Z roku na rok coraz więcej osób dostrzega w procesie upadłościowym szansę na rozwiązanie problemów z zadłużeniem - wynika z danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej (COIG). Taka możliwość istnieje od 2020 r., kiedy wprowadzono w Prawie upadłościowym zmiany polegające na usunięciu wymogu udowodnienia przez konsumenta, że nie jest winny swojej niewypłacalności.
Jeszcze w 2019 r. liczba upadłości konsumenckich w Polsce nie przekraczała 8 tys. – tak wynika z danych COIG. Rok później, po zmianie przepisów, odnotowano ich już 13 tys. Rekordowy pod tym względem był natomiast 2023 r. – ogłoszono wtedy 21 tys. upadłości konsumenckich. Wpływ na to mogło mieć wiele czynników, m.in. skutki pandemii, podczas której wiele osób straciło pracę czy rosnąca inflacja.
W tym roku upadłości będzie jeszcze więcej. Tylko lipiec 2024 roku przyniósł ich 1731 - to wzrost o ponad 4 proc. w porównaniu z poprzednim miesiącem, w którym odnotowano 1661 upadłości. W porównaniu z lipcem 2023 r., kiedy to liczba upadłości konsumenckich wyniosła 1655, nastąpił wzrost o 4,6 proc.
Najczęściej decydują się na to osoby w wieku 40-49 lat, jednak odnotowuje się również przypadki w grupie 11-29 lat – blisko 7 proc. ogółu.
- Ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinno być traktowane jako ostateczność, gdy konsument traci kontrolę nad finansami, długi zdecydowanie przewyższają możliwości spłaty, a trudna sytuacja życiowa uniemożliwia znalezienie innego rozwiązania. Zanim zapadnie decyzja o ogłoszeniu upadłości, warto wypróbować inne opcje poradzenia sobie z narastającym zadłużeniem – mówi Marcin Czugan, prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.
Zobacz w LEX: Upadłość konsumencka w KRZ - najczęstsze problemy >
Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej długi nie znikają
Nie jest tak, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej oznacza wolność od długów i czyste konto. Osoba zadłużona ma korzyści z upadłości, może zatrzymać spiralę zadłużenia i rozpocząć nowego życie finansowe, ale też traci swój dobytek.
Sąd ustala plan spłaty wierzycieli i określa, w jakim zakresie oraz czasie trzeba będzie spłacać przeterminowane zobowiązania. Osoba zadłużona traci prawa do swojego majątku. Jej nieruchomości i wartościowe przedmioty zostają sprzedane na poczet spłaty długów, za co odpowiedzialny jest syndyk. Ma on także możliwość zajęcia części wynagrodzenia osoby zadłużonej i przeznaczenia jej na uregulowanie należności wobec wierzycieli. Umorzenie części zadłużenia następuje w wyjątkowych sytuacjach, więc w większości przypadków długi i tak są spłacane z kieszeni dłużnika, ale bez jego pełnej kontroli.
- Osoba, która ogłosiła upadłość konsumencką, nie może zaciągać żadnych nowych zobowiązań, brać kredytów, pożyczek czy umów abonamentowych bez zgody sądu – tłumaczy Marcin Czugan. - Powodem, dla którego konsumenci w trudnej sytuacji finansowej decydują się na ogłoszenie upadłości, jest możliwość zatrzymania wszystkich toczących się w sądzie spraw dotyczących ich długów, a także egzekucji komorniczych i naliczania karnych odsetek. Aby uniknąć tej przykrej ostateczności, warto już na wcześniejszym etapie, podjąć współpracę z wierzycielami czy z firmą windykacyjną, która przejęła dług, aby ustalić szczegóły i plan spłaty zadłużenia – dodaje Czugan.
Czytaj też: Na wokandach królują nie tylko franki, sądy zalewają również pozwy o kredyty konsumenckie >
Czytaj w LEX: Zaspokojenie wierzyciela rzeczowego w upadłości konsumenckiej >
Zobowiązania aż do siedmiu lat
Procedura upadłości konsumenckiej jest procesem złożonym i długotrwałym, jednak dwa momenty są szczególnie istotne, jeśli chodzi o dalsze losy długów: pierwszym z nich jest ogłoszenie upadłości, drugim - ustalenie planu spłaty.
- Jeżeli wobec dłużnika toczą się postępowania egzekucyjne, to zostaną one zawieszone, a następnie umorzone wskutek ogłoszenia upadłości. Drugim i kluczowym momentem jest ustalenie planu spłat, czyli szczegółowego harmonogramu, który określa, jak dłużnik będzie spłacał swoje zobowiązania. Taki harmonogram może obejmować okres maksymalnie siedmiu lat – mówi Jakub Nowacki, aplikant radcowski, DSK Kancelaria. Sąd, współpracując z syndykiem i upadłym, określa wysokość miesięcznych rat z uwzględnieniem wielu czynników m.in. aktualnej sytuacji finansowej, możliwości zarobkowych upadłego oraz kosztów utrzymania rodziny.
Czytaj w LEX: Ustalenie planu spłaty w konsumenckim postępowaniu upadłościowym >
- Ogłoszenie upadłości to zaledwie początek - skuteczność procedury zależy właśnie od wykonania planu spłaty. Dopiero stwierdzenie wykonania planu spłaty przez sąd przesądza o umorzeniu zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości – podaje Jakub Nowacki.
Odbudowa zdolności kredytowej może być czasochłonnym i trudnym procesem.
- Zakończenie postępowania upadłościowego i wykonanie planu spłat oznacza co prawda nowy start, ale usunięcie informacji o upadłości konsumenckiej z publicznych rejestrów może potrwać wiele lat od zakończenia wykonywania planu spłaty- tłumaczy Jakub Nowacki. Problemem może być więc zaciąganie kolejnych zobowiązań.
- O ile nie ma przepisów, które by zabraniały starać się o kredyt po zakończeniu procedury upadłości konsumenckiej, o tyle banki mogą traktować taką informację jako negatywną przesłankę udzielenia finansowania. To kwestia bardzo indywidualna, zależna od polityki banku oraz aktualnej sytuacji finansowej osoby, wobec której wcześniej prowadzono upadłość konsumencką – mówi Jakub Nowacki.
Wzory dokumentów w LEX:
- Postanowienie o ustaleniu wynagrodzenia syndyka (upadłość konsumencka) >
- Wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej >
- Wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
