PARLAMENT EUROPEJSKI,uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego artykuł 226,
uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, w szczególności jego art. 106a,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom państw członkowskich,
uwzględniając zgodę Rady 1 ,
uwzględniając zgodę Komisji 2 ,
stanowiąc zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, że:
(1) Traktat z Lizbony stworzył warunki do odnowienia i wzmocnienia równowagi instytucjonalnej w Unii Europejskiej, co pozwoli jej instytucjom na bardziej skuteczne, otwarte i demokratyczne funkcjonowanie. W związku z tym wzmocniono i poszerzono funkcje Parlamentu Europejskiego w zakresie kontroli politycznej. Dlatego zgodnie z praktyką parlamentarną państw członkowskich oraz z wymogami określonymi w Traktacie o Unii Europejskiej, w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz w Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (zwanymi dalej "traktatami"), należy wzmocnić komisje śledcze Parlamentu Europejskiego oraz nadać im konkretny, autentyczny i jasno określony zakres uprawnień, który bardziej odpowiada ich randze politycznej oraz kompetencjom, a jednocześnie zapewnia poszanowanie zasady proporcjonalności zgodnie z art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Uprawnienia komisji śledczych, stanowiących wyjątkowy instrument kontroli politycznej, powinny pozostać bez uszczerbku dla zakresu odpowiedzialności innych instytucji.
(2) W dniu 19 kwietnia 1995 r. Parlament Europejski, Rada i Komisja przyjęły decyzję 95/167/WE, EURATOM, EWWiS 3 określającą szczegółowe zasady wykonywania przez Parlament Europejski uprawnień śledczych. Decyzja ta nawiązywała do możliwości zmiany przepisów w świetle zdobywanych doświadczeń.
(3) Mając na uwadze nową równowagę instytucjonalną utworzoną na mocy Traktatu z Lizbony, a także doświadczenia zdobyte przez komisje śledcze Parlamentu Europejskiego w trakcie prowadzonych przez nie prac, decyzję 95/167/WE, Euratom, EWWiS należy uchylić i zastąpić nowym rozporządzeniem.
(4) Zgodnie z zasadą użyteczności uznaną w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości 4 uprawnienia, które są niezbędne do realizacji zadań wynikających z uprawnień śledczych, należy powierzać Parlamentowi Europejskiemu oraz jego komisjom śledczym. W tym celu istotne jest również, aby instytucje i organy Unii oraz państwa członkowskie podjęły wszelkie kroki dla ułatwienia wykonywania tych zadań.
(5) Nie powinno się powoływać komisji śledczej w przypadku, gdy podnoszone fakty rozpatrywane są przez sąd, a także, gdy sprawa jest nadal przedmiotem postępowania sądowego. Jednakże, by uniknąć konfliktu pomiędzy postępowaniem natury politycznej a postępowaniem natury sądowej, Parlament Europejski powinien mieć możliwość zbadania, czy konieczne jest zawieszenie postępowania prowadzonego przez komisję śledczą w przypadku, gdy już po jej powołaniu wszczęto postępowanie sądowe mające związek z podnoszonymi faktami.
(6) Ze względu na zasadę otwartości, dobrego sprawowania władzy oraz demokratycznej odpowiedzialności postępowania komisji śledczych, a w szczególności przesłuchania, powinny mieć charakter jawny. Z drugiej strony, należy także brać pod uwagę możliwość prowadzenia postępowań niejawnych oraz przyjmowania odpowiednich zasad dotyczących poufności celem zapewnienia skuteczności postępowania, ochrony żywotnych interesów państw członkowskich, ochrony prywatności i godności danej osoby, w szczególności zgodnie z przepisami Unii Europejskiej w sprawie ochrony danych osobowych albo ochrony interesów handlowych osoby fizycznej lub prawnej.
(7) Uprawnienia śledcze, jako ważny element parlamentarnych uprawnień nadzorczych, mają na celu określenie sposobu, w jaki istniejący system prawny został wdrożony w przeszłości. Tak więc istotne jest, aby komisja śledcza mogła polegać na konkretnych dowodach zebranych w trakcie postępowania. W tym celu komisja śledcza powinna mieć możliwość przesłuchiwania pracowników instytucji unijnych i członków rządów państw członkowskich, uzyskiwania materiału dowodowego od urzędników i innych pracowników instytucji Unii lub państw członkowskich, uzyskiwania materiału dowodowego od wszelkich innych osób zamieszkujących w Unii, żądania sprawozdań biegłych, występowania o dokumenty i prowadzenia kontroli na miejscu.
