Poprawa jakości kształcenia nauczycieli (2008/2068(INI)).

Poprawa jakości kształcenia nauczycieli

P6_TA(2008)0422

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 23 września 2008 r. w sprawie poprawy jakości kształcenia nauczycieli (2008/2068(INI))

(2010/C 8 E/03)

(Dz.U.UE C z dnia 14 stycznia 2010 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając art. 3 lit. q), art. 149 i 150 Traktatu WE,

– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany "Poprawa jakości kształcenia nauczycieli" (COM(2007)0392) oraz związane z nim dokumenty robocze Komisji (SEC(2007)0931 i SEC(2007)0933),

– uwzględniając decyzję nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiającą program działań w zakresie uczenia się przez całe życie⁽¹⁾, który obejmuje poprawianie jakości i zwiększanie europejskiego wymiaru kształcenia nauczycieli (art. 17 ust. 2 lit. e)),

– uwzględniając osiem kluczowych umiejętności określonych w zaleceniu 2006/962/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. zatytułowanym "Kluczowe kompetencje w procesie uczenia się przez całe życie"⁽²⁾,

– uwzględniając dziesięcioletni program prac "Edukacja i Szkolenia 2010", a w szczególności cel 1.1 "Poprawa jakości kształcenia i szkoleń nauczycieli i instruktorów"⁽³⁾, jak również późniejsze sprawozdania okresowe na temat postępów w realizacji programu,

– uwzględniając politykę wielojęzyczności Unii Europejskiej i sprawozdanie powołanej przez Komisję grupy wysokiego szczebla ds. wielojęzyczności (2007 r.),

– uwzględniając konkluzje Prezydencji z nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w Lizbonie w dniach 23-24 marca 2000 r.,

– uwzględniając konkluzje Prezydencji z Rady Europejskiej, która w marcu 2002 r. na posiedzeniu w Barcelonie przyjęła konkretne cele w zakresie poprawy, między innymi, systemów kształcenia i szkolenia nauczycieli i szkoleniowców,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 5 maja 2003 r. w sprawie poziomów referencyjnych średnich europejskich wyników w zakresie edukacji i szkoleń (poziomy odniesienia)⁽⁴⁾,

– uwzględniając konkluzje przyjęte przez Radę ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury na posiedzeniu w dniach 15-16 listopada 2007 r., a w szczególności konkluzje dotyczące kształcenia nauczycieli⁽⁵⁾,

– uwzględniając trzyletnie badanie nt. programu PISA (Programme for International Student Assessment - program międzynarodowej oceny uczniów) przeprowadzone przez OECD, jak również jej sprawozdanie "Teachers Matter: Attracting, Developing and Retaining Effective Teachers" ("Znaczenie nauczycieli, jak zachęcić, kształcić i zatrzymywać skutecznych pedagogów") (2005 r.),

– uwzględniając sprawozdanie firmy McKinsey & Company "How the world's best performing school systems come out on top" ("Droga na szczyt najlepszych systemów szkolnictwa na świecie" (wrzesień 2007 r.),

– uwzględniając opracowanie opublikowane przez Parlament Europejski w lutym 2007 r. pt. "Obecna sytuacja i perspektywy wychowania fizycznego w Unii Europejskiej",

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie roli sportu w edukacji⁽⁶⁾,

– uwzględniając art. 45 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A6-0304/2008),

A. mając na uwadze, że wysoka jakość kształcenia i szkolenia przynosi wielowymiarowe korzyści, które wykraczają poza tworzenie miejsc pracy i promowanie konkurencyjności i są ważnymi elementami uczenia się przez całe życie,

B. mając na uwadze, jak istotne jest, aby wykształcić osoby niezależne, posiadające wiedzę i zaangażowane w ideę spójności społeczeństwa oraz że jakość nauczania jest podstawowym czynnikiem przyczyniającym się do tworzenia miejsc pracy, konkurencyjności i rozwoju potencjału w Unii Europejskiej w dobie globalizacji,

C. mając na uwadze, że Europejski Fundusz Społeczny może odegrać istotną rolę w rozwoju edukacji i szkolenia, co przyczyni się do poprawy kształcenia nauczycieli,

D. mając na uwadze, że jakość szkolenia nauczycieli znajduje odzwierciedlenie w ich działalności edukacyjnej i wpływa bezpośrednio nie tylko na poziom wiedzy ucznia, ale także na kształtowanie ich osobowości, w szczególności w ciągu pierwszych lat ich nauki w szkole,

