Czy były pracownik jednostki budżetowej podlegającej pod Starostwo Powiatowe zatrudniony w latach 2005-2009 r. na umowę o pracę na czas określony na stanowisku sekretarz oraz księgowy może zostać zwolniony ze służby przygotowawczej na urzędnika samorządowego oraz egzaminu po tej służbie w 2011 r.?

Odpowiedź

Tak, gdyż pracownik wskazany w pytaniu był już zatrudniony w jednostce samorządowej i nie jest osobą po raz pierwszy zatrudnianą w samorządzie, przy czym nie chodzi tu o zwolnienie ze służby jako takie, ale w ogóle o brak obowiązku odbywania tej służby
Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych dla pracownika podejmującego pierwszy raz pracę, wskazanego w art. 16 ust. 2 (tj. osoby podejmującej po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, w jednostkach, o których mowa w art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych , z którym należy zawrzeć umowę o pracę na czas określony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, z możliwością wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem), w czasie trwania zawartej z nim umowy o pracę na czas określony organizuje się służbę przygotowawczą.

Definicja pracownika podejmującego po raz pierwszy pracę znajduje się w art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych , zgodnie z którym jest to osoba, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach samorządowych, o których mowa w art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych , na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym.

Oznacza to, że pracownik zatrudniony wcześniej w jednostkach samorządowych, przed wejściem w życie ustawy o pracownikach samorządowych , mimo braku przejścia przez służbę przygotowawczą, nie powinien być uznany za osobę pierwszy raz zatrudnioną w rozumieniu art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych Użycie we wskazanym przepisie spójnika "i" oznacza, że pracownik po raz pierwszy zatrudniony powinien jednocześnie – wcześniej nie pracować w jednostkach samorządowych w zakresie wskazanym wyżej i nie przejść służby przygotowawczej.

Wykładnię taką poniekąd potwierdza stanowisko Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zawarte w piśmie z dnia 6 sierpnia 2009 r., BMK-0660-e:1693/2009/PO, w którym resort wskazał, że zakresem normatywnym art. 16 ust. 2-3 ustawy o pracownikach samorządowych zostały objęte stanowiska urzędnicze, w tym kierownicze stanowiska urzędnicze funkcjonujące w strukturach administracji samorządowej. W konsekwencji, kierując się zasadami wykładni językowej i celowościowej, należy stwierdzić, że art. 16 ust. 2-3 ustawy o pracownikach samorządowych odnosi się jedynie do osób podejmujących pracę po raz pierwszy (w rozumieniu ustawy) na stanowisku urzędniczym bądź kierowniczym stanowisku urzędniczym.

Osoba wcześniej zatrudniona dłużej niż 6 miesięcy na podstawie umowy na czas określony lub zatrudniona na czas nieokreślony w (art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych ):
- urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych;
- starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych;
- urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin oraz gminnych jednostkach i zakładach budżetowych;
- biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki;
- biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.

Nie jest zatem osobą zatrudnioną po raz pierwszy w rozumieniu art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych i dlatego nie ma konieczności organizowania dla takiej osoby służby przygotowawczej.

Skoro zaś nie ma obowiązku organizowania dlań służby przygotowawczej, tak samo wskazany w pytaniu urzędnik nie musi przystępować do egzaminu – ten bowiem jest ściśle związany ze służbą (por. art. 19 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych ). Kwestia zwolnienia z egzaminu albo ewentualnego zastosowania art. 19 ust. 7 ustawy o pracownikach samorządowych nie ma tu znaczenia, gdyż osoba taka nie tyle jest zwolniona ze służby w rozumieniu art. 19 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych , ile w ogóle nie musi do niej być skierowana, a pracodawca samorządowy nie ma obowiązku organizowania służby dla pracownika wskazanego w pytaniu.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)