi umowami.
6. Instrument umorzenia lub konwersji długu oraz uprawnienia dotyczące umorzenia zobowiązań
6.1. EBC z zadowoleniem przyjmuje rozwój mechanizmu umorzenia lub konwersji długu służącego pokrywaniu strat instytucji będących na progu upadłości lub zagrożonych upadłością. Mechanizm umorzenia lub konwersji długu powinien zostać opracowany w sposób zgodny z uzgodnionymi na poziomie międzynarodowym kluczowymi właściwościami skutecznych systemów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji(23), w szczególności dotyczy to uprawnienia organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji do dokonania - w ramach systemu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji - umorzenia lub konwersji szerokiego zakresu zobowiązań zgodnie z hierarchią wierzycieli, jaka znalazłaby zastosowanie w przypadku likwidacji. EBC popiera wprowadzenie takiego instrumentu umorzenia lub konwersji długu przez państwa członkowskie najpóźniej od dnia 1 stycznia 2018 r.(24). Pozwoliłoby to również na prowadzenie dalszych prac nad umorzeniem i konwersją, a mianowicie nad możliwością wprowadzenia minimalnych wymogów dla docelowego poziomu wybranych instrumentów umorzenia lub konwersji przy jednoczesnym utrzymaniu ogólnego zakresu umorzenia lub konwersji. Ponadto EBC zamierza przyczynić się do prowadzenia dalszej analizy praktycznych implikacji stosowania umorzenia lub konwersji jako narzędzia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w tym także w odniesieniu do możliwości przyspieszonej realizacji, możności uwzględniania "kaskadowego uprzywilejowania" w pokrywaniu strat, mechanizmu konwersji lub umorzenia(25) oraz możliwego wpływu na rynki instrumentów pochodnych. W tym kontekście opracowanie instrumentu umorzenia lub konwersji długu i instrumentu banku pomostowego powinno być analizowane wspólnie ze względu na zdolność drugiego z tych instrumentów do powielenia znacznej części wyników pierwszego.
6.2. EBC jest zdania, że środki restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny być przyjmowane w przypadkach uzasadnionych okolicznościami i powinny im towarzyszyć odpowiednie warunki mające na celu ograniczenie pokusy nadużyć(26). Jak stwierdzono powyżej, proces likwidacji instytucji będących na progu upadłości lub zagrożonych upadłością powinien co do zasady odbywać się w ramach zwykłego postępowania upadłościowego, a w przypadkach, gdy zostanie to uznane za niezbędne - przy użyciu instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. W tym kontekście uprawnienia do umorzenia lub konwersji długu, jako instrument restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, powinny być stosowane przede wszystkim w celu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji tych instytucji, które utraciły rentowność. EBC jest zdania, że możliwość korzystania z umorzenia lub konwersji długu w celu umożliwienia instytucji będącej na progu upadłości lub zagrożonej upadłością kontynuowania działalności(27) powinna być brana pod uwagę jedynie w wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach.
EBC popiera łączenie w każdym przypadku instrumentu umorzenia lub konwersji długu ze zmianą zarządu, a następnie restrukturyzacją instytucji i jej działalności w sposób uwzględniający przyczyny, które doprowadziły do zagrożenia upadłością(28).
6.3. Projekt dyrektywy stanowi, że EUNB przedstawia Komisji sprawozdanie z wdrożenia wymogu, aby instytucje przez cały czas utrzymywały kwotę łączną funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowanych, wyrażoną jako odsetek łącznych zobowiązań instytucji(29). EBC wzywa do dalszego prowadzenia prac nad oceną, czy minimalny wymóg dla umorzenia lub konwersji powinien być wyrażony jako odsetek łącznych zobowiązań, czy też jako odsetek aktywów ważonych ryzykiem. To drugie podejście ma tę zaletę, że pozwala na wzięcie pod uwagę ryzykowności aktywów danej instytucji. EBC zaleca, aby ocenę taką przeprowadził EUNB. EBC zaleca również, aby EUNB przedstawił Komisji ocenę wpływu tego wymogu na instytucje oraz ocenę tego, czy korzystne byłoby wprowadzenie wymogu, który zakazałby lub ograniczał utrzymywanie instrumentów kwalifikujących się do umorzenia lub konwersji w sektorze bankowym.
