Opinia w sprawie komunikatu Komisji pt.: "Nauka i Technologia: kluczowe dziedziny dla przyszłości Europy - kierunki polityki wspierania badań naukowych w Unii Europejskiej".

Opinia Komitetu Regionów w sprawie komunikatu Komisji pt.: "Nauka i Technologia: kluczowe dziedziny dla przyszłości Europy - kierunki polityki wspierania badań naukowych w Unii Europejskiej"

(2005/C 71/06)

(Dz.U.UE C z dnia 22 marca 2005 r.)

KOMITET REGIONÓW,

Uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej pt.: "Nauka i Technologia: kluczowe dziedziny dla przyszłości Europy - kierunki polityki wspierania badań naukowych w Unii Europejskiej" (COM(2004) 353 końcowy);

Uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 17 czerwca 2004 r. w sprawie zasięgania opinii Komitetu w tej kwestii, zgodnie z art. 265 ust.1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;

Uwzględniając decyzję Przewodniczącego Komitetu z dnia 5 kwietnia 2004 r. powierzającą Komisji ds. Kultury i Edukacji przygotowanie opinii w tej sprawie;

Uwzględniając podjętą w Lisbonie decyzję Rady Europejskiej, która przyjęła koncepcję Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA), tym samym kładąc podwaliny pod wspólną politykę w zakresie nauki i technologii w całej Unii Europejskiej;

Uwzględniając decyzję Rady Europejskiej podjętą w Barcelonie w marcu 2002 r., kiedy Unia Europejska wyznaczyła sobie cel zwiększenia do 2010 r. nakładów na badania naukowe do poziomu 3 % PKB Unii Europejskiej;

Uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej pt.: "Europa i Podstawowe Badania Naukowe ⁽¹⁾;

Uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej⁽²⁾ pt.: "Rola uniwersytetów w Europie opartej na wiedzy" i opinię perspektywiczną Komitetu Regionów w sprawie "Roli uniwersytetów w rozwoju lokalnym i regionalnym w kontekście Europy opartej na wiedzy" (CdR 89/2003 fin⁽³⁾);

Uwzględniając raport panelu wysokiej rangi ekspertów, któremu przewodniczył profesor Ramon Marimon, "Ocena efektywności nowych instrumentów szóstego programu ramowego" (21 czerwca 2004 r.);

Uwzględniając projekt opinii Komitetu (CdR 194/2004 rev. 1) przyjęty 22 września 2004 r. przez Komisję ds. Kultury i Edukacji (sprawozdawca: Jyrki Myllyvirta, Burmistrz Mikkeli, FI/EPP);

a także mając na uwadze, co następuje:

1) Wszystkie cele komunikatu stanowią absolutnie niezbędne elementy dla wprowadzenia w życie wypracowanej w Lisbonie Strategii dla Europy. Podniesienie europejskich nakładów na badania naukowe do poziomu 3 % PKB, z czego 2 % ma pochodzić ze źródeł prywatnych i być powiązane z badaniami naukowymi promującymi oparte na wiedzy społeczeństwo i gospodarkę w Europie, jest ambitnym celem, który może zostać zrealizowany wyłącznie poprzez wspólne zaangażowanie i skoordynowane działań Unii oraz Państw Członkowskich;

2) Komunikat wyznacza sześć głównych celów na rzecz rozwoju. Są to:

– stworzenie europejskich centrów doskonałości poprzez współpracę między laboratoriami;

– wdrożenie europejskich inicjatyw technologicznych;

– wspieranie kreatywności badań podstawowych poprzez współzawodnictwo pomiędzy grupami naukowców na szczeblu europejskim;

– zwiększenie atrakcyjności Europy dla najlepszych pracowników badawczych;

– rozwijanie infrastruktur badawczych o znaczeniu europejskim;

– wzmocnienie koordynacji krajowych programów badawczych;

Szersze propozycje proceduralne dotyczą:

– podnoszenia efektywności badań naukowych na terenie Unii, szczególnie w nowych Państwach Członkowskich;

– koncentracji wysiłków Unii Europejskiej na kluczowych zagadnieniach

– zwiększania ilości poprzez jakość;

3) Działania zaproponowane w komunikacie nie są same w sobie instrumentami spójności, lecz nieuchronnie mają pozytywny bądź negatywny wpływ na spójność. Przemysł oparty na wiedzy i badaniach naukowych jest dla całej Europy siłą napędową rozwoju; pozyskanie takich sił dla promowania celów spójności jest bardziej efektywne z punktu widzenia polityki regionalnej niż polityki badań naukowych prowadzącej do centralizacji, co musi zostać zrekompensowane przez regionalną politykę subwencji i datków;

na 57 sesji plenarnej w dniach 17-18 listopada 2004 r. (posiedzenie z dnia 18 listopada 2004 r.) Komitet jednomyślnie przyjął następującą opinię:

