1. Wprowadzenie
Usługami telekomunikacyjnymi zgodnie z definicjami zawartymi w art. 2 pkt 35 i 48 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) - dalej u.p.t., są usługi polegające głównie na przekazywaniu sygnałów w sieci telekomunikacyjnej, tj. systemów transmisyjnych oraz urządzeń komutacyjnych lub przekierowujących, a także innych zasobów, które umożliwiają nadawanie, odbiór lub transmisję sygnałów za pomocą przewodów, fal radiowych, optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną, niezależnie od ich rodzaju.
Podobną definicję usług telekomunikacyjnych określa art. 24 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z dnia 11 grudnia 2006 r., s. 1, z późn. zm.) – dalej Dyrektywa VAT, stanowiący, że „usługi telekomunikacyjne" oznaczają usługi dotyczące transmisji, emisji i odbioru sygnałów, tekstów, obrazów i dźwięków lub wszelkiego rodzaju informacji drogą kablową, radiową, optyczną lub za pośrednictwem innych systemów elektromagnetycznych, w tym związane z nimi przeniesienie lub cesja praw do użytkowania środków dla zapewniania takiej transmisji, emisji i odbioru, wraz z zapewnieniem dostępu do ogólnoświatowych sieci informacyjnych.
Przepisy dotyczące podatku od towarów i usług przewidują dla tych usług szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, w niektórych przypadkach szczególne miejsce świadczenia oraz obniżoną stawkę podatku lub zwolnienie, a także odmienne zasady wystawiania faktur.
2. Klasyfikacje statystyczne usług telekomunikacyjnych
Przepisy art. 5a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) - dalej u.p.t.u., stanowią, że usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5 u.p.t.u., wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.
Tak też jest w przypadku usług telekomunikacyjnych.
Zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU), stanowiącą załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie PKWiU (Dz. U. Nr 207, poz. 1293, z późn. zm.), usługi sklasyfikowane zostały w dziale 61 „Usługi telekomunikacyjnej".
Dział ten obejmuje takie kategorie jak:
– usługi transmisji danych i wiadomości (PKWiU 61.10.1),
– usługi połączeń poprzez sieć telekomunikacji stacjonarnej z innymi sieciami (PKWiU 61.10.2),
– usługi transmisji danych realizowane za pomocą sieci telekomunikacji stacjonarnej (PKWiU 61.10.3),
– usługi udostępniania Internetu świadczone przez telekomunikację stacjonarną (PKWiU 61.10.4),
– usługi radia i telewizji kablowej (PKWiU 61.10.5),
– usługi telefonii komórkowej oraz usługi prywatnej sieci dla systemów telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.1),
– usługi połączeń poprzez sieć telekomunikacji ruchomej z innymi sieciami (PKWiU 61.20.2),
– usługi transmisji danych realizowane za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.3),
– usługi udostępniania Internetu realizowane za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.4),
– usługi udostępniania programów radiowych i telewizyjnych realizowane za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.5),
– usługi telekomunikacji satelitarnej, z wyłączeniem udostępniania programów radiowych i telewizyjnych za pośrednictwem satelity (PKWiU 61.30.1),
– usługi udostępniania programów radiowych i telewizyjnych za pomocą satelity (PKWiU 61.30.2),
– pozostałe usługi telekomunikacyjne (PKWiU 61.90.1).
3. Obowiązek podatkowy
W przypadku usług telekomunikacyjnych zastosowanie mają przepisy stanowiące o szczególnym momencie powstania obowiązku podatkowego. Bowiem na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą upływu terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu świadczenia m.in. usług telekomunikacyjnych.
