Sprawa dotyczyła rolnika prowadzącego działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej. Rolnik produkował pieczarki. W związku z rozbudową zakładu doszło do zwiększenia zapotrzebowania na pracowników. Rolnik zatrudnia więc do zbioru pieczarek osoby z Ukrainy. W związku z tym, że w bezpośredniej okolicy, w której znajduje się zakład, są znacznie ograniczone możliwości wynajęcia mieszkania, rolnik chce wybudować hotel pracowniczy. Rolnik rozważa udostępnienie pracownikom miejsc w pokojach w hotelu pracowniczym nieodpłatnie (udostępnianie na podstawie umowy użyczenia), ewentualnie odpłatnie na podstawie umowy najmu.
W sprawie sporne było to, czy rolnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturach związanych z budową, podstawowym wyposażeniem oraz bieżącym utrzymaniem hotelu pracowniczego. Rolnik uważa, że zapewnienie pracownikom miejsc w hotelu pracowniczym ma wpływ na funkcjonowanie jego przedsiębiorstwa oraz służy jego interesom, a zatem wydatki poniesione na budowę hotelu wiążą się ściśle z działalnością gospodarczą. Analogiczne stanowisko zaprezentował w odniesieniu do wydatków na nabycie podstawowego wyposażania oraz bieżącego utrzymania hotelu. Według rolnika wydatki te podyktowane są uzasadnioną gospodarczo koniecznością zapewnienia pieczarkarni odpowiedniego zatrudnienia, a tym samym mają one pośredni związek z działalnością gospodarczą.
Fiskus się nie zgodził. Organ przypomniał, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Omawiana zasada wyklucza obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych oraz niepodlegających temu podatkowi. Podatnik ma zatem obowiązek odrębnego określenia, z jakim rodzajem działalności będzie związany podatek wynikający z otrzymanych faktur zakupu, czyli dokonania tzw. alokacji podatku do czynności podlegających i niepodlegających opodatkowaniu.
W tym kontekście wskazano, że nieodpłatne udostępnienie pracownikom miejsc w pokojach hotelowych będzie czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przy czym odpłatny najem miejsc w pokojach hotelowych pracownikom na cele mieszkalne, korzystać będzie ze zwolnienia od podatku. Z uwagi na powyższe wydatki rolnika będą służyły w pierwszej kolejności (bezpośrednio) do wykonywania czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz zwolnionych od podatku (nieopodatkowanych) - ich następstwem nie będzie powstanie zobowiązania podatkowego (podatku należnego). Wydatki poniesione przez rolnika na budowę, wyposażenie i bieżące utrzymanie hotelu pracowniczego związane będą w sposób bezpośredni z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT oraz zwolnionymi od podatku. W konsekwencji, prawo do odliczenia podatku naliczonego od przedmiotowych wydatków nie będzie przysługiwało w ogóle, ponieważ nie będą one wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
Sprawa trafiła do WSA w Poznaniu. Zdaniem sądu rację w sporze ma organ podatkowy. WSA podzielił pogląd, że zarówno odpłatne jak i nieodpłatne udostępnianie miejsc pracownikom w hotelu pracowniczym nie będzie czynnością opodatkowaną – skutkującą powstaniem podatku należnego. Wydatki poniesione przez rolnika na budowę, wyposażenie i bieżące utrzymanie hotelu pracowniczego związane będą w sposób bezpośredni z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT oraz zwolnionymi od podatku. W takiej sytuacji nie następuje ani pobór podatku należnego, ani odliczenie podatku naliczonego oraz dochodzi do przerwania bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy poniesionymi przez podatnika wydatkami powodującymi naliczenie podatku a działalnością gospodarczą skutkującą powstaniem podatku należnego.
Sąd nie podzielił tu stanowiska rolnika o pośrednim związku spornych wydatków z całokształtem działalności opodatkowanej. Według sądu możliwość skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego pośrednio związanego z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu nie może stanowić podstawy dla tworzenia otwartego i nieograniczonego katalogu zdarzeń uprawniających do odliczenia podatku naliczonego pozostających w luźnym związku z wykonywaniem czynności skutkujących powstaniem podatku należnego.
Wyrok WSA w Poznaniu z 30 maja 2017 r., I SA/Po 1604/16, LEX nr 2306715
