Obowiązek prowadzenia w placówkach oświatowych ZFŚS wynika:
- dla szkół niepublicznych i publicznych niesamorządowych – z art. 3 u.z.f.ś.s., zgodnie z którym utworzenie ZFŚS jest obligatoryjne dla każdego pracodawcy, który na dzień 1 stycznia danego roku zatrudnia co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty; poniżej tego progu utworzenie funduszu i regulaminu korzystania z niego nie jest obowiązkowe;
- dla szkół publicznych samorządowych – z art. 3 ust. 2 u.z.f.ś.s., stosownie do którego pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą ZFŚS bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
W regulaminie świadczeń socjalnych dyrektor placówki określa zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z ZFŚS oraz zasady przeznaczania jego środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej. Przyjęcie regulacji dotyczących świadczeń pozostawiono uznaniu dyrektora jako pracodawcy, jednak musi on uwzględnić art. 8 ust. 1 u.z.f.ś.s., wskazujący kryteria, jakimi powinien się kierować pracodawca, ustalając zasady przyznawania świadczeń. Ogólnie można stwierdzić, iż są to kryteria o charakterze socjalnym, gdyż uzależniają przyznawanie świadczeń z ZFŚS od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. Wyklucza to powiązanie prawa do świadczeń z określonym stażem pracy u danego pracodawcy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 16.08.2005 r. (I PK 12/05), stwierdzając, iż wydatkowanie środków ZFŚS z zastosowaniem kryterium stażu pracy, bez uwzględnienia kryterium socjalnego, jest niezgodne z ustawą.
Warto też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 19.06.2015 r. (III AUa 1214/14), w którym stwierdzono, iż wykluczone jest przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z ZFŚS w tej samej wysokości ogółowi zatrudnionych, według zasady każdemu po równo.
Odpis na ZFŚS nie dla członka rodziny zmarłego nauczyciela>>
W uzasadnieniu czytamy, że w przedmiotowej sprawie nie dokonano podziału środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w oparciu o kryterium socjalne. W spornych okresach wszystkim pracownikom, za wyjątkiem jednego, pracodawca wypłacił z ZFŚS jednakowej wysokości kwoty, choć niewątpliwie ich sytuacja socjalna była różna. Nie była ona jednak badana, a ustalone kryterium 400% minimalnego wynagrodzenia na jednego członka rodziny w rzeczywistości nie doprowadziło do zróżnicowania wysokości wypłaconych świadczeń (…). Takie same świadczenia z funduszu socjalnego otrzymali bowiem pracownicy w różnej sytuacji rodzinnej, majątkowej i życiowej.
Regulamin ZFŚS przyjmuje dyrektor szkoły jako pracodawca (art. 39 ust. 3 u.s.o.). Pamiętajmy, że zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy z 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1881) regulamin ten należy uzgodnić z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeśli te w terminie 30 dni nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska, pracodawca podejmuje decyzję po rozpatrzeniu ich odrębnych stanowisk (art. 30 ust. 5)
I Zjazd Akademii Rozwoju Szkoły i Przedszkola 2015/2016 - Warszawa, 25 lutego 2016 r.>>