Wymagania, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe, oraz szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA GOSPODARKI¹⁾

z dnia 31 stycznia 2008 r.

w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe, oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych²⁾

Na podstawie art. 9a ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441, z późn. zm.³⁾) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) wymagania, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe, zwane dalej "gęstościomierzami", 20 L, 1 L i ¹/4 L w zakresie konstrukcji, wykonania, materiałów, charakterystyk metrologicznych i warunków właściwego ich stosowania oraz miejsc umieszczania na gęstościomierzach cech legalizacji i zabezpieczających;

2) szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej gęstościomierzy;

3) zakres informacji, jakie powinna zawierać instrukcja obsługi gęstościomierza.

§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) gęstościomierz użytkowy - przyrząd pomiarowy stosowany w handlu zbożem do wyznaczania gęstości zboża w stanie zsypnym;

2) gęstościomierz wzorcowy - przyrząd pomiarowy stosowany do sprawdzania innych gęstościomierzy;

3) gęstość zboża w stanie zsypnym - wyrażony w kg/hL, stosunek masy zboża wypełniającego pojemnik pomiarowy, wyrażonej w kg, do pojemności tego pojemnika, wynoszącej 1 hL;

4) błędy graniczne dopuszczalne - określone skrajne wartości błędu gęstościomierza.

Rozdział  2

Wymagania w zakresie konstrukcji, materiałów i wykonania gęstościomierzy

§  3.

1. W skład gęstościomierza wzorcowego 20 L powinny wchodzić:

1) pojemnik pomiarowy w kształcie cylindra o pojemności 20 L ± 0,01 L i średnicy wewnętrznej 295 mm ± 1 mm, zwany dalej "pojemnikiem";

2) urządzenie napełniające składające się z:

a) leja z napełniaczem i urządzeniem zamykającym,

b) rozpraszacza;

3) urządzenie odcinające składające się z:

a) noża odcinającego,

b) prowadnicy umożliwiającej poruszanie się noża odcinającego pomiędzy dolną krawędzią napełniacza i górną krawędzią pojemnika,

c) mechanizmu dźwigniowego z przeciwwagą o masie 5 kg ± 0,1 kg, powodującego, że zboże jest przecinane przez nóż ruchem ciągłym;

4) naczynie do nasypywania zboża o pojemności 24 L ± 0,1 L;

5) waga nieautomatyczna klasy dokładności II o obciążeniu maksymalnym nie mniejszym niż 50 kg:

a) elektroniczna lub

b) bez sprężyny w zespole pomiaru obciążenia - prostodźwigniowa równoramienna;

6) odważniki klasy dokładności M₁ o najmniejszej wartości nominalnej masy 5 g, jeżeli w skład gęstościomierza wchodzi waga, o której mowa w pkt 5 lit. b.

2. Masa szalki odważnikowej wagi prostodźwigniowej równoramiennej powinna równoważyć zawieszony po stronie ładunkowej pusty pojemnik.

3. Części gęstościomierza, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4, powinny być wykonane z mosiądzu lub stali nierdzewnej.

4. Opis i wymiary części gęstościomierza wzorcowego 20 L określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 4. Gęstościomierze użytkowe 20 L mogą być zaprojektowane i wykonane w inny sposób niż określony w § 3, o ile będą spełniać wymagania, o których mowa w § 10, § 12 pkt 2 i § 14 ust. 1.

§  5.

1. W skład gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L powinny wchodzić:

1) pojemnik o pojemności:

a) 1 L,

b) ¹/₄ L;

2) nóż;

3) krążek;

4) napełniacz;

5) naczynie do nasypywania zboża;

6) waga nieautomatyczna klasy dokładności II:

a) elektroniczna o obciążeniu maksymalnym co najmniej 3 kg lub

b) bez sprężyny w zespole pomiaru obciążenia - prostodźwigniowa równoramienna o obciążeniu maksymalnym co najmniej:

– 1 kg - w gęstościomierzu 1 L,

– 250 g - w gęstościomierzu ¹/₄ L;

7) podstawka pojemnika, zwana dalej "podstawką";

8) podstawka słupka wagi i komplet odważników klasy dokładności M₁, jeżeli w skład gęstościomierza wchodzi waga, o której mowa w pkt 6 lit. b;

9) drewniana płyta, do której przymocowane są podstawka i podstawka słupka wagi, jeżeli w skład gęstościomierza wchodzi waga, o której mowa w pkt 6 lit. b. Płytą może być wieko skrzynki, o której mowa w ust. 3.