W interpretacji indywidualnej z dnia 10 marca 2011 r., ILPP2/443-2027/10-4/AK, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu odniósł się do sytuacji, w której podmiot świadczący usługi telekomunikacyjne (telewizja kablowa, internet, telefon) jako operator telekomunikacyjny, wpisany do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, w regulaminie świadczenia usług, stanowiącym integralną część umów zawieranych z abonentami, określił precyzyjnie terminy płatności za świadczone usługi. Okresem rozliczeniowym dla tych usług jest miesiąc, a płatność następuje z góry do 15 dnia każdego miesiąca. Ponadto, umowy nie zawierają odrębnych uregulowań dotyczących sytuacji, w której płatność dokonywana jest przed terminem wymagalności. Zdarzają się jednak sytuacje gdy abonenci dokonują wpłat całości albo części należności przed ich wymagalnością, płacą za kilka okresów rozliczeniowych z góry, nie określając jednocześnie jakich okresów dotyczy płatność, gdy kwoty wpłat nie zawsze są wielokrotnością zobowiązania wynikającego z umowy. Dokonywane są też błędne wpłaty, które dotyczą zupełnie innych usług i podmiotów.
Organ podatkowy stwierdził, że w przypadku gdy termin płatności został określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu tego terminu, zgodnie z cyt. wyżej art. 19 ust. 13 pkt 1lit. b) u.p.t.u., niezależnie od terminu wpłaty należności.
Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 16 lutego 2011 r., ILPP4/443-10/11-2/ISN, wyjaśnił, że z art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. wynika, że niezależnie od daty zrealizowania świadczenia, otrzymania zapłaty czy wystawienia faktury, nawet jeżeli wystawienie faktury lub zapłata (zaliczka, przedpłata itp.) nastąpi wcześniej niż wykonanie usługi, obowiązek i tak powstanie z dniem upływu terminu płatności określonego w umowie właściwej dla świadczenia tych usług.
Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 13 października 2010 r., IBPP2/443-597/10/UH, wskazał, że brzmienie art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. oznacza, że niezależnie od daty zrealizowania świadczenia, otrzymania zapłaty czy wystawienia faktury, nawet jeżeli wystawienie faktury lub zapłata (zaliczka, przedpłata itp.) nastąpi wcześniej niż wykonanie usługi, obowiązek i tak powstanie z dniem upływu terminu płatności określonego w umowie właściwej dla świadczenia tych usług. Zatem otrzymanie zaliczki na poczet świadczenia ww. usług telekomunikacyjnych nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Jeśli jednak czynności te dokonywane są na podstawie umów, w których termin płatności nie został określony, wówczas obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki powstaje wg zasad ogólnych, wynikających z art. 19 ust. 11 u.p.t.u., tj. w momencie jej otrzymania.
Na podstawie art. 19 ust. 18 u.p.t.u. przy świadczeniu usług telekomunikacyjnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sprzedaży żetonów, kart telefonicznych lub innych jednostek uprawniających do korzystania z usług telekomunikacyjnych w systemie przedpłaconym, w przypadku gdy usługa jest realizowana przy użyciu odpowiednio żetonów, kart lub innych jednostek.
Zgodnie z art. 19 ust. 19 u.p.t.u. przepisy art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. stosuje się odpowiednio do importu usług telekomunikacyjnym, jednak z zastrzeżeniem art. 19 ust. 19a i 19b u.p.t.u.
Tak więc w przypadku importu usług telekomunikacyjnych, do których stosuje się art. 28b u.p.t.u., obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usług, z tym że:
1) usługi, dla których, w związku z ich świadczeniem, ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, do momentu zakończenia świadczenia tych usług,
2) usługi świadczone w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których, w związku z ich świadczeniem, w danym roku nie upływają terminy rozliczeń lub płatności, uznaje się za wykonane z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tych usług.
Do usług, o których mowa w art. 19 ust. 19a u.p.t.u., przepis art. 19 ust. 11 u.p.t.u. stosuje się odpowiednio, co oznacza, że jeżeli przed wykonaniem usługi dokonano zapłaty część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy w imporcie usług telekomunikacyjnych powstaje z chwilą jej dokonania w tej części.
4. Obowiązek podatkowy przy refakturowaniu usług telekomunikacyjnych
Na podstawie art. 8 ust. 2a u.p.t.u. w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
W praktyce często zdarza się, że świadcząc usługi najmu, podatnik refakturuje na rzecz najemcy usługi telekomunikacyjne.
