(2011/C 317/01)(Dz.U.UE C z dnia 29 października 2011 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
względniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 181,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Dostępność wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości jest kwestią priorytetową i stanowi wyzwanie społeczne o charakterze ogólnoeuropejskim, a nawet globalnym.
(2) W realizowanej w ramach strategii "Europa 2020" inicjatywie przewodniej, która została określona w komunikacie Komisji z dnia 26 stycznia 2011 r. "Europa efektywnie korzystająca z zasobów - inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020«"(1), przypomina się o znaczeniu wód jako kluczowych zasobów naturalnych stanowiących podstawę funkcjonowania europejskiej i światowej gospodarki oraz jakości naszego życia. W inicjatywie przewodniej określonej w komunikacie Komisji z dnia 6 października 2010 r. "Projekt przewodni strategii Europa 2020. Unia innowacji"(2) uznaje się ponadto wodę za coraz większe wyzwanie społeczne i priorytetowy obszar innowacji, aby umożliwić Unii realizację celów jej polityki wodnej, przy jednoczesnym zapewnieniu dobrego stanu ekologicznego, chemicznego i ilościowego wód, zrównoważonego wykorzystania wody, a także ograniczeniu jej "śladu wodnego", zwiększeniu bezpieczeństwa wodnego i promowaniu wiodącej pozycji europejskiej branży wodnej na świecie.
(3) Przewiduje się, że w ciągu kolejnych 20 lat różnica między zapotrzebowaniem na wodę i jej dostępnością wzrośnie w sposób znaczący na całym świecie. Utrzymanie tej trudnej równowagi między podażą wody i zapotrzebowaniem na nią, określenie priorytetów w zakresie rozwiązywania problemów deficytu lub niedoboru wody, a także utrzymanie naszych ekosystemów wodnych w perspektywie długoterminowej, wymagają podjęcia wspólnych działań i zapewnienia solidnych podstaw naukowych i technicznych wraz z pełnym uwzględnieniem lokalnych warunków geograficznych, politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych. W tym celu Komisja Europejska opracowuje plan ochrony wód Europy na 2012 r., który określi środki na rzecz zapewnienia wystarczających zasobów wody dobrej jakości na potrzeby wszystkich zgodnych z prawem sposobów jej wykorzystania w UE.
(4) Istnieje ryzyko, że - w przypadku znacznej części wód słodkich Europy - do 2015 r. może nie zostać osiągnięty cel dotyczący dobrego stanu ekologicznego, określony w dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej(3). Jak podkreśliła Europejska Agencja Środowiska w swoim sprawozdaniu na temat stanu środowiska z 2010 r., ryzyko to ma związek z szeregiem różnych czynników i presji. Zanieczyszczenie wody w dalszym ciągu wywołuje obawy dotyczące zdrowia publicznego, w szczególności jeśli chodzi o narażenie na nowe substancje zanieczyszczające, wpływ mieszanin chemicznych stwierdzonych w niektórych wodach europejskich oraz możliwe zagrożenia dotyczące zanieczyszczenia mikrobiologicznego.
(5) Przewiduje się, że zmiany klimatu będą miały dalszy wpływ na europejskie ekosystemy wodne, powodując częstsze niedobory wody, częstsze i bardziej dotkliwe susze, zwłaszcza w krajach śródziemnomorskich, a także zwiększone zagrożenie powodziowe w wielu regionach Europy.
(6) Intensywne rolnictwo ukierunkowane na produkcję większej ilości żywności i biomasy może zwiększyć zapotrzebowanie na wodę słodką do celów irygacyjnych, co spowoduje zwiększenie presji na zasoby wodne. Należy szybko opracować rozwiązania chroniące zasoby wodne, tak aby zwiększyć efektywność nawadniania, zmniejszyć zużycie wody oraz w zrównoważony sposób gospodarować warstwami wodonośnymi i utrzymywać je.
(7) Wzrost urbanizacji i rozwój środowiska zabudowanego, w tym infrastruktury nawigacyjnej i energetycznej, wywołują zmiany właściwości hydromorfologicznych, które mają wpływ na wody powierzchniowe i podziemne, siedliska oraz inne aspekty różnorodności biologicznej. Bardziej zintegrowane podejścia do kwestii planowania mogłyby przynieść wiele korzyści. Powinny one opierać się na rzetelnych systemach monitorowania i bardziej kompleksowej ocenie związków przyczynowo-skutkowych między zmianami użytkowania gruntów i ekosystemami wodnymi.