2. Opis i wymiary części gęstościomierzy, o których mowa w ust. 1 pkt 1-5 i 7-9, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

3. Części gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L powinny być umieszczone w skrzynce z zabezpieczeniami przed ich uszkodzeniem.

§ 6. Gęstościomierze 1 L i ¹/₄ L mogą być zaprojektowane i wykonane w inny sposób niż określony w § 5, o ile będą spełniać wymagania, o których mowa w § 10, § 12 pkt 2 i § 14 ust. 1.

§ 7. Na gęstościomierzach 20 L, 1 L i ¹/₄ L, w widocznym miejscu, powinny być umieszczone w sposób czytelny i trwały:

1) oznaczenia:

a) nadany znak zatwierdzenia typu,

b) znak identyfikacyjny lub nazwa producenta,

c) numer fabryczny i rok produkcji,

d) nominalna pojemność pojemnika;

2) informacja dotycząca zasad obsługi lub odwołanie do instrukcji obsługi.

§  8.

1. Na częściach składowych gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L, wykonanych zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 5, powinny znajdować się następujące oznaczenia i napisy:

1) "1 L" - na pojemniku gęstościomierza 1 L;

2) "¹/₄ L" albo "0,25 L" - na pojemniku gęstościomierza ¹/₄ L;

3) "1.350 mL" - na naczyniu do nasypywania zboża gęstościomierza 1 L;

4) "400 mL" - na naczyniu do nasypywania zboża gęstościomierza ¹/₄ L;

5) nazwa lub znak wytwórcy - na pojemniku;

6) numer fabryczny na:

a) pojemniku - nad oznaczeniem pojemności,

b) napełniaczu,

c) krążku - na jednej z podstaw,

d) nożu - na oprawie z prawej strony, obok rączki,

e) podstawce,

f) naczyniu,

g) skrzynce stanowiącej opakowanie gęstościomierza;

7) napis "Wierzch" - na górnej powierzchni noża.

2. W przypadku gdy w skład gęstościomierza wchodzi waga prostodźwigniowa równoramienna, powinna ona posiadać następujące oznaczenia:

1) numer fabryczny gęstościomierza - na szalce odważnikowej wagi;

2) obciążenie maksymalne wagi - na dźwigni.

3. Oznaczenia i napisy powinny być wytrawione, wygrawerowane albo wybite.

Rozdział  3

Wymagania w zakresie charakterystyk metrologicznych gęstościomierzy

§  9.

1. Błędy graniczne dopuszczalne gęstościomierza wzorcowego 20 L, określone jako różnica pomiędzy średnią arytmetyczną z 6 wskazań uzyskanych sprawdzanym gęstościomierzem wzorcowym i średnią arytmetyczną z 6 wskazań uzyskanych gęstościomierzem wzorcowym, zastosowanym do określenia wartości odniesienia, wynoszą ± 10 g.

2. Wartość graniczna dopuszczalna odchylenia każdego spośród 6 wskazań sprawdzanego gęstościomierza wzorcowego 20 L od ich wartości średniej arytmetycznej wynosi 10 g.

§  10.

1. Błędy graniczne dopuszczalne gęstościomierza, o którym mowa w § 4 lub § 6, określone jako różnica pomiędzy średnią arytmetyczną z 6 wartości gęstości zboża w stanie zsypnym wyznaczonych przy użyciu tego gęstościomierza i średnią arytmetyczną z 6 wartości odniesienia wyznaczonych przy użyciu gęstościomierza wzorcowego, wynoszą ± 0,005 wartości średniej arytmetycznej uzyskanej gęstościomierzem wzorcowym.

