Jak przekazać pozostałe w wyniku likwidacji spółki cywilnej samochody na wspólników, aby nie płacić podatku dochodowego?

Do rejestracji samochodu trzeba przedstawić m.in. dowód własności pojazdu. Dowodem może być każdy dokument potwierdzający nabycie własności pojazdu - chociażby spisane przez wspólników porozumienie co do podziału między wspólników majątku pozostałego po rozwiązaniu spółki. Taki dokument potwierdza nabycie własności (z mocy prawa) przez wspólnika po jego spółce.

Pytanie

W dniu 30 września 2012 r. likwidujemy spółkę cywilną zawiązaną w 1999 r. przez dwie niespokrewnione osoby fizyczne. Na dzień likwidacji spółki w jej majątku trwałym będą dwa samochody osobowe, tej samej wartości. Pojazdy te zostały zakupione przez spółkę w 2007 r. oraz w 2008 r. i zarejestrowane na dwóch wspólników. Problem pojawia się w urzędzie komunikacji, który żeby przerejestrować samochody na poszczególnych wspólników, przyjmuje wyłącznie następujące dokumenty: faktura VAT, rachunek, umowa sprzedaży lub umowa darowizny. W przypadku przekazania majątku po likwidowanej spółce cywilnej, nie dochodzi do żadnej czynności, która wymaga wystawiania ww. dokumentów.
Jak przekazać pozostałe w wyniku likwidacji spółki cywilnej samochody na wspólników, aby nie płacić podatku dochodowego

Odpowiedź

Do rejestracji samochodu trzeba przedstawić m.in. dowód własności pojazdu. Przepisy jedynie przykładowo wymieniają katalog takich dowodów. Dowodem może być każdy dokument potwierdzający nabycie własności pojazdu - chociażby spisane przez wspólników porozumienie co do podziału między wspólników majątku pozostałego po rozwiązaniu spółki. Taki dokument potwierdza nabycie własności (z mocy prawa) przez wspólnika po jego spółce.
Oczywiście zdaje sobie sprawę z faktu, że może być trudno pokonać "opór materii urzędowej". W związku z tym być może lepiej dokonać – jeszcze przed rozwiązaniem spółki – przekazania samochodu na potrzeby osobiste wspólnika, dokumentując ten fakt dokumentem w postaci faktury wewnętrznej i następnie na jej podstawie – próbować zarejestrować samochód.

Uzasadnienie

Regulacje dotyczące spółek cywilnych są zawarte w przepisach  Kodeksu cywilnego - dalej k.c.
Zgodnie z przepisami art. 871 k.c. wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Z kolei w myśl przepisów art. 875 k.c. od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych. Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
Przy rozwiązaniu spółki zatem – z mocy samego prawa – majątek wspólny wspólników staje się najpierw ich współwłasnością zwykłą (już udziałową, a nie łączną), zaś następnie jest on dzielony między wspólników.

Regulacje prawne dotyczące rejestracji pojazdów zawarte są w przepisach ustawy - Prawo o ruchu drogowym . Przepis art. 72 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stanowi, że rejestracji dokonuje się na podstawie określonych dokumentów, wśród których powinien znaleźć się dowód własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu.

Wymóg ten powtarza także przepis § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów . W § 4 ust. 1 rozporządzenie określa, że dowodem własności pojazdu jest w szczególności jeden z następujących dokumentów: umowa sprzedaży, umowa zamiany, umowa darowizny, umowa o dożywocie, faktura VAT potwierdzająca nabycie pojazdu, prawomocne orzeczenie sądu rozstrzygające o prawie własności.
Dokumenty te zostały wymienione jedynie przykładowo, na co wskazuje określenie "w szczególności", poprzedzające dokonane wyliczenie.

Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowym: "Organ może dokonać rejestracji pojazdu w oparciu o ustalony niesporny stan własnościowy. Ustalenie tego stanu własnościowego może być dokonane z wykorzystaniem różnych środków dowodowych, ale efekt ustaleń winien być bezsporny. (...) Należy zgodzić się ze stanowiskiem prezentowanym w dotychczasowym postępowaniu zarówno przez organy administracji jak i przez sąd administracyjny, że ze względu na przykładowe wymienienie dokumentów stanowiących dowód własności pojazdu, wykazanie tytułu prawnego do pojazdu może nastąpić z wykorzystaniem różnych dokumentów" (wyrok WSA w Gliwicach z 29 września 2008 r., II SA/Gl 349/08).

W moim przekonaniu dowodem potwierdzającym własność pojazdu może być chociażby spisane przez wspólników porozumienie co do podziału między wspólników majątku pozostałego po rozwiązaniu spółki. Taki dokument potwierdza nabycie własności (z mocy prawa) przez wspólnika po jego spółce.

Oczywiście zdaję sobie sprawę z faktu, że może być trudno pokonać "opór materii urzędowej". W związku z powyższym ewentualnie można próbować dokonać przekazania samochodu na potrzeby prywatne wspólników jeszcze przed rozwiązaniem spółki cywilnej. Taka czynność zapewne nie wywoła skutków na gruncie VAT (zakładam, że były to samochody osobowe, przy nabyciu których odliczono tylko 60 proc. podatku, lecz nie więcej niż 6000 zł dla każdego samochodu; w związku z tym ich przekazanie na cele osobiste będzie zwolnione z podatku od towarów i usług). Takie przekazanie nie wywoła też żadnych skutków na gruncie podatku dochodowego. Nabycie przez wspólnika środka trwałego po swojej spółce nie może być traktowane w kategoriach zdarzenia rodzącego przychód.

Przekazanie powyższe powinno być zaś udokumentowane fakturą wewnętrzną VAT, zgodnie z przepisem art. 106 ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług . Na podstawie faktury wewnętrznej (która jest "fakturą VAT potwierdzającą nabycie pojazdu") powinno się zaś dać zarejestrować pojazd.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego

Przywołane akty prawne

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

Ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.)

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 z późn. zm.)

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).