(8) Infrastruktury wodociągowe w Europie stają się coraz bardziej narażone na uszkodzenia z uwagi na starzenie się, szkody spowodowane robotami ziemnymi, niedostateczną konserwację lub przeciążenie. Ocenia się, że wycieki wody z systemów zaopatrzeniowych w niektórych częściach Europy powodują znaczące straty na poziomie między 5 % a 40 % transportowanej wody.
(9) Sektor gospodarki wodnej w Europie ma duże znaczenie ekonomiczne, przy średniej stopie wzrostu wynoszącej 5 % oraz obrotach w wysokości ok. 80 mld EUR rocznie, co stanowi około jednej trzeciej światowego rynku wody. Zacieśnienie strategicznej współpracy w dziedzinie badań naukowych i innowacji dotyczących wody w Europie może prowadzić do przełomów naukowych i technologicznych, które mogłyby wzmocnić konkurencyjność Europy na rynkach międzynarodowych, przyczynić się do przejścia na bardziej wodooszczędną gospodarkę europejską, a tym samym do realizacji zaktualizowanych celów strategii "UE 2020" w zakresie bardziej inteligentnej, zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu gospodarki.
(10) Wzmacnianie bazy wiedzy naukowej i technicznej w Europie jest niezbędne, aby można było sprostać wyzwaniom związanym z wodą w wymiarze społecznym, ekologicznym i ekonomicznym.
(11) Chociaż badania naukowe o wysokiej jakości prowadzi się w całej Europie, to aktualny obraz europejskich badań dotyczących wody jest raczej złożony i zbytnio rozproszony. Wiele sieci i organizacji badawczych na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym określa swoje strategiczne programy badań dotyczących wody w sposób stosunkowo wyizolowany, co prowadzi do nakładania się lub rywalizacji działań badawczych, którym brakuje często masy krytycznej.
(12) Biorąc pod uwagę, że na większości terytorium Europy występują transgraniczne działy wodne, współpraca transgraniczna jest potrzebna, aby osiągnąć masę krytyczną niezbędną z punktu widzenia wiedzy specjalistycznej, działalności i potencjału instytucji w zakresie promowania bardziej efektywnego wykorzystania europejskiego potencjału badawczego oraz do wspierania spójnych transgranicznych rozwiązań.
(13) Wspólne planowanie badań naukowych na temat: "Woda - wyzwania w zmieniającym się świecie" przyczyniłoby się do koordynacji badań w tej dziedzinie, przez co wniosłoby wkład w tworzenie w pełni działającej europejskiej przestrzeni badawczej w dziedzinie wody słodkiej, umacniając wiodącą pozycję i konkurencyjność Europy w zakresie badań w tej dziedzinie, wspierając jednocześnie realizację celów unijnej polityki wodnej.
(14) Na swoim posiedzeniu w dniu 26 maja 2010 r.(4) Rada ds. Konkurencyjności uznała, że w przypadku inicjatywy "Woda - wyzwania w zmieniającym się świecie" wspólne planowanie badań naukowych pozwoliłoby na osiągnięcie znacznej wartości dodanej, niwelując rozdrobnienie działań państw członkowskich w tej dziedzinie badań. Rada przyjęła zatem konkluzje uznające konieczność podjęcia inicjatywy w zakresie wspólnego planowania badań naukowych dotyczących wody słodkiej i zwróciła się do Komisji o wniesienie wkładu w jej przygotowanie. Rada podkreśliła również, że wspólne planowanie jest procesem kierowanym przez państwa członkowskie, a Komisja pełni rolę wspomagającą.
(15) Badania dotyczące wody są jednym z kluczowych obszarów unijnego programu ramowego w zakresie badań, który ma ogromne znaczenie strategiczne dla wspierania europejskiego procesu politycznego, zważywszy na globalny wymiar wyzwań związanych z wodą. Działania realizowane w ramach tej inicjatywy w zakresie wspólnego planowania muszą być ściśle koordynowane z siódmym programem ramowym UE w zakresie badań oraz przyszłymi programami unijnymi w tej dziedzinie, w szczególności programem ramowym na rzecz badań naukowych i innowacji "Horyzont 2020" (2014-2020).
(16) Analiza krajowych działań badawczych przedstawiona w dokumencie roboczym służb Komisji potwierdza, że istnieje konieczność lepszej koordynacji, aby zwiększyć skuteczność i oddziaływanie badań naukowych oraz uniknąć powielania działań poprzez opracowanie wspólnego programu badań strategicznych.
(17) Aby Komisja mogła składać Radzie i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania z postępów dokonanych w ramach wszystkich inicjatyw w zakresie wspólnego planowania, państwa członkowskie zostaną zobowiązane do systematycznego przedkładania Komisji sprawozdania z postępów dokonanych w ramach przedmiotowej inicjatywy w zakresie wspólnego planowania,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