2. Wartość graniczna dopuszczalna odchylenia każdej spośród 6 wartości gęstości zboża w stanie zsypnym uzyskanej przy użyciu gęstościomierza, o którym mowa w ust. 1, od ich wartości średniej arytmetycznej wynosi 0,003 tej wartości średniej.

§  11.

1. Błędy graniczne dopuszczalne gęstościomierzy 1 L lub ¹/₄ L, wykonanych zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 5, określone jako różnica pomiędzy średnią arytmetyczną z 10 wskazań gęstościomierza a średnią arytmetyczną z 10 wskazań zastosowanego gęstościomierza wzorcowego, wynoszą:

1) ± 4 g - w przypadku gęstościomierza 1 L;

2) ± 1 g - w przypadku gęstościomierza ¹/₄ L.

2. Wartość graniczna dopuszczalna odchylenia każdego spośród 10 wskazań gęstościomierza, o którym mowa w ust. 1, od ich wartości średniej arytmetycznej wynosi:

1) 2 g - w przypadku gęstościomierza 1 L;

2) 0,6 g - w przypadku gęstościomierza ¹/₄ L.

§ 12. Błędy graniczne dopuszczalne wag nieautomatycznych klasy dokładności II, wchodzących w skład gęstościomierzy, określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać wagi nieautomatyczne, oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych (Dz. U. Nr 26, poz. 152), a ponadto:

1) w przypadku gęstościomierza wzorcowego 20 L dla obciążeń w zakresie od 10 kg do 20 kg błędy graniczne dopuszczalne wagi wynoszą ± 0,01 % danego obciążenia;

2) w przypadku gęstościomierza, o którym mowa w § 4 lub § 6, względne błędy graniczne dopuszczalne wagi wynoszą ± 0,001;

3) w przypadku gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L, wykonanych zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 5:

a) wartość graniczna rozrzutu wskazań wagi wynosi 50 % wartości błędu granicznego dopuszczalnego dla tego obciążenia,

b) błędy graniczne dopuszczalne wagi, o której mowa w § 5 ust. 1 pkt 6 lit. b, po zrównoważeniu szalką odważnikową pojemnika wraz z krążkiem, wynoszą:

– ± 0,5 mg na każdy gram obciążenia szalki przy obciążeniach 600 g i większych, ± 300 mg przy obciążeniach poniżej 600 g - w przypadku gęstościomierza 1 L,

– ± 0,5 mg na każdy gram obciążenia szalki przy obciążeniach 200 g i większych, ± 100 mg przy obciążeniach poniżej 200 g - w przypadku gęstościomierza ¹/₄ L,

c) czułość wagi, o której mowa w § 5 ust. 1 pkt 6 lit. b, powinna być taka, aby przy pełnym lub połowie pełnego obciążenia dodatkowe obciążenie (równe wartości błędu granicznego dopuszczalnego obliczonego dla tego obciążenia) powodowało wychylenie wskazówki o co najmniej 2 mm.

§ 13. Błędy graniczne dopuszczalne odważników klasy dokładności M₁ określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 maja 2007 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać odważniki, oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych (Dz. U. Nr 101, poz. 678), przy czym w przypadku gęstościomierza wzorcowego 20 L suma błędów zastosowanych odważników nie powinna przekraczać ± 0,02 % ich łącznej wartości nominalnej masy.

§  14.

1. Względny błąd graniczny dopuszczalny pojemności pojemnika wchodzącego w skład gęstościomierza, o którym mowa w § 4 lub § 6, wynosi ± 0,002.

2. Błąd graniczny dopuszczalny pojemności pojemnika wchodzącego w skład gęstościomierza 1 L i ¹/₄ L, wykonanego zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 5, wynosi:

1) ± 2 mL - w przypadku gęstościomierza 1 L;

2) ± 1 mL - w przypadku gęstościomierza ¹/₄ L.

Rozdział  4

Szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej gęstościomierzy

§  15.

1. Zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas zatwierdzenia typu i legalizacji pierwotnej gęstościomierzy obejmuje:

1) oględziny zewnętrzne;

2) sprawdzenie wymiarów gęstościomierza;

3) sprawdzenie pojemności pojemnika i naczynia do nasypywania zboża;

4) wyznaczenie błędów wagi i odważników oraz sprawdzenie, czy spełnione są wymagania, o których mowa w § 12 i 13;

5) wyznaczenie błędów gęstościomierza oraz sprawdzenie, czy spełnione są odpowiednie wymagania, o których mowa w § 9-11.

2. W przypadku gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L, wykonanych zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 5, sprawdza się ponadto:

1) czy krążek nie ma wewnątrz ruchomych części, jest szczelny i swobodnie opada na dno pojemnika, nie ocierając się o jego ścianki;

2) masę krążka.

3. Przy legalizacji ponownej wykonuje się sprawdzenia, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 4 i 5 oraz w ust. 2 pkt 1.

Rozdział  5

Sposoby i metody przeprowadzania badań i sprawdzeń

§  16.

1. Państwowy gęstościomierz wzorcowy 20 L powinien być sprawdzany przez porównanie z gęstościomierzem wzorcowym EWG i adiustowany względem niego za pośrednictwem gęstościomierza wzorcowego przenośnego EWG nie rzadziej niż co 10 lat.

2. Gęstościomierz użytkowy 20 L sprawdza się przez porównanie z państwowym gęstościomierzem wzorcowym 20 L.

3. Gęstościomierz użytkowy 1 L sprawdza się gęstościomierzem wzorcowym co najmniej II rzędu.

4. Gęstościomierz użytkowy ¹/₄ L sprawdza się gęstościomierzem wzorcowym co najmniej III rzędu.

5. Do sprawdzenia gęstościomierzy należy użyć pszenicy o gęstości w stanie zsypnym nie mniejszej niż 80 kg/hL, suchej, niepokruszonej, bez plew i zanieczyszczeń, w ilości:

1) 24 L - w przypadku gęstościomierza 20 L;

2) 2 L i 1 L - w przypadku gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L.

6. Pszenicę, przed przystąpieniem do sprawdzania, należy rozłożyć cienką warstwą i pozostawić na około 10 godzin w celu wyrównania temperatury i wilgotności zboża z warunkami klimatycznymi pomieszczenia pomiarowego, które powinny wynosić (20 ± 5) °C i (50 ± 10) %.

§  17.

1. W celu wyznaczenia charakterystyk metrologicznych, o których mowa w § 9 i 10, porównuje się wartości średnie arytmetyczne z 6 wskazań uzyskanych, dla tej samej próbki zboża, gęstościomierzem sprawdzanym "B" i gęstościomierzem wzorcowym "K".

2. Pomiary porównawcze wskazań gęstościomierzy "B" i "K" należy przeprowadzić w następującej kolejności:

Nr pomiaru	1	2	3	4	5	6
Kolejność nasypywania do gęstościomierzy	KB	BK	KB	BK	KB	BK

3. Gęstościomierze "B" i "K" należy napełniać w równych odstępach czasu.

4. Jeżeli wartości graniczne dopuszczalne, o których mowa w § 9 albo § 10, są przekroczone, należy zboże pozostawić na kolejne 10 godzin w miejscu wykonywania pomiarów, po czym powtórzyć sprawdzenie, o którym mowa w ust. 2.

5. Jeżeli przekroczona jest tylko wartość graniczna dopuszczalna, o której mowa w § 9 ust. 1 albo § 10 ust. 1, gęstościomierz należy adiustować. Po adiustacji należy powtórzyć sprawdzenie, o którym mowa w ust. 2.

6. Wskazania gęstościomierza 20 L, wykonanego zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 3, można adiustować, przemieszczając rozpraszacz.

§  18.

1. W celu wyznaczenia charakterystyk metrologicznych, o których mowa w § 11, porównuje się wartości średnie arytmetyczne z 10 wskazań, uzyskanych dla tej samej próbki zboża, gęstościomierzem sprawdzanym "B" i gęstościomierzem wzorcowym "K".