1. Stanowisko Komitetu Regionów

KOMITET REGIONÓW

1.1 przyjmuje z zadowoleniem komunikat pt.: "Nauki i Technologii: kluczowe dziedziny dla przyszłości Europy - kierunki polityki wspierania badań naukowych w Unii Europejskiej" i uważa go za niezwykle ważny punkt wyjścia do wzmocnienia i poprawy europejskich badań naukowych dla dobra całej Europy;

1.2 zgadza się z Komisja Europejską, iż badania naukowe, rozwój techniczny i innowacyjność są podstawą gospodarki opartej na wiedzy, będąc kluczowym czynnikiem wzrostu, konkurencyjności firm oraz zatrudnienia, a także podniesienia jakości życia obywateli UE;

1.3 przypomina, że rozwój i sukces każdego z regionów w Europie coraz bardziej zależą od stopnia zaawansowania gospodarki opartej na wiedzy;

1.4 uważa, że podczas gdy wysiłki Unii Europejskiej na polu polityki w dziedzinie badań naukowych okazały się cenne i konieczne, takie podejście wydaje się już nie spełniać potrzeb dnia dzisiejszego;

1.5 popiera zamiar inwestowania 3 % PKB w badania naukowe i rozwój. Ten absolutnie niezbędny cel może być osiągnięty wyłącznie poprzez solidne zaangażowanie się w jego realizację wszystkich Państw Członkowskich. Ilościowo rola Unii Europejskiej w bezpośrednim dofinansowywaniu badań naukowych może być jedynie marginalna. Środki unijne mogą być jednak istotne oraz niezbędne dla wzmacniania zaangażowania i pozyskiwania maksymalnych korzyści z inwestycji;

1.6 popiera propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą podwojenia w latach 2007 - 2013 unijnych funduszy na badania naukowe. W interesie całej Europy leży to, by propozycja Komisji została zaakceptowana, nawet jeśli pozostałe części składowe planów budżetowych na lata 2007-2013 uległyby zmianie;

1.7 podkreśla, podobnie jak Komisja, że nowe Państwa Członkowskie ze swoimi ludzkimi i kulturowymi zasobami stanowią dodatkową motywację do ulepszonego działania i powiększenia zasobów w zakresie polityki w dziedzinie badań naukowych.

EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

KOMITET REGIONÓW

1.8 podkreśla, że na polu polityki w dziedzinie badań naukowych europejska wartość dodana jest ewidentna. Jest ona tworzona przez:

– możliwość nadbudowy niezbędnej masy krytycznej w tych dziedzinach badań naukowych, gdzie pojedyncze kraje są zbyt małe,

– większą siłę przyciągania najlepszych naukowców,

– polepszoną mobilność wysoko wykwalifikowanych naukowców i innych ekspertów;

1.9 uważa, że unijne fundusze na badania naukowe i rozwój, włączając nowy program ramowy, muszą być dynamiczne i muszą odpowiadać na potrzeby działalności godpodarczej, nauki i społeczeństwa, w celu kierowania badań naukowych na te dziedziny, których wpływ na europejski wzrost, konkurencyjność firm oraz zatrudnienie jest najbardziej ewidentny;

1.10 wskazuje, że miasta oraz samorządy lokalne i regionalne na wiele pozytywnych sposobów mogą przyczynić się do tworzenia europejskiej wartości dodanej. Obejmują one regionalne polityki innowacyjne, ośrodki technologiczne, inkubatory technologiczne, parki naukowo-technologiczne, kapitały podwyższonego ryzyka, które to wszystkie zostały starannie uwzględnione w komunikacie. Samorządy lokalne i regionalne także odgrywają ważną rolę w dziedzinie innowacyjności w odniesieniu do takich kwestii, jak zrównoważony rozwój w społeczeństwie poprzez utrzymywanie bliskich kontaktów z obywatelami UE;

1.11 z zadowoleniem przyjmuje postanowienie o rozwijaniu infrastruktur badawczych o znaczeniu europejskim;

1.12 z zadowoleniem przyjmuje dążenie do wypracowania bardziej opłacalnej polityki Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych;

1.13 podkreśla, że masa krytyczna zależy od dziedziny badań naukowych, ich zakresu tematycznego oraz od uczestników (patrz: Raport Marimona). Nie należy stosować zbyt ogólnych rozwiązań we wszystkich obszarach tematycznych oraz instrumentach badawczych;

1.14 wskazuje, że podczas usprawniania koordynacji programów krajowych, również regionalne badania naukowe oraz wpływ tych badań na rozwój regionalny muszą być wzięte pod rozwagę;

