Pytanie:
Czy gmina jako organ prowadzący szkołę podstawową i gimnazjum, może określać warunki tworzenia biblioteki szkolnej i świetlicy? Czy organ prowadzący może określać wymiar czasu pracy, na jakim nauczyciel może być na tych stanowiskach? Czy może określić np. że w szkołach do 150 uczniów przewiduje się zatrudnienie nauczyciela biblioteki w wymiarze 1/2 etatu?
Przepis art. 42 ust. 7 Karty Nauczyciela upoważnia organ prowadzący do określenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin dla nauczycieli - bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych, a nie dla nauczycieli bibliotekarzy bibliotek szkolnych.
Odpowiedź:
Gmina nie jest ustawowo upoważniona do określania warunków tworzenia szkolnych bibliotek i świetlic, ani wymiaru czasu pracy nauczycieli – bibliotekarzy.
Uzasadnienie:
Na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 2 i 3 i ust. 3-6 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - dalej u.s.o. do realizacji zadań statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania z biblioteki oraz świetlicy. Szkoła podstawowa jest obowiązana zapewnić zajęcia świetlicowe dla uczniów, którzy pozostają w szkole dłużej ze względu na czas pracy rodziców - na wniosek rodziców, organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności wymagające zapewnienia opieki w szkole, zaś pod opieką jednego nauczyciela nie może pozostawać więcej niż 25 uczniów. Świetlica w szkole podstawowej zapewnia zajęcia świetlicowe uwzględniające potrzeby edukacyjne oraz rozwojowe dzieci i młodzieży, a także ich możliwości psychofizyczne, w szczególności zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów, zajęcia zapewniające prawidłowy rozwój fizyczny oraz odrabianie lekcji.
Analogiczna organizacja dotyczy organizacji świetlicy w gimnazjum, jeśli zachodzi potrzeba zapewnienia zajęć świetlicowych. Organ prowadzący szkołę nie jest ustawowo upoważniony do określania warunków tworzenia szkolnych bibliotek i świetlic, a w ewentualnych wytycznych do arkusza organizacyjnego nie może naruszać przepisów u.s.o. o organizacji bibliotek lub świetlic, w tym pozbawiać uczniów prawa skorzystania z nich. Podobnie organ prowadzący nie jest upoważniony żadnym przepisem ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - dalej KN do określania wymiaru czasu pracy wychowawcy świetlicy oraz nauczyciela – bibliotekarza. W przepisach art. 42 ust. 3 l.p. 6 i 10 KN został określony tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć realizowanych przez nauczycieli zatrudnionych na pełen etat: wychowawcy świetlicy (26 godzin) oraz nauczyciela – bibliotekarza (30 godzin). Decyzję o zatrudnieniu w pełnym lub niepełnym wymiarze etatu podejmuje dyrektor (art. 39 ust. 3 pkt 1 u.s.o.).
Jeśli w ramach odpowiedzialności za finansowanie wynagrodzeń nauczycieli organ prowadzący ma wytyczne co do arkusza organizacyjnego i np. uzależnia wymiar etatu nauczyciela na takim stanowisku od liczby uczniów, dyrektor powinien uzasadnić konieczność ewentualnego odstępstwa w tym zakresie, podając informacje dotyczące rzeczywistych potrzeb szkoły lub uczniów, przekładających się na czas pracy nauczyciela.