2. Pomiary porównawcze wskazań gęstościomierzy "B" i "K" należy przeprowadzić w kolejności, o której mowa w § 17 ust. 2, wykonując 10 pomiarów.

3. W jednej serii porównań można równocześnie sprawdzać do 5 gęstościomierzy o tej samej pojemności. Każdą serię porównań należy rozpoczynać od napełnienia gęstościomierza wzorcowego. Końcowe napełnienie w danej serii porównań może być jednocześnie napełnieniem początkowym w następnej serii.

4. Gęstościomierze należy napełniać w równych odstępach czasu, zgodnie z poniższym schematem:

1) 1. seria porównań - K B₁ B₂ B₃ B₄ B₅;

2) 2. seria porównań - K B₅ B₄ B₃ B₂ B₁;

3) 3. seria porównań - K B₁ B₂ B₃ B₄ B₅;

4) 4. seria porównań - K B₅ B₄ B₃ B₂ B₁;

5) 5. seria porównań - K B₁ B₂ B₃ B₄ B₅;

6) 6. seria porównań - K B₅ B₄ B₃ B₂ B₁;

7) 7. seria porównań - K B₁ B₂ B₃ B₄ B₅;

8) 8. seria porównań - K B₅ B₄ B₃ B₂ B₁;

9) 9. seria porównań - K B₁ B₂ B₃ B₄ B₅;

10) 10. seria porównań - K B₅ B₄ B₃ B₂ B₁ K.

5. W przypadku sprawdzania kilku gęstościomierzy w celu wyznaczenia charakterystyk metrologicznych, o których mowa w § 11, porównuje się wartości średnie arytmetyczne z 10 wskazań uzyskanych gęstościomierzem sprawdzanym i 11 wskazań uzyskanych gęstościomierzem wzorcowym.

Rozdział  6

Wymagania w zakresie miejsc umieszczania na gęstościomierzach cech legalizacji i zabezpieczających

§  19.

1. Cechy legalizacji umieszcza się na:

1) leju - w widocznym miejscu;

2) pojemniku pomiarowym - w widocznym miejscu;

3) wadze;

4) odważnikach.

2. Dodatkowo podczas legalizacji umieszcza się cechy zabezpieczające na:

1) szalce wagi - w przypadku wagi prostodźwigniowej równoramiennej;

2) naczyniu do nasypywania zboża - w widocznym miejscu;

3) krążku;

4) plombie zabezpieczającej, nałożonej na rozpraszaczu w celu uniemożliwienia przemieszczania, po dokonaniu adiustacji gęstościomierza, o której mowa w § 17 ust. 6.

Rozdział  7

Warunki właściwego stosowania gęstościomierzy oraz zakres informacji, jakie powinna zawierać instrukcja obsługi gęstościomierza

§  20.

1. Gęstościomierze powinny być stosowane zgodnie z podanymi na nich zasadami obsługi lub dołączoną do nich instrukcją obsługi.

2. Instrukcja obsługi gęstościomierzy 1 L i ¹/₄ L powinna zawierać w szczególności:

1) szczegółowy opis obsługi;

2) tabele redukcyjne dla gęstościomierzy zbożowych obejmujące co najmniej cztery rodzaje zbóż: pszenicę, żyto, jęczmień i owies.

3. Gęstościomierze powinny być utrzymywane w czystości oraz stosowane i przechowywane w pomieszczeniu, w którym temperatura wynosi (20 ± 5) °C, a wilgotność względna powietrza - (50 ± 10) %.

Rozdział  8

Przepis końcowy

§ 21. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.⁴⁾

______

¹⁾ Minister Gospodarki kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki (Dz. U. Nr 216, poz. 1593).

²⁾ Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Rady 71/347/EWG z dnia 12 października 1971 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do pomiaru gęstości zboża w stanie zsypnym (Dz. Urz. WE L 239/1 z 25.10.1971, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 1, str. 201).

