SN odpowie, czy można złożyć apelację od wpisu asesora do ksiąg wieczystych

Sąd Najwyższy 7 września br. podejmie uchwałę w sprawie asesorów, którzy nie uzyskali jeszcze prawa do pełnienia obowiązków sędziego, a wpisywali zmiany do ksiąg wieczystych. Powstał bowiem problem, czy od takiego wpisu można złożyć apelację.

Sąd Najwyższy będzie rozpatrywać siedem zagadnień prawnych, które odnoszą się do niemal identycznych sytuacji.

Przypadek asesora w Sądzie Rejonowym w Krakowie M.T. był typowy. Uzyskała ona w listopadzie 2017 r. uprawnienia do pełnienia obowiązków sędziego już po wydaniu postanowienia o wpisie do księgi wieczystej.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy w Krakowie powziął wątpliwość: Czy od postanowienia rozstrzygającego co do istoty postępowania o wpis w księdze wieczystej, wydanego przez asesora sądowego, który nie uzyskał jeszcze prawa do pełnienia obowiązków sędziego, przysługuje środek odwoławczy w postaci apelacji, czy też środek zaskarżenia w postaci skargi na orzeczenie referendarza?​

Bezpośredni wpływ na wynik sprawy

Rozstrzygnięcie tego zagadnienia będzie miało bezpośredni wpływ na wynik postępowania. Dlatego, że w przypadku odpowiedzi pozytywnej wniosek będzie rozpatrzony merytorycznie przez sąd II instancji.  A w dalszej kolejności - będzie przysługiwał nadzwyczajny środek zaskarżenia w postaci - skargi kasacyjnej lub zażalenia.

Natomiast, gdy SN odpowie, że apelacja od postanowienia nie przysługuje, lecz można złożyć skargę na orzeczenie referendarza, to Sąd Okręgowy nie mógłby rozpatrzyć tej sprawy. Rozpoznać ją może sąd I instancji, w trybie przewidzianym przez art. 398 (22) kpc w związku z art. 13 par. 2 kpc.

Zdania asesora w okresie "przejściowym"

Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że przedstawione zagadnienie jest związane z ponownym wprowadzeniem instytucji asesora sądowego do polskiego systemu prawa.

Asesor może z pewnymi ograniczeniami wykonywać zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości od momentu uzyskania prawa do pełnienia obowiązków sędziego. Może więc w tym okresie wykonywać zadania związane z ochroną prawną powierzone sądom powszechnym. Natomiast w okresie od mianowania przez ministra sprawiedliwości i objęcia stanowiska do czasu uzyskania prawa pełnienia obowiązków sędziego, asesor może wykonywać zadania z zakresu ochrony prawnej.

Uchwała SN w sprawie kosztów

Warto przypomnieć, że niedawno, bo 26 lipca 2018 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora sądowego. SN przyjął, że w sytuacji, gdy asesor nie uzyskał jeszcze prawa do pełnienia obowiązków sędziego, to jednak przysługuje odwołanie do sądu drugiej instancji (sygnatura akt III CZP 10/18).

Czytaj: KRS szybko wskaże kandydatów do Sądu Najwyższego>>

Wówczas SN uznał, że status asesora zaakceptowanego przez ministra sprawiedliwości, któremu jeszcze nie powierzono obowiązków sędziego, jest zbliżony bardziej do pozycji sędziego, niż do pozycji referendarza.

Pozycja asesora

Asesor sądowy cieszy się takimi samymi jak sędzia gwarancjami niezawisłości - przypomina dr Jakub Maziarz z Katedry Historii Prawa Polskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

I dodaje, że asesor podlega tylko Konstytucji RP i ustawom, nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości asesorów sądowych. Asesor sądowy jest nieusuwalny (art. 106k § 1 ustawy o ustroju sądów powszechnych.), a jego stosunek służbowy wygasa jedynie w ustawowo określonych przypadkach, które nigdy nie są związane z decyzją ministra sprawiedliwości czy innego organu egzekutywy. Jedynym organem, który może doprowadzić do wygaśnięcia stosunku służbowego asesora sądowego (nie licząc sądu dyscyplinarnego), jest Krajowa Rada Sądownictwa.

Więcej: Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów i asesorów>>

Sygnatura akt III CZP 34/18