Przedsiębiorca nie zawsze odliczy VAT od zakupów związanych z lokalem mieszkalnym

Czy spółka ma prawo odliczyć VAT od zakupów związanych z lokalem mieszkalnym (wyposażenie, wartość lokalu, opłaty)?

Odpowiedź: jeżeli spółka będzie w stanie dowieść, że bezpłatne udostępnienie mieszkania dyrektorowi ma związek z działalnością gospodarczą, wówczas spółka będzie miała prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie lokalu oraz innych towarów i usług związanych z jego wyposażeniem i utrzymaniem, o ile oczywiście realizowana przez spółkę działalność jest opodatkowana VAT.

Uzasadnienie: zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., za odpłatne świadczenie usług (a zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT) uznaje się użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych m.in. podatnika lub jego pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

Jak wynika z powyższego bezpłatne udostępnienie składnika majątku firmowego (mieszkania) do celów innych niż działalność gospodarcza oraz jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy jego nabyciu należy uznać za czynność objętą zakresem VAT. Podkreślić należy, że wskazany w ww. przepisie katalog możliwych zastosowań (opis zawarty po sformułowaniu "w tym w szczególności") – które będą świadczyć o celach innych niż działalność gospodarcza – jest jedynie przykładowy i nie należy go odnosić jedynie do osób w przepisie tym wymienionych.

Przepisy nie wyjaśniają co należy rozumieć pod pojęciem "cele inne niż działalność gospodarcza". W celu odkodowania znaczenia tego pojęcia można pomocniczo odwołać się do interpretacji indywidualnych wydawanych w imieniu Ministra Finansów. Przykładowo w interpretacji z dnia 4 czerwca 2009 r., IBPP2/443-179/09/ICz wskazano, że za usługi niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej. Do czynności tych należy zaliczyć nieodpłatne udostępnienie pracownikom (albo innym osobom, np. dyrektorom czy menedżerom) towarów w celu zaspokojenia ich celów osobistych (bezpośrednio konsumpcyjnych), które nie ma jednocześnie żadnego związku z działalnością przedsiębiorstwa podatnika.

W interpretacji tej rozpatrywany był wniosek firmy, która prowadziła działalność gospodarczą w zakresie m.in. produkcji samochodów. Ze względu na charakter prowadzonej działalności wymagającej doświadczenia oraz specjalistycznej wiedzy technicznej była zobowiązana do zatrudniania pracowników z Japonii. Jednocześnie zobowiązała się do zapewnienia tym pracownikom zakwaterowania. W tym przypadku organ podatkowy usługę nieodpłatnego udostępniania mieszkań pracownikom oddelegowanym z Japonii uznał za czynność związaną z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Uzasadniając to tym, że jeśli nieodpłatne udostępnienie mieszkań pracownikom jest konsekwencją podjęcia przez pracodawcę decyzji gospodarczej o ich delegowaniu w inne miejsce pracy, to w takich okolicznościach udostępnienie pracownikom zakwaterowania należy zakwalifikować jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez pracodawcę.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że to czy nieodpłatne udostępnienie mieszkania służy lub nie "celom innych niż działalność gospodarcza" zależy od szczegółowych okoliczności faktycznych konkretnego przypadku.

Jeżeli spółka będzie w stanie dowieść, że bezpłatne udostępnienie mieszkania dyrektorowi ma związek z działalnością gospodarczą, wówczas spółka będzie miała prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie lokalu oraz innych towarów i usług związanych z jego wyposażeniem i utrzymaniem, o ile oczywiście realizowana przez spółkę działalność jest opodatkowana VAT.

W sytuacji zaś gdy udostępnienie lokalu służy celom prywatnym osoby, której lokal został udostępniony, czynność ta mimo że będzie wchodziła z zakres czynności objętych u.p.t.u., to jednak będzie ona korzystała ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 u.p.t.u.

Zgodnie z tym przepisem, zwolnione z podatku VAT są usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe. Nie jest tu istotne kto dokonuje wynajmu mieszkania, lecz na jakie cele.

Skoro udostępnienie lokalu mieszkalnego jest czynnością zwolnioną z VAT, spółka nie będzie miała prawa do odliczenia VAT naliczonego przy jego zakupie czy też od wydatków związanych z jego wyposażeniem i utrzymaniem.