E. mając na uwadze, że wyzwania stojące przed zawodem nauczyciela zwiększają się ze względu na coraz bardziej złożone i różnorodne systemy edukacyjne; mając na uwadze, że wyzwania te obejmują postępy w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), zmiany w strukturach społeczeństwa i rodziny oraz coraz większe zróżnicowanie grupy uczniów w wielu szkołach, co jest rezultatem większej imigracji i rosnącej wielokulturowości społeczeństw, rosnącą autonomię szkół, która powoduje zwiększenie obowiązków nauczycieli oraz potrzebę zwracania większej uwagi na potrzeby poszczególnych uczniów w zakresie nauki,

F. mając na uwadze, że istnieje wyraźny i pozytywny związek pomiędzy wysokiej jakości kształceniem dla nauczycieli a liczbą uczniów uzyskujących wysokie wyniki,

G. mając na uwadze, że w świetle rosnącego zapotrzebowania na informacje, a także trwającej digitalizacji należy rozwijać umiejętności pozwalające wykorzystać środki przekazu i ich zawartość w sposób skuteczny i zgodny z celami i potrzebami każdej osoby, a także mając na uwadze, że edukacja w zakresie środków przekazu jest podejściem pedagogicznym do środków przekazu, które powinno umożliwić użytkownikom przyjęcie krytycznego i przemyślanego podejścia do wykorzystania wszystkich środków przekazu,

H. mając na uwadze, że ponad 80 % nauczycieli szkół podstawowych oraz 97 % nauczycieli przedszkolnych w Unii Europejskiej to kobiety, podczas gdy ich liczba wśród nauczycieli szkół średnich wynosi nie więcej niż 60 %,

I. mając na uwadze, że jakość kształcenia nauczycieli może mieć wpływ na wczesne porzucenie nauki oraz na umiejętność czytania wśród starszych uczniów,

J. mając na uwadze, że kształcenie przedszkolne i podstawowe ma szczególnie istotny wpływ na późniejsze wyniki szkolne dzieci,

K. mając na uwadze, że przy ponad 27 różnych systemach kształcenia nauczycieli, które w Unii funkcjonują wyzwania stojące przed zawodem nauczyciela są zasadniczo takie same we wszystkich państwach członkowskich,

L. mając na uwadze, że nauczyciel to zawód i powołanie, w którym wysoka satysfakcja z pracy ma istotne znaczenie dla zatrzymania dobrych pracowników,

M. mając na uwadze, że niesprawiedliwym byłoby obarczać nauczycieli jedyną odpowiedzialnością za ich działalność edukacyjną; należy podkreślić, że możliwość zapewnienia odpowiedniego nauczania wszystkim uczniom, stworzenia swobodnej atmosfery i zmniejszenia agresywnych zachowań zależy w dużej mierze od warunków nauczania, dostępnego wsparcia, liczby uczniów w każdej klasie wykazujących trudności z nauką, oferty socjokulturalnej w szkołach, współpracy rodzin i otrzymanego wsparcia społecznego; mając na uwadze, że zaangażowanie nauczycieli zależy w dużej mierze od zaangażowania społeczeństwa w edukację, a oba elementy wzajemnie się dopełniają w trosce o poprawę kształcenia,

N. mając na uwadze, że należy podjąć wszelkie możliwe środki, aby nauczyciele czuli, że należą do zawodu szanowanego i cenionego, biorąc pod uwagę, że duża część tożsamości zawodowej zależy od odczuwanego uznania społecznego,

O. mając na uwadze, że zachęcanie najlepszych kandydatów to podjęcia zawodu nauczyciela wymaga odpowiednich poziomów uznania społecznego, statusu i wynagrodzenia,

P. mając na uwadze, że nauczyciele ogrywają ważne role społeczne i rozwojowe, które wykraczają poza tradycyjne granice danego przedmiotu oraz mogą spełnić ważną funkcję stanowiąc dla uczniów wzór do naśladowania,

Q. uwzględniając cel "równych szans dla wszystkich" jest wpisany do Traktatu WE, w szczególności jego art. 13, który stanowi podstawę prawną dla zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, wyznanie lub światopogląd, upośledzenie, wiek lub orientację seksualną,

R. mając na uwadze, że jakość szkół zależy w dużej mierze od ich niezależności pod względem prowadzonych projektów i zarządzania,

S. mając na uwadze, że odpowiednie kwalifikacje zawodowe nauczycieli wychowania fizycznego odgrywają niezwykle istotną rolę w fizycznym i umysłowym rozwoju dzieci oraz w zachęcaniu ich do prowadzenia zdrowego trybu życia,