Niniejsze rozporządzenie zostało notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu 26 września 2006 r., pod numerem 2006/0529/PL, zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdraża dyrektywę 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych (Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 337, z późn. zm.).

³⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 163, poz. 1362 i Nr 180, poz. 1494, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1834 oraz z 2007 r. Nr 176, poz. 1238.

⁴⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 listopada 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe (Dz. U. Nr 206, poz. 2001), które utraciło moc z dniem 1 stycznia 2008 r. na podstawie art. 12 pkt 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 249, poz. 1834).

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr  1

 OPIS I WYMIARY CZĘŚCI GĘSTOŚCIOMIERZA ZBOŻOWEGO WZORCOWEGO 20 L

1. Urządzenie napełniające powinno odpowiadać następującym wymaganiom:

1) lej powinien mieć kształt stożka ściętego o przekroju kołowym, przedłużonego cylindrycznym pierścieniem wzmacniającym u góry, a u dołu stożkową dyszą wylotową wyposażoną w urządzenie zamykające;

2) wymiary leja powinny wynosić:

a) wysokość pierścienia wzmacniającego: 120 mm ± 2 mm,

b) wysokość części stożkowej leja: 240 mm ± 1 mm,

c) długość osi dolnej stożkowej dyszy wylotowej: 80 mm ± 0,5 mm,

d) całkowita długość osi leja: 440 mm ± 3 mm,

e) średnica wewnętrzna pierścienia wzmacniającego: 390 mm ± 1 mm,

f) średnica wewnętrzna stożkowej dyszy wylotowej:

- u góry: 84,5 mm ± 0,5 mm,

- u dołu: 86,5 mm ± 0,5 mm,

g) różnica średnic stożkowej dyszy wylotowej: 2 mm ± 0,5 mm;

3) lej powinien być u dołu zakończony współosiowym napełniaczem;

4) dno napełniacza powinno być zamykane za pomocą umocowanej na zawiasach klapy;

5) średnica wewnętrzna napełniacza powinna wynosić 295 mm ± 1 mm;

6) oś leja powinna pokrywać się z osią pojemnika podczas napełniania;

7) średnica pręta osadzonego w osi leja powinna wynosić 11 mm ± 0,2 mm;

8) na pręcie powinien być osadzony współosiowo rozpraszacz wchodzący do napełniacza u dołu leja;

9) położenie rozpraszacza powinno być regulowane w kierunku pionowym.

2. Rozpraszacz powinien mieć następujące wymiary:

1) promień kanału: 16 mm ± 0,5 mm;

2) wysokość części cylindrycznej: 5 mm ± 0,5 mm;

3) średnica części cylindrycznej: 33 mm ± 0,2 mm.

3. Nóż odcinający powinien być wykonany ze stali o grubości zabezpieczającej przed odkształceniem w czasie użytkowania, wyciętej w kształcie litery "V".

4. Odległość pomiędzy dolną powierzchnią noża odcinającego i krawędzią pojemnika powinna wynosić 0,5 mm ± 0,2 mm.

5. Podczas napełniania pojemnika pomiarowego jego górna krawędź powinna znajdować się w płaszczyźnie poziomej.

6. Rama powinna być wyposażona w urządzenie poziomujące składające się z:

1) poziomnicy lub pionu sznurkowego o długości co najmniej 500 mm;

2) nóżek regulacyjnych.

Opis do rysunku nr 1

1 - pojemnik

2 - napełniacz

3 - lej

4 - urządzenie zamykające

5 - rozpraszacz

6 - dysza wylotowa

7 - nóż odcinający

8 - nóżki regulacyjne

9 - rama

wzór

Rysunek nr 1. Gęstościomierz zbożowy wzorcowy 20 L

ZAŁĄCZNIK Nr  2

 OPIS I WYMIARY CZĘŚCI GĘSTOŚCIOMIERZY 1 L i 1/4 L

1. Pojemnik powinien:

1) być wykonany z rury mosiężnej ciągnionej bez szwu;

2) być podzielony szczeliną poprzeczną na pojemnik właściwy (część dolna) i króciec (część górna);

3) umożliwiać umieszczenie w nim krążka, gdy nóż jest wsunięty w szczelinę.

