Chodzi o rozstrzygnięcia ETPCz z 9 kwietnia 2024 r., skargi nr 53600/20, 7189/21 i 39371/20 (Verein KlimaSeniorinnen Schweiz i inni, Carême, Duarte Agostinho i inni).

 

Zmiany klimatu w Trybunale

Skargi zostały wniesione przez szereg obywateli europejskich oraz szwajcarskie stowarzyszenie seniorów przeciwko, odpowiednio, Szwajcarii, Francji i Portugalii. Istotą wniesionych skarg były zarzuty dotyczące niewystarczającej ochrony środowiska naturalnego przed zmianami klimatycznymi. Skarżący twierdzili, iż pozwane państwa-strony Konwencji o prawach człowieka nie podejmują wystarczających działań oraz nie wywiązują się ze swoich zobowiązań międzynarodowych w zakresie redukcji emisji gazów cieplarniach. Skarżący argumentowali, iż w związku z tym stan środowiska naturalnego jest coraz gorszy, co ma negatywne przełożenie na jakość ich życia i stan zdrowia, co sprowadza się do naruszenia ich prawa do życia z art. 2 Konwencji oraz prawa do poszanowania ich życia prywatnego z art. 8 Konwencji o prawach człowieka.

 

Kto może wnieść skargę do ETPCz na zmiany klimatu?

W omawianych sprawach pojawiły się dwie kwestie węzłowe, to jest, po pierwsze, czy prawo do ochrony przed zmianami klimatycznymi w ogóle wchodzi w zakres ochrony praw podstawowych z Konwencji o ochronie praw człowieka, oraz, po drugie, kto i na jakich zasadach jest uprawniony do wniesienia takiej skargi do Trybunału. W odniesieniu do tej drugiej kwestii Trybunał uznał, iż zdolność do wniesienia skargi miało wyłącznie szwajcarskie stowarzyszenie seniorów, albowiem skarżące osoby fizyczne nie wykazały, w jaki konkretnie sposób zmiany klimatyczne wpływają negatywnie na ich dobrostan. Trybunał przypomniał, iż istotą skargi wnoszonej na podstawie Konwencji, zgodnie z jej art. 34, jest indywidualny i konkretny charakter naruszenia prawa podstawowego. Konwencja nie przewiduje actio popularis, to jest skargi o charakterze ogólnym na akt prawny lub praktykę prawną państwa-strony Konwencji. Warunek konkretności i indywidualności spełniło jedynie szwajcarskie stowarzyszenie seniorów, które reprezentowało interesy osób w podeszłym wieku i wykazało wyraźnie, jakie problemy zdrowotne mają jego członkowie, i w jaki sposób zmiany klimatyczne pogarszają ich stan zdrowia. Indywidualni skarżący albo nie wykazali wystarczających związków z pozwanym państwem, albo nie wyczerpali drogi sądowej w swych krajach, albo w sposób wyłącznie ogólny podnosili, iż zmiany klimatu są groźne dla życia i zdrowia ludzi. W związku z tym ich skargi zostały uznane przez Trybunał za niedopuszczalne.

Czytaj też: Firmy ujawnią, jak zamierzają zmniejszyć negatywny wpływ na środowisko >

 

Ochrona środowiska naturalnego to aspekt prawa do poszanowania życia prywatnego 

Jeżeli chodzi o zarzuty podniesione przez szwajcarskie stowarzyszenie seniorów, Trybunał uznał, iż winny one zostać rozpatrzone pod kątem naruszeń prawa do poszanowania życia prywatnego z art. 8 Konwencji, co wpisuje się w dotychczasową linię orzeczniczą Trybunału w sprawach środowiskowych. Trybunał podkreślił, iż na państwach-stronach Konwencji spoczywa w tej mierze pozytywny obowiązek podejmowania działań gwarantujących ochronę środowiska naturalnego. Trybunał zbadał przede wszystkim akty prawa międzynarodowego, których Szwajcaria jest stroną, a które związane są z ograniczeniami emisji gazów cieplarnianych, i uznał, że Szwajcaria ich nie realizuje lub realizuje niewystarczająco. Tym samym Szwajcaria nie wywiązuje się z konkretnych obowiązków, które władze tego państwa przyjęły na siebie, co sprowadza się do naruszenia obowiązku państwa do podejmowania pozytywnych działań w zakresie ochrony prawa do poszanowania życia prywatnego obywateli. Miało zatem miejsce naruszenie art. 8 Konwencji.

  • Wyrok ETPCz z dnia 9 kwietnia 2024 r. w sprawie 53600/20, Verein KlimaSeniorinnen Schweiz i inni przeciwko Szwajcarii;
  • Decyzja ETPCz z dnia 9 kwietnia 2024 r. w sprawie 7189/21, Carême przeciwko Francji;
  • Decyzja ETPCz z dnia 9 kwietnia 2024 r. w sprawie 39371/20, Duarte Agostinho i inni przeciwko Portugalii.

Katarzyna Warecka, adwokat

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.