Czy od przychodów z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy administracji samorządowej należy potrącić podatek dochodowy oraz składki ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego?

Wynagrodzenie członków komisji stanowi 10% płacy minimalnej.

Jak obliczyć wynagrodzenie za udział w ww. komisji członka będącego jednocześnie pracownikiem urzędu?

Odpowiedź


Od przychodów z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy administracji samorządowej należy potrącić podatek dochodowy i nie potrącać składek ZUS.

Uzasadnienie

Podstawą tworzenia i działania komisji powoływanych przez organy samorządowe są przepisy właściwych ustaw - np. komisje rozwiązywania problemów alkoholowych (komisje antyalkoholowe) tworzone są w oparciu o przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi . Zgodnie z art. 41 tej ustawy , prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin. W celu realizacji omawianych zadań wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) powołują gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych. W skład gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Zasady wynagradzania członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych określa rada gminy w gminnych programach rozwiązywania problemów alkoholowych.

Z pytania wynika, iż członkowie komisji zarabiają 10% płacy minimalnej. W 2010 r. wynosiła ona 1317 zł, a w 2011 r. wzrosła do 1386 zł. Oznacza to, iż członkowie komisji zarabiają poniżej 200 zł, a więc należy rozważyć, czy będzie do nich miało zastosowanie opodatkowanie ryczałtowe określone w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f . Zgodnie z tym przepisem, od przychodów z tytułu, o którym mowa w art. 13 pkt 2 i 5–9 u.p.d.o.f. , jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł pobiera się ryczałtowy podatek w wysokości 18% przychodu, bez możliwości potrącenia kosztów uzyskania (do końca 2010 r. ryczałt stosowało się, jeżeli łączna należność nie przekroczyła 200 zł w skali miesiąca).

W pkt 6 art. 13 u.p.d.o.f. określone zostały przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej - tu więc mieszczą się wynagrodzenia otrzymywane przez członków komisji powoływanych przez samorządy.

W przedstawionej sytuacji musimy porównać dwa stany prawne.

Do końca roku 2010, jeżeli wynagrodzenie wynosiło:
- do 200 zł miesięcznie, a umowa zawarta została z własnym pracownikiem - zaliczkę obliczało się według stawki 18% po pomniejszeniu o 20% kosztów uzyskania przychodów (zob. art. 22 ust. 9 pkt 4 u.p.d.o.f. ), na koniec roku wypłaty dokumentowało się w deklaracji PIT-4R, a członkowi komisji wystawia PIT-11 (zasady ogólne); analogiczne zasady stosowałoby się w przypadku, gdyby wynagrodzenie przekraczało 200 zł niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z pracownikiem, czy też nie;
- do 200 zł miesięcznie, a umowa zawarta została z osobą niebędącą pracownikiem - podatek naliczało się według stawki 18% bez kosztów, na koniec roku takie wypłaty dokumentowało w PIT-8AR, a członkowi komisji nie wystawia się żadnej informacji (ryczałt podatkowy).

Pomysłem na ucieczkę od ryczałtu mogło być wprowadzenie 2-miesięcznej wypłaty wynagrodzeń - nie jest to stosunek pracy, wobec czego jest to dopuszczalne. W takim wypadku 2-umiesięczna wypłata przekraczać będzie 200 zł, a więc należało opodatkować ją na zasadach ogólnych.

Od 1 stycznia 2011 r. o konieczności zastosowania ryczałtu przesądza wielkość należności wynikającej z umowy. W przypadku komisji powoływanych przez samorządy możemy mieć zatem dwie możliwości. Po pierwsze, może to być czynność jednorazowa (np. uczestnictwo w komisji wyborczej), co uzasadniało będzie naliczenie ryczałtu (przy założeniu, że umowa nie będzie z pracownikiem, a należność nie przekroczy 200 zł). W przypadku stałego wykonywania pracy w ramach komisji (np. uczestnictwo w komisji AA), należnością będzie suma miesięcznych wynagrodzeń wobec czego – zdaniem autora należało będzie zastosować zasady ogólne, nawet jeśli miesięczna kwota wynagrodzenia jest niższa od 200 zł. Rodzi się tylko pytanie, jak do omawianej kwestii będą podchodzić organy podatkowe.

Czasem spotkać się można z poglądem, że z członkami komisji antyalkoholowych należy zawierać umowy zlecenia. Tymczasem w zakresie składek ZUS umowę zlecenia do 200 zł należy rozliczać na zasadach ogólnych, czyli, co do zasady, należy opłacać składki ZUS.

Mimo że pogląd ten reprezentowany jest (a przynajmniej był) nawet przez niektóre RIO, nie sposób się z nim zgodzić. Umowa zlecenia jest bowiem umową cywilnoprawną, podczas gdy stosunek zawiązany z członkiem komisji ma charakter prawie wyłącznie publicznoprawny, określony w przepisach ustawy. Powołując daną osobę w skład komisji, organ samorządowy jedynie personifikuje ten skład - podstawą działania pozostaje nadal ustawa, a nie umowa. Tym samym, zawieranie umowy zlecenia z członkami komisji jest po prostu niepotrzebne, a uwzględniając składki ZUS - także nieekonomiczne. Na dodatek w art. 13 u.p.d.o.f. członkowie komisji zawarci zostali w pkt 6, podczas gdy zleceniobiorcy w pkt 8 - jeżeli członkowi komisji byliby zleceniobiorcami, wymienianie ich w odrębnym punkcie byłoby nieracjonalne. Zasady powyższe dotyczą także sołtysów będących inkasentami, z tym że podstawą ich działania jest ordynacja podatkowa.

Tym samym, od wynagrodzeń członków komisji nie należy potrącać składek ZUS, nawet jeśli członek komisji jest równocześnie pracownikiem urzędu.


Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.)
Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.)