Wstęp

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która oprócz tego, że przestrzega podstawowych zasad moralnych oraz spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu nauczyciela posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje. Ustawodawca dopuścił jednak możliwość określenia przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w drodze rozporządzenia szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających określonego wykształcenia. W okresie od 8 października 2002 roku do 1 września 2009 roku szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2002 r. Nr 155, poz. 1288 z późn. zm.). Jednak od 1 września 2009 roku wejdzie w życie nowe rozporządzenie określające szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, a mianowicie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z 2009 r. Nr 50, poz. 400. W niniejszym komentarzu zostaną omówione wymagania kwalifikacyjne stawiane wobec osób zatrudnionych na stanowisku nauczyciela w szkołach podstawowych, które będą obowiązywały właśnie od 1 września 2009 roku.

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej w szkole podstawowej zostały określone w § 4 nowego rozporządzenia. Jak wynika z nowych przepisów kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej będzie posiadała również osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów wyższych na kierunku pedagogika w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym oraz zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym. Należy zwrócić uwagę, że obecnie obowiązujące rozporządzenie nie przewidywało takiej regulacji. Dotychczas nauczyciel, który ukończył studia w zakresie wychowania przedszkolnego nie posiadał pełnych kwalifikacji do nauczania w kształceniu zintegrowanym (obecnie nazywane edukacjąwczesnoszkolną). Od 1 września 2009 roku nauczyciel, który ukończył studia wyższe na kierunku pedagogika w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym lub zakład kształcenia nauczycieli w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym będzie posiadał kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. Ponadto należy pamiętać, że w nowym rozporządzeniu wymagania kwalifikacyjne nauczycieli określono jako konieczność ukończenia studiów wyższych na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami lub ukończenia studiów wyższych na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla danego kierunku w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć. Zatem nowe rozporządzenie nie przewiduje już możliwości zatrudniania nauczyciela poprzez dokonanie przez dyrektora szkoły ustalenia, że ukończył on kierunek studiów zbliżony do rodzaju prowadzonych zajęć.

Ilekroć w przepisach jest mowa o zakładzie kształcenia nauczycieli, to należy przez to rozumieć kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne. Natomiast przez kurs kwalifikacyjny należy rozumieć kurs kwalifikacyjny z zakresu określonego przedmiotu, prowadzonych zajęć lub przygotowania pedagogicznego, organizowany zgodnie z przepisami w sprawie warunków i trybu tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz organizacji i sposobu działania placówek doskonalenia nauczycieli, którego ukończenie umożliwia nauczycielowi posiadającemu poziom wykształcenia wymagany od nauczycieli danego typu szkoły lub rodzaju placówki uzyskanie kwalifikacji do nauczania tego przedmiotu, prowadzenia tych zajęć lub przygotowania pedagogicznego. W zależności od kursu kwalifikacyjnego jego wymiar godzinowy może przedstawiać się różnie. Natomiast w odniesieniu do studiów podyplomowych, to należy zwrócić uwagę, że w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 września 2003 roku w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2003 r. Nr 170, poz. 1655) zostało określone, że studia podyplomowe prowadzone są w wymiarze co najmniej 350 godzin i trwają co najmniej trzy semestry. Jednocześnie w § 2 tego rozporządzenia umieszczono zapis, że wymienione standardy kształcenia nauczycieli dotyczą studiów podyplomowych rozpoczynających się dopiero od roku akademickiego 2003/2004. Podobny zapis został również umieszczony w obecnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 roku w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2004 r. Nr 207, poz. 2110), z tą różnicą, że określone standardy kształcenia nauczycieli dotyczą studiów i studiów podyplomowych rozpoczynających się od roku akademickiego 2004/2005.