Jak należy rozumieć pojęcie "wynagrodzenie za nadgodziny", przysługujące pracownikom samorządowym?





Odpowiedź

Za pracę w godzinach nadliczbowych należy się normalne wynagrodzenie. Kwestia prawa do dodatków za nadgodziny dla pracowników samorządowych nie jest do końca rozstrzygnięta.

Zgodnie z art. 1511 § 1 Kodeksu pracy za pracę w nadgodzinach należy się w pierwszej kolejności normalne wynagrodzenie za pracę. W wyroku z 3 czerwca 1986 r. (I PRN 40/86, OSNCP z 1987 r., Nr 9, poz. 140) SN uznał, że przez "normalne wynagrodzenie" należy rozumieć takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych, pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników.

Wynagrodzenie to może obejmować również dodatek funkcyjny, dodatek za staż pracy, jak również dodatek za pracę szkodliwą dla zdrowia czy inne dodatki, bowiem stałe, dodatkowe składniki wynagrodzenia mają charakter wynagrodzenia normalnego. SN stwierdził ponadto, iż w skład normalnego wynagrodzenia pracownika może wchodzić także premia, jeżeli ma ona charakter stały i nie jest uzależniona od uzyskania określonych konkretnych osiągnięć w pracy, nieobjętych zadaniami wykonywanymi w godzinach nadliczbowych.

Stanowisko to jest jednak kwestionowane w literaturze (zob. komentarz K. Rączki do art. 1511 Kodeksu pracy w: M. Gersdorf, K. Rączka, J. Skoczyński "Kodeks pracy. Komentarz")

Kwestia, czy pracownikom samorządowym należą się dodatki za nadgodziny jest od niedawna sporna, gdyż pojawiły się poglądy (zawarte zwłaszcza w wypowiedziach przedstawicieli Kancelarii Prezesa Rady Ministrów) o szczególnym charakterze normy powołanego wyżej art. 42 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych , która zastępuje przepisy o nadgodzinach określone w k.p. i powołane w niniejszej odpowiedzi powyżej. Wykładnia ta znajduje wsparcie także w organach inspekcji pracy - zob. stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z 25 czerwca 2009 r. (Nr GPP-433-4560-42/09/PE/RP). W efekcie można uznać, że zgodnie z tym stanowiskiem pracownikom samorządowym nie należą się w ogóle dodatki za nadgodziny, a tylko normalne wynagrodzenie. Uznać jednak należy wskazane urzędowe interpretacje za zbyt daleko idące. Opinie te budzą bowiem poważne kontrowersje wśród specjalistów (zob. P. Ciborski "Samorządy nie powinny unikać wypłaty dodatków za nadgodziny" Rzeczpospolita nr 160 z 2009 r.).

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.)
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)