Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) spytał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), czy art. 203 dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy rozumieć w ten sposób, że w sytuacji gdy pracownik podatnika VAT wystawił fałszywą fakturę z wykazanym VAT, na której wykazał dane pracodawcy jako podatnika, bez jego wiedzy i zgody, za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT należy uznać: - podatnika, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, czy też - pracownika, który bezprawnie wykazał VAT na fakturze, wykorzystując dane podmiotu będącego podatnikiem VAT. O sprawie po raz pierwszy napisaliśmy na początku czerwca w artykule pt. TSUE wyjaśni, kto odpowiada za puste faktury? Pracownik czy spółka? >>
- Zagadnienie będące przedmiotem zapytania do Trybunału Sprawiedliwości UE było już w przeszłości rozstrzygane przez polskie sądy administracyjne. Dotychczas zajmowały one niekorzystne dla podatników stanowisko, także w sytuacjach, w których podatnik (pracodawca) nie był w żaden sposób zaangażowany w proceder wystawiania pustych faktur oraz generalnie dopełnił reguł staranności mających zapobiegać takim przypadkom – komentował wtedy dr hab. Adam Bartosiewicz, prof. UJD, doradca podatkowy, radca prawny.
Czytaj też: Świadomość uczestnictwa w transakcji stanowiącej oszustwo podatkowe a prawo do odliczenia VAT >>>
Jego zdaniem trudno było takie podejście zaakceptować. - Z tego puntu widzenia być może dobrze się stało, że NSA zdecydował się zapytać TSUE o powyższy problem. Wydaje się wprawdzie, że na gruncie brzmienia przepisu (zarówno polskiego, jak i unijnego) nie powinno być wątpliwości, że za "puste" faktury powinien być odpowiedzialny ten, kto faktycznie je wystawia, a nie pracodawca, którego danymi ten wystawca się posługuje. Niemniej jednak autorytet TSUE - zakładając, że Trybunał wyda "korzystne" dla oszukanych podatników orzeczenie - z pewnością przyczyni się ukształtowania właściwej linii orzeczniczej – podkreślał dr hab. Adam Bartosiewicz.
Narzędzia księgowego w LEX:
- Kalkulator podróży służbowej krajowej i zagranicznej >
- E-deklaracje >
- Klasyfikacja zawodów i specjalności >
- Faktury - zasady wystawiania >
Cena promocyjna: 55.6 zł
|Cena regularna: 139 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 69.5 zł
Odpowiedzialność za puste faktury – na kim ciąży?
- Dotychczasowe orzecznictwo wskazuje na to, że w przypadku, gdy pracownik podatnika wystawił fałszywą fakturę z wykorzystaniem jego danych, zobowiązanym do zapłaty podatku jest przedsiębiorca. W świetle literalnego brzmienia art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, taki obowiązek powinien jednak ciążyć na „wystawcy faktury”. Impulsem do przełomu i ugruntowania właściwej linii orzeczniczej może być oczekiwane orzeczenie TSUE. Obecnie pracownik nie podnosi żadnej odpowiedzialności podatkowej za wystawianie tzw. pustych faktur. Z kolei pracodawcę obciąża zaległość podatkowa. Do tego dochodzą sankcje karno-skarbowe. Są indywidualnie ustalane i liczone nawet w milionach złotych – komentuje doradca podatkowy Małgorzata Ostrowska-Krzewina.
Zobacz również: Skarbówka tropi karuzele VAT, ale łamie przy tym prawo >>
Podejście sądów administracyjnych do odpowiedzialności
Ekspertka zwraca uwagę, że w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych można wyróżnić dwa poglądy na gruncie art. 108 ustawy o VAT. Zgodnie z pierwszym z nich, w przypadku podszycia się osoby trzeciej pod danego podatnika, on nie może zostać uznany za wystawcę faktury i obciążony obowiązkiem zapłaty podatku. Wynika to z tego, że jego dane zostały użyte bezprawnie. Wprost wskazują na to orzeczenia NSA z 27 czerwca 2017 r. (sygn. FSK 1459/15), a także z 26 maja 2017 r. (sygn. I FSK 1872/15). Zgodnie z drugim poglądem, podatnik, którego danymi posłużył się pracownik lub umocowany pełnomocnik w celu wystawienia na jego rzecz tzw. pustej faktury, ponosi za to odpowiedzialność. Przykładem tego są wyroki NSA z 10 kwietnia 2013 r. (sygn. I FSK 362/12) oraz z 24 października 2014 r. (sygn. I FSK 1717/13).
Wystawca faktury czy pracownik?
Trybunał Sprawiedliwości UE ma właśnie wypowiedzieć się w zakresie tego drugiego podejścia. Jego odpowiedź będzie miała istotne znaczenie dla interpretacji art. 108 ust. 1 ustawy o VAT i ukształtowania linii orzeczniczej na tym tle. Zwłaszcza, że sam przepis nic nie mówi o pracowniku, tylko o osobie wystawiającej fakturę. Poprzez fakt podległości służbowej sądy administracyjne i organy podatkowe dotychczas dochodziły do wniosku, że działa on na rzecz swojego pracodawcy. I z tej przyczyny, z uwagi na relację podległości pracownika, przerzucały odpowiedzialność za przestępcze działania na właściciela firmy, nawet jeśli o nich nie wiedział. Powyższa analiza przepisu mogła prowadzić do błędnych wniosków i niekorzystnych orzeczeń dla przedsiębiorców.
- Brzmienie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT wydaje się być jednoznaczne. Jednak zaistniałe spory z organami podatkowymi wskazują na istniejące wątpliwości interpretacyjne. Niezbędne byłoby wprowadzenie definicji „wystawcy faktury” albo ugruntowanie właściwej linii orzeczniczej, kładącej większy nacisk na uwzględnienie oszukańczego charakteru działania „wystawcy faktury”. Takim impulsem mogłoby być orzeczenie TSUE, gdyby było korzystne dla przedsiębiorców. Z pewnością ma ono szansę doprowadzić do przełomu w podejściu sądów administracyjnych, a na pewno – do jeszcze bardziej pogłębionej refleksji składów orzekających – ocenia Małgorzata Ostrowska-Krzewina.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