(8) Postępowania powinny być prowadzone przy pełnym poszanowaniu praw człowieka oraz podstawowych wolności, a w szczególności zasady bezstronności oraz prawa zaangażowanych osób do wyrażania swoich poglądów na temat dotyczących ich faktów.
(9) Komisje śledcze powinny w pełni przestrzegać praw osób wezwanych przez nie do złożenia zeznań, zgodnie z europejską konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej.
(10) Postępowania powinny również uwzględniać zasadę, według której wnioski śledztwa winny opierać się jedynie na elementach posiadających wartość dowodową. W tym celu komisja śledcza powinna w szczególności mieć dostęp do wszystkich odnośnych dokumentów znajdujących się w posiadaniu instytucji lub organów Unii, państw członkowskich albo - jeżeli dokument uznany jest za istotny dla powodzenia postępowania - każdej innej osoby fizycznej lub prawnej.
(11) Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy, a także ze zobowiązaniem do wnoszenia wkładu w przestrzeganie porządku prawnego Unii, instytucje i organy unijne lub państwa członkowskie powinny wyznaczyć urzędników lub innych pracowników, których upoważnią do stawienia się przed komisją śledczą, gdy zostaną do tego przez nią wezwane. Ponadto komisja śledcza powinna mieć możliwość przesłuchiwania członków Komisji odpowiedzialnych za sprawę będącą przedmiotem postępowania, jeżeli ich zeznania zostaną uznane za istotne i niezbędne do dogłębnego zbadania sprawy.
(12) Jednakże, w celu zapewnienia, aby wnioski komisji śledczej opierały się na elementach o wartości dowodowej, powinna ona także mieć prawo zażądania przesłuchania każdej osoby mieszkającej w Unii w charakterze świadka, który powinien być zobowiązany do udzielania odpowiedzi w sposób wyczerpujący i uczciwy, wykazując dobrą wolę. Ponadto jeżeli urzędnicy i inni pracownicy Unii nie są upoważnieni, zgodnie z art. 17 i 19 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej ustanowionego w rozporządzeniu Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 5 , oraz art.11 Warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej ustanowionych w tym samym rozporządzeniu, do zastosowania się do wezwania komisji, do stawienia się przed nią oraz do osobistego składania oświadczeń i zeznań, urzędnik lub organ odpowiedzialny za odmowę udzielenia upoważnienia powinien stawić się przed komisją i wyjaśnić przyczyny takiej odmowy.
(13) Ratyfikując Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej państwa członkowskie wyraziły także zgodę na powierzenie Parlamentowi Europejskiemu prawa do badania zarzutów domniemanego naruszenia lub niewłaściwego administrowania w stosowaniu prawa Unii. W konsekwencji powinny one dołożyć starań, aby ich władze krajowe, zgodnie z przepisami prawa krajowego, udzieliły komisji śledczej niezbędnej pomocy w wypełnianiu jej zadań.
(14) Celem wzmocnienia kontroli demokratycznej na szczeblu unijnym, przepisy niniejszego rozporządzenia zapewniają komisjom śledczym rozszerzone uprawnienia. W celu nadania tym przepisom mocy prawnej, zwiększenia skuteczności dochodzeń oraz dostosowania ich do krajowej praktyki parlamentarnej, niniejsze rozporządzenie powinno przewidywać możliwość nakładania skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar w ściśle określonych przypadkach. To państwa członkowskie powinny zapewniać, aby niektóre naruszenia podlegały odpowiednim sankcjom zgodnie z ich prawem krajowym oraz aby odpowiednie postępowania były wszczynane przeciwko sprawcom tych naruszeń.
(15) Niniejsze rozporządzenie powinno respektować doktrynę podziału władz, zgodnie z którą aby zapobiec nadużywaniu władzy, władza ustawodawcza (parlament), wykonawcza (rząd) i sądownicza (sądy) powinny być rozdzielne.
(16) Niniejsze rozporządzenie respektuje prawa podstawowe i zasady uznane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: