Układ w sprawie Antarktyki. Waszyngton.1959.12.01.

UKŁAD

W SPRAWIE ANTARKTYKI,

podpisany w Waszyngtonie dnia 1 grudnia 1959 r. ^*

W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

RADA PAŃSTWA

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 1 grudnia 1959 r. sporządzony został w Waszyngtonie Układ w sprawie Antarktyki.

Po zaznajomieniu się z powyższym Układem Rada Państwa uznała go i uznaje za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych; oświadcza, że wymieniony Układ jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydany został Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dano w Warszawie, dnia 6 kwietnia 1961 r.

(Tekst powyższego Układu zamieszczony został w załączniku do niniejszego numeru).

ZAŁĄCZNIK

UKŁAD ANTARKTYCZNY

podpisany w Waszyngtonie dnia 1 grudnia 1959 r.

Rządy Argentyny, Australii, Belgii, Chile, Republiki Francuskiej, Japonii, Nowej Zelandii, Norwegii, Republiki Południowej Afryki, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki;

Uznając, że jest w interesie całej ludzkości, aby Antarktyka nadal w przyszłości zawsze była wykorzystywana wyłącznie w celach pokojowych i nie stała się areną lub przedmiotem sporów międzynarodowych;

Doceniając istotny wkład wniesiony do nauki, dzięki współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych w Antarktyce;

Będąc przekonanymi, że stworzenie trwałego fundamentu dla kontynuowania i rozwoju takiej współpracy na zasadzie wolności badań naukowych w Antarktyce, jak to miało miejsce podczas Międzynarodowego Roku Geofizycznego, odpowiada interesom nauki i postępu całej ludzkości;

Będąc również przekonanymi, że Układ zapewniający wykorzystanie Antarktyki wyłącznie w celach pokojowych i sprzyjający utrzymaniu harmonijnych stosunków międzynarodowych w Antarktyce będzie rozwijał cele i zasady Karty Narodów Zjednoczonych;

Uzgodniły, co następuje:

Artykuł  I.

1. Antarktyka będzie wykorzystywana wyłącznie w celach pokojowych. Zabrania się w szczególności wszelkich przedsięwzięć o charakterze wojskowym, jak tworzenie baz i fortyfikacji wojskowych, przeprowadzanie manewrów wojskowych oraz doświadczeń ze wszelkimi rodzajami broni.

2. Niniejszy Układ nie zabrania korzystania z personelu lub sprzętu wojskowego dla badań naukowych lub dla wszelkich innych celów pokojowych.

Artykuł  II.

Wolność badań naukowych w Antarktyce oraz współpraca w tej dziedzinie, jak to miało miejsce podczas Międzynarodowego Roku Geofizycznego, będą kontynuowane zgodnie z postanowieniami niniejszego Układu.

Artykuł  III.

1. W celu rozszerzenia współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych w Antarktyce, jak przewidziano w artykule II niniejszego Układu, Umawiające się Strony zgadzają się, że w maksymalnie możliwym i praktycznie osiągalnym stopniu:

a) dokonuje się wymiany informacji co do planów prac naukowych w Antarktyce, aby zapewnić maksymalną oszczędność środków i skuteczność prac,

b) dokonuje się wymiany personelu naukowego między ekspedycjami i stacjami w Antarktyce,

c) dokonuje się wymiany danych i rezultatów obserwacji naukowych w Antarktyce i zapewnia się swobodny dostęp do nich.

2. Przy wykonaniu postanowień niniejszego artykułu udziela się wszechstronnego poparcia ustanowieniu stosunków rzeczowej współpracy z tymi agencjami wyspecjalizowanymi Organizacji Narodów Zjednoczonych i innymi organizacjami międzynarodowymi, które są zainteresowane w sprawach Antarktyki pod względem naukowym lub technicznym.

Artykuł  IV.

1. Żadne postanowienie niniejszego Układu nie będzie interpretowane jako:

a) zrzeczenie się przez którąkolwiek z Umawiających się Stron zgłoszonych poprzednio praw lub roszczeń do suwerenności terytorialnej w Antarktyce,

b) całkowite lub częściowe zrzeczenie się przez którąkolwiek z Umawiających się Stron jakiejkolwiek podstawy roszczeń do suwerenności terytorialnej w Antarktyce, którą ta Strona może posiadać w wyniku swej działalności lub działalności swoich obywateli w Antarktyce lub na skutek innych przyczyn,

c) narażenie na szwank pozycji którejkolwiek z Umawiających się Stron odnośnie do uznawania bądź nieuznawania przez nią prawa lub roszczeń, lub podstawy roszczeń do suwerenności terytorialnej w Antarktyce jakiegokolwiek innego państwa.

2. Żadne posunięcia lub działania, dokonane w okresie pozostawania niniejszego Układu w mocy, nie stwarzają podstawy do zgłoszenia, podtrzymania lub negowania roszczeń do suwerenności terytorialnej w Antarktyce i nie stwarzają żadnych praw do suwerenności w Antarktyce. Żadnego nowego roszczenia lub zwiększenia istniejącego roszczenia do suwerenności terytorialnej w Antarktyce nie można zgłaszać w okresie pozostawania niniejszego Układu w mocy.

Artykuł  V.

1. Zabrania się wszelkich wybuchów jądrowych w Antarktyce oraz usuwania w tym rejonie odpadów promieniotwórczych.

2. W razie zawarcia umów międzynarodowych w sprawie wykorzystania energii jądrowej, włączając w to wybuchy jądrowe i usuwanie odpadów promieniotwórczych, w jakich będą uczestniczyć wszystkie Umawiające się Strony, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach przewidzianych w artykule IX, ustanowione przez takie umowy zasady stosowane będą w Antarktyce.

Artykuł  VI.

Postanowienia niniejszego Układu dotyczą rejonu położonego na południe od 60 równoleżnika szerokości geograficznej południowej, włączając w to wszystkie szelfy lodowe, lecz nic w niniejszym Układzie nie uszczupla i w żadnej mierze nie narusza praw jakiegokolwiek państwa lub wykonywania tych praw zgodnie z prawem międzynarodowym dotyczącym otwartego morza, w granicach tego rejonu.

Artykuł  VII.

1. Dla osiągnięcia celów i zapewnienia przestrzegania postanowień niniejszego Układu każda z Umawiających się Stron, której przedstawiciele uprawnieni są do uczestnictwa w naradach wspomnianych w artykule IX niniejszego Układu, ma prawo mianować obserwatorów do przeprowadzenia jakiejkolwiek inspekcji, przewidzianej w niniejszym artykule. Obserwatorzy są obywatelami tych Umawiających się Stron, które ich mianują. Nazwiska obserwatorów podaje się do wiadomości wszystkim pozostałym Umawiającym się Stronom uprawnionym do mianowania obserwatorów; zakończenie ich funkcji jest przedmiotem analogicznego zawiadomienia.

2. Każdy obserwator, mianowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 niniejszego artykułu, ma całkowicie wolny dostęp w każdej chwili do każdego lub do wszystkich rejonów Antarktyki.

3. Wszystkie rejony Antarktyki łącznie ze wszystkimi stacjami, urządzeniami i sprzętem w tych rejonach oraz wszystkie statki morskie i powietrzne w miejscach wyładunku i załadunku ładunków lub personelu w Antarktyce są w każdej chwili dostępne dla dokonania inspekcji przez każdego z obserwatorów mianowanych zgodnie z postanowieniami ustępu 1 niniejszego artykułu.

4. Każda z Umawiających się Stron, uprawniona do mianowania obserwatorów, może w każdej chwili przeprowadzić inspekcję powietrzną dowolnego rejonu lub wszystkich rejonów Antarktyki.

5. Każda z Umawiających się Stron od chwili wejścia dla niej w życie niniejszego Układu informuje inne Umawiające się Strony i później zawiadamia je zawczasu:

a) o wszystkich wyprawach do Antarktyki lub w obszar Antarktyki, podejmowanych przez jej statki lub jej obywateli, oraz o wszystkich wyprawach do Antarktyki, które są organizowane na jej terytorium lub z jej terytorium wyruszają,

b) o wszystkich stacjach w Antarktyce, zajmowanych przez jej obywateli,

c) o wszelkim personelu lub sprzęcie wojskowym przeznaczonym do wysłania przez nią do Antarktyki z przestrzeganiem warunków przewidzianych w ustępie 2 artykułu I niniejszego Układu.

Artykuł  VIII.

1. W celu ułatwienia wykonania ich funkcji na podstawie niniejszego Układu i bez uszczerbku dla pozycji każdej z Umawiających się Stron w sprawie jurysdykcji nad wszystkimi innymi osobami w Antarktyce, obserwatorzy mianowani zgodnie z postanowieniami ustępu 1 artykułu VII oraz personel naukowy, który Strony wymieniają między sobą w myśl ustępu 1 litery b) artykułu III Układu, a także personel towarzyszący wszelkim takim osobom, podlegają jurysdykcji tylko tej Umawiającej się Strony, której są obywatelami w odniesieniu do wszelkich czynów lub zaniedbań, mających miejsce podczas ich pobytu w Antarktyce, związanego z wykonywaniem ich funkcji.

2. Bez uszczerbku dla postanowień ustępu 1 niniejszego artykułu i przed podjęciem środków, przewidzianych w ustępie 1 literze e) artykułu IX, zainteresowane Umawiające się Strony w przypadku każdego sporu dotyczącego wykonywania jurysdykcji w Antarktyce przeprowadzą natychmiast między sobą konsultacje w celu osiągnięcia akceptowalnego dla nich rozwiązania.

Artykuł  IX.

1. Przedstawiciele Umawiających się Stron, wymienionych w preambule niniejszego Układu, zbiorą się w mieście Canberra nie później niż w dwa miesiące po wejściu w życie niniejszego Układu, a następnie zbierać się będą w odpowiednich miejscach w celu wymiany informacji, wzajemnych konsultacji w sprawach Antarktyki, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, opracowania i zalecenia swoim Rządom środków mających się przyczynić do realizacji zasad i celów niniejszego Układu, uwzględniając środki dotyczące:

a) wykorzystania Antarktyki wyłącznie w celach pokojowych,

b) ułatwiania badań naukowych w Antarktyce,

c) ułatwiania międzynarodowej współpracy naukowej w Antarktyce,

d) ułatwiania realizacji praw inspekcji, przewidzianych w artykule VII niniejszego Układu,

e) kwestii dotyczących wykonywania jurysdykcji w Antarktyce,

f) ochrony i zachowania żywych zasobów w Antarktyce.

2. Każdej Umawiającej się Stronie, która stała się uczestnikiem niniejszego Układu, przez przystąpienie zgodnie z postanowieniem artykułu XIII, przysługuje prawo mianowania przedstawicieli uczestniczących w naradach wspomnianych w ustępie 1 niniejszego artykułu, tak długo, jak Umawiające się Strony wykazują zainteresowanie Antarktyką przez prowadzenie tam istotnej pracy naukowo-badawczej, takiej jak założenie stacji naukowej lub wysłanie wyprawy naukowej.

3. Sprawozdania obserwatorów, wspomnianych w artykule VII niniejszego Układu, przesyłane są do przedstawicieli Umawiających się Stron, którzy uczestniczą w naradach wspomnianych w ustępie 1 niniejszego artykułu.

4. Środki wymienione w ustępie 1 niniejszego artykułu wchodzą w życie po zaaprobowaniu ich przez wszystkie Umawiające się Strony, których przedstawiciele byli uprawnieni do udziału w naradach zwołanych dla rozpatrzenia tych środków.

5. Poszczególne lub wszystkie prawa ustanowione niniejszym Układem mogą być wykonywane z dniem wejścia w życie Układu niezależnie od tego, czy środki mające ułatwić wykonywanie tych praw były czy też nie były zaproponowane, rozpatrzone lub zaaprobowane, jak to przewiduje niniejszy artykuł.

Artykuł  X.

Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się do podjęcia odpowiednich wysiłków, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych, by w Antarktyce nikt nie prowadził jakiejkolwiek działalności sprzecznej z zasadami lub celami niniejszego Układu.

Artykuł  XI.

1. W razie powstawania jakiegokolwiek sporu między dwiema lub kilkoma Umawiającymi się Stronami co do interpretacji lub stosowania niniejszego Układu, Strony te przeprowadzą między sobą konsultacje w celu rozstrzygnięcia sporu w drodze rokowań, badań, pośrednictwa, koncyliacji, arbitrażu, postępowania sądowego lub innymi sposobami pokojowymi stosownie do swego wyboru.

2. Wszelki tego rodzaju spór, który nie będzie rozstrzygnięty w ten sposób, przekazuje się, za każdorazową zgodą wszystkich Stron uczestniczących w sporze, do rozstrzygnięcia Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości; w braku rozstrzygnięcia Strony uczestniczące w sporze nie będą jednak zwolnione z obowiązku dalszego poszukiwania rozstrzygnięcia sporu za pomocą jakiegokolwiek z różnych środków pokojowych, wymienionych w ustępie 1 niniejszego artykułu.

Artykuł  XII.