1.15 podkreśla, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP), stanowiące 99 % wszystkich przedsiębiorstw, dostarczają najwięcej miejsc pracy i są kluczowymi czynnikami europejskiej innowacyjności i rozwoju regionalnego. Europejska polityka w dziedzinie badań naukowych musi angażować małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) oraz musi również w większym niż dotychczas stopniu brać pod uwagę ich potrzeby badań i rozwoju;

1.16 zgadza się, że naukowcy muszą być w stanie w pełni wykorzystać środki europejskiej polityki w dziedzinie badań naukowych - włączając możliwość projektów o mniejszych rozmiarach - zgodnie z ich zainteresowaniami i potrzebami oraz z zadowoleniem przyjmuje sugestię dotyczącą stworzenia bardziej otwartych mechanizmów w zakresie finansowania badań;

1.17 pragnąłby widzieć, że przykłada się większą wagę do projektów z własnej inicjatywy naukowców, opartych o potrzeby przedsiębiorstw w zakresie badań i rozwoju;

1.18 podkreśla, jak wielki wpływ mogą mieć lokalne i regionalne programy oraz strategie. Zwykle miasta, samorządy lokalne i regionalne, we współpracy z uniwersytetami i przedsiębiorcami działającymi na danym obszarze, koordynują narzędzia niezbędne do lokalnego i regionalnego rozwoju gospodarczego oraz całą infrastrukturę innowacyjności;

1.19 uznaje metodę EUREKA za dobry przykład ukierunkowanej na badania naukowe, ambitnej sieci badawczej, gdzie również małym i średnim przedsiębiorstwom stawia się niskie wymagania umożliwiające udział;

RÓŻNORODNOŚĆ I GEOGRAFICZNA DECENTRALIZACJA BADAŃ

KOMITET REGIONÓW

1.20 wskazuje, że największym atutem Europy jest wysoki poziom wykształcenia wśród bardzo dużej części populacji; w celu wykorzystania go w całości Europa musi dysponować szeroko rozprzestrzenioną infrastrukturą edukacyjną i badawczą;

1.21 zaleca podjęcie zdecydowanych działań umożliwiających również mniejszym instytucjom i władzom publicznym czerpanie korzyści z europejskiej polityki w dziedzinie badań naukowych. Świat badań i rozwoju stał się wielowymiarowy i zróżnicowany. Różnice pomiędzy podstawowymi i stosowanymi badaniami naukowymi zacierają się. Wiedza może powstawać w placówkach badawczych różniących się wielkością i rodzajem. Nawet małe instytucje mogą tworzyć wiedzę będącą przedmiotem zainteresowania na całym świecie w wąskich specjalizacjach, zwłaszcza jeżeli współpracują one z przedsiębiorstwami z sektora zaawansowanych technologii;

1.22 podkreśla, że różnorodność, autonomia i decentralizacja geograficzna badań są ważnymi czynnikami we wzroście ich regionalnego wpływu. Wypracowywanie struktur administracyjnych samorządów miejskich i regionalnych jest również zasadniczym warunkiem dla skutecznego transferu rozwiązań innowacyjnych z placówek badawczych do przedsiębiorstw i organizacji publicznych. To jest szczególnie ważne w nowych Państwach Członkowskich, gdzie wypracowywanie zdecentralizowanych struktur administracyjnych, jak również wzmacnianie samorządów lokalnych i regionalnych, są kluczowymi czynnikami w zapewnianiu zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym;

1.23 wskazuje, że istnieją różne systemy w Europie. W zależności od kraju, samorządy miejskie, lokalne i regionalne mają często zasadniczą rolę w organizowaniu, finansowaniu i rozwoju kształcenia wyższego i badań naukowych, a szczególnie w tworzeniu innowacyjnego otoczenia, łączącego badania naukowe, rozwój, inkubatory technologiczne oraz przedsiębiorstwa, w którym wyniki badań naukowych prowadzą do podejmowania nowej działalności, tworzenia miejsc pracy i zwiększania dobrobytu;

1.24 wierzy, że zaproponowana w komunikacie koncepcja "ośrodków doskonałości" musi zostać wprowadzona w życie biorąc również pod uwagę wysoce wyspecjalizowane mniejsze ośrodki, które mogą mieć zasadniczą rolę w rozwoju globalnej konkurencyjności biznesów działających w wąskich dziedzinach produkcji, co może być początkiem wyłaniania się nowych przedsiębiorstw działających na większą skalę;

1.25 wierzy, że to samo można zastosować w przypadku platform technologicznych; niezbędne jest, by postrzegać platformy jako mechanizmy wspierania zróżnicowanych przedsiębiorstw sektora zaawansowanych technologii w różnych częściach Europy;