2. Szerokość szczeliny powinna być tak dobrana, aby nóż:

1) przemieszczał się bez oporów;

2) nie wypadał przy pochyleniu pojemnika.

3. Pojemnik właściwy i króciec powinny być ze sobą połączone za pomocą dwóch przeciwległych klamer:

1) trwale przymocowanych z zewnątrz;

2) przystosowanych do oprawy noża.

4. Króciec gęstościomierza z wagą prostodźwigniową równoramienną powinien być zaopatrzony w ruchomy pałąk przystosowany do zawieszania pojemnika na wieszaku wagi.

5. Brzeg pojemnika właściwego powinien być wzmocniony z zewnątrz trwale przymocowanym pierścieniem.

6. Dno pojemnika powinno:

1) być płaskie i trwale przymocowane do ścianki pojemnika w sposób zabezpieczający przed zmianą położenia;

2) mieć otwory rozmieszczone w równomiernych odstępach na współśrodkowych okręgach w sposób określony w tabeli nr 1.

Tabela nr 1

Pojemność gęstościomierza	Środek dna	Numer kolejny okręgu na dnie
		1	2	3	4	5	6
	Liczba otworów
1 L	1	4	8	12	16	20	24
¼ L	1	4	8	12	-	-	-

7. Dno pojemnika, dolny pierścień obejmujący obrzeże pojemnika i trzy nóżki powinny stanowić całość.

8. Nóżki pojemnika powinny zapewniać pionowe, koncentryczne i nieruchome jego ustawienia na podstawie przez niewielki obrót pojemnika wokół osi.

9. Między dnem pojemnika a jego podstawką powinna znajdować się 6 mm szczelina umożliwiająca swobodny odpływ powietrza uchodzącego z pojemnika przez otwory w dnie podczas spadania krążka ze zbożem.

10. Ograniczenie pojemności pomiarowej pojemnika u dołu stanowi górna powierzchnia krążka umieszczonego na dnie pojemnika, a u góry - płaszczyzna brzegu pojemnika pokrywająca się z dolną powierzchnią noża znajdującego się w szczelinie.

11. Wymiary pojemnika określono w tabeli nr 2.

Tabela nr 2

Wymiary pojemnika	Wartość wymiaru w gęstościomierzu
	1 L	¼ L
	mm
1	2	3
Średnica wewnętrzna	88,2	53,2
Grubość ścianki	1,25	1
Dodatkowe wzmocnienie pod szczeliną:
a) grubość	2,5	2
b) wysokość	6	6
Grubość dna	4,5	3
Średnica otworów w dnie	3	3
Rozstaw elementów mocujących nóżek (średnica)	80	50
Wysokość nóżki	9	9
Grubość stopy nóżki	4	4
Średnica wewnętrzna króćca	88,2	53,2
Wysokość króćca	40,5	23,5

12. Chropowatość R_a wewnętrznej szlifowanej powierzchni ścianki pojemnika przy legalizacji pierwotnej nie powinna przekraczać 0,63 µm.

13. Nóż powinien:

1) być wykonany ze stali hartowanej;

2) być osadzony w oprawie z uchwytem;

3) mieć wcięcie kątowe, zapewniające przecinanie ziaren niepowodujące wstrząsów pojemnika;

4) mieć płaskie i równoległe powierzchnie.

14. Krawędź tnąca ostrza powinna znajdować się w połowie grubości noża.

15. Twardość ostrza noża przy legalizacji pierwotnej powinna wynosić od 40 HRC do 45 HRC.

16. Wymiary noża określono w tabeli nr 3.

Tabela nr 3

Wymiary noża	Wartość wymiaru w gęstościomierzu 1 L i ¼ L
Grubość	1 mm
Szerokość skosu ostrza	3 mm
Kąt wcięcia	90°

17. Krążek powinien:

1) być wykonany z mosiądzu;

2) mieć kształt prostego walca o:

a) średnicy:

- 87,5 mm - w gęstościomierzu 1 L,

- 52,5 mm - w gęstościomierzu ¹/₄ L,

b) wysokości:

- 40 mm - w gęstościomierzu 1 L,

- 23 mm - w gęstościomierzu ¹/₄ L;

3) mieć płaskie i równoległe względem siebie podstawy;

4) mieć wewnątrz usztywnienie uniemożliwiające jego zniekształcenie podczas wybijania cechy zabezpieczającej.