1. a) Niniejszy Układ może być w każdym czasie zmieniony lub poprawiony za zgodą wszystkich Umawiających się Stron, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach przewidzianych w artykule IX. Każda taka zmiana lub każda poprawka wchodzi w życie po otrzymaniu przez rząd-depozytariusza od wszystkich tych Umawiających się Stron zawiadomienia o jej ratyfikacji.

b) Następnie taka zmiana lub poprawka wchodzi w życie w stosunku do każdej Umawiającej się Strony po otrzymaniu od niej przez rząd-depozytariusza zawiadomienia o ratyfikacji. Każdą Umawiającą się Stronę, od której nie otrzymano zawiadomienia o ratyfikacji w okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie zmiany lub poprawki, zgodnie z postanowieniami ustępu 1 litery a) niniejszego artykułu, uważać się będzie za nie będącą już uczestnikiem Układu od dnia wygaśnięcia tego terminu.

2. a) Jeżeli po upływie trzydziestu lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu którakolwiek z Umawiających się Stron, której przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach przewidzianych w artykule IX, zażąda, przez zawiadomienie skierowane do rządu-depozytariusza, zwołania konferencji wszystkich Umawiających się Stron w celu omówienia funkcjonowania Układu, konferencję taką zwołuje się tak szybko, jak to możliwe.

b) Każdą zmianę lub poprawkę do niniejszego Układu, zaaprobowaną na wspomnianej konferencji przez większość reprezentowanych na niej Umawiających się Stron, włączając większość tych Stron, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach, przewidzianych w artykule IX, rząd-depozytariusz podaje do wiadomości wszystkich Umawiających się Stron natychmiast po zakończeniu konferencji. Każda zmiana lub poprawka wchodzi w życie zgodnie z postanowieniami ustępu 1 niniejszego artykułu.

c) Jeżeli taka zmiana lub poprawka nie wejdzie w życie zgodnie z postanowieniami ustępu 1 litery a) niniejszego artykułu w ciągu dwóch lat od daty zawiadomienia wszystkich Umawiających się Stron, każda Umawiająca się Strona może w każdej chwili, po zakończeniu tego terminu, notyfikować rządowi-depozytariuszowi wypowiedzenie niniejszego Układu, zaś takie wypowiedzenie nabierze mocy po upływie dwóch lat od daty otrzymania tej notyfikacji przez rząd-depozytariusza.

Artykuł  XIII.

1. Niniejszy Układ podlega ratyfikacji przez państwa, które go podpisały. Będzie on otwarty do przystąpienia dla każdego państwa będącego członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych lub dla każdego innego państwa, które może być zaproszone do przystąpienia do Układu za zgodą wszystkich Umawiających się Stron, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach, przewidzianych w artykule IX niniejszego Układu.

2. Ratyfikacja niniejszego Układu lub przystąpienie do niego dokonywane jest przez każde państwo zgodnie z jego przepisami konstytucyjnymi.

3. Dokumenty ratyfikacyjne i dokumenty przystąpienia składa się na przechowanie Rządowi Stanów Zjednoczonych Ameryki, który jest rządem-depozytariuszem.

4. Rząd-depozytariusz zawiadamia wszystkie państwa, które podpisały Układ, oraz państwa, które do niego przystąpiły, o dacie złożenia każdego dokumentu ratyfikacyjnego lub dokumentu przystąpienia oraz o dacie wejścia w życie Układu i każdej zmiany lub poprawki do niego.

5. Po złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych przez wszystkie państwa, które go podpisały, niniejszy Układ wejdzie w życie dla tych państw oraz dla państw, które złożyły dokumenty przystąpienia. W przyszłości Układ wejdzie w życie dla każdego państwa, które do niego przystąpi, po złożeniu przez nie dokumentu przystąpienia.

6. Rząd-depozytariusz zarejestruje niniejszy Układ zgodnie z postanowieniami artykułu 102 Karty Narodów Zjednoczonych.

Artykuł  XIV.

Niniejszy Układ sporządzono w języku angielskim, francuskim, rosyjskim i hiszpańskim, przy czym każdy z tych tekstów jest jednakowo autentyczny i zdeponowano w archiwum Rządu Stanów Zjednoczonych Ameryki, który przekaże należycie uwierzytelnione kopie Układu Rządom państw, które go podpisały lub które do niego przystąpiły.

* Tekst niniejszej umowy został zmieniony przez obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 12 października 2000 r. o sprostowaniu błędu (Dz.U.00.100.1087).

Tekst niniejszej umowy został zmieniony przez obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 27 września 2017 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.2017.1915).

• Identyfikator: Dz.U.1961.46.237
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Układ w sprawie Antarktyki. Waszyngton.1959.12.01.
• Data aktu: 01/12/1959
• Data ogłoszenia: 21/10/1961
• Data wejścia w życie: 08/06/1961