1. zdecydowanie popiera stwierdzenie, że podnoszenie jakości kształcenia nauczycieli prowadzi do znacznego podniesienia wyników uczniów;

2. uważa, że zapewnienie bardziej rozległego i lepszego jakościowo kształcenia dla nauczycieli w połączeniu ze strategiami politycznymi mającymi na celu zatrudnianie najlepszych kandydatów do zawodu nauczyciela powinno być kluczowym priorytetem wszystkich ministerstw edukacji;

3. uważa, że zwiększenie wydatków na edukację powinno zostać ukierunkowane na obszary, które przynoszą największe postępy w zakresie wyników uczniów;

4. podkreśla, że państwa członkowskie muszą przywiązywać większą wagę i przeznaczać więcej środków na kształcenie nauczycieli, aby można było poczynić znaczne postępy w realizacji celów strategii lizbońskiej "Edukacja i Szkolenia 2010", a mianowicie zwiększyć jakość nauczania oraz wzmocnić uczenie się przez całe życie w Unii Europejskiej;

5. zdecydowanie popiera promowanie ustawicznego i spójnego doskonalenia zawodowego dla nauczycieli przez cały czas trwania ich kariery; zaleca, aby wszyscy nauczyciele mieli stałe akademickie, zawodowe i finansowe (w formie stypendiów rządowych) możliwości poprawy i aktualizacji swoich umiejętności oraz kwalifikacji, jak również wiedzy pedagogicznej; uważa, że te szkolenia powinny być zorganizowane w taki sposób, aby uzyskane w nich kwalifikacje były uznawane we wszystkich państwach członkowskich;

6. podkreśla potrzebę zwiększenia dialogu i wymiany doświadczeń między państwami, w szczególności w zakresie zapewniania i skuteczności stałego rozwoju zawodowego w dziedzinie kształcenia przedszkolnego, podstawowego i ponadpodstawowego;

7. domaga się zwrócenia szczególnej uwagi na integrację nowych nauczycieli; zachęca do rozwoju sieci pomocy i programów mentorskich, w których nauczyciele ci, a także nauczyciele posiadający więcej doświadczeń i możliwości mogą odegrać kluczową rolę w szkoleniu nowych kolegów, przekazywaniu wiedzy zdobytej w trakcie swych udanych karier, promowaniu uczenia się od innych członków zespołu i pomocy w walce z problemem, jakim są częste przypadki porzucenia pracy przez nowych nauczycieli; uważa, że poprzez wspólną pracę i uczenie się nauczyciele mogą podnieść wyniki szkoły i poprawić sytuację szkolnictwa jako całości;

8. wzywa państwa członkowskie, aby upewniły się, że skład personelu nauczycielskiego na wszystkich szczeblach szkolnictwa odzwierciedla społeczną i kulturową różnorodność w społeczeństwie, przy jednoczesnym utrzymaniu priorytetu, jakim jest zatrudnianie i zatrzymywanie najlepszych nauczycieli, w szczególności poprzez uatrakcyjnienie zawodu nauczyciela;

9. podkreśla ścisły związek pomiędzy zagwarantowaniem, że zawód nauczyciela jest atrakcyjny i przynosi satysfakcję oraz przedstawia obiecujące perspektywy rozwoju kariery, a pomyślnym zatrudnianiem absolwentów i specjalistów, którzy odznaczają się dużą motywacją i wysokimi wynikami; domaga się, aby państwa członkowskie podjęły dalsze środki w celu promowania wyboru zawodu nauczyciela przez najlepszych absolwentów;

10. podkreśla, że szczególnie ważne jest uwzględnienie problematyki płci; podkreśla również znaczenie zapewnienia wysokiej jakości kadry nauczycielskiej w przedszkolach i szkołach podstawowych, wraz z zagwarantowaniem odpowiednich poziomów wsparcia społecznego i zawodowego, jakich wymagają ich obowiązki;

11. za ważny uznaje stały udział nauczycieli w grupach roboczych i grupach dyskusyjnych zajmujących się ich działalnością edukacyjną; uważa, że tę pracę powinni wesprzeć mentorzy i władze szkolne; uważa, że udział w dyskusjach krytycznych dotyczących zawodu nauczyciela przekłada się na większe zainteresowanie ich pracą, a co za tym idzie, na lepsze rezultaty nauczycieli;

12. w szczególny sposób podkreśla ważną rolę szkoły w życiu społecznym i edukacji dzieci, a także w zakresie dostarczania im wiedzy i umiejętności niezbędnych dla uczestnictwa w społeczeństwie demokratycznym; wskazuje na znaczenie wykwalifikowanej, kompetentnej i doświadczonej kadry pedagogicznej zaangażowanej w tworzenie skutecznych metod szkolenia pedagogicznego dla nauczycieli;

13. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, aby jedynie odpowiednio wykwalifikowani nauczyciele wychowania fizycznego prowadzili lekcje WF w państwowym systemie szkolnictwa;

14. podkreśla znaczne różnice w poziomie średnich wynagrodzeń nauczycieli, nie tylko pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi, ale również w stosunku do średniej pensji krajowej i do PKB na mieszkańca; uważa, że nauczyciele powinni otrzymywać zadowalające pakiety wynagrodzeń, odzwierciedlające ich znaczenie w społeczeństwie, a także wzywa do rozwiązania problemu odpływu najlepszych nauczycieli na lepiej płatne stanowiska w sektorze prywatnym, w szczególności w dziedzinie nauki i technologii;

15. podkreśla, że nauczyciele muszą być lepiej przygotowani, aby sprostać nowym zadaniom, które się przed nimi stawia; odnotowuje wyzwania, jakie stawia przed nauczycielami rozwój ICT, ale zauważa również wynikające z niego możliwości; zachęca do priorytetowego potraktowania kształcenia z zakresu ICT w ramach szkoleń początkowych i późniejszych szkoleń, aby zagwarantować, że nauczyciele posiadają najnowszą wiedzę w zakresie ostatnich postępów technologicznych i możliwości ich zastosowania w nauczaniu oraz umiejętności potrzebne do wykorzystania tych postępów na zajęciach z uczniami;

16. uważa, że celem szkolenia nauczycieli powinno być, między innymi, zapewnienie im koniecznych ram innowacyjnych, które pomogą im włączyć perspektywę środowiskową do programu nauczania oraz nowych przedmiotów; popiera stworzenie programów lokalnych i seminariów, które ukierunkowane będą na potrzeby zidentyfikowane w danym kontekście, a także szkoleń przeznaczonych dla nauczycieli danej szkoły, które pomogą wdrożyć konkretne projekty i będą uwzględniać szczególne potrzeby nauczycieli i dany kontekst;

17. podkreśla, że mobilność nauczycieli, lepsza współpraca i praca zespołowa mogą poprawić kreatywność i innowacyjność metod nauczania i ułatwiłyby uczenie się w oparciu o najlepsze praktyki;

18. wzywa Komisję do zwiększenia środków finansowych przeznaczonych na wsparcie kształcenia nauczycieli w ramach programu uczenia się przez całe życie, a w szczególności wymian nauczycieli pomiędzy szkołami w sąsiadujących krajach i regionach; podkreśla, że mobilność ułatwia szerzenie idei i najlepszych praktyk w zakresie nauczania i promuje doskonalenie umiejętności językowych, jak również wiedzę o innych kulturach; podkreśla, że nauczyciele powinni w większym stopniu korzystać z programów nauki języków obcych w ciągu swojej kariery, co między innymi zwiększy możliwości skorzystania z programów mobilności Unii;

19. domaga się, aby trwające studia nad środkami przekazu objęto priorytetem w programie szkolenia nauczycieli, a kursy poświęcone środkom przekazu stały się istotnym elementem już w podstawowym szkoleniu nauczycieli;

20. podkreśla podstawową rolę partnerstw szkół w ramach programu Comenius i Comenius-Regio w zakresie mobilności nauczycieli;

21. zdecydowanie popiera naukę języków obcych począwszy od bardzo młodego wieku i włączenie zajęć z języka do wszystkich programów nauczania podstawowego; podkreśla, że odpowiednie inwestowanie w zatrudnianie i szkolenie nauczycieli języków obcych ma podstawowe znaczenie dla realizacji tych celów;

22. podkreśla, że każdy nauczyciel powinien być wzorem, jeżeli chodzi o władanie językiem ojczystym, biorąc pod uwagę, że język stanowi instrument konieczny do dobrej komunikacji oraz ułatwia uczniom naukę pozostałych przedmiotów i rozwija ich zdolności komunikacyjne, które z dnia na dzień stają się coraz ważniejszym elementem w wielu zawodach;

23. nalega, aby we wszystkich państwach członkowskich nauczyciele dysponowali poświadczoną znajomością co najmniej jednego języka obcego;

24. domaga się promowania umiejętności w zakresie środków przekazu w edukacji szkolnej, podyplomowej i pozaszkolnej nauczycieli w kontekście studiów nad środkami przekazu i uczenia się przez całe życie dzięki współpracy władz publicznych z sektorem prywatnym;

