Sprawa koncentrowała się wokół rozstrzygnięcia, czy pobór przez miasto opłat za pobyt w żłobkach oraz opłat za wyżywienie w żłobkach określanych na podstawie uchwał Rady Miasta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż miasto prowadzi w tym zakresie działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o VAT i jest podatnikiem podatku od towarów i usług, czy też sporne opłaty są wyłączone z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, gdyż miasto realizuje zadania własne gminy z zakresu edukacji publicznej i wspierania rodziny.
Miasto uważało, że opłaty pobierane za pośrednictwem żłobków są związane z konkretnymi czynnościami wykonywanymi na rzecz mieszkańców gminy w ramach realizacji zadań publicznych tj. ze świadczeniem usług na rzecz dzieci/ich rodziców. W rezultacie pobieranie przez miasto opłat w zamian za pobyt oraz opłat za wyżywienie dzieci w żłobkach należy uznać za czynności podlegające reżimowi publicznoprawnemu, a tym samym w zakresie tych czynności miasto nie jest podatnikiem VAT.
Fiskus się nie zgodził. Organ uznał, że miasto świadcząc dane usługi jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. A zatem opłaty za usługi żywieniowe w żłobkach oraz opłaty za pobyt w nich podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Sprawa trafiła do WSA w Gliwicach. Według sądu miasto pobierając opłaty za pobyt oraz wyżywienie dzieci w żłobkach działać będzie jako organ władzy, a nie jako podatnik podatku od towarów i usług. Skoro bowiem kryterium rozróżniającym działanie organu samorządowego w charakterze organu władzy publicznej od działania w charakterze podatnika jest to, czy organ ten działa, jako organ władzy, czy też zachowuje się jak przedsiębiorca, pobieranie przez samorząd spornych opłat publicznych należy uznać za wykonywanie władztwa publicznego. W ocenie sądu miasto w odniesieniu do realizacji zadań własnych w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców, a w szczególności zadań z zakresu edukacji publicznej, zakładania i utrzymania żłobków nie działa, jako przedsiębiorca profesjonalnie prowadzący działalność gospodarczą. Zadania nałożone na miasto wynikają z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania. Miasto nie ma również możliwości odstąpienia od ich realizacji. Opłaty pobierane w związku z realizacją zadań własnych mają charakter opłat publicznoprawnych. Opłaty te wynikają z uchwały Rady Miasta. Nie pokrywają one kosztów poniesionych przez miasto w związku z realizacją zadań z zakresu edukacji publicznej, zakładania i utrzymania żłobków. A zatem opłaty te nie odzwierciedlają w całości wydatków, jakie były uwzględniane w rachunku ekonomicznym przez przedsiębiorcę, w sytuacji profesjonalnego prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie.
Sąd zwrócił także uwagę na to, że w przedmiotowej sprawie pobór opłat za pobyt dzieci w żłobkach oraz ich wyżywienie w tych placówkach nie prowadzi do zakłóceń konkurencji, jakie mogłyby mieć miejsce w sytuacji, gdyby zbliżony rodzaj działalności usługowej byłby wykonywany przez podmiot profesjonalnie trudniący się prowadzeniem działalności gospodarczej. Brak opodatkowania miasta podatkiem od towarów i usług opłat za pobyt dzieci w żłobkach oraz ich wyżywienie w tych placówkach z uwagi na fakt istnienia zwolnienia od opodatkowania w zakresie usług w zakresie kształcenia i wychowania świadczonych przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związanymi unormowanego art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a ustawy o VAT, jest bowiem w ten sposób niwelowany. Traktowanie w tym zakresie organów władzy publicznej, jako niebędących podatnikami, nie narusza zatem rażąco zasady konkurencji, a zatem brak podstaw – w przypadku poboru w/w opłat do uznania miasta za podatnika.
Wyrok WSA w Gliwicach z 7 marca 2017 r., sygn. akt III SA/Gl 40/17, LEX nr 2276060