Usługami telekomunikacyjnymi zgodnie z definicjami zawartymi w art. 2 pkt 35 i 48 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) - dalej u.p.t., są usługi polegające głównie na przekazywaniu sygnałów w sieci telekomunikacyjnej, tj. systemów transmisyjnych oraz urządzeń komutacyjnych lub przekierowujących, a także innych zasobów, które umożliwiają nadawanie, odbiór lub transmisję sygnałów za pomocą przewodów, fal radiowych, optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną, niezależnie od ich rodzaju.
Podobną definicję usług telekomunikacyjnych określa art. 24 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z dnia 11 grudnia 2006 r., s. 1, z późn. zm.) – dalej Dyrektywa VAT, stanowiący, że „usługi telekomunikacyjne" oznaczają usługi dotyczące transmisji, emisji i odbioru sygnałów, tekstów, obrazów i dźwięków lub wszelkiego rodzaju informacji drogą kablową, radiową, optyczną lub za pośrednictwem innych systemów elektromagnetycznych, w tym związane z nimi przeniesienie lub cesja praw do użytkowania środków dla zapewniania takiej transmisji, emisji i odbioru, wraz z zapewnieniem dostępu do ogólnoświatowych sieci informacyjnych.
Przepisy dotyczące podatku od towarów i usług przewidują dla tych usług szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, w niektórych przypadkach szczególne miejsce świadczenia oraz obniżoną stawkę podatku lub zwolnienie, a także odmienne zasady wystawiania faktur.
2. Klasyfikacje statystyczne usług telekomunikacyjnych
Przepisy art. 5a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) - dalej u.p.t.u., stanowią, że usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5 u.p.t.u., wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.
Tak też jest w przypadku usług telekomunikacyjnych.
Zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU), stanowiącą załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie PKWiU (Dz. U. Nr 207, poz. 1293, z późn. zm.), usługi sklasyfikowane zostały w dziale 61 „Usługi telekomunikacyjnej".
Dział ten obejmuje takie kategorie jak:
– usługi transmisji danych i wiadomości (PKWiU 61.10.1),
– usługi połączeń poprzez sieć telekomunikacji stacjonarnej z innymi sieciami (PKWiU 61.10.2),
– usługi transmisji danych realizowane za pomocą sieci telekomunikacji stacjonarnej (PKWiU 61.10.3),
– usługi udostępniania Internetu świadczone przez telekomunikację stacjonarną (PKWiU 61.10.4),
– usługi radia i telewizji kablowej (PKWiU 61.10.5),
– usługi telefonii komórkowej oraz usługi prywatnej sieci dla systemów telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.1),
– usługi połączeń poprzez sieć telekomunikacji ruchomej z innymi sieciami (PKWiU 61.20.2),
– usługi transmisji danych realizowane za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.3),
– usługi udostępniania Internetu realizowane za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.4),
– usługi udostępniania programów radiowych i telewizyjnych realizowane za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej (PKWiU 61.20.5),
– usługi telekomunikacji satelitarnej, z wyłączeniem udostępniania programów radiowych i telewizyjnych za pośrednictwem satelity (PKWiU 61.30.1),
– usługi udostępniania programów radiowych i telewizyjnych za pomocą satelity (PKWiU 61.30.2),
– pozostałe usługi telekomunikacyjne (PKWiU 61.90.1).
3. Obowiązek podatkowy
W przypadku usług telekomunikacyjnych zastosowanie mają przepisy stanowiące o szczególnym momencie powstania obowiązku podatkowego. Bowiem na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą upływu terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu świadczenia m.in. usług telekomunikacyjnych.