6.4. Projekt dyrektywy stanowi, że przed podjęciem jakiegokolwiek działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wykonują uprawnienia do umorzenia(30). Zatem umorzenie instrumentów kapitałowych stanowi uprawnienie w zakresie prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji(31), które wydaje się mieć zastosowanie zanim instytucja zostanie objęta restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją. EBC popiera uprawnienie organów do umorzenia instrumentów kapitałowych przed objęciem instytucji restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją. Ze względu na rekapitalizację instytucji, dla uniknięcia wątpliwości EBC zaleca wyraźne wyjaśnienie tego w projekcie dyrektywy. Przydatne byłyby także studium przypadku oraz symulacja wdrożenia instrumentu umorzenia lub konwersji wykonana przez Komisję w celu wyjaśnienia współzależności pomiędzy poszczególnymi stadiami procedury umorzenia lub konwersji.
7. Finansowanie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz docelowa wielkość systemów finansowania
7.1. Odpowiednie ramy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny zapewnić, aby koszty procedury były ponoszone przede wszystkim przez akcjonariuszy i wierzycieli instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją oraz przez ogólnie rozumiany sektor prywatny. EBC przyjmuje zatem z zadowoleniem fakt, że uprawnienia i instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w projekcie dyrektywy umożliwiają organom obciążenie kosztami finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji akcjonariuszy i wierzycieli. Ponadto projekt dyrektywy wprowadza dwa dodatkowe źródła finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji: krajowe mechanizmy finansowania i opłaty na rzecz systemów gwarantowania depozytów(32).
7.2. Uznając korzyści z wprowadzenia dodatkowych źródeł finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, EBC wyraża opinię, że ambitna propozycja utworzenia europejskiego systemu mechanizmów finansowania nie rozwiąże istotnych kwestii wynikających z transgranicznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, takich jak koordynacja i podział kosztów procedury. Dodatkową komplikacją dla istnienia 27 krajowych mechanizmów finansowania, kontrolowanych przez krajowe organy, jest proponowany system zaciągania pożyczek, któremu brakuje jasności w odniesieniu do istotnych szczegółów, takich jak prawa i obowiązki pożyczkodawców i pożyczkobiorców.
8. Wykorzystanie systemów gwarantowania depozytów w finansowaniu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji
8.1. Projekt dyrektywy stanowi, że system gwarantowania depozytów, którego członkiem jest dana instytucja, jest odpowiedzialny do wysokości strat, które poniósłby w sytuacji prowadzenia zwykłego postępowania upadłościowego(33). Znaczący wpływ na zaangażowanie systemów gwarantowania depozytów może mieć sposób traktowania depozytów objętych gwarancją przy ich przenoszeniu do banku pomostowego. Stopień, w jakim system gwarantowania depozytów uczestniczy w finansowaniu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wpływa - przy pozostałych czynnikach niezmienionych - na poziom finansowania z dwóch pozostałych źródeł: mechanizmów finansowania oraz niezabezpieczonych wierzycieli. Tego rodzaju niepewność po stronie wierzycieli może powodować wzrost ryzyka masowego wycofywania aktywów przez wierzycieli, klientów i innych kontrahentów, co - gdyby zostało zrealizowane - może zagrozić głównemu celowi całego systemu.
8.2. Projekt dyrektywy umożliwia państwom członkowskim postanowienie, aby dostępne środki finansowe systemów gwarantowania depozytów utworzonych na ich terytorium były wykorzystane do finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji(34). EBC popiera wprowadzenie tego przepisu, ponieważ umożliwia on osiągnięcie synergii pomiędzy systemami gwarantowania depozytów a finansowaniem restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jednak uważa za bardzo istotne, aby w żaden sposób nie prowadził on do zagrożenia podstawowej funkcji systemów gwarantowania depozytów, jaką jest ochrona depozytów objętych gwarancją. EBC z zadowoleniem przyjmuje fakt, że - w sytuacjach, gdy system gwarantowania depozytów ma jednocześnie wykorzystywać dostępne środki do finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i do realizacji swojej zwykłej funkcji, czyli wypłat na rzecz deponentów objętych gwarancją, a dostępne środki finansowe nie wystarczają do realizacji wszystkich tych zadań(35) - dyrektywa przyznaje wypłaty na rzecz deponentów objętych systemem gwarantowania depozytów.