25. podkreśla, że czas spędzony przez nauczyciela z uczniami jest niezastąpiony, i wyraża zaniepokojenie, że rosnąca administracja i biurokracja mogą mieć negatywny wpływ na ten czas oraz na czas poświęcany na przygotowanie zajęć;

26. domaga się, aby edukacja obywatelska stała się obowiązkowym przedmiotem zarówno w programie kształcenia nauczycieli, jak i w szkołach, tak aby nauczyciele i uczniowie posiadali wymaganą wiedzę w dziedzinie praw i obowiązków obywateli, a także Unii Europejskiej oraz mogli analizować i krytycznie ocenić bieżące polityczne i społeczne wydarzenia oraz procesy;

27. uważa, że każda szkoła jest w szczególny sposób związana z lokalną społecznością, a dyrekcja szkoły powinna dysponować większymi uprawnieniami w zakresie podejmowania decyzji, co pozwoli zająć się, przy współpracy rodziców i członków lokalnej społeczności, wyzwaniami w zakresie edukacji i wymogami dotyczącymi nauczania, które są właściwe dla danego środowiska; podkreśla, że wraz z napływem niezwykle zróżnicowanej grupy imigrantów pedagodzy muszą być uczuleni w szczególności na kwestie i procesy o charakterze międzykulturowym, nie tylko w obrębie szkoły, ale również w związku z rodzinami i otaczającym ich środowiskiem lokalnym, w którym różnorodność jest na porządku dziennym;

28. podkreśla niezwykłe korzyści programu Comenius dla nauczycieli i jego znaczenie dla małych społeczności, w szczególności na obszarach o trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej, dzięki promowaniu włączenia i większej świadomości wymiaru europejskiego w nauczaniu;

29. z zadowoleniem przyjmuje porozumienie państw członkowskich, które chcą współpracować w celu zwiększenia koordynacji polityki w dziedzinie kształcenia nauczycieli, w szczególności poprzez otwartą metodę koordynacji; wzywa państwa członkowskie do pełnego wykorzystania możliwości uczenia się od siebie nawzajem i domaga się, aby Parlament był konsultowany w sprawie harmonogramu i postępów w tej dziedzinie;

30. podkreśla potrzebę przygotowania dokładniejszych statystyk dotyczących szkolenia nauczycieli w Unii, w celu ułatwienia wymiany informacji, większej współpracy i wymiany najlepszych praktyk; proponuje, aby państwa członkowskie we współpracy z Komisją opracowały system, który zapewni dostępność porównawczych danych z zakresu kształcenia nauczycieli w szkolnictwie przedszkolnym, podstawowym i średnim;

31. uważa, że w zakresie rozwiązania problemu przemocy w szkołach podstawowe znaczenie mają ściślejsza współpraca wychowawców i rodziców oraz stworzenie narzędzi i procedur, które pomogą skutecznie zlikwidować to zjawisko;

32. podkreśla znaczenie nauczania z uwzględnieniem problematyki płci oraz kwestii płci w szkoleniu nauczycieli;

33. wzywa Komisję do upowszechniania najlepszych praktyk państw członkowskich, które przy pomocy projektów szkolnych służą poprawie ogólnych umiejętności życiowych, jak np. zdrowa dieta i sport, prowadzenie gospodarstwa domowego i zarządzanie budżetem osobistym;

34. wzywa państwa członkowskie do włączenia do programu kształcenia nauczycieli zajęć z rozwiązywania sporów, tak aby nauczyciele poznali nowe strategie rozwiązywania różnego rodzaju konfliktów w obrębie klas oraz radzenia sobie z przemocą i agresją;

35. wzywa państwa członkowskie, aby do programu kształcenia nauczycieli włączyły podstawową wiedzę z zakresu Unii Europejskiej, jej instytucji i sposobu ich funkcjonowania oraz zorganizowały wizyty nauczycieli-stażystów w instytucjach Unii;

36. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich oraz OECD, UNESCO i Radzie Europy.

______

⁽¹⁾ Dz.U. L 327 z 24.11.2006, str. 45.

⁽²⁾ Dz.U. L 394 z 30.12.2006, str. 10.

⁽³⁾ Dz.U. C 142 z 14.6.2002, str. 7.

⁽⁴⁾ Dz.U. C 134 z 7.6.2003, str. 3.

⁽⁵⁾ Dz.U. C 300 z 12.12.2007, str. 6.

⁽⁶⁾ Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0503.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2010.8E.12
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Poprawa jakości kształcenia nauczycieli (2008/2068(INI)).
• Data aktu: 23/09/2008
• Data ogłoszenia: 14/01/2010