W interpretacji indywidualnej z dnia 10 marca 2011 r., ILPP2/443-2027/10-4/AK, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu odniósł się do sytuacji, w której podmiot świadczący usługi telekomunikacyjne (telewizja kablowa, internet, telefon) jako operator telekomunikacyjny, wpisany do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, w regulaminie świadczenia usług, stanowiącym integralną część umów zawieranych z abonentami, określił precyzyjnie terminy płatności za świadczone usługi. Okresem rozliczeniowym dla tych usług jest miesiąc, a płatność następuje z góry do 15 dnia każdego miesiąca. Ponadto, umowy nie zawierają odrębnych uregulowań dotyczących sytuacji, w której płatność dokonywana jest przed terminem wymagalności. Zdarzają się jednak sytuacje gdy abonenci dokonują wpłat całości albo części należności przed ich wymagalnością, płacą za kilka okresów rozliczeniowych z góry, nie określając jednocześnie jakich okresów dotyczy płatność, gdy kwoty wpłat nie zawsze są wielokrotnością zobowiązania wynikającego z umowy. Dokonywane są też błędne wpłaty, które dotyczą zupełnie innych usług i podmiotów.
Organ podatkowy stwierdził, że w przypadku gdy termin płatności został określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu tego terminu, zgodnie z cyt. wyżej art. 19 ust. 13 pkt 1lit. b) u.p.t.u., niezależnie od terminu wpłaty należności.
Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 16 lutego 2011 r., ILPP4/443-10/11-2/ISN, wyjaśnił, że z art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. wynika, że niezależnie od daty zrealizowania świadczenia, otrzymania zapłaty czy wystawienia faktury, nawet jeżeli wystawienie faktury lub zapłata (zaliczka, przedpłata itp.) nastąpi wcześniej niż wykonanie usługi, obowiązek i tak powstanie z dniem upływu terminu płatności określonego w umowie właściwej dla świadczenia tych usług.
Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 13 października 2010 r., IBPP2/443-597/10/UH, wskazał, że brzmienie art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. oznacza, że niezależnie od daty zrealizowania świadczenia, otrzymania zapłaty czy wystawienia faktury, nawet jeżeli wystawienie faktury lub zapłata (zaliczka, przedpłata itp.) nastąpi wcześniej niż wykonanie usługi, obowiązek i tak powstanie z dniem upływu terminu płatności określonego w umowie właściwej dla świadczenia tych usług. Zatem otrzymanie zaliczki na poczet świadczenia ww. usług telekomunikacyjnych nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Jeśli jednak czynności te dokonywane są na podstawie umów, w których termin płatności nie został określony, wówczas obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki powstaje wg zasad ogólnych, wynikających z art. 19 ust. 11 u.p.t.u., tj. w momencie jej otrzymania.
Na podstawie art. 19 ust. 18 u.p.t.u. przy świadczeniu usług telekomunikacyjnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sprzedaży żetonów, kart telefonicznych lub innych jednostek uprawniających do korzystania z usług telekomunikacyjnych w systemie przedpłaconym, w przypadku gdy usługa jest realizowana przy użyciu odpowiednio żetonów, kart lub innych jednostek.
Zgodnie z art. 19 ust. 19 u.p.t.u. przepisy art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) u.p.t.u. stosuje się odpowiednio do importu usług telekomunikacyjnym, jednak z zastrzeżeniem art. 19 ust. 19a i 19b u.p.t.u.
Tak więc w przypadku importu usług telekomunikacyjnych, do których stosuje się art. 28b u.p.t.u., obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usług, z tym że:
1) usługi, dla których, w związku z ich świadczeniem, ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, do momentu zakończenia świadczenia tych usług,
2) usługi świadczone w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których, w związku z ich świadczeniem, w danym roku nie upływają terminy rozliczeń lub płatności, uznaje się za wykonane z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tych usług.
Do usług, o których mowa w art. 19 ust. 19a u.p.t.u., przepis art. 19 ust. 11 u.p.t.u. stosuje się odpowiednio, co oznacza, że jeżeli przed wykonaniem usługi dokonano zapłaty część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy w imporcie usług telekomunikacyjnych powstaje z chwilą jej dokonania w tej części.
4. Obowiązek podatkowy przy refakturowaniu usług telekomunikacyjnych
Na podstawie art. 8 ust. 2a u.p.t.u. w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
W praktyce często zdarza się, że świadcząc usługi najmu, podatnik refakturuje na rzecz najemcy usługi telekomunikacyjne.