W tym kontekście EBC zaleca zagwarantowanie pewności prawa poprzez jasne zdefiniowanie roli systemów gwarantowania depozytów w finansowaniu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, niezależnie od tego, jaki instrument restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zostanie wybrany i w jaki sposób zostanie on zastosowany.
Zgodnie z projektem dyrektywy państwa członkowskie dopilnowują, by zgodnie z przepisami krajowymi regulującymi zwykłe postępowanie upadłościowe systemy gwarantowania depozytów znajdowały się na tym stopniu uprzywilejowania co niezabezpieczone i nieuprzywilejowane roszczenia(36). Podejście to wydaje się być niezgodne z tym, że państwom członkowskim zezwolono na uprzywilejowanie roszczeń w odniesieniu do depozytów objętych systemami gwarantowania depozytów. Obecnie sześć państw członkowskich, Bułgaria(37), Grecja(38), Łotwa(39), Węgry(40), Portugalia(41) i Rumunia(42), przyznało pierwszeństwo zaspokojenia roszczeniom nabytym przez systemy gwarantowania depozytów w drodze subrogacji po wypłaceniu sum odpowiadających gwarantowanym depozytom, w ten sposób dodatkowo przyczyniając się do zapewnienia odpowiedniego finansowania systemów gwarantowania depozytów.
Poglądy na wpływ przyznania pierwszeństwa zaspokojenia roszczeń są bardzo rozbieżne, uważa się, że przyznanie pierwszeństwa zaspokojenia roszczeń deponentów może mieć wpływ na koszty finansowania dostępne dla banków, jak również że inni wierzyciele podejmą większe starania
w celu zabezpieczenia swoich wierzytelności. Z drugiej strony zostanie to w pewnym stopniu ograniczone w zakresie, w jakim uprzywilejowane wierzytelności obejmują tylko gwarantowane depozyty. Ponadto system przyznający pierwszeństwo zaspokojenia deponentom, których depozyty są objęte gwarancją, powinien także ułatwiać korzystanie ze środków restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, o jakich mowa w projekcie dyrektywy (np. instrumentu zbycia wyodrębnionej części przedsiębiorstwa czy instrumentu instytucji pomostowej). Z punktu widzenia stabilności finansowej pierwszeństwo zaspokojenia roszczeń z tytułu depozytów objętych gwarancją również jest korzystne, gdyż ogranicza ryzyko masowego wycofywania pieniędzy z banków, potencjalne straty deponentów objętych gwarancją podczas fazy likwidacji, a także ryzyko wyczerpania zasobów systemów gwarantowania depozytów(43).
9. Podanie do wiadomości publicznej informacji o oferowaniu na sprzedaż
Projekt dyrektywy stanowi, że podanie do wiadomości publicznej informacji o oferowaniu na sprzedaż instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją dokonującej zbycia całości lub części jej działalności w ramach instrumentu zbycia wyodrębnionej części przedsiębiorstwa może zostać opóźnione(44). EBC jest zdania, że podanie do wiadomości publicznej informacji dotyczących instrumentów finansowych będących w publicznym obrocie, mających wpływ na cenę, może wymagać opóźnienia również przy stosowaniu innych instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Odpowiednie przepisy projektu dyrektywy(45) powinny zostać rozszerzone w taki sposób, aby stanowiły ogólną zasadę stosowaną w ramach wszelkich instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w sytuacjach, gdy interes instytucji może uzasadniać opóźnienie podania do wiadomości publicznej informacji mających wpływ na cenę.
10. Dalsza harmonizacja zasad dotyczących restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji
10.1. EBC popiera rozwój ram dotyczących restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji również w odniesieniu do instytucji finansowych niebędących bankami, mających znaczenie systemowe, na przykład zakładów ubezpieczeniowych lub infrastruktur rynkowych(46). Będzie to wymagało koordynacji z inicjatywami międzynarodowymi.
10.2. Należy kontynuować starania w kierunku dalszej minimalnej harmonizacji przepisów dotyczących upadłości we wszystkich państwach członkowskich. Obecnie istniejące rozbieżności w przepisach regulujących upadłość, np. w odniesieniu do kolejności zaspokojenia roszczeń wierzycieli, mają znaczący wpływ na stosowanie instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a w szczególności na upłynnienie aktywów i zobowiązań podmiotów będących narzędziami restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.
Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 29 listopada 2012 r.
______(1) COM(2012) 280 final.
(2) Zob. "Kluczowe właściwości skutecznych systemów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych", październik 2011 r., dokument dostępny na stronie internetowej Rady Stabilności Finansowej pod adresem: http://www.financialstabilityboard.org oraz Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, "Report and Recommendations of the Crossborder Bank Resolution Group", marzec 2010 r., dostępny na stronie internetowej Banku Rozrachunków Międzynarodowych pod adresem: http://www.bis.org
(3) Zob. art. 2 ust. 1 projektu dyrektywy.
(4) Zob. wkład Europejskiego Systemu Banków Centralnych do publicznych konsultacji Komisji w sprawie technicznych szczegółów możliwych ram UE na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do banków, maj 2011 r., s. 4 i 5. Wszystkie dokumenty EBC, o których mowa w niniejszej opinii, są publikowane na stronie internetowej EBC pod adresem: http://www.ecb.europa.eu Zob. także proponowaną zmianę nr 3.
(5) Zob. art. 27 ust. 1 lit. a) projektu dyrektywy.
(6) Zob. art. 27 ust. 2 lit. d) pkt (i) i (ii) projektu dyrektywy.
(7) Zob. art. 27 ust. 2 lit. d) akapit drugi projektu dyrektywy.
(8) Zob. art. 27 ust. 2 lit. d) projektu dyrektywy w związku z art. 2 pkt 26. Zob. także proponowane zmiany nr 2 i 8.
(9) Zob. także wkład Europejskiego Systemu Banków Centralnych do publicznych konsultacji Komisji w sprawie technicznych szczegółów możliwych ram UE na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do banków, maj 2011 r., s. 6, pkt 9.
(10) Pod tym względem art. 74 ust. 3 lit. b) projektu stanowi krok we właściwym kierunku, lecz nie jest on wystarczający dla zapewnienia odpowiedniego zakresu wymiany informacji i współpracy. Zob. także proponowane zmiany nr 4 i 23.
(11) Zob. art. 5 ust. 3 projektu dyrektywy oraz art. 9 ust. 2 projektu dyrektywy w zakresie, w jakim dotyczy on planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.
(12) Zob. raport o konwergencji EBC z 2012 r., s. 29. Zob. także proponowaną zmianę nr 1.
(13) Zob. art. 34 ust. 2 i art. 36 ust. 2 projektu dyrektywy.
(14) Zob. opinię EBC CON/2011/39.
(15) Rozporządzenie Rady (WE) nr 3603/93 z dnia 13 grudnia 1993 r. określające definicje w celu zastosowania zakazów określonych w art. 104 i art. 104b ust. 1 Traktatu (Dz.U. L 332 z 31.12.1993, s. 1).
(16) Zob. art. 92 ust. 2 projektu dyrektywy.
(17) Zob. art. 96 projektu dyrektywy.
(18) Zob. opinię EBC CON/2011/103, pkt 4 i zob. opinię EBC CON/2010/83, pkt 6.3.
(19) Zob. art. 6 ust. 2 lit. b) projektu dyrektywy.
(20) Zob. proponowaną poprawkę nr 5.
(21) Zob. art. 16-22 projektu dyrektywy.
(22) Wymóg, aby umowy grupowe były zawierane na zasadach obowiązujących między niezależnymi konkurentami, jest podstawową zasadą prawa spółek w prawie wszystkich państwach członkowskich z wyjątkiem Hiszpanii. Zob. raport DBB Law dla DG Markt z 2008 r. w sprawie ograniczeń prawnych dotyczących przenoszenia aktywów w ramach grupy, który szczególnie podkreślił to ryzyko.
(23) Zob. "Kluczowe właściwości skutecznych systemów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych", październik 2011 r., dokument dostępny na stronie internetowej Rady Stabilności Finansowej pod adresem: http://www.financialstabilityboard.org
(24) Zob. art. 115 ust. 1 akapit trzeci projektu dyrektywy.
(25) Zob. także wkład Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) do publicznych konsultacji Komisji w sprawie technicznych szczegółów możliwych ram UE na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do banków, maj 2011 r., s. 4.