18. Masa krążka powinna mieścić się w zakresie:

1) od 448 g do 450 g - w gęstościomierzu 1 L;

2) od 89 g do 90 g - w gęstościomierzu ¹/₄ L.

19. Napełniacz powinien być wykonany z rury mosiężnej i zaopatrzony u dołu w przylutowany kołnierz dostosowany wymiarami i wykrojami do króćca pojemnika.

20. Wymiary napełniacza określono w tabeli nr 4.

Tabela nr 4

Wymiary napełniacza	Wartość wymiaru w gęstościomierzu
	1 L	¼ L
	mm
Średnica wewnętrzna	79	50
Grubość ścianki	1,0-1,2	0,75-0,95
Wysokość ponad krążkiem	280	210

21. Chropowatość R_a wewnętrznej szlifowanej powierzchni ścianki napełniacza przy legalizacji pierwotnej nie powinna przekraczać 0,63 μm.

22. Naczynie do nasypywania zboża, zwane dalej "naczyniem", powinno:

1) być wykonane z rury metalowej;

2) mieć przylutowane dno;

3) mieć pierścień usztywniający górny brzeg;

4) nasuwać się na napełniacz;

5) wsuwać się do pojemnika.

23. Wewnętrzna średnica naczynia powinna wynosić:

1) 86 mm w gęstościomierzu 1 L;

2) 52 mm w gęstościomierzu ¹/₄ L.

24. Na wewnętrznej powierzchni ścianki naczynia, w odległości od 1 cm do 3 cm od brzegu, powinna być wykonana na całym obwodzie kreska ustalająca granicę jego pojemności, wynoszącą:

1) 1.350 mL ± 10 mL w gęstościomierzu 1 L;

2) 400 mL ± 5 mL w gęstościomierzu ¹/₄ L.

25. Podstawka pojemnika, zwana dalej "podstawką", powinna być:

1) metalowa;

2) wykonana tak, aby można było umocować na niej pojemnik koncentrycznie i nieruchomo;

3) przymocowana na płycie.

26. Wymiary podstawki powinny wynosić:

1) średnica zewnętrzna:

a) 125 mm - w gęstościomierzu 1 L,

b) 84 mm - w gęstościomierzu ¹/₄ L;

2) średnica walcowego występu centrującego:

a) 79,8 mm - w gęstościomierzu 1 L,

b) 49,8 mm - w gęstościomierzu ¹/₄ L.

27. Płyta, do której przymocowana jest podstawka, powinna być pozioma i odporna na ugięcia i wstrząsy pochodzące od uderzeń krążka o dno pojemnika.

28. W gęstościomierzu z wagą prostodźwigniową równoramienną:

1) masa szalki odważnikowej wagi powinna równoważyć pojemnik wraz z krążkiem;

2) komplet odważników klasy dokładności M₁ powinien zawierać odważniki o następujących wartościach nominalnych masy:

a) 200 g, 200 g, 200 g, 100 g, 50 g, 50 g, 20 g, 20 g, 10 g, 5 g, 2 g, 2 g, 1 g i 500 mg - w gęstościomierzu 1 L,

b) 100 g, 50 g, 20 g, 20 g, 10 g, 5 g, 2 g, 2 g, 1 g i 500 mg - w gęstościomierzu 1/₄ L.

• Identyfikator: Dz.U.2008.26.151
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Wymagania, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe, oraz szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.
• Data aktu: 31/01/2008
• Data ogłoszenia: 18/02/2008
• Data wejścia w życie: 04/03/2008