1.26 z zadowoleniem przyjmuje uzupełniającą rolę funduszy na badania naukowe i funduszy strukturalnych; praktyczne rozwiązania muszą zostać wypracowane w regionach objętych Celem "Zbieżność" oraz w ramach Celu "Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie", ze specjalnym naciskiem na nowe Państwa Członkowskie;

1.27 zaleca kontynuowanie i wzmacnianie działań "Marie Curie" mających na celu zwiększenie atrakcyjności Europy dla najlepszych pracowników badawczych. Europejskie badania naukowe muszą być w stanie wykorzystać cały swój potencjał w celu poprawy konkurencyjności Europy, polepszenia sytuacji młodzieży, kobiet, wszystkich regionów oraz osiągnięcia korzyści płynących ze wzrostu współpracy z krajami trzecimi;

WSKAZÓWKI DO SIÓDMEGO PROGRAMU RAMOWEGO

KOMITET REGIONÓW

1.28 z zadowoleniem przyjmuje zaproszenie, przedstawione na końcu komunikatu skierowanego do różnych uczestników zainteresowanych badaniami w Europie oraz użytkownikami tych badań, do wzięcia udziału w dyskusji, w wyniku której zostanie sformułowany siódmy program ramowy;

1.29 podkreśla również możliwość odegrania pozytywnej roli w proponowanej Europejskiej Radzie ds. badań naukowych przez różne zainteresowane strony, a szczególnie przez samorządy lokalne i regionalne. Koncepcja Europejskiej Rady ds. badań naukowych, która może być agencją wspólnotową lub innego rodzaju strukturą, powinna być zorganizowana w taki sposób, aby umożliwić ścisłe kontakty z administracją na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz z Komitetem Regionów. Finansowanie europejskich badań naukowych i rozwoju powinno być realizowane w oparciu o doskonałość naukową oraz potencjał tworzenia innowacji na potrzeby rynku komercyjnego oraz społeczeństwa. Zdaniem Komitetu ważne jest, by z wyników badań mogli korzystać także naukowcy i regiony europejskie nienależące do zespołów badawczych, które są finansowane za pośrednictwem proponowanej Europejskiej Rady ds. badań naukowych;

1.30 popiera zaproponowaną racjonalizację i przegrupowanie działalności unijnych w celu wspierania badań naukowych w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz na ich korzyść, na rzecz rozwoju kapitału ryzyka, ośrodków badawczych, ośrodków innowacyjności oraz regionalnych polityk innowacyjności, jak również na rzecz transferów technologicznych oraz zarządzania własnością intelektualną i patentami. Niniejsza propozycja angażuje wiele Dyrekcji Generalnych Komisji i musi zostać przygotowana wspólnym wysiłkiem - niezwykle istotne jest, by również Komitet Regionów był ściśle zaangażowany.

2. Zalecenia Komitetu Regionów

KOMITET REGIONÓW

2.1 zaleca, by kwestia promowania zrównoważonego rozwoju regionalnego w Europie została połączona z procesem wprowadzania w życie europejskiej polityki w dziedzinie badań naukowych;

2.2 podkreśla, że propagowanie badań naukowych i rozwoju musi zostać wzięta pod uwagę podczas przygotowywania nowych programów funduszy strukturalnych;

2.3 podkreśla, iż "wymiar ludzki" oraz potrzeby społeczne powinny zostać uwzględnione w nowym programie finansowania;

2.4 podkreśla istotną rolę badań naukowych oraz infrastruktury związanej z innowacyjnością, ośrodków badań, parków technologicznych oraz ośrodków doskonałości włącznie z tymi o mniejszej skali, które - o czym należy pamiętać - odgrywają kluczową rolę w procesie kształcenia naukowców oraz w budowaniu kapitału ludzkiego na poziomie lokalnym, jak również na korzyść większych regionów;

2.5 zaleca, by Unia Europejska finansowała więcej badań w zakresie przedsiębiorczości, innowacyjności na szczeblu regionalnym oraz urynkowiania badań naukowych. Ma to na celu wypracowanie instrumentów wzmacniających gospodarkę opartą na wiedzy w różnych częściach UE.

Bruksela, 18 listopada 2004 r.

	Przewodniczący
	Komitetu Regionów
	Peter STRAUB

______

⁽¹⁾ COM(2004) 9 końcowy

⁽²⁾ COM(2003) 58 końcowy

⁽³⁾ Dz.U. C 73 z 23.3.2004, str. 22

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2005.71.22
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia w sprawie komunikatu Komisji pt.: "Nauka i Technologia: kluczowe dziedziny dla przyszłości Europy - kierunki polityki wspierania badań naukowych w Unii Europejskiej".
• Data aktu: 18/11/2004
• Data ogłoszenia: 22/03/2005