(26) Zob. także wkład ESBC do publicznych konsultacji Komisji w sprawie technicznych szczegółów możliwych ram UE na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do banków, maj 2011 r., s. 5.
(27) Za kontynuację działalności uważa się sytuację, gdy instytucja poddana restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji funkcjonuje i w przewidywalnej przyszłości nie jest planowana jej likwidacja. Stanowi to przeciwieństwo zaprzestania działalności, gdy podstawowe funkcje bankowe są zachowane, lecz wykonuje je inna jednostka niż ta, która w procesie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest likwidowana.
(28) Zob. motyw 46 projektu dyrektywy.
(29) Zob. art. 39 ust. 6 projektu dyrektywy.
(30) Zob. art. 51 ust. 1 projektu dyrektywy.
(31) Zob. art. 56 ust. 1 lit. f) projektu dyrektywy.
(32) Artykuł 96. W zakresie, w jakim mechanizmy finansowania miałyby również zaciągać pożyczki w banku centralnym, mogłoby to sprowadzać się do finansowania ze środków banku centralnego. Zob. w tym kontekście pkt 3.4 i zmianę nr 29.
(33) Zob. art. 99 ust. 1 projektu dyrektywy.
(34) Zob. art. 99 ust. 5 projektu dyrektywy.
(35) Artykuł 99 ust. 8 projektu dyrektywy.
(36) Zob. art. 99 ust. 2 projektu dyrektywy.
(37) Status uprzywilejowanego wierzyciela dla systemów gwarantowania depozytów ustanawia art. 94 ust. 1 Ustawy o niewypłacalności banków (Darjaven vestnik nr 92 z 27.9.2002).
(38) Status uprzywilejowanego wierzyciela dla deponentów ustanawia art. 4 ust. 16 ustawy nr 3746/2009 transponującej dyrektywę 2005/14/WE w sprawie ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i dyrektywę 2005/68/WE w sprawie reasekuracji oraz innych przepisów (FEK A 27 z 16.2.2009). Artykuł 13a ust. 4 określa status systemów gwarantowania depozytów.
(39) Ustawa z dnia 5 października 1995 r. o instytucjach kredytowych (LV 163(446) z 24.10.1995). Artykuł 192 ust. 1 wprowadził kolejność uprzywilejowania zaspokojenia roszczeń deponentów, których depozyty posiadają gwarancje w dniu 21 maja 1998 r.
(40) Ustawa CXII z 1996 r. w sprawie instytucji kredytowych i przedsiębiorstw finansowych (Magyar Közlöny 1996/109 z 12.12.1996), a w szczególności rozdział XV ustawy zawierający szczegółowe przepisy dotyczące systemów gwarantowania depozytów. Artykuł 183 ust. 1 ustawy nadaje status uprzywilejowanych wszystkim roszczeniom depozytów, a nie tylko gwarantowanym.
(41) Zob. art. 166-A skonsolidowanej wersji dekretu z mocą ustawy nr 298/92 z dnia 31 grudnia 1992 r. w sprawie ram prawnych dla instytucji kredytowych i przedsiębiorstw finansowych (D.R. nr 30, I z 10.2.2012).
(42) Zarządzenie Rządu nr 10/2004 w sprawie sądowego postępowania naprawczego i upadłości instytucji kredytowych, następnie poprawione i uzupełnione, w szczególności art. 38, przyznaje uprzywilejowanie, po rozliczeniu wydatków związanych z postępowaniem upadłościowym, wierzytelnościom wynikającym z gwarantowanych depozytów, w tym wierzytelnościom systemów gwarantowania depozytów wynikającym ze spłacenia deponentów, których depozyty posiadają gwarancje (Monitorul Oficial al României, część pierwsza, nr 84 z 30.1.2004).
(43) Zob. opinię EBC CON/2011/83.
(44) Zob. art. 33 ust. 2 projektu dyrektywy.
(45) Zob. art. 12 ust. 3 dyrektywy 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku) (Dz.U. L 96 z 12.4.2003, s. 16).
(46) Zob. w tym względzie "Commission's Consultation on a possible recovery and resolution framework for financial institutions other than banks" z dnia 5 października 2012 r., dokument dostępny na stronie internetowej Komisji Europejskiej pod adresem: http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2012/nonbanks/consultation-